ក្រោយចុះកិច្ចព្រមព្រៀងលើសេចក្តីថ្លែងការណ៍សន្តិភាពជាមួយកម្ពុជា ថៃបានបញ្ជូនគ្រឿងចក្រទៅឈូសឆាយរំលោភយកដីខ្មែរទំហំប្រមាណជា៥ហិកតា នៅភូមិជោគជ័យ ទាំងគ្មានការទប់ស្កាត់ពីអាជ្ញាធរកម្ពុជា ដូចដែលថៃធ្លាប់រំលោភយកដីខ្មែរ ក្រោយមានបទឈប់បាញ់៣ខែមកនេះដែរ។
ការណ៍នេះ ហាក់ផ្ទុយពីការអះអាងរបស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ថាកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពថ្មីនេះ ជាការប្រមូលផលដើមរដូវរបស់កម្ពុជា កើតចេញពីភាពស្ងៀមស្ងាត់របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រីកូនប្រុសលោក គឺលោក ហ៊ុន ម៉ាណែត។
ភាពគឃ្លើនរបស់ថៃជាថ្មីទៀតនេះ ក្រុមអ្នកតាមដានបង្ហាញក្តីបារម្ភថា ទឹកដីខ្មែរនៅតាមបន្ទាត់ព្រំដែននឹងត្រូវធ្លាក់ក្នុងការគ្រប់គ្រងរបស់ថៃបន្ថែមទៀត ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីនេះ បើកម្ពុជាមិនប្តឹងរឿងនេះទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ICJ ទាន់ពេល។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួម ដែលបក្សកាន់អំណាចកម្ពុជា ហៅថា កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព ត្រូវបានចុះហត្ថលេខា កាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍សន្តិភាពនេះ ត្រូវបានចុះហត្ថលេខាដោយនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត និងនាយករដ្ឋមន្ត្រីថៃ លោក អនុធិន នៅទីក្រុងកូឡាឡាំពួរ ប្រទេសម៉ាឡេស៊ី ក្រោមវត្តមានប្រធានាធិបតីសហរដ្ឋអាមេរិក លោក ដូណាល់ ត្រាំ ដែលលោក ត្រាំ បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះផងដែរ ដើម្បីធ្វើជាសាក្សី។
ភ្លាមៗ ក្រោយមានកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ ប្រធានគណបក្សកាន់អំណាចលោក ហ៊ុន សែន បង្ហោះសារលើហ្វេសប៊ុកថា នេះជាការប្រមូលផល ដើមរដូវនៃយុទ្ធសាស្ត្រ(ស្ងាត់តែមិនស្ងៀម)របស់នាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន ម៉ាណែត ក្រោយស្ងៀមស្ងាត់ជិត៣ខែមក តបតទៅនឹងទង្វើថៃចូលរាយបន្លាលួសយកដីខ្មែរ រំលោភលើបទឈប់បាញ់ថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ ដែលមានរយៈពេល៣ខែមកនេះ។
លោក ហ៊ុន សែន បានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «ការរក្សាឲ្យបាននូវសន្តិភាពទាំងនៅផ្ទៃក្នុងប្រទេស ទាំងជាមួយប្រទេសជិតខាង គឺជាអាទិភាពកំពូលរបស់យើង»។
ជុំវិញបញ្ហានេះ អភិបាលរងខេត្ត និងជាអ្នកនាំពាក្យខេត្តបន្ទាយមានជ័យ លោក លី សុវណ្ណារិទ្ធ បានទទួលស្គាល់ថា ថៃពិតជាបានឈ្លានពានទឹកដីខ្មែរនៅភូមិជោគជ័យ ក្រោមមានកិច្ចព្រមព្រៀងនេះមែន។
