បើទោះបីគិតមកដល់ត្រឹមថ្ងៃទី១២ខែសីហានេះ បទឈប់បាញ់មានរយៈពេលប្រមាណជា២សប្តាហ៍មកហើយក្តី តែស្ថានការណ៍នៅតាមព្រំដែនហាក់នៅតែមានភាពផុយស្រួយនៅឡើយ។ ក្នុងស្ថានភាពនេះ កងទ័ពកម្ពុជាជួរមុខសូមឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយផ្តល់អាវក្រោះ និងម៉ាស់ពាក់ការពារផ្សែងពុល និងស្បៀងក្រៀម ដើម្បីត្រៀមការពារខ្លួន ខណៈមេបញ្ជាការយោធភូមិភាគ២របស់ថៃ នៅតែចិញ្ចឹមចិត្តវាយដណ្តើមយកប្រាសាទខ្មែរ។
លោក តាត ឧត្តម ជាអ្នកកាសែតហ្វ្រីឡែន ដែលថ្មីៗនេះបានចុះទៅយកព័ត៌មានដោយផ្ទាល់នៅតាមតំបន់ព្រំដែនខ្មែរថៃ បានសរសរនៅលើបណ្តាញសង្គមរបស់លោក នៅថ្ងៃទី១១ខែសីហានេះថា ក្នុងវ័យ៥៥ឆ្នាំ នាយចំណង់ លោក ចាប ថី ដែលបានបំរើការងារនៅកងពលលេខ៣ ឈរជើងតំបន់ភ្នំទ្រព្យតាំងពីឆ្នាំ២០០០មក បានពលីជីវិត នៅថ្ងៃទី២នៃការផ្ទុះអាវុធជាមួយទាហានថៃ គឺនៅថ្ងៃទី២៥ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥។
នាព្រឹកម៉ោង៧នៅថ្ងៃទី២៥ ខែកក្កដា លោកចាប ថី បានទូរសព្ទមកប្រពន្ធ ហើយបានរៀបរាប់ថា លោកឃ្លានបាយណាស់ ព្រោះ២ថ្ងៃហើយ មិនទាន់បានបាយហូបទេ ដោយសារជាប់ដៃតទល់ជាមួយសត្រូវឈ្លានពាន។ ជាមួយគ្នានេះ លោកក៏បានផ្តាំទៅប្រពន្ធថា ឲ្យរត់ឲ្យឆ្ងាយពីផ្ទះ ឬទៅស្រុកកំណើតនៅខេត្តកំពង់ធំ ជាមួយកូនទាំង៣ ព្រោះទាហានថៃ បានបាញ់ផ្លោងគ្រាប់ច្រើនណាស់។
ប៉ុន្តែនាវេលារសៀលក្នុងថ្ងៃដដែលនោះ ស្ត្រីជាភរិយាវ័យ៥០ឆ្នាំ បានទទួលទូរសព្ទម្តងទៀត ហើយនឹកស្មានថា ជាប្តី ប៉ុន្តែសំឡេងនោះ គឺជាមិត្តរួមប្រយុទ្ធ ប្រាប់ឲ្យស្រ្តីរូបនេះទៅទទួលសពប្តីនៅឯវត្តស្រែណូយ ខេត្តសៀមរាប។
អ្នកស្រី ព្រំ សាឃឿន បានចងចាំដោយសង្វេគខ្លាំងណាស់ នូវសម្តីចុងក្រោយរបស់ប្តីដែលត្អូញត្អែរថាឃ្លានបាយណាស់ និងបានប្រាប់ឲ្យប្រពន្ធរត់ភៀសខ្លួនជាមួយកូនទាំងបី។
ជាមួយគ្នានេះ លោក គិត ឡេង ដែលមានអាខោនហ្វេសប៊ុកឈ្មោះ Kith Leng បានសរសេរនៅលើបណ្តាញសង្គមសូមឱ្យមានការរាយការណ៍ព័ត៌មានប្រាប់ទៅ លោក ហ៊ុន សែន ប្រធានព្រឹទ្ធសភា ដោយអះអាងថា លោកបានទៅជួបទាហាននៅតាមព្រំដែនជាច្រើន ហើយពួកគាត់បានស្នើសុំដូចៗគ្នាថា សូមឱ្យផ្តល់អាវក្រោះ ម៉ាស់ពាក់ការពារផ្សែងពុល និងសូមជួយជីកលេណដ្ឋានធ្វើពីបេតុងឱ្យបានរឹងមាំនិងធំទូលាយ។
