ពលករខ្មែរធ្វើការនៅប្រទេសថៃមួយចំនួន មិនទាន់សម្រេចចិត្តត្រឡប់មកប្រទេសកំណើតវិញ តាមការអំពាវនាវរបស់មេដឹកនាំនៅឡើយទេ ទោះពួកគេបាម្ភពីការរើសអើងពីសំណាក់ប្រជាពលរដ្ឋថៃ ជុំវិញកម្តៅព្រំដែនដែលបានផ្ទុះឡើងជាថ្មីទៀត ក្រោយទាហានថៃ បើកការបាញ់ប្រហារសម្លាប់ទាហានខ្មែរម្នាក់ ឈរជើងនៅព្រំដែនជួរមុខ ក្នុងតំបន់មុំ៣ ស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ។
តាមរយៈការថ្លែងសារពិសេសមួយពីព្រឹទ្ធសភា នៅព្រឹកថ្ងៃទី១៦ ខែមិថុនានេះ លោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភា និងជាប្រធានគណបក្សកាន់អំណាចនៅកម្ពុជា បានប្រកាសជាថ្មីដល់ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរដែលកំពុងរស់នៅ ឬធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសថៃ ត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ដោយមិនអាចនៅឲ្យក្រុមជ្រុលនិយមថៃប្រមាថមើលងាយបានឡើយ ខណៈការរើសអើងជាតិសាសន៍នៅក្នុងប្រទេស មកលើពលរដ្ឋកម្ពុជាកំពុងឡើងកម្តៅ។
លោកបន្តថា ពលរដ្ឋខ្មែរដែលគ្មានលិខិតស្នាម អាចធ្វើដំណើរមកកម្ពុជាវិញបាន គឺរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាទទួលយកទាំងអស់ ដោយមិនត្រូវការលិខិតស្នាមនោះទេ ហើយក្នុងករណីពលរដ្ឋខ្មែរធ្វើការនៅថៃ ហើយគ្មានលិខិតស្នាម អាចទៅរកលិខិតស្នាមនៅស្ថានទូត ឬកុងស៊ុលកម្ពុជាប្រចាំនៅប្រទេសថៃបាន។
លោកថា «គឺអ្នកដែលត្រូវការ គឺទៅរកលិខិតស្នាមនៅឯស្ថានទូតកម្ពុជា នៅឯកុងស៊ុលកម្ពុជា ដែលក្នុងនោះមានអនុព័ន្ធផ្នែកការងារផងដែរ។ ប៉ុន្ដែសម្រាប់អ្នកដែលគ្មានលិខិតហើយដែលអាចធ្វើដំណើរមកបាន កម្ពុជា រាជរដ្ឋាភិបាលទទួលយកទាំងអស់ មានឬគ្មានលិខិតឲ្យតែជនជាតិកម្ពុជា ជនជាតិខ្មែរ គឺយើងទទួលយកទាំងអស់ ដោយមិនគិតថាមានលិខិឬគ្មានលិខិតទេ ព្រោះយើងត្រូវតែទទួលយកពលរដ្ឋរបស់យើងត្រឡប់មកវិញ កុំទុកឲ្យគេប្រមាថ កុំឲ្យគេធ្វើបាប ព្រោះទង្វើនៃការរើសអើងជាតិសាសន៍នៅក្នុងប្រទេសថៃ ទៅលើពលរដ្ឋ ពលករកម្ពុជាកំពុងបានឡើងកម្ដៅ»។
លោក ហ៊ុន សែន បញ្ជាក់ដែរថា បច្ចុប្បន្នឱកាសការងារនៅកម្ពុជា នៅមានច្រើនកន្លែងណាស់ ទាំងក្នុងវិស័យឧស្សាហកម្ម កសិកម្ម និងវិស័យសំណង់ ដូច្នេះកុំបារម្ភរឿងខ្វះការងារធ្វើ។
លោក រើន ដានី ជាពលករខ្មែរដែលកំពុងធ្វើការនៅខេត្តឈុនបូរី ប្រទេសថៃ បានឱ្យដឹងថា បច្ចុប្បន្ន ពួកគាត់ជួបការលំបាក ដោយសារតែមានការរើងអើងពីសំណាក់ពលរដ្ឋថៃមួយចំនួន ជាពិសេសម្ចាស់ផ្ទះជួលដែលជាជនជាតិថៃ ប៉ុន្តែសម្រាប់ថៅកែជាជនជាតិថៃ ពុំមានការរើសអើង ឬបណ្តេញពួកគាត់ចេញពីការងារទេ។