លោកបញ្ជាក់ថា ពីថ្ងៃទី២៧ខែតុលា កងទ័ពថៃ ពិតជាបានចូលមកធ្វើសកម្មភាពរំលោភបំពានដីខ្មែរនៅភូមិជោគជ័យ លើដីទំហំប្រមាណជា៥ហិកតា ទាំងដីលំនៅឋាន និងដីចម្ការ។
លោកថា៖ «ទាក់ទងនឹងភូមិជោគជ័យនេះដែរ ការធ្វើសកម្មភាពឈូសឆាយ និងប្រើម៉ាស៊ីនវ៉ៃកម្ទេចមីននេះ កាលព្រឹកមិញនេះ ទំហំដីប្រហែលជា៥ហិកតា អាហ្នឹងទាំងដីចម្ការនិងដីលំនៅឋាន ហើយម្ចាស់គឺម្ចាស់៦គ្រួសារហ្នឹងហើយបាទ ម្ចាស់៦គ្រួសារដែលវាបណ្ដេញចេញពីផ្ទះ»។
ការលើកឡើងនេះ ក្រោយពីសារព័ត៌មានថៃ ជាច្រើនបានបង្ហោះវីដេអូ ពីសកម្មភាពយោធាថៃ ប្រើគ្រឿងចក្រឈូសឆាយនេះផងដែរ។
បើតាមសារព័ត៌មានប៉ុស្តិ៍លេខ៧ថៃ បាននិយាយថា យោធាខ្លួនបាននឹងកំពុងប្រើប្រាស់គ្រឿងចក្រឈូសសម្អាតដី ដើម្បីដោះមីនលើទឹកដីរបស់ខ្លួន នៅភូមិណងចាន់។
តំណាងរាស្រ្តបក្សសង្រ្គោះជាតិ លោក អ៊ុំ សំអាន ហាក់សើចចំអកថា លោក ហ៊ុន សែន កំពុងប្រមូលផលដើមរដូវ គឺក្រដាសទទេ ខណៈថៃបានប្រមូលផលលើទឹកដីខ្មែរ ក្រោមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនេះ។
ក្នុងន័យនេះ លោកពន្យល់ថា កិច្ចព្រមព្រៀងនេះ គឺជាកិច្ចព្រមព្រៀងកាត់ដីខ្មែរឱ្យថៃ ដើម្បីដូរយកសន្តិភាព និងអំណាច តពូជរបស់មេដឹកនាំគ្រួសារហ៊ុនប៉ុណ្ណោះ មិនមែនធ្វើឡើងដើម្បីបុព្វហេតុជាតិទេ។ លោកថា ថៃនឹងបន្តឈ្លានពានទឹកដីខ្មែរបន្ថែមទៀត ក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពថ្មីនេះ បើកម្ពុជាមិនប្តឹងករណីនេះទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ(ICJ)។
លោកថា៖ «ឆ្លុះបញ្ចាំងថាមេដឹកនាំកម្ពុជាយើង លោក ហ៊ុន សែន លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត គឺជាមេដឹកនាំអសមត្ថភាពក្នុងការការពារទឹកដី ហើយជាមេដឹកនាំក្បត់ជាតិ សុខចិត្តកាត់ទឹកដីឱ្យបរទេសជិតខាងដើម្បីរក្សាអំណាចរបស់ត្រកូលហ៊ុន យើងឃើញកម្រណាស់ ទឹកដីយើងបាត់ទៅថៃ ទៅវៀតណាមហ្នឹងអត់មានមេដឹកនាំណាគេបណ្ដោយឲ្យបាត់ទឹកដី ឬកាត់ទឹកដីយើងឲ្យទៅប្រទេសជិតខាងអីចឹងទេ»។
ប្រហែលគ្នានេះដែរ ប្រធានចលនាខ្មែរដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ KMD អ្នកស្រី មូរ សុខហួរ អះអាងថា កិច្ចព្រមព្រៀងថ្មីនេះ មិនអាចការពារទឹកដីខ្មែរបានទេ បើមិនរុញបញ្ហានេះ ទៅតុលាការយុត្តិធម៌អន្តរជាតិ ICJ ឱ្យកាត់ក្តីទាន់ពេលទេនោះ។
អ្នកស្រីថា៖ «ហើយយើងគួរតែត្រូវតែមានគ្រប់លក្ខណៈទាំងអស់ ទៅជាលក្ខណៈថាយើងជាភាគីឈ្នះលើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីស ហើយនិង ICJ ម្ដេចមិនយកទៅប្រើ ពីព្រោះអ្នកដឹកនាំរបស់យើងត្រូវគេរុញផ្ទប់នឹងជញ្ជាំង គឺរឿងឧក្រិដ្ឋកម្មឆបោកដោះអត់រួចទេ ដូច្នេះគាត់អត់យករឿងជាតិយើងទៅដោះទេ គាត់យកពួកឧក្រិដ្ឋកម្មនេះមកការពារ គឺគាត់ការពារឧក្រិដ្ឋកម្មឆបោក ឬជនម៉ាហ្វីយ៉ាជាធំទៅវិញ»។
