អ្នកជំនាញ និងអង្គការសង្គមស៊ីវិល បានព្រមានថា រដ្ឋាភិបាលអាណត្តិថ្មីនឹងបរាជ័យលើវិធានការទប់ស្កាត់ហានិភ័យសុខភាពសាធារណៈ បង្កឡើងពីការប្រើប្រាស់បារីអេឡិចត្រូនិច ដូចការបរាជ័យច្រើនទៀត បើខ្វះឆន្ទៈទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយ ដែលកំពុងចាក់ស្រែះក្នុងក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំបច្ចុប្បន្ន។
ការព្រមាននេះ ខណៈកាលពីថ្ងៃទី២១ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ រដ្ឋាភិបាល បានដាក់នូវចេញបទបញ្ជាហាមឃាត់ការនាំចូល ការចែកចាយ ការលក់ ការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម ការប្រើប្រាស់ ការកាន់កាប់ ការផលិត និងការស្តុកទុកឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិក និងសារធាតុគីមី សម្រាប់ជក់ និងស៊ីស្សា ក្រោយមានការរីករាលដាលនៃការប្រើប្រាស់ផលិតផលទាំងនេះ ក្នុងចំណោមកុមារ និងយុវជន ដែលផ្តល់ផលប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម សុខភាពសាធារណៈ ជាពិសេសសុខភាពរបស់អ្នកសិក្សានិងបុគ្គលិកអប់រំ។
រដ្ឋាភិបាល បន្តថា ការប្រើប្រាស់ផលិតផលទាំងនោះ ក៏អាចជាច្រកផ្លូវទៅកាន់ការប្រើប្រាស់គ្រឿងញៀនខុសច្បាប់ផ្សេងទៀត ព្រោះប្រភេទឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិក ដូចជា បារីអេឡិចត្រូនិក ផលិតផល អេចឈ៍ ធី ភី អាចប្រើសម្រាប់ជក់គ្រឿងញៀនផ្សេងទៀតបាន ព្រមទាំងជាច្រកផ្លូវដែលនាំឱ្យកុមារ និងយុវជន ឈានទៅជក់បារីធម្មតាផងដែរ នៅពេលដែលពួកគេមានភាពញៀននឹងសារធាតុនីកូទីន ដែលជាកត្តានាំដល់កំណើនជំងឺមិនឆ្លងក្នុងសង្គម។
ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហានេះឱ្យបានទាន់ពេលវេលា និងរក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់សង្គម ការពារសុខភាពសារធារណៈ រដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញបទបញ្ជាមួយចំនួន ដោយហាមឃាត់ការនាំចូល ការចែកចាយ ការលក់ ការផ្សាយពាណិជ្ជកម្ម ការប្រើប្រាស់ ការកាន់កាប់ ការផលិត និងការស្តុកទុកឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិក និងសារធាតុគីមីសម្រាប់ជក់ និងស៊ីស្សាគ្រប់ប្រភេទ គ្រប់ទម្រង់ និងគ្រប់មធ្យោបាយ។
ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ត្រូវដាក់ចេញវិធានការទប់ស្កាត់ និងអប់រំណែនាំ ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ខណៈក្រសួងសុខាភិបាលត្រូវអប់រំផ្សព្វផ្សាយពីផលប៉ះពាល់ និងគ្រោះថ្នាក់នៃការប្រើប្រាស់ផលិតផលទាំងនេះ។