លោក គិត ឡេង បានសរសេរក្នុងសំណេរដើមថា៖ «ហេតុផលគឺថា ទី១ទាហានត្រូវគ្រាប់ និងរបួសពេញខ្លួនដោយអំបែង គឺដោយសារពួកគាត់អត់មានអាវក្រោះពាក់។ ទី២ លេណដ្ឋានគាត់តូចចង្អៀត លេណដ្ឋានធម្មតាមិនអាចទប់ទល់ប្រភេទគ្រាប់ ដូចជាសង្គ្រាម៥ថ្ងៃកន្លងមកនោះទេ ហើយលេណដ្ឋានតូចចង្អៀតពិបាកដាក់ស្បៀង អាវុធគ្រឿងការពារ និងមិនអាចស្នាក់នៅបានគ្នាច្រើន និងទី៣ម៉ាស់ការពារផ្សែងពុលគីមី ព្រោះថៃបានប្រើមធ្យោបាយបាចសាចផ្សែងពុល ដើម្បីឱ្យកងទ័ពថប់ដង្ហើម ធ្វើការមិនកើតរួចទើបវាធ្វើការវាយបក វាយប្រហារដោយថ្មើរជើងបាញ់គ្រាប់ផ្លោង និងគ្រាប់បាញ់ចេញពីយន្តហោះសម្រុកចូលតែម្តង»។
វីអូឌី មិនទាន់អាចទាក់ទងលោកស្រី ម៉ាលី សុជាតា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការពារជាតិ ដើម្បីធ្វើការពន្យល់លើបញ្ហាទាំងនេះបានទេ។ ប៉ុន្តែលោកស្រីបានថ្លែងនៅក្នុងសន្និសីទកាសែតស្តីពី «លទ្ធផលនៃការអនុវត្តបទឈប់បាញ់រវាងកម្ពុជា-ថៃ» នៅទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី នៅវេលាម៉ោង១១ព្រឹកថ្ងៃទី១១ខែសីហានេះថា សភាពការណ៍នៅតាមបណ្តោយព្រំដែនកម្ពុជា ថៃមានសភាពស្ងប់ស្ងាត់ ប៉ុន្តែកងកម្លាំងកម្ពុជានៅតែរក្សាការប្រុងប្រយ័ត្នខ្ពស់បំផុត។
លោកស្រីលើកឡើងថា រហូតមកដល់ពេលនេះ កម្ពុជានៅតែបន្តស្នើឱ្យភាគីថៃឆាប់បញ្ជូនកងកម្លាំងរបស់កម្ពុជាទាំង១៨រូប ដែលត្រូវបានថៃចាប់ខ្លួនក្រោយបទឈប់បាញ់ កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែកក្កដា ឱ្យត្រឡប់មកវិញជាបន្ទាន់ ស្របទៅតាមច្បាប់មនុស្សធម៌អន្តរជាតិ និងស្របទៅតាមការអំពាវនាវយ៉ាងទទូចពីបណ្តាប្រទេសដៃគូនិងស្ថាប័នអន្តរជាតិជាច្រើន។
លោកស្រីថា៖ «ក្រសួងការពារជាតិ និងកងយុទ្ធពលខេមរភូមិន្ទ ព្រមទាំងសហគមន៍អន្តរជាតិ នឹងបន្តទាមទាររហូតដល់ភាគីថៃបំពេញកាតព្វកិច្ចរបស់ខ្លួន ក្រោមច្បាប់អន្តរជាតិ ហើយយើងនឹងមិនទុកសមាជិកគ្រួសារយើងណាមួយចោល និងឯកោជាដាច់ខាត។ កម្ពុជាសូមគូសបញ្ជាក់យ៉ាងម៉ឺងម៉ាត់ និងច្បាស់លាស់នូវការប្តេជ្ញាចិត្តឥតងាករេរបស់ខ្លួន ក្នុងការគោរពនិងអនុវត្តយ៉ាងខ្ជាប់ខ្ជួននូវរាល់លក្ខន្ធនៃកិច្ចព្រមព្រៀងបទឈប់បាញ់ ព្រមទាំងស្មារតីនិងការឯកភាពគ្នា នៅក្នុងកិច្ចប្រជុំវិសាមញ្ញគណៈកម្មាធិការព្រំដែនទូទៅកាលពីថ្ងៃទី៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២៥»។
