វប្បធម៌ច្រានចោលរបស់រដ្ឋាភិបាលគ្រួសារហ៊ុន កំពុងក្លាយជាការព្រួយបារម្ភថា នឹងទាញឱ្យកម្ពុជាផុងកាន់តែជ្រៅក្នុងរបបដឹកនាំបែបផ្តាច់ការ គំរាមកំហែងជីវភាពពលរដ្ឋស្ទើរទូទាំងប្រទេស រួមទាំងបញ្ហាទឹកដី ដែលជាដើមហេតុជំរុញឱ្យមានចលាចលសង្គម បើមិនវិលទៅរកផ្លូវត្រូវទាន់ពេល។
ការលើកឡើងវិញ ក្រោយកម្ពុជារងការរិះគន់ជាថ្មីពីសហគមន៍អន្តរជាតិ ក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី៦០ ជុំវិញការមិនគោរពប្រជាធិបតេយ្យ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស តែរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាច្រានចោល។
ក្នុងកិច្ចប្រជុំនៅថ្ងៃទី៣ ខែតុលានោះ អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក វីទិត ម៉ុនតាប៊ន កត់សម្គាល់ថា សេរីភាពជាមូលដ្ឋាននៅកម្ពុជាពុំទាន់មានការផ្លាស់ប្តូរឱ្យល្អប្រសើរនៅឡើយ។
លោកជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដោះលែងអ្នកទោសនយោបាយ សិទ្ធិមនុស្ស និងបរិស្ថាន ហើយបើកលំហសេរីភាពឱ្យបានទូលាយឡើងវិញ។
បន្ថែមលើនេះ ចក្រភពអង់គ្លេស អំពាវនាវឲ្យកម្ពុជាអនុវត្តតាមសំណើរបស់អ្នករាយការណ៍ពិសេសរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិ រួមទាំងការពង្រឹងឯករាជ្យភាពរបស់តុលាការ និងបង្កើតលក្ខខណ្ឌឲ្យសង្គមស៊ីវិល អាចដំណើរការបានដោយសេរី ក្នុងការបោះឆ្នោតខាងមុខ មានការចូលរួមពីភាគីទាំងអស់ ។
យ៉ាងណា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា តាមរយៈតំណាងអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ នៅទីក្រុងសឺណែវ បានច្រានចោលការចោទប្រកាន់នេះ។
បើតាមសេចក្តីថ្លែងការកម្រាស់៣ទំព័ររបស់ លោក អ៊ុន តារា តំណាងអចិន្ត្រៃយ៍កម្ពុជាប្រចាំអង្គការសហប្រជាជាតិ ការពារថា ការបោះឆ្នោតអាណត្តិទី៧នៅកម្ពុជា មានការត្រួតពិនិត្យដោយអ្នកសង្កេតការណ៍ឯករាជ្យរាប់ពាន់នាក់ និងពលរដ្ឋរាប់លានបានបោះឆ្នោតដោយសន្តិវិធីដោយថា វាជាស្តុតាងនៃភាពរឹងមាំនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកថា លំហសង្គមស៊ីវិលនៅកម្ពុជា ក៏មិននៅទ្រឹងដែរ ប៉ុន្តែមានភាពស្វាហាប់ និងការវិវឌ្ឍ។លំហពលរដ្ឋមិនមានការរួមតូចទេ ប៉ុន្តែត្រូវបានអនុវត្តរៀងរាល់ថ្ងៃ ដោយសកម្មភាព និងតាមច្បាប់។
ជុំវិញបញ្ហានេះ តំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក សួន សូរីដា យល់ថា ក្រោយមានការរំលាយបក្សសង្រ្គោះជាតិ ចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា បិទសិទ្ធិសេរីភាពនៃការប្រកួតការបោះឆ្នោត ធ្វើឱ្យកម្ពុជារអិលកាន់តែលឿនទៅរកការដឹកនាំបែបផ្តាច់ការ។