សម្រាប់លោក ដានី រូបគាត់នៅមិនទាន់មានផែនការណាមួយ ក្នុងការត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញនោះទេ ក្នុងស្ថានភាពដែលប្រទេសទាំងពីរ បាននិងកំពុងបន្តចរចាទ្វេភាគី។
លោកថា៖ «បច្ចុប្បន្ន គឺពិបាកនៅ ដូចថាគេរើសអើងពូជសាសន៍យើងជាជនជាតិខ្មែរចឹង[…]សម្រាប់ខ្ញុំមានការផ្ទុះអាវុធ គឺយើងទៅ[ត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ] ព្រោះអីខ្ញុំបារម្ភត្រង់ថាមានការផ្ទុះអាវុធ គេ[ខាងថៃ]ចាប់យើងជាចំណាប់ខ្មាំង សម្រាប់ការដោះដូរជាថ្នូរអ្វីមួយ អាហ្នឹងវាអាចកើតមាន អាហ្នឹងយើងមិនអាចមើលឃើញទេណា ប៉ុន្តែបើថាស្ថានភាពយើងនៅអាចចរចាគ្នាបាន នៅអាចនិយាយគ្នាបាន ខ្ញុំអត់ទាន់ទៅទេ អាហ្នឹងខ្ញុំចាំមើលសភាពការណ៍សិន»។
បើតាមលោក រើន ដានី កាលដែលលោកនៅបន្តធ្វើការងារជាធម្មតានៅប្រទេសថៃ ក្នុងស្ថានភាពបច្ចុប្បន្ន ដោយសារតែរូបលោកទើបតែបង់ប្រាក់បន្តវីសារធ្វើការងារនៅទីនោះ ណាមួយប្រាក់បៀវត្សរ៍ក៏សមរម្យដែលលោកអាចរស់នៅបាន។
លោក ដានី សង្កេតឃើញថា ពលករខ្មែរដែលត្រឡប់ទៅកម្ពុជាវិញ ភាគច្រើនជាពលករដែលធ្វើការនៅទីក្រុងបាងកក ដោយសារតែនៅទីនោះមានក្រុមជ្រុលនិយមថៃច្រើន ដែលធ្វើឱ្យពួកគាត់បារម្ភពីសុវត្ថិភាព បើរស់នៅ ឬធ្វើការបន្តនៅទីនោះ។
មន្ត្រីគម្រោងសិទ្ធិការងារពលករទេសន្តរប្រវេសន៍នៃអង្គការសង់ត្រាល់ប្រចាំនៅប្រទេសថៃ លោក លឹង សុផុន បានឱ្យដឹងដែរថា ស្ថានភាពរបស់ពលករខ្មែរនៅប្រទេសថៃ នាពេលនេះ គឺពុំមានបញ្ហាអ្វីចោទនៅឡើយទេ ដោយពួកគេនៅបំពេញការងារជាធម្មតា ស្របពេលដែលថៅកែ និងរដ្ឋាភិបាលថៃ ហាក់ពុំមានការរើសអើងណាមួយនៅឡើយ។
តែយ៉ាងណា លោកថា ពលករខ្មែរភាគច្រើនបានព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាព ខណៈមានការរើសអើងខ្លះៗពីសំណាក់ម្ចាស់ផ្ទះជួលជាជនជាតិថៃ និងពលរដ្ឋមួយចំនួនតូច ប៉ុន្តែពួកគាត់ថា អាចរស់នៅ និងធ្វើការបន្តបាន លើកលែងតែពលករខ្មែរដែលធ្វើការនៅក្បែរតំបន់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃតែម្តង ដែលគាត់បារម្ភខ្លាចមានការផ្ទុះអាវុធពីសំណាក់ក្រុមយោធាថៃ ទើបនាំគ្នាសម្រុកត្រឡប់ទៅប្រទេសកម្ពុជាវិញ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញនៅខាងថៃ រដ្ឋាភិបាលថៃ ហើយនិងក្រសួងការងារថៃ ក៏បានបង្ហាញពីទំនុកចិត្ត បង្ហាញអំពីភាពកក់ក្តៅដែរ ដោយសារតែខាងក្រសួងការងារហ្នឹង បានប្រកាសប្រាប់ហើយថា ការវិលត្រឡប់ទៅជាជម្រើសជាសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ របស់បុគ្គលជាពលករបរទេស ជាពិសេសគឺបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរហ្នឹងតែម្តង តែការរស់នៅត ការធ្វើការតហ្នឹង គឺជាសិទ្ធិដែលពួកគាត់នៅធ្វើការបាន ពីព្រោះនៅខាងថៃគេនៅមិនទាន់មានការបណ្តេញចេញ ដល់ដំណាក់កាលលុបចោលនូវ MOU [អនុសារណៈ]របស់ពលករខ្មែរនៅឡើយទេ»។
