ការចោទប្រកាន់ជនមានពិការភាព លោក ភុន យុទ្ធ ពីបទ ញុះញង់ ក្រោយរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ទាំងមិនចាប់ខ្លួនបណ្តាញឧក្រិដ្ឋជនឆ្លងដែន លោក ចេន ហ្ស៊ី ទីប្រឹក្សាលោក ហ៊ុន សែន នោះ រងការរិះគន់ថា ប្រព័ន្ធច្បាប់បែបនេះ ជួយការពារពួកឧក្រិដ្ឋជន ដែលធ្វើឱ្យពលរដ្ឋខ្មែររងគ្រោះយូរឆ្នាំទៀត បើគ្មានការផ្លាស់ប្តូរ។
ការលើកឡើងនេះ បន្ទាប់ពីអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តតាកែវ នៅរសៀលថ្ងៃទី៣០ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ បានចេញសេចក្តីប្រកាសព័ត៌មានមួយ ដោយលើកឡើងថា ចៅក្រមស៊ើបសួរ បានសម្រេចឃុំខ្លួនលោក ហ៊ុន យុទ្ធ ហៅ ភុន យុទ្ធ អាយុ ៤១ឆ្នាំ ជាបណ្តោះអាសន្ននៅពន្ធនាគារ ដើម្បីបន្តការស៊ើបសួរតាមនីតិវិធីច្បាប់ ក្រោមការចោទពីបទ «ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍» ដែលប្រព្រឹត្តនៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក កាលពីថ្ងៃទី២០ ខែកញ្ញា ថ្ងៃទី២៣ ខែតុលា និងថ្ងៃទី២៥ ខែតុលា តាមមាត្រា ៤៩៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ។
ជនមានពិការភាព ឈ្មោះ ភុន យុទ្ធ ត្រូវបានមន្រ្តីនគរបាលខេត្តតាកែវ បានចុះទៅចាប់ខ្លួនដល់ផ្ទះរបស់លោក កាលពីព្រឹកថ្ងៃទី២៩ ខែតុលា ឆ្នាំ២០២៥ នៅភូមិត្រពាំងឈូក ឃុំត្រឡាច ស្រុកទ្រាំង ក្រោយពីគាត់បានធ្វើសកម្មភាពបញ្ចេញមតិយ៉ាងសកម្មពីបញ្ហាសង្គម នៅលើបណ្តាញសង្គមហ្វសបុករបស់លោក។
តំណាងរាស្ត្រគណបក្សសង្គ្រោះជាតិដែលតុលាការរំលាយ និងជាអ្នកឃ្លាំមើលបញ្ហាសង្គមលោក អ៊ុំ សំអាន នៅថ្ងៃទី៣១ ខែតុលានេះ បានលើកឡើងថា វិធានរបស់តុលាការខេត្តតាកែវ ទៅលើលោក ភុន យុទ្ធ ជារឿងមិនត្រឹមត្រូវ ខណៈជនមានពិការភាពរូបនេះ គ្រាន់តែសម្តែងមតិដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
លោកបន្តថា ការមានចំណាត់ការទៅលើពលរដ្ឋស្លូតត្រង់ដែលហ៊ានរិះគន់រដ្ឋាភិបាល តែមិនមានចំណាត់ការទៅលើក្រុមឧក្រិដ្ឋជនឆបោកតាមអនឡាញ ដែលអន្តរជាតិបានរកឃើញ ដូចជា ក្រុមឧកញ៉ា លោក ចេន ហ៊្សី លោក លី យ៉ុងផាត់ លោក ទ្រី ភាព និងលោក កុក អាន ជាដើមនោះ បង្ហាញថាប្រព័ន្ធច្បាប់នៅកម្ពុជាមានអំពើពុករលួយ និងបង្កគ្រោះថ្នាក់ដល់សង្គមជាតិ និងប្រជាពលរដ្ឋ ហើយក៏ធ្វើឱ្យកេរ្តិ៍ឈ្មោះកម្ពុជាលើឆាកអន្តរជាតិ កាន់តែស្អុយរលួយផងដែរ។