សម្រាប់ លោក សូរីដា មហាអំណាចសេដ្ឋកិច្ចអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប តែងតែភ្ជាប់កាត្វកិច្ចគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតយេ្យ តែកម្ពុជាមិនអើពើទេ ធ្វើឱ្យរងទណ្ឌកម្មសេដ្ឋកិច្ច មានការដកប្រព័ន្ធ GSP និងEBA។
វិបត្តិនេះ លោកថា កម្ពុជានឹងបាត់បង់វិនិយោគទុន ធ្វើឱ្យសេដ្ឋកិច្ចធ្លាក់ចុះដុនដាប ប៉ះពាល់ជីវភាពពលរដ្ឋ មានវិបត្កិការងារដែលប៉ះពាល់ឆ្នាំងបាយពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេស។
លោកថា៖ «កាលណាប្រជាពលរដ្ឋមានសេដ្ឋកិច្ច! មានជីវភាពកាន់តែលំបាកលំបិនទៅ! អាហ្នឹងខ្ញុំគិតថា ប្រជាពលរដ្ឋនឹងធ្វើការស្អប់ខ្ពើមនូវការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល ពីព្រោះភាពលំបាករបស់ប្រជាពលរដ្ឋ នឹងឆ្លុះបង្ហាញអំពីអសមត្ថភាពនៃការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលហើយ។ដូច្នេះខ្ញុំគិតថា នៅពេលដែលជីវភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ កាន់តែលំបាក កាន់តែយ៉ាប់ទៅៗ គឺ ភាពឈឺចាប់ និងភាពខឹងសម្បារពីប្រជាពលរដ្ឋ ទៅរដ្ឋាភិបាលនឹងក៏កាន់តែខ្លាំងដែលអាចនឹងបង្កើតឲ្យមានភាពវឹកវរចលាចលនៃសង្គមកើតឡើង»។
បន្ថែមលើនេះ ភាគឯកោរបស់កម្ពុជាក្នុងការស្នើឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិ ជួយក្នុងជម្លោះព្រំដែនជាមួយថៃនោះ ពេលនេះក៏វាកើតចេញពីការដឹកនាំបែបផ្តាច់ការរបស់មេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុន ដែលមិនអើពើ និងការចង្អុលបង្ហាញពីUN ឱ្យកែលម្អការដឹកនាំរបស់ខ្លួនដែរ។
លោកថា៖ «បើសិនជាយើងធ្វើខ្លួនជាមេដឹកនាំផ្ដាច់ការរួចហើយ ទៅពឹងបណ្ដាប្រទេសដែលជាប្រទេសអ្នកសេរី ប្រជាធិបតេយ្យលើពិភពលោក គិតថាគេមិនជួយយើងទេ។ ទាល់តែយើងធ្វើខ្លួនយើងឲ្យទៅជាមេដឹកនាំមួយ ដែលគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ ទើបសហគមន៍អន្តរជាតិ មានដូចជាអង្គការសហប្រជាជាតិ និងសហរដ្ឋអាមេរិក ឬក៏សហភាពអឺរ៉ុប គេនឹងជួយយើងនៅពេលដែលយើងធ្វើខ្លួនយើង បង្ហាញឲ្យសហគមន៍អន្តរជាតិមើលឃើញថា យើងជាមេដឹកនាំ ដែលគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យ»។
ដោយឡែក ប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា យល់ថា ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស ការបិទសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងប្រជាធិបតេយ្យ សុទ្ធតែជាបញ្ហាប្រឈមដែលសហគមន៍អន្តរជាតិ ទាមទារឱ្យកម្ពុជាកែលម្អ តែរដ្ឋាភិបាលហាក់មិនអើពើនោះទេ។
លោកជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលងាកទៅគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស និងស្តារលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិសង្គម រួមទាំងការពារបូរណភាពទឹកដីផងដែរ។