បើតាមការសាកសួរពលករខ្មែរដែលរស់នៅ និងធ្វើការនៅប្រទេសថៃ លោក សុផន បានទទួលចម្លើយថា ការរស់នៅ និងធ្វើការនៅប្រទេសថៃ គឺពួកកាត់ទទួលបានប្រាក់បៀវត្សរ៍សមរម្យ ដែលអាចរស់នៅ និងបង់សងធនាគារបាន បើទោះជាប្រាក់ឈ្នួលមិនខ្ពស់ដូចបណ្តាប្រទេសផ្សេងទៀត។
តែយ៉ាងណា មន្ត្រីធ្វើការផ្នែកការងាររូបនេះ បានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «ស្ថានការណ៍បែបនេះ កន្លែងខ្លះយើងមើលឃើញចំណុចវិជ្ជមានច្រើន កន្លែងខ្លះយើងឃើញអវិជ្ជមានដែរ ចំពោះការរស់នៅ និងធ្វើការរបស់បងប្អូនអីចឹងណា តែកត្តាសំខាន់ យើងត្រូវស្វែងរកសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួនផង ហើយនិងស្ថេរភាពការងាររបស់យើងផង ដើម្បីជាការទំនួលខុសត្រូវរបស់យើង ដែលជាអ្នក ជាឪពុកជាម្តាយរបស់គេ ហើយជាជម្រើសរបស់យើង ការទៅ ត្រឡប់ទៅតាមរដ្ឋាភិបាលប្រកាស អាហ្នឹងក៏ជាជម្រើសរបស់យើងដែរ ហើយការនៅ ក៏ជាសិទ្ធិរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅថៃដែរ ហើយខ្ញុំសូមឱ្យបងប្អូនគិតពិចារណាឱ្យបានច្បាស់លាស់ ហើយនិងតាមដានព័ត៌មានតាមតីកតុកក្តី តាមអីក្តី ប៉ុន្តែយើងត្រូវតាមដានព័ត៌មានរបស់រដ្ឋ ដើម្បីបញ្ជាក់ឱ្យច្បាស់ថា តើស្ថានភាពបែបនេះ យើងគួរសម្រេចចិត្តធ្វើឥរិយាបទបែបណា»។
សម្រាប់ស្ថានភាពនៅតាមច្រកព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ នារយៈពេលចុងក្រោយនេះ គេសង្កេតឃើញមានពលរដ្ឋខ្មែរជាច្រើនបានសម្រុកវិលមកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ខណៈពលរដ្ឋថៃដែលធ្វើការនៅតាមព្រំដែនក្នុងទឹកដីកម្ពុជា ក៏បានត្រឡប់ទៅកាន់ប្រទេសថៃវិញមួយចំនួនផងដែរ។
សម្រាប់ ប្រធានចលនាជាតិតស៊ូ លោក សម រង្ស៊ី បានបង្ហោះសារនៅលើទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់លោកនៅថ្ងៃនេះដែរថា៖ «ពលករខ្មែរទៅធ្វើការនៅថៃ មានប្រហែល ២លាននាក់។ ដើម្បីសុវត្ថិភាព សូមបងប្អូនត្រឡប់ទៅកម្ពុជា ផ្ទះរបស់យើងមួយរយៈសិន»។
ប៉ុន្តែសម្រាប់ អ្នកឃ្លាំមើលសង្គម និងអ្នកនយោបាយក្រៅរដ្ឋាភិបាលវិញ ធ្លាប់បានសម្តែងការព្រួយបារម្ភខ្លាចកើតមានវិបត្តិសង្គមកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរ ប្រសិនបើទំនាស់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ កាន់តែរីករាលដាល មិនអាចដោះស្រាយបាន ហើយពលករខ្មែរជាង ១លាននាក់ នៅថៃ វិលត្រឡប់មកកម្ពុជាវិញ។