លោកថា៖ «នៅពេលដែលតុលាការមិនចាត់ការទៅលើពួកឧក្រិដ្ឋជន ដូចជាឧកញ៉ា ចេន ហ៊្សី អីជាដើម ដែលជាមេឆបោកតាមអនឡាញហ្នឹង បែរជាទៅចាប់ខ្លួនលោក ភុន យុទ្ធ ទៅវិញ ឆ្លុះបញ្ចាំងថាតុលាការខ្មែរយើង គឺជាតុលាការតេឡេ ជាតុលាការមិនឯករាជ្យ ជាតុលាការពុករលួយ ធ្វើទុក្ខបុកម្នេញទៅលើអ្នកដែលប្រឆាំង អ្នកដែលគ្រាន់តែសម្តែងមតិរិះគន់រដ្ឋាភិបាល ប៉ុន្តែបែរជាមិនចាត់ការទៅលើពួកឧក្រិដ្ឋជន ដូចជាឧកញ៉ា ចេន ហ្ស៊ី លោក ទ្រី ភាព ឬក៏ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ អីជាដើម។ ហើយម្យ៉ាងទៀតនឹងធ្វើឱ្យមុខមាត់របស់កម្ពុជានៅលើឆាកអន្តរជាតិហ្នឹង គឺគេយល់ថា ប្រទេសកម្ពុជាជាប្រទេសដែលខ្មៅងងឹត ដល់ចឹងមុខមាត់កម្ពុជានៅលើឆាកអន្តរជាតិហ្នឹង គឺស្អុយរលួយតែម្តង»។
ជាការកត់សម្គាល់ មនុស្សជំនិតៗមួយចំនួន នៅជុំវិញប្រធានគណបក្សកាន់អំណាច លោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបានអន្តរជាតិរកឃើញជាបន្តបន្ទាប់ថា ជាមេឧក្រិដ្ឋជនរកស៊ីចិញ្ចឹមអំណាចគ្រួសារហ៊ុន ក្នុងនោះមាន ឧកញ៉ា លី យ៉ុងផាត់ ដែលជាកាន់កាប់លុយឱ្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងជាប្រធានសមាគមឧកញ៉ាកម្ពុជាផងនោះ ជាប់ឈ្មោះក្នុងបញ្ជីខ្មៅអាមេរិក ជុំវិញបទឧក្រិដ្ឋឆបោក និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
លើសពីនេះ ឧកញ៉ា ចេន ហ្ស៊ី ជនជាតិចិន ដែលបច្ចុប្បន្នជាទីប្រឹក្សា លោក ហ៊ុន សែន តុលាការចិនរកឃើញជាប់ពាក់ព័ន្ធបទឧក្រិដ្ឋអនឡាញខុសច្បាប់ និងរងទណ្ឌកម្មពីអាមេរិក និងចក្រភពអង់គ្លេសផងដែរ។
ជាងនេះទៀត ក្រសួងរតនាគារអាមេរិក កាលពីថ្ងៃទី៨ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០២៥ ប្រកាសដាក់ទណ្ឌកម្មឧកញ៉ា ទ្រី ភាព ទីប្រឹក្សាលោក ហ៊ុន សែន ក្រោយរកឃើញថា បណ្តាញបោកប្រាស់តាមអ៊ីនធឺណិតនៅកម្ពុជា មានជាប់ពាក់ព័ន្ធក្រុមហ៊ុនរបស់ឧកញ៉ា ទ្រី ភាព។
ចំណែក អនុប្រធានសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក យិន ម៉េងលី ក៏បានបង្ហាញការសោកស្តាយចំពោះការចោទប្រកាន់ និងការឃុំខ្លួន លោក ភុន យុទ្ធ ពីសំណាក់តុលាការខេត្តតាកែវនេះដែរ។
លោកថា៖ «ដំបូងយើងគិតថា អាចធ្វើការអប់រំណែនាំគាត់ ដើម្បីឱ្យគាត់ប្រើប្រាស់នូវសិទ្ធិសេរីភាពហ្នឹងឱ្យបានសមស្របតែប៉ុណ្ណឹងទេ ប្រសិនបើការប្រើប្រាស់សិទ្ធិសេរីភាពហ្នឹង វាមានការរំលោភបំពាន យើងអត់ចង់ឱ្យមានបញ្ហាទាក់ទងទៅនឹងសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិទេ យើងគិតឱ្យបានស៊ីជម្រៅថាតើគាត់ជាជនពិការនេះ គាត់អាចទៅប្រព្រឹត្តអ្វីបាន ហើយសកម្មភាពរបស់គាត់ហ្នឹងវាអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សន្តិសុខ ឬក៏ប៉ះពាល់ដល់ការរើសអើង ឬក៏ញុះញង់ឱ្យបទល្មើសមួយអ្វីកើតឡើងនោះ ក៏យើងមើលថាមិនមានទេ អីចឹងយើងតែងតែចង់ឱ្យតុលាការ ឱ្យសមត្ថកិច្ចដោះលែងគាត់វិញទៅ»។