លើសពីនេះ អតីតអ្នកកាសែត និងជាអ្នកធ្វើអត្ថាធិប្បាយលើបណ្តាញសង្គមនៅទីក្រុងឡង់ប៊ិច សហរដ្ឋអាមេរិក លោក មួង ណារ៉េត អះអាងថា សេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមនេះ គឺកម្ពុជាចាញ់ប្រៀបថៃទាំងស្រុង។
ក្នុងន័យនេះ លោកពន្យល់ថា ចាញ់ប្រៀបថៃនៅត្រង់ថា កម្ពុជាមិនបានដាក់សំណើរឱ្យថៃរើបន្លាលួស និងការប្រគល់ភ្នំទ្រព្យ ប្រាសាទតាមាន់តូច ប្រាសាទតាមាន់ធំ ច្រកអានសេះ មកឱ្យកម្ពុជាវិញនោះទេ។
លោកបន្តថា មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណោះ មេដឹកនាំកម្ពុជាក៏មិនទាន់ឃើញបង្ហាញជំហរទាមទារទឹកដីខ្មែរនៅភូមិជោគជ័យ និងភូមិព្រៃចាន់ទេ ខណៈថៃនៅតែគឃ្លើនឈ្លានពាន ដោយអះអាងថាជាទឹកដីរបស់គេ។
លោកថា៖ «ថៃមិនត្រឹមតែមិនដកបន្លាលួសចេញពីភូមិព្រៃចាន់ និងភូមិជោគជ័យទេ គឺបន្តឈូសឆាយរាវមីនគ្រាប់មិនទាន់ផ្ទុះផ្សេងៗទៀតផង ហើយមិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណឹងទេ គឺគេកំណត់លក្ខខណ្ឌជាច្រើនទៀត គឺគេបានប្រាប់ហើយ តើទាហានខ្មែរ១៨នាក់ក៏អត់ដោះលែងដែរ លើកលែងតែយើងគោរពលក្ខខណ្ឌ៤ចំណុចរបស់គេ ហើយ៤ចំណុចហ្នឹងមានអីដកសព្វាវុធធុនធ្ងន់ពីព្រំដែន ទីពីរគឺសហការដោះមីននៅតំបន់ដែលមានវិវាទនៅឯព្រំដែន អត់មានដោះមីននៅកន្លែងឆ្ងាយទេ អ៊ីចឹងបើដោះមីននៅព្រំដែន វាមិនប៉ះពាល់ដល់អារឿងដែនអធិបតេយ្យយើងទៀតទេ ព្រោះអីមីនហ្នឹងបានជួយការពារទឹកដីយើង»។
អ្នកជំនាញភូមិសាស្ត្រនយោបាយ លោកបណ្ឌិត យង់ ពៅ នៅរាជ្យបណ្ឌិត្យសភាកម្ពុជារបស់រដ្ឋាភិបាលនិយាយថា ទង្វើរបស់ថៃ បញ្ជាក់ច្បាស់ថា ថៃហាក់មិនគោរពកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាព ២៦តុលានេះទេ ហើយក៏បញ្ជាក់ថា ថៃមិនទាន់មានសុច្ឆន្ទៈបន្ធូរបន្ថយស្ថានការណ៍ព្រំដែនដែរ ដែលលោកថាបញ្ហានេះ កម្ពុជាត្រូវប្រុងប្រយ័ត្ន និងពង្រឹងសមត្ថភាព។
លោកថា៖ «ថៃនៅតែមានលេសបំពានក្នុងរូបភាពកលល្បិចផ្សេងទៀត តែបំពានជាចំហ ខ្ញុំគិតថា ថៃអាចនឹងក្រែងរអែងផងដែរបាទ ក្រែងរអែងផងដែរ អ៊ីចឹងមានន័យថា ថៃមិនអាចគឃ្លើនឈ្លានពានដូចមុនបានទៀតទេ ប៉ុន្តែកលល្បិចនេះ កម្ពុជានៅតែប្រុងប្រយ័ត្នពាក់ព័ន្ធនឹងបញ្ហាថាតើថៃអាចបញ្ឈប់ការឈ្លានពានកម្ពុជាដែរឬអត់ ជាទស្សនៈផ្ទាល់របស់ខ្ញុំ ខ្ញុំថា ថៃមិនបញ្ឈប់ទេ បើថៃចេះឈប់ថៃឈប់១០០ឆ្នាំកន្លងមកនេះ ចាប់តាំងពីសម័យអាណានិគមន៍មកគឺ១៩០៤ ១៩០៧ មកទល់បច្ចុប្បន្ននេះវា១០០ឆ្នាំជាងហើយ គឺថៃមិនដែលឈប់គំនិតមហិច្ឆតាឈ្លានពានទេ»។