លោកបណ្ឌិត សេង សារី អ្នកវិភាគពីបញ្ហានយោបាយ និងសង្គម និងធ្លាប់សារភាពថា ធ្លាប់ធ្វើជាចារកម្មឱ្យលោក ហ៊ុន សែន ច្រើនឆ្នាំនោះ បានចាត់ទុកពលករចំណាកស្រុកកម្ពុជា ប្រមាណ២លាននាក់ ដែលកំពុងធ្វើការនៅក្នុងប្រទេសថៃ ទាំងស្របច្បាប់ និងមិនស្របច្បាប់ថា ជាចំណុចខ្សោយរបស់កម្ពុជា។
លោកបាននិយាយថា ប្រសិនបើទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ថៃ កាន់តែតានតឹង នោះថៃនឹងអាចបង្ខំឱ្យពលករខ្មែរខុសច្បាប់វិលត្រឡប់មកប្រទេសកម្ពុជាវិញ ហើយពេលនោះកម្ពុជានឹងប្រឈមនឹងវិបត្តិគ្មានការងារធ្វើ។
សម្រាប់ ក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈកម្ពុជា បានអះអាងថា ក្រសួងបានត្រៀមរួចរាល់ទាំងការផ្តល់ឱកាសការងារ និងការបណ្តុះបណ្តាលជំនាញបច្ចេកទេស និងវិជ្ជាជីវៈដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងពលករខ្មែរនៅប្រទេសថៃ ដែលមានបំណងវិលត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញ។
ក្នុងពិធីបើកការប្រារព្ធទិវាអប់រំបណ្តុះបណ្តាលបច្ចេកទេសវិជ្ជាជីវៈ កាលពីថ្ងៃទី១៥ ខែមិថុនា ម្សិលមិញ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ លោក ហេង សួរ មានប្រសាសន៍ថា បច្ចុប្បន្ន ក្រសួងមានឱកាសការងារចំនួន ២៣ម៉ឺនកន្លែង និងការបណ្ដុះបណ្ដាលជំនាញបច្ចេកទេស និងវិជ្ជាជីវៈប្រមាន ១លាន៥សែនកន្លែង ដែលករណីនេះ កម្ពុជាមានអាចជួយដល់ប្រជាពលរដ្ឋ និងពលករខ្មែរនៅប្រទេសថៃ ដែលមានបំណងវិលត្រឡប់មកស្រុកកំណើតវិញបាន។
លោកថា៖ «យើងមានបងប្អូនយើងនៅទីនោះ[ថៃ]ប្រហែលជាង ១លាននាក់ ហើយឥឡូវនេះយើងមានកម្មវិធីបណ្តុះបណ្តាលរបស់យើង ១លាន៥សែននាក់ អីចឹងបើសិនជាមានករណីណាមួយ ដែលបងប្អូនចង់ត្រឡប់មកវិញ បងប្អូនចង់ស្វែងរកការងារធ្វើក៏បាន ដូចដែលក្រសួងបានបញ្ជាក់ជូនយប់មិញចឹង ឥឡូវនេះ នៅទូទាំងប្រទេស យើងគិតត្រឹមម៉ោង៦ថ្ងៃម្សិលមិញ យើងមានការងារជាង២៣ម៉ឺនកន្លែងនៅក្នុងប្រទេសរបស់យើង ហើយក្រសួងនឹងបន្តសម្របសម្រួលប្រមូលព័ត៌មាននេះបន្ថែមទៀត ដែលវាសមល្មមអាចទទួលយកបងប្អូនប្រជាពលរដ្ឋយើងដែលចង់ត្រឡប់មកវិញ»។
វិវាទព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ បានចាប់ផ្ដើមកើនកម្ដៅបន្ទាប់ពីទ័ពថៃឆ្មក់ចូលមកបាញ់សម្លាប់ទាហានខ្មែរម្នាក់ នៅតំបន់មុំបី ស្រុកជាំក្សាន្ត ខេត្តព្រះវិហារ នៅថ្ងៃទី២៨ ខែឧសភា។ បន្ទាប់មក បញ្ហានេះត្រូវបានអ្នកនយោបាយថៃ អូសរឿងប្រាសាទតាមាន់ធំ ប្រាសាទតាមាន់តូច និងប្រាសាទតាក្របីមកពាក់ព័ន្ធផងដែរ។ កម្ដៅវិវាទព្រំដែនប្រទេសកម្ពុជា-ថៃ ហាក់មានភាពតានតឹងឡើងបន្ថែមទៀត ក្រោយភាគីថៃដាក់សម្ពាធកម្ពុជា តាមរយៈការបិទព្រំដែនដោយឯកតោភាគី ការគំរាមថាកាត់ផ្ដាច់អគ្គិសនី សេវាអ៊ីនធឺណិត ព្រមទាំងការចល័តទ័ពមកឈរជើងតាមព្រំដែនជាដើម៕