លោកថា៖ «ពេលដែលមានការលើកឡើងជារឿយៗ អំពីបញ្ហាភាពអសកម្មឬក៏ភាពមិនល្អពិសេសគឺស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សប្រជាធិបតេយ្យ ដែលមិនល្អពីប្រទេសយើង! វាចង់មិនចង់ វាតែងតែមានការជះឥទ្ធិពលមិនល្អពីកេរ្តិ៍ឈ្មោះតម្លៃរបស់កម្ពុជាយើង លើឆាកអន្តរជាតិដែលបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹងហើយ ដែលយើងមើលឃើញពីមួយឆ្នាំទៅមួយឆ្នាំ ជារឿយៗតែងតែយើងឃើញថា បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ចវិបត្តិបញ្ហាប្រជាពលរដ្ឋគ្មានការងារធ្វើ វិបត្តិផ្សេងៗទៀត នៅក្នុងការអភិវឌ្ឍប្រទេសយើង កាន់តែមានស្ថានភាពឲ្យយើងមានការព្រួយបារម្ភ ហ្នឹងហើយការឆ្លើយតបរបស់យើងមិនទទួលបានជាវិជ្ជមាន»។
ដោយឡែក មនុស្សជំនិត លោក កឹម សុខា គឺលោក មុត ចន្ថា ធ្លាប់ប្រតិកម្មលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា នៅពេលមិនទាន់ឈឺចាប់ដោយអំពើអយុត្តិធម៌ តែងតែរិះគន់ស្ថាប័នអង្គការសហប្រជាជាតិ ថាលំអៀងនិងមិនមានប្រយោជន៍។
ប៉ុន្តែថា ដល់ប្រទេសជាតិជួបគ្រោះថ្នាក់ បែរជាងាកទៅរកពឹងអន្តរជាតិ ដែលខ្លួនធ្លាប់ចោទប្រកាន់គេថាអត់មានប្រយោជន៍ និងលំអៀងជាដើម។ ហេតុផលនេះ លោកថ្កោលទោសរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា និងតុលាការកម្ពុជា ដែលថា បានរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស រំលោភច្បាប់ជាតិ និងអន្តរជាតិ ជាពិសេសការចាប់ឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា តាមទំនើងចិត្ត។
កាលពីដើមខែតុលា ឆ្នាំ២០២៤ ក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សរបស់អង្គការសហប្រជាជាតិលើកទី៥៧ អ្នករាយការណ៍ពិសេសស្តីពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា លោក វិធិត មុនថាប៊ន បានរិះគន់ចំៗថា ការផ្ទេរអំណាចនៅកម្ពុជានៅឆ្នាំ២០២៣ ធ្វើឡើងតែនៅក្នុងក្រុមគ្រួសារ ដែលថានេះ គឺជាការបន្តក្តោបក្តាប់អំណាច ដោយគ្មានលក្ខណៈប្រជាធិបតេយ្យ និងតម្លាភាព។
យ៉ាងណា ក្រោយកម្ពុជាបាត់បង់ប្រព័ន្ធត្រួតពិនិត្យអំណាចតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យច្រើនឆ្នាំទៅនេះ កម្ពុជាត្រូវគេរកឃើញថា ជាប្រទេសមានអំពើជួញដូរមនុស្ស ការរីករាលដាលនៃអំពើចាប់ជំរិត បង្ខាំងមនុស្សខុសច្បាប់ អំពើពុករលួយ អំពើឆបោក វិបត្តិបំណុលពលរដ្ឋ និងការប្រកួតអំណាចខ្វះសុច្ចរិតភាពជាដើម។
បរិបទនេះ បានបន្សល់ទុកជនរងគ្រោះរាប់លាននាក់ មិនទាន់ទទួលបានយុត្តិធម៌ ដែលធ្វើឱ្យកម្ពុជារងសម្ពាធពីអន្តរជាតិ ដែលជាការឆ្លើយតបទៅនឹងការមិនអើពើស្តារប្រជាធិបតេយ្យ និងគោរពសិទ្ធិមនុស្ស៕