ទាក់ទងនឹងសង្គ្រាម លោកបណ្ឌិត មាស នី អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គម បានលើកឡើងពីសៀវភៅមួយដែលលោកបានអាន ស្តីពីអត្ថន័យនៃពាក្យថា កងទ័ពខ្លាំង (professional army) គឺត្រូវផ្អែកទៅលើកត្តាសំខាន់មួយចំនួន ដូចជា ត្រូវមានការហ្វឹកហ្វឺនជាប្រចាំទៀងទាត់ ទោះក្នុងករណីគ្មានសង្គ្រាមក៏ដោយ មិនមែនដល់ពេលឡើងសមរភូមិ ទើបដើរប្រមូលកម្លាំងទេ។
កងទ័ពត្រូវមានបទពិសោធន៍លើសមរភូមិជាក់ស្តែងគ្រប់គ្រាន់ មានឧត្តមគតិជាតិខ្ពស់ក្នុងការធ្វើចម្បាំង ដោយមានហេតុផលច្បាស់លាស់ មានការគាំទ្រផ្នែកភស្តុភារគ្រប់គ្រាន់ទាន់សម័យ ទាន់ពេលវេលា ទាំងសម្ភារៈផ្ទាល់ខ្លួន និងឧបករណ៍គាំទ្រពេលប្រយុទ្ធនៅលើសមរភូមិ។
លើសពីនេះ លោកថា កងទ័ពត្រូវមានសមត្ថភាពខ្លាំង និងចំណេះដឹងផ្នែកបច្ចេកវិទ្យាទំនើបច្បាស់លាស់ទាំងការប្រើប្រាស់ឧបករណ៍ និងការទប់ទល់ ជំនាញផ្នែកព័ត៌មានចារកម្ម ដឹងអំពីទីតាំង កម្លាំង ចំណុចខ្លាំងនិងចំណុចខ្សោយរបស់សត្រូវជាដើម។
ទាក់ទងនឹងស្បៀងសម្រាប់កងទ័ពវិញ លោកបណ្ឌិត មាស នី លើកឡើងថា ស្បៀងសំរាប់ហូបក្នុងសមរភូមិ (ពេលប្រយុទ្ធ នៅលើខ្នងភ្នំ ព្រៃក្រាស់) ខុសគ្នាពីស្បៀងធម្មតាប្រចាំថ្ងៃនៅក្នុងកងឯកភាពយោធា។
ការបែងចែកការប្រមូលស្បៀងនៅសមរភូមិក្រោយ មិនមែនមានតួនាទីត្រឹមតែប្រមូលនិងវេចខ្ចប់តែប៉ុណ្ណោៈទេ តែត្រូវពន្យល់ ផ្សព្វផ្សាយដល់បងប្អូនដែលបរិច្ចាគឲ្យដឹងពីតម្រូវការខុសគ្នានេះ ដើម្បីផ្តល់ស្បៀងចាំបាច់ឲ្យដល់យុទ្ធជននៅសមរភូមិមុខ ឲ្យត្រូវនិងបានទាន់តាមតម្រូវការ ពីព្រោះបើមិនដូច្នោះទេអាហារខ្លះត្រូវខូច ឬផ្អូមមុនពេលទៅដល់សមរភូមិ។
លោកថ្លែងថា បច្ចុប្បន្នលោកឃើញមានការផ្តល់សម្ភារៈនិងគ្រឿងឧបភោគបរិភោគជាច្រើន គឺសម្រាប់តែខ្សែត្រៀមជួរក្រោយប៉ុណ្ណោះ រីឯអ្នកប្រយុទ្ធជួរមុខនៅតែមិនបានទទួលទានដដែល ពីព្រោះសមរភូមិមុខមិនអាចដុតភ្លើងឬប្រើចង្ក្រានហ្គាសចម្អិនអាហារបានទេ ពីព្រោះទ័ពសត្រូវគេអាចមើលឃើញហើយបាញ់ប្រហារ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ធ្លាប់បានថ្លែងកាលពីពេលថ្មីៗនេះថា ការប្រយុទ្ធគ្នារវាងកងទ័ពកម្ពុជានិងកងទ័ពថៃកន្លងមក បានបណ្តាលឱ្យយោធិនមួយចំនួនត្រូវពលី របួស ពិការ ក៏ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋរាប់ម៉ឺនគ្រួសារក្លាយជាជនភៀសសឹក មិនអាចប្រកបរបរចិញ្ចឹមជីវិតប្រចាំថ្ងៃបាន។