ដោយឡែក អ្នកច្បាប់ និងជាអ្នកវិភាគឯករាជ្យ លោក វ៉ន ចាន់ឡូត ធ្លាប់បញ្ជាក់ប្រាប់VODថា កិច្ចព្រមព្រមព្រៀងសន្តិភាពថ្មីនេះ ជាការដោះដូរអធិបតេយ្យកម្ពុជា ដើម្បីសន្តិភាពនិងអំណាចរបស់មេដឹកនាំ។
លោកថា៖ «ការលើកឡើងរបស់លោក ហ៊ុន សែន ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងសមិទ្ធផលនាដើមរដូវ ដែលចង់សំដៅទៅលើភាពជោគជ័យនៃការអត់ធ្មត់របស់លោក ហ៊ុន ម៉ាណែត ខ្ញុំមើលឃើញថា វាគ្រាន់តែជាការបញ្ចោចបញ្ចើរហើយ ដោយមិនបានពិនិត្យទៅលើភាពជាក់ស្ដែងនៃផលប្រយោជន៍ ដែលកម្ពុជាទទួលបានពីកិច្ចសន្តិភាពនេះទេ បើយើងនិយាយឲ្យស្រួលស្ដាប់កិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពនេះ វាមិនខុសអ្វីអំពីការដោះដូរអធិបតេយ្យបូរណភាពទឹកដី ជាថ្នូរទៅនឹងសន្តិភាព ហើយដែលវាប្រាសចាកពីអ្វីដែល លោក ហ៊ុន សែន កាលនៅជាអតីតនាយករដ្ឋមន្ត្រី បានលើកឡើងថា កម្ពុជាមិនយកអធិបតេយ្យជាតិ ទៅដោះដូរទៅនឹងផលប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ចណា»។
ជុំវិញបញ្ហានេះ ក្រោយប៉ះទង្គិចគ្នាដោយអាវុធទ្រង់ទ្រាយធំ កាលពីថ្ងៃទី២៤ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០២៥ និងមានបទឈប់បាញ់នៅថ្ងៃទី២៨ ខែកក្កដានោះ ថៃមិនបានគោរពបទឈប់បាញ់ទេ។ ថៃចូលមករាយបន្លាលួសព័ទ្ធយកប្រាសាទតាមាន់ធំ ស្ថិតក្នុងខេត្តឧត្តរមានជ័យ តំបន់អានសេះ ក្នុងខេត្តព្រះវិហារ និងភូមិព្រៃចាន់ ភូមិអូរបីជាន់ ក្នុងស្រុកអូរជ្រៅ ខេត្តបន្ទាយមានជ័យ និងគំរាមវាយកយកទីតាំង១៧កន្លែងទៀតនៅក្នុងខេត្តពោធិ៍សាត់ និងខេត្តកោះកុង តាមផែនទីដែលថៃគូរដោយឯកតោភាគីខ្នាត១លើ៥០ពាន់។
ដោយឡែក មេដឹកនាំកម្ពុជាលោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់ហៅផែនទីខ្នាត១លើ៥០ពាន់ដែលថៃគូរដោយឯកតោភាគី ដើម្បីលេបទឹកដីខ្មែរតាមព្រំដែននោះ ថាជាផែនទីចោរ ។ យ៉ាងណាពេលនេះ ថៃកំពុងពង្រីកទឹកដីខ្លួនរំលោភយកទឹកដីខ្មែរ តាមផែនទីចោរនេះ ទាំងគ្មានការរំខានពីកងកម្លាំងការពារជាតិកម្ពុជា ចាប់ពីមានបទឈប់បាញ់ថ្ងៃទី២៨ខែកក្កដា។
ការមិនទប់ស្កាត់ទង្វើសត្រូវឈ្លានពាននេះ ដើម្បីបុព្វហេតុបូរណភាពទឹកដីនេះ ហាក់ផ្ទុយទៅនឹងស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិ។
មាត្រា៥២នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថា រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ប្តេជ្ញារក្សាការពារឯករាជ្យ អធិបតេយ្យ បូរណភាពទឹកដី អនុវត្តនយោបាយបង្រួបបង្រួមជាតិ ដើម្បីការឯកភាពជាតិ។
ដោយឡែក ក្រមព្រហ្មទណ្ឌមាត្រា៤៤០ ចែងថា «អំពើប្រគល់ឱ្យរដ្ឋបរទេស ឬភ្នាក់ងារបរទេស នូវដែនដីជាតិទាំងស្រុង ឬមួយផ្នែក ជាអំពើក្បត់ជាតិ ត្រូវផ្តន្ទាទោសដាក់ពន្ធនាគារអស់មួយជីវិត»៕