ជាមួយគ្នានេះ គ្រប់ក្រសួង ស្ថាប័ន និងរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ ត្រូវចាត់វិធានការចំពោះបុគ្គលណាដែលប្រើប្រាស់ ឬកាន់កាប់ឧបករណ៍អេឡិចត្រូនិកនិងសារធាតុគីមីសម្រាប់ជក់ និងស៊ីស្សាគ្រប់ប្រភេទ ព្រមទាំងអ្នកលក់ដូរចែកចាយ តាមរយៈការព្រមាន និងឱ្យធ្វើកិច្ចសន្យាឈប់ប្រើប្រាស់ ដកហូត និងព្យួរអាជ្ញាបណ្ឌឬលិខិតអនុញ្ញាតប្រកបអាជីវកម្ម សេវាកម្មជាដើម។
រដ្ឋាភិបាលក៏បានបញ្ជាឱ្យចាត់វិធានការដាក់ទណ្ឌកម្មរដ្ឋបាល ចំពោះមន្ត្រីរាជការស៊ីវិល មន្ត្រីនគរបាលជាតិ និងយោធិន ព្រមទាំងមន្ត្រីជាប់កិច្ចសន្យា លើការប្រើប្រាស់ឬពាក់ព័ន្ធនឹងផលិតផលទាំងនេះផងដែរ។
វីអូឌី មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយបន្ថែមជុំវិញករណីនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងពាណិជ្ជកម្ម លោក ប៉ែន សុវិជាតិ បាននៅឡើយទេ នៅថ្ងៃទី២៣ ខែតុលានេះ។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង យល់ឃើញថា ការចេញបទបញ្ជានេះ ជាជំហានថ្មីមួយទៀត ដើម្បីរំលឹកអ្វីដែលបានកើតឡើងកន្លងមក និងធ្វើយ៉ាងណាឱ្យការអនុវត្តមានប្រសិទ្ធភាព ខណៈលោកសង្កេតឃើញថា យន្តការដែលអនុវត្តកន្លងមក មិនមានប្រសិទ្ធភាព ហើយកើតឡើងដដែលៗ។
លោកថា៖ «អត់មានប្រសិទ្ធភាពដោយសារអី? ដោយសារទី១ អ្នកលក់នៅតែលក់ ហើយអាជ្ញាធរដែលទៅហាមហ្នឹង គឺអត់បានធ្វើឱ្យប្រាកដប្រជា គ្រាន់តែទៅចឹងទៅ ធ្វើមួយប្រាវនៅពេលដែលធ្វើឱ្យថ្នាក់ដឹកនាំមើលមួយប្រាវចឹងទៅ ហើយបន្ទាប់មកទៅក៏ឱ្យលក់ ឱ្យប្រើប្រាស់ ឱ្យបើកអាជីវកម្មអីធម្មតាអីចឹងទៅ ពេលណាដែលថ្នាក់ដឹកនាំហ្នឹងលើកឡើង បញ្ជាទៀត ក៏ធ្វើមួយប្រាវទៀតចឹងទៅ ចឹងខ្ញុំថាអ្វីដែលសំខាន់ គឺការទោសទណ្ឌទៅលើអ្នកលក់ វាជារឿងសំខាន់មួយទៀតហើយ ប៉ុន្តែត្រូវដាក់ទោសទណ្ឌទៅលើមន្ត្រីអនុវត្តច្បាប់ ថាតើហេតុអ្វីបានធ្វើមិនបាន បើធ្វើមិនបានមិនគួរឱ្យគាត់ធ្វើតទៅទៀត រឿងអស់ហ្នឹង គួរឱ្យអ្នកផ្សេងដែលមានការប្តេជ្ញាចិត្តខ្ពស់ ដើម្បីទៅធ្វើរឿងហ្នឹង»។
បើតាមលោក យង់ គិមអេង ក្រៅពីការចេញបទបញ្ជា រដ្ឋាភិបាលក៏គួរតែដាក់ចេញនូវវិធានការថ្មីបន្ថែម ឬក៏ផ្លាស់ប្តូរមន្ត្រីដែលអនុវត្តច្បាប់អសមត្ថភាពក្នុងការទប់ស្កាត់ចេញ ហើយត្រូវដាក់ទោសទណ្ឌ និងដាក់ពិន័យ ទាំងម្ចាស់អាជីវកម្ម និងមន្ត្រីដែលនៅបណ្តែតបណ្តោយឱ្យនាំចូល និងចែកចាយផលិតផលទាំងនោះ ឱ្យដូចគ្នា នោះទើបអាចទៅរួច។