លោកបញ្ជាក់ថា សម្រាប់យោធិននិងនគរបាលជាតិដែលកំពុងបំពេញប្រតិបត្តិការក្នុងសមរភូមិ គ្រួសារយោធិនពលី របួស ពិការ រាជរដ្ឋាភិបាលបានរៀបចំ និងកំពុងអនុវត្តនូវកញ្ចប់គោលនយោបាយសម្រាប់គ្រួសារយោធិនពលី យោធិនរងរបួស ពិការ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានចេញបទបញ្ជាឲ្យក្រសួងការពារជាតិ និងក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ សិក្សារៀបចំនូវគោលនយោបាយលើកទឹកចិត្តពិសេស សម្រាប់កងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធទាំងយោធា ទាំងនគរបាលជាតិ ដែលបានចូលរួមដោយផ្ទាល់ នៅក្នុងសមរភូមិការពារបូរណភាពទឹកដីនៅពេលនេះ។
លោកបានបញ្ជាក់ថា ចំពោះយោធិន និងកងនគរបាលជាតិដែលបានពលី ឬធ្លាក់ខ្លួនពិការមិនអាចបំពេញភារកិច្ចបន្តបាន រាជរដ្ឋាភិបាលនឹងផ្ដល់ក្របខ័ណ្ឌឲ្យសាច់ញាតិបង្កើតរបស់គាត់មួយរូប បានចូលបម្រើប្រទេសជាតិនៅអង្គភាពដែលគាត់បំពេញភារកិច្ចមុនពលីឬធ្លាក់ខ្លួនពិការ។
រហូតមកដល់ពេលនេះ ការប៉ះទង្គិចគ្នាដោយអាវុធ រវាងកងទ័ពកម្ពុជានិងថៃ រយៈពេល៥ថ្ងៃ គឺចាប់ពីថ្ងៃទី២៤ដល់ម៉ោង១២យប់ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ គេមិនទាន់ឃើញមានព័ត៌មានផ្លូវការណ៍ណាមួយទាក់ទងនឹងចំនួនមនុស្សស្លាប់ រងរបួស និងទំហំនៃការខូចខាតនោះទេ ទាំងខាងកម្ពុជានិងថៃ។
ប៉ុន្តែបើតាមមេបញ្ជាការយោធភូមិភាគ២របស់ថៃ លោកឧត្តមសេនីយឯក Boonsin Padklang ដែលត្រូវនៅបន្តកាន់តំណែងនេះ៥០ថ្ងៃទៀត បានប៉ាន់ប្រមាណនៅថ្ងៃទី១០ខែសីហាថា ទាហានកម្ពុជាបានរងរបួសនិងស្លាប់ចំនួន ៣ពាន់នាក់។ បន្ថែមពីនេះ មេបញ្ជាការដែលដឹកនាំទ័ពចូលឈ្លានពានទឹកដីកម្ពុជារូបនេះ បានប្តេជ្ញាបន្តវ៉ៃយកប្រាសាទតាក្របី និងបណ្តេញកម្ពុជាចេញពីប្រាសាទតាមាន់ធំ ឱ្យបានមុនពេលលោកចាកចេញពីតំណែង។ នេះបើតាមការចុះផ្សាយរបស់សារព័ត៌មានថៃ។
