នៅក្នុងខួប៧៦ឆ្នាំនៃការបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមចំនួន២១ខេត្តទៅវៀតណាម សមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដើម្បីសិទ្ធិមនុស្ស និងអភិវឌ្ឍន៍ បានរៀបចំពិធីរំឭកខួបនៃការបាត់បង់ទឹកដីនេះ តាមបែបព្រះពុទ្ធសាសនា ដើម្បីរំលឹកដល់ការឈឺចាប់របស់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ដែលបាត់បង់សិទ្ធិសេរីភាព និងភាពជាម្ចាស់នៅលើទឹកដីរបស់ខ្លួន ចាប់តាំងពីអាណានិគមន៍បារាំងបានកាត់ទឹកដីខ្មែរនេះ ទៅឱ្យវៀតណាមត្រួតត្រា ចាប់តាំងពីថ្ងៃទី៤ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៤៩មក។
យ៉ាងណាក្តី នៅក្នុងទិវានៃការបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមដ៏ឈឺចាប់នេះ គេមិនឃើញរដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន ជាពិសេសលោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ឬក៏មន្ត្រីជាន់ខ្ពស់ពីគណបក្សប្រជាជនណាម្នាក់ បង្ហោះសារលើបណ្តាញសង្គមរបស់ខ្លួន រំឭកពីការបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមទៅវៀតណាមនោះទេ។
ប៉ុន្តែនៅថ្ងៃទី៤ខែមិថុនា បណ្តាញសង្គមរបស់លោក ហ៊ុន សែន និងលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត បានផ្សព្វផ្សាយពីជំនួបជាមួយនាយឧត្តមសេនីយ៍ ង្វៀន តឹនគឿង (Nguyen Tan Cuong) អនុរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារប្រទេស និងជាប្រធានអគ្គសេនាធិការកងទ័ពប្រជាជនវៀតណាម ដោយបានគូសបញ្ជាក់អំពីទំនាក់ទំនងមិត្តភាពជាប្រពៃណី និងយូរអង្វែង រវាងវៀតណាម និងកម្ពុជា និងបានលើកឡើងថា ជំនួបជាញឹកញាប់រវាងថ្នាក់ដឹកនាំកំពូលនៃប្រទេសទាំងពីរ បាននិងកំពុងជំរុញទំនាក់ទំនង និងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការកាន់តែល្អលើគ្រប់វិស័យ។
សូមបញ្ជាក់ថា ក្នុងរយៈពេលកាន់អំណាចជាង៤០ឆ្នាំមកនេះ គេមិនដែលឃើញរដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុនស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម មើលថែឬគោរពសិទ្ធិពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោមម្តងណាឡើយ ខុសស្រឡះពីមេដឹកនាំវៀតណាមកំពូលៗ ជារឿយៗតែងតែស្នើដល់មេដឹកនាំកម្ពុជាឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ និងបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ការរស់នៅរបស់ជនជាតិខ្លួន នៅលើទឹកដីកម្ពុជា។
ជាក់ស្តែងថ្មីៗនេះទៀត នៅក្នុងជំនួបត្រីភាគីក្រៅផ្លូវការ នាឱកាសចូលរួមកិច្ចប្រជុំកំពូលអាស៊ានលើកទី៤៦ និងកិច្ចប្រជុំកំពូលពាក់ព័ន្ធនៅទីក្រុងកូឡាឡំពួ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ខែឧសភា លោក Pham Minh Chinh នាយករដ្ឋមន្ត្រីវៀតណាម បានស្នើឱ្យលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ឱ្យបន្តមើលថែផ្តល់ការគាំទ្រដល់ប្រជាជនវៀតណាម ដែលកំពុងរស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាជាបន្តទៀត។ សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមសុខទុក្ខរបស់ពលរដ្ឋវៀតណាមនៅកម្ពុជា មិនត្រឹមតែរួមចំណែកដល់ការអភិវឌ្ឍប្រទេសកម្ពុជាប៉ុណ្ណោះទេ តែវាក៏អាចជះឥទ្ធិពលដល់ទំនាក់ទំនងទ្វេភាគីរវាងកម្ពុជានិងវៀតណាមផងដែរ។ នេះបើតាមសារព័ត៌មានរដ្ឋវៀតណាម VNA ចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែឧសភា ឆ្នាំ២០២៥។