លោកថា៖ «រដ្ឋាភិបាលលោកគួរតែមានយន្តការនៃតាមដាននិងការអនុវត្តដែរ ថាតើមានការរីកចម្រើនបានប៉ុណ្ណា ឬក៏ទៅមុខបានប៉ុណ្ណា ឬក៏អ្នកដែលមិនអនុវត្ត ត្រូវតែចាត់វិធានការឱ្យបានតឹងរឹង ហើយក៏ធ្វើការតាមដានត្រួតពិនិត្យជាប្រចាំ ហើយឱ្យមានការអនុវត្តជាប្រចាំ បានទៅរួច កុំធ្វើតែមួយឆាវ មួយប្រាវហ្នឹង គឺនៅតែមកវិញដដែល ដូចវែកចកអីចឹង វែកហើយមកវិញ អីចឹង ខ្ញុំថា រឿងនេះត្រូវការការប្តេជ្ញាចិត្តមួយខ្ពស់នៅក្នុងការជំរុញឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព ហើយកុំឱ្យមានបារីអេឡេត្រូនិចនេះ មានដំណើរការអាជីវកម្មនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទៀត ឬក៏ប្រើប្រាស់នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាទៀត»។
បារីអេឡិចត្រូនិក ត្រូវគេចាត់ទុកថា ជាឈ្មោះគ្រឿងញៀនមួយប្រភេទទៀត ដែលបាននិងកំពុងវាយលុកនៅលើទីផ្សារក្នុងសង្គមកម្ពុជា។ បច្ចុប្បន្ន ការប្រើប្រាស់បារីប្រភេទនេះ មិនមែនមានតែមនុស្សវ័យកណ្តាលនោះទេ សូម្បីសិស្សានុសិស្សនៅតាមគ្រឹះស្ថានសិក្សារដ្ឋ និងយុវជនមួយចំនួន ក៏កំពុងក្លាយជាគោលដៅថ្មីមួយទៀតដែរ ដែលប្រើប្រាស់បារីប្រភេទនេះ។
ជាក់ស្តែង គេសង្កេតឃើញមានយុវជនពាក់ឯកសណ្ឋានជាសិស្សសាលា ហើយប្រើប្រាស់ឧបករណ៍នេះនៅតាមហាងកាហ្វេ និងទីតាំងជួបជុំនានា រួមទាំងបរិវេណសាលារៀនផង ហើយករណីនេះគេក៏សង្កេតឃើញសមត្ថកិច្ចឃាត់ខ្លួនយកទៅអប់រំជាបន្តបន្ទាប់ផងដែរនាពេលកន្លងមក។
លោក មុំ គង់ នាយកប្រតិបត្តិនៃអង្គការចលនាដើម្បីសុខភាពកម្ពុជា យល់ថា ការចេញបទបញ្ជារបស់រដ្ឋាភិបាលនេះ ជារឿងល្អមួយ ដើម្បីជួយសង្រ្គោះកុមារ និងយុវជនពីការបំផ្លាញសុខភាពដោយការប្រើប្រាស់ផលិតផលបារីអេឡិចត្រូនិចនេះ។ លោករំពឹងថា ក្រោយពីចេញបទបញ្ជានេះហើយ ក្រសួង និងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ នឹងអនុវត្តទៅតាមគោលការណ៍វិធានការ គោលការណ៍ណែនាំ និងយន្តការក្នុងការទប់ស្កាត់ការនាំចូល ការចែកចាយ និងការហាមប្រើប្រាស់បារីអេឡិចត្រូនិចនេះឱ្យមានប្រសិទ្ធភាព។
លោកថា៖ «ខ្ញុំគិតថា បើសិនជាយើងរួមគ្នាទាំងអស់គ្នា ទាំងក្រសួងស្ថាប័នដែលមានសមត្ថកិច្ច ទាំងប្រជាពលរដ្ឋ ទាំងអ្នកសារព័ត៌មាន បើយើងឃើញករណីដែលមានការផុសលក់នៅតាមបណ្តាញព័ត៌មានសង្គមនូវបារីអេឡិចត្រូនិចហ្នឹង យើងអាចរាយការណ៍ ឬមួយយើងអាចធ្វើការបង្ហោះប្រាប់ឱ្យដឹងថា នេះគឺជាការខុសទៅនឹងបទបញ្ជារាជរដ្ឋាភិបាលអីហ្នឹង ខ្ញុំគិតថា នឹងមានប្រសិទ្ធភាព បើសិនជាយើងរងចាំតែមួយភាគីណាមួយ ខ្ញុំគិតថា ប្រសិទ្ធភាពមិនគ្រប់គ្រាន់ទេ ទាល់តែយើងចូលរួមទាំងអស់គ្នា»។
អង្គការចលនាដើម្បីសុខភាពកម្ពុជា ធ្លាប់បានបញ្ជាក់ថា បារីអេឡិចត្រូនិក ជាផលិតផលដ៏មានគ្រោះថ្នាក់បំផុត ហើយមានជាតិនីកូទីន ដូចបារីធម្មតា ដែលធ្វើឱ្យអ្នកប្រើប្រាស់ញៀនខ្លាំង និងប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់សុខភាព ជាពិសេសចំពោះយុវជន និងកុមារ។