ប៉ុន្តែចំពោះអ្វីដែលលោក Padklang បានលើកឡើងនេះ លោក ម៉ែន គឹមសេង អ្នកយកព័ត៌មានវីអូអេ ដែលធ្លាប់បានអានសៀវភៅ ស្តីពី យុទ្ធសាស្ត្រសង្គ្រាម និងធ្វើសម្ភាសជាមួយអ្នកជំនាញសង្គ្រាមជាច្រើនបាននិយាយថា ទី១ប្រសិនបើខាងកម្ពុជាស្លាប់និងរងរបួសរហូតដល់៣ពាន់នាក់ ដូចគាត់និយាយពិតមែន នៅក្នុងក្បួនសឹកតាមអ្នកជំនាញ គឺអាចមានមនុស្ស១ភាគ៣ប្រមាណ ១ពាន់នាក់គឺស្លាប់ មិនមែនតិចទេច្រើនណាស់។ ដូច្នេះអ្វីដែល Padklang និយាយគឺអត់ពិតទេ ហើយប្រសិនបើខាងកម្ពុជារបួស ២ពាន់នាក់មែន ម្ល៉េះមន្ទីរពេទ្យនៅតាមព្រំដែនដាក់អត់អស់ទេ។
លោកលើកឡើងថា ក្នុងករណីសង្គ្រាមដែលថៃចូលមកវ៉ៃខ្មែរ គឺត្រូវវ៉ៃ៣ទល់១ បើខ្មែរ១០០នាក់ ថៃត្រូវនាំកម្លាំងទាហានមក ៣០០នាក់ ក្បួនវាគឺអ៊ីចឹង។
នៅពេលប្រយុទ្ធគ្នាបើខាងកម្ពុជាខូចខាតកម្លាំង១ ខាងថៃអាចខូចខាតកម្លាំងពី២ទៅ៣នាក់ ហើយនេះយកទីតាំងកម្ពុជាអត់បានទៀត។ ដូច្នេះបើខ្មែរស្លាប់របួស៣ពាន់នាក់ដូច Padklang និយាយមែន នោះថៃអាចស្លាប់ជិត១ម៉ឺននាក់។
លោកថា៖ «គាត់និយាយភ្លេចអាចំណុចហ្នឹង ពីព្រោះអីគឺថៃជាអ្នកវ៉ៃ ចឹងក្បួនទ័ពហ្នឹងគឺ៣ទល់១ទើបអាចយកឈ្នះបាន លើកលែងតែករណីដែលវាយឆ្មក់ទេ ទើបអាចយកកម្លាំងតិចទៅវាយកម្លាំងធំបាន តែនេះគឺជាការប្រយុទ្ធគ្នាបើកចំហរមុខ ដូច្នេះត្រូវតែយកកម្លាំងច្រើនជាងគេ ហើយបើខ្មែរខូចខាត៣ពាន់នាក់ ថៃជិត១ម៉ឺននាក់បាត់ហើយ។ អ៊ីចឹងដូច្នេះខ្ញុំនិយាយហ្នឹង គ្រាន់តែចង់ប្រាប់ថា អន្ទិត Padklang ហ្នឹងគាត់និយាយចេញមកចឹងមនុស្សភរហ្មង។ ចឹងហើយរាល់រូបភាពដែលគាត់ចេញមកផ្សាយកន្លងមក គួរប្រយ័ត្នពីព្រោះគាត់ចេញមកជាមនុស្សរបៀបមាត់រប៉េចរប៉ូចហ្មង មេទ័ពមាត់រប៉េចរប៉ូចចឹងយ៉ាប់ដែរ»។
លោកបណ្ឌិត មាស នី ដែលទើបវិលត្រឡប់មកពីសួរសុខទុក្ខមិត្តភ័ក្តជាកងទ័ព និងពលរដ្ឋនៅតាមព្រំដែនខ្មែរថៃ បានសរសេរបង្ហោះលើបណ្តាញសង្គមរបស់លោក នៅថ្ងៃទី១១ខែសីហានេះថា កង់ប្រវត្តិសាស្ត្របាននាំកម្ពុជាមកដល់កន្លែងដើមវិញ គឺការគំរាមពីប្រទេសជិតខាង និងការចូលដៃចូលជួយជ្រំជ្រែងពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។ លោកបានចោទសួរថា តើអ្វីដែលកម្ពុជារៀនបាន ហើយរៀបចំផ្លូវទៅអនាគត? ពីព្រោះបើយើងធ្វើដដែល នោះលទ្ធផលនឹងវិលលមកវិញដដែលៗមិនខាន៕