ព្រះតេជគុណ ថាច់ សុធន់ គ្រូសូត្រស្តាំវត្តសាមគ្គីរង្សី មានសង្ឃដីកាក្នុងពិធីរំឭកខួបដែលធ្វើឡើងនៅការិយាល័យសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ក្នុងសង្កាត់គោកឃ្លាង ខណ្ឌដង្កោថា ថ្ងៃទី៤ខែមិថុនា គឺជាខួបឈឺចាប់របស់ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ដែលអាណានិគមន៍បារាំងបានផ្ទេរទឹកដីកម្ពុជាក្រោមទៅឱ្យវៀតណាមត្រួតត្រា ដោយពុំបានសួរខ្មែរដែលជាម្ចាស់ទឹកដី ធ្វើឱ្យមានសោកនាដកម្មឈឺចាប់ដ៏ធំធេងសម្រាប់ខ្មែរគ្រប់រូប។
ព្រះអង្គបន្តថា ខ្មែរគ្រប់រូបគួរចងចាំនូវព្រឹត្តិការណ៍ជាប្រវត្តិសាស្ត្រនេះ ដែលជាការចាប់ផ្តើមនូវដំណើរដ៏សែនលំបាកនិងឈឺចាប់ ដែលម្ចាស់ទឹកដីបានបាត់បង់ភាពជាម្ចាស់នៅលើទឹកដីរបស់ខ្លួន ខណៈដែលអាជ្ញាធរវៀតណាម បានប្រើគ្រប់មធ្យោបាយ ដើម្បីធ្វើទុក្ខបុកម្នេញកៀបសង្កត់មកលើខ្មែរក្រោម។
ជាមួយគ្នានេះ លោក សឺន ជុំជួន អង្គលេខាធិការសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោម បានថ្លែងថា បច្ចុប្បន្នអាជ្ញាធរវៀតណាមនៅតែបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញនិងគំរាមកំហែងជាបន្តបន្ទាប់ មកលើសកម្មជនខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដែលជាអ្នកជាតិនិយម ដោយសារពួកគេ តែងតែធ្វើការផ្សព្វផ្សាយពីគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិជនជាតិដើមដែលអនុម័តដោយអង្គការសហប្រជាជាតិ។
លោកបន្តថា ការគំរាមកំហែងនិងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញ មានការកើនឡើងគួរឱ្យព្រួយបារម្ភ ដែលបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម មិនត្រឹមតែមិនមានបំណងគោរពសិទ្ធិមនុស្ស បើកលំហរសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងសេរីភាពខាងជំនឿសាសនា តាមការដាក់ចេញរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិកាលពីឆ្នាំ២០២៤នោះទេ វៀតណាមថែមទាំងបានធ្វើវិសោធនកម្មលើមាត្រាច្បាប់មួយចំនួននៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌរបស់ខ្លួន ដើម្បីបង្កើនការរិតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពថែមទៀតផង។
បើតាម លោកសឺន ជុំជួន បច្ចុប្បន្នរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម បានចាប់ផ្សឹកព្រះសង្ឃខ្មែរកម្ពុជាក្រោមជាបន្តបន្ទាប់និងបានចាប់ឃុំខ្លួនសកម្មជនខ្មែរក្រោមចំនួន១៦អង្គ/នាក់ ព្រមទាំងបានវាយកម្ទេចសាលាឆទានមួយខ្នងនៅក្នុងខេត្តឡុងហោ។
លោកថា៖ «តាមរយៈពិធីនាពេលនេះអង្គការសមាគមខ្មែរកម្ពុជាក្រោមសូមទាមទារដល់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមដូចខាងក្រោម៖ ១-គោរពលិខិតូបករណ៍សិទ្ធិមនុស្សនានាសិទ្ធិជនជាតិដើមរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិដែលបានអនុម័តហើយវៀតណាមបានផ្តល់សច្ចាប័នហើយត្រូវដោះលែងព្រះសង្ឃនិងពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមចំនួន១៦អង្គនិងរូបឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។ ២-សាងសង់សាលាឆទានឡើងវិញនៅខេត្តឡុងហោដែលអាជ្ញាធរវៀតណាមបានវាយកម្ទេចរាបដល់ដីកាលពីថ្ងៃទី១ខែមេសាឆ្នាំ២០២៤។៣-ពិនិត្យឡើងវិញនិងធ្វើវិសោធនកម្មមាត្រា៣៣១នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌវៀតណាមឱ្យស្របទៅតាមស្មារតីនៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញវៀតណាមនិងគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្សដែលវៀតណាមបានផ្តល់សច្ចាប័ន។៤-បញ្ឈប់រាល់ការគំរាមកំហែងគ្រប់រូបភាពមកលើពលរដ្ឋខ្មែរក្រោមចាប់ពីពេលនេះតទៅ»។