សារធាតុនីកូទីននេះ ក៏បង្កឱ្យមានការខូចខាតយ៉ាងធ្ងន់ធ្ងរដល់ការលូតលាស់ខួរក្បាល សតិបញ្ញា ស្មារតី និងប្រាជ្ញារបស់កុមារផងដែរ។
ចំណែក ក្រសួងសុខាភិបាល ក៏ធ្លាប់បញ្ជាក់ដែរថា ចំហាយបារីអេឡិចត្រូនិកដែលអ្នកប្រើប្រាស់ស្រូបយកនៅពេលជក់ និងបញ្ចេញមកវិញនូវសារធាតុនីកូទីន ដែលជាសារធាតុគីមីគ្រោះថ្នាក់។
សារធាតុគីមីនេះ អាចបង្កឱ្យមានជំងឺសួតធ្ងន់ធ្ងរ គ្រោះថ្នាក់ដល់គភ៌ ពុលដល់ទារកដែលនៅក្នុងផ្ទៃពោះម្តាយ និងមានហានិភ័យដល់ការលូតលាស់ខួរក្បាល។ សារធាតុល្អិតៗដែលជ្រាបចូលទៅក្នុងសួតអាចបណ្តាលឱ្យមានជំងឺមហារីក។
របាយការណ៍នានាបង្ហាញថា ប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ បទឧក្រិដ្ឋជាច្រើន កំពុងបន្តពង្រីកខ្លួន ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ដូចជាបញ្ហាគ្រឿងញៀន រួមទាំងបណ្តាញឧក្រិដ្ឋកម្មឆ្លងដែនលំដាប់អន្តរជាតិ កំពុងពង្រីកខ្លួនក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមទាំឥទ្ធិពលគ្រឿងស្រវឹងផងដែរ ដែលគ្រឿងស្រវឹង បានសម្លាប់មនុស្សរាប់ពាន់ក្នុង១ឆ្នាំៗ ទោះរដ្ឋាភិបាលបានបង្កើត ក្រុមការងារពិសេសជាបន្តបន្ទាប់ បន្ថែមលើក្រសួងដែលមានស្រាប់ ដើម្បីបង្ក្រាបនិងទប់ស្កាត់ក៏ដោយ តែវិធានការទាំងនោះហាក់មិនមានប្រសិទ្ធភាពទេ។
តែផ្ទុយទៅវិញ មេឧក្រិដ្ឋមួយចំនួនដែលគេរកឃើញថាជាប់ពាក់ព័ន្ធនឹងបទឧក្រិដ្ឋឆបោកលំដាប់អន្តរជាតិមានលោក ចេន ហ្ស៊ី លោក លី យ៉ុងផាត់ លោក ទ្រី ភាព ត្រូវបានតែងតាំងតំណែងជាទីប្រឹក្សាលោកមេដឹកនាំកំពូលរបស់កម្ពុជា រួមទាំងអ្នកពាក់ព័ន្ធនឹងថៅកែស្រាបៀរមួយចំនួន។
ជុំវិញបញ្ហានេះ អង្កការតម្លាភាពអន្តរជាតិ ដែលធ្វើការផ្តោលលើអំពើពុករលួយ និងអភិបាលកិច្ច បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ថ្មីមួយ អំឡុងខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២៥នេះ រកឃើញថា កម្រិតនៃអំពើពុករលួយ ស្ថិតក្នុងលំដាប់អាក្រក់ជាប់គ្នាជិត១០ឆ្នាំ បើធៀបនឹងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន។
មូលហេតុចម្បងមួយដែលអង្គការអន្តរជាតិនេះរកឃើញ គឺប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌មិនអាចកាត់ទោសកំហុសមេដឹកនាំបាន។ ហើយថាប្រទេសដែលអាចរើខ្លួនពីការញាំញីដោយអំពើពុករលួយបាន ចាំបាច់ត្រូវបើកលំហសេរីភាពបញ្ចេញមតិ និងត្រូវរៀបចំឱ្យមានការបោះឆ្នោតដោយសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ តាមគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ៕