ចំណែកលោកតាំង សារៈ ប្រធានសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមប្រចាំតំបន់កម្ពុជា បានថ្លែងនៅក្នុងពិធីរំឭកខួបថ្ងៃបាត់បង់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោមថា កាលពីថ្ងៃទី១២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២៥ គណៈកម្មាធិការមជ្ឈឹមបក្សនៃបក្សកុម្មុយនីស្តវៀតណាម បានចេញសេចក្តីសម្រេចបំព្រួញរដ្ឋបាលខេត្តនៃប្រទេសវៀតណាម ដែលមាន៦៣ខេត្ត ឱ្យមកនៅត្រឹម៣៤ខេត្ត បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ឈ្មោះខេត្តខ្មែរកម្ពុជាក្រោមចំនួន១៣ខេត្ត។
លោកថា៖ «ការកាត់បន្ថយនោះវាប៉ះពាល់មកដល់ទឹកដីនៃកម្ពុជាក្រោមរបស់យើងខ្ញុំដែរ។ ចឹងគឺថា រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមមានសិទ្ធិប្រើសិទ្ធិរបស់ខ្លួនក្នុងការកែប្រែការងាររដ្ឋបាលរបស់ប្រទេសវៀតណាម តែចំពោះយើងខ្ញុំជាខ្មែរកម្ពុជាក្រោមមានសិទ្ធិដើម្បីរក្សានូវឈ្មោះហើយនិងខេត្តរបស់យើងខ្ញុំដែរ។ សូមជម្រាបថា ក្នុងសេចក្តីសម្រេចរបស់គណកម្មាធិការមជ្ឈឹមបក្សកុម្មុយនិស្តវៀតណាមដែលបំព្រួញខេត្តពី៦៣មក៣៤ក្នុងនោះវាត្រូវរលាយខេត្តបស់ខ្មែរនៅដែនដីកម្ពុជាក្រោមចំនួន១៣»។
លោកបញ្ជាក់ថា ខេត្តទាំង១៣នោះវាមិនបាត់ទៅណាទេ វានៅក្នុងដែនដីកម្ពុជាក្រោមនឹងក៏ប៉ុន្តែវាបាត់ឋានៈជារដ្ឋបាលខេត្ត។ ក្នុងចំណោមខេត្តទាំង១៣នោះ មានខេត្តចំនួន៥ ដែលត្រូវបានសម្គាល់ថា ជាខេត្តដ៏ធំនិងជាខេត្តដ៏ពិសេសរបស់ខ្មែរកម្ពុជាក្រោមទី១ខេត្តព្រះត្រពាំង ២ខេត្តឃ្លាំង ៣ខេត្តក្រមួនស ៤ខេត្តមាត់ជ្រូក និង៥ខេត្តពលលាវ ខណៈដែលរដ្ឋាភិបាលវៀមណាម ក៏លុបដ្ឋបាលថ្នាក់ស្រុកចោលទាំងអស់ផងដែរ ដូច្នេះខេត្តខ្មែរទាំងនោះក៏មិនមានឈ្មោះត្រឹមជាស្រុកផងនោះទេ។
ជាមួយគ្នានេះ លោក គង់ មុនីកា តំណាងគណបក្សភ្លើងទៀន និងគណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ ដែលបានទៅចូលរួមពិធីរំលឹកខួប៧៦ឆ្នាំនៃការផ្ទេរទឹកដីកម្ពុជាក្រោមទៅក្រោមការគ្រប់គ្រងរបស់វៀតណាមបានថ្លែងថា នេះគឺជាមេរៀនប្រវត្តិសាស្ត្រដ៏ឈឺចាប់មួយ ដែលទឹកដី និងប្រជាជននៃប្រទេសមួយ ត្រូវបានផ្ទេរទៅឱ្យស្ថិតក្រោមការគ្រប់គ្រប់នៃប្រទេសមួយទៀត ដោយគ្មានការយល់ព្រមពីម្ចាស់ទឹកម្ចាស់ដី រហូតក្លាយជាជនជាតិដើមភាគតិចលើទឹកដីកំណើតរបស់ខ្លួន។
លោកបានបញ្ជាក់ក្នុងសំដីដើមថា៖ «ប្រវត្តិសាស្ត្រពិតជាស្មុគស្មាញ ប៉ុន្តែការតស៊ូថែរក្សាវប្បធម៌ ប្រពៃណី ភាសា និងការបន្តកេរដំណែលនេះទៅអ្នកជំនាន់ក្រោយរបស់បងប្អូនខ្មែរកម្ពុជាក្រោម គឺជាកេរ្តិ៍ដំណែលមិនអាចបំភ្លេចបាន ហើយបន្តស្ថិតក្នុងបេះដូង ដួងព្រលឹងខ្មែរគ្រប់រូបជាដរាប»។
បន្ថែមពីនេះ លោកមាជ សុវណ្ណារ៉ា ប្រធានគណបក្សជំនាន់ថ្មី បានថ្លែងទៅកាន់អ្នកសារព័ត៌មាននៅក្នុងពិធីប្រារព្ធខួប៧៦ឆ្នាំ នៃការបាត់បង់ទឹកដីខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដោយទទួចទៅដល់ រដ្ឋាភិបាលក្រុងហាណូយ បញ្ឈប់ការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញជាន់ឈ្លីនិងរិតដ្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់បងប្អូនខ្មែរក្រោម មិនថា ជំនឿសាសនា ប្រពៃណី វប្បធម៌ ឬក៏អក្សរសាស្រ្តខ្មែរ ដែលជាអត្តសញ្ញាណជាតិខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនោះទេ។
ជាមួយគ្នានេះ លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា ក៏ចង់ឃើញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលវៀតណាម ឱ្យជួយមើលថែបងប្អូនខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដូចដែលមេដឹកនាំវៀតណាមកំពូលៗ តែងតែស្នើដល់មេដឹកនាំកម្ពុជាជារឿយៗ ឱ្យយកចិត្តទុកដាក់ និងបង្កលក្ខណៈងាយស្រួលដល់ការរស់នៅរបស់ជនជាតិវៀតណាម ដែលកំពុងរស់នៅលើទឹកដីកម្ពុជា ដូចគ្នាផងដែរ។
សម្រាប់ក្រុមប្រឹក្សាជាតិតស៊ូ(CNRC) បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍មួយនៅថ្ងៃទី៤ខែមិថុនាដោយបានអំពាវនាវដល់សហគមន៍អន្តរជាតិ អង្គការសហប្រជាជាតិ មេត្តាផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់ ចំពោះទុក្ខសោកហួសប្រមាណ របស់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ដែលទទួលរងការរំលោភបំពានដ៏ទារុណពីអាជ្ញាធររដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនីស្ដវៀតណាម។
រដ្ឋាភិបាលកុម្មុយនីស្ដវៀតណាម កំពុងគ្រប់គ្រងលើទឹកដីខ្មែរកម្ពុជាក្រោម ក្នុងប្រព័ន្ធអាណានិគមនិយមថ្មី ដែលធ្វើអំពើឧក្រិដ្ឋកម្មបំផ្លាញពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ។
CNRC បន្តថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ដែលជាជនជាតិដើមម្ចាស់ទឹកដីកម្ពុជាក្រោម ត្រូវតែទទួលបានការគោរព និងមានសិទ្ធិកំណត់ជោគវាសនារបស់ខ្លួនដោយមិនត្រូវរងគ្រោះពីឧបាយកលជិះជាន់ ក្នុងប្រព័ន្ធនយោបាយកុម្មុយនីស្ដអាណានិគមនិយមថ្មី របស់រដ្ឋាភិបាលវៀតណាមឡើយ ពីព្រោះវាជាការឈឺចាប់ណាស់ ដែលក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ រដ្ឋាភិបាលវៀតណាម បានចាប់ព្រះសង្ឃ និង ពលរដ្ឋខ្មែរក្រោម ចំនួន ១៦រូប ដាក់ពន្ធនាគារ ទាំងបំពាន ដោយគ្រាន់តែពួកគាត់អនុវត្តសិទ្ធិនិយាយភាសាខ្មែរ សិទ្ធិប្រតិបត្តិព្រះពុទ្ធសាសនា និងសិទ្ធិបង្ហាញអត្តសញ្ញាណវប្បធម៌ប្រពៃណីខ្មែរ ដែលជាសិទ្ធិមូលដ្ឋានរបស់ខ្លួនជាជនជាតិដើម ។
បើតាមសហព័ន្ធខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនិងអង្គការUNPO(អង្គការនៃប្រជាជាតិដែលគ្មានតំណាងនៅអង្គការសហប្រជាជាតិ) គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៤ កម្ពុជាក្រោម មានពលរដ្ឋខ្មែរ៧លាននាក់មានព្រះសង្ឃចំនួន៨ ៧៥០ អង្គ និងមានវត្តអារាមព្រះពុទ្ធសាសនាខ្មែរចំនួន៤៦១វត្ត។
សូមបញ្ជាក់ថា អាណានិគមបារាំងបានសម្រេចផ្ទេរទឹកដីកម្ពុជាក្រោមចំនួន២១ខេត្ត ទៅឱ្យប្រទេសវៀតណាមត្រួតត្រាជាផ្លូវការកាលពីថ្ងៃទី៤ខែមិថុនាឆ្នាំ១០៤៩។ បើទោះបីជាពេលវេលាបានកន្លងផុតទៅអស់រយៈពេល៧៦ឆ្នាំមកហើយក្តីហើយបើទោះបីអាជ្ញាធរវៀតណាមបានបន្តធ្វើទុក្ខបុកម្នេញយ៉ាងខ្លាំងដើម្បីរំលាយពូជសាសន៍ខ្មែរ នៅដែនដីកម្ពុជាក្រោមក្តី ក៏រហូតមកដល់ពេលនេះខ្មែរកម្ពុជាក្រោមនៅតែបន្តរក្សាបានយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវវប្បធម៌ប្រពៃណីទំនៀមទម្លាប់ដូនតាខ្មែរ៕