បើតាម លោក យិន ម៉េងលី ការបន្តចោទប្រកាន់អ្នកហ៊ានបញ្ចេញមតិ ឬការរិះគន់បែបស្ថាបនា តាមផ្លូវតុលាការ ព្រមទាំងការរឹតត្បិតលើសេរីភាពណាមួយរបស់ពលរដ្ឋនោះ វានឹងធ្វើឱ្យមានផលប៉ះពាល់ច្រើនក្នុងសង្គម និងប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់របស់រដ្ឋាភិបាលកាន់តែខ្លាំងលើឆាកអន្តរជាតិ។
លោកថា៖ «មូលហេតុពីឬសគល់របស់វា យើងឃើញថា កើតពីការធ្លាក់ចុះនូវបញ្ហានយោបាយ នៅចុងឆ្នាំ២០១៧ ក្រោយរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិមក យើងឃើញថា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ហាសេរីភាពកាន់តែរឹតត្បិតកាន់តែខ្លាំងថែមទៀត។ យើងចង់ឱ្យមានការស្តារឡើងវិញ ជាពិសេសគឺបញ្ហានយោបាយដែលធ្វើឱ្យបញ្ហាសិទ្ធិមនុស្សនឹងមានភាពល្អប្រសើរឡើងវិញ។ នៅក្នុងឆ្នាំខាងមុខៗនេះ គឺជាការបោះឆ្នោតឃុំសង្កាត់ និងការបោះឆ្នោតជាតិនឹងមកដល់ហើយ អីចឹងយើងចង់ឱ្យរដ្ឋាភិបាល ចង់ឱ្យជាពិសេសអ្នកនយោបាយធ្វើការផ្សះផ្សាគ្នា បើកលំហរនយោបាយ បើកលំហរសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ មានតែមធ្យោបាយហ្នឹងទេ អាចស្តារមុខមាត់របស់ប្រទេសយើងនៅលើឆាកអន្តរជាតិ»។
វីអូឌី មិនអាចសុំការអត្ថាធិប្បាយជុំវិញករណីនេះ ពីអ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក សេង ឌីណា និងអ្នកនាំពាក្យសាលាដំបូងខេត្តតាកែវ បានទេ នៅថ្ងៃសុក្រនេះ។
នៅថ្ងៃទី៣០ ខែតុលាម្សិលមិញនេះ គណបក្សកម្លាំងជាតិ ក៏បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍បង្ហាញការសោកស្តាយចំពោះការចាប់ខ្លួនទាំងអយុត្តិធម៌ទៅលើ លោក ភុន យុទ្ធ សកម្មជនសង្គមនេះដែរ។ គណបក្សនេះ បានចាត់ទុកការចាប់ខ្លួននេះ ថាជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពនៃការបញ្ចេញមតិ ដែលត្រូវបានធានាការពារដោយរដ្ឋធម្មនុញ្ញ។
ការណ៍នេះ គណបក្សកម្លាំងជាតិ បានស្នើដល់អាជ្ញាធរដោះលែង លោក ភុន យុទ្ធ ឱ្យមានសេរីភាពវិញ ដើម្បីឱ្យគាត់រស់នៅជួបជុំគ្រួសារ និងមានឱកាសប្រកបមុខរបរតិចតួចទ្រទ្រង់ជីវភាពគ្រួសារដែលកំពុងខ្វះខាត និងគ្មានទីពឹង។
ចំណែក លោក សេក សុខា ប្រធានគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន បានអំពាវនាវឱ្យមានការដោះលែងជនមានពិការភាព លោក ភុន យុទ្ធ។
លោកបានលើកឡើងក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់គណបក្សនេះថា រដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា កតិកាសញ្ញាអន្តរជាតិ និងច្បាប់ស្តីពីកិច្ចការពារ និងលើកកម្ពស់សិទ្ធិជនពិការ បានធានាយ៉ាងច្បាស់លាស់ចំពោះសិទ្ធិ និងសេរីភាពក្នុងការបញ្ចេញមតិលើបណ្តាញសង្គម។ លោកបន្តថា ការអនុវត្តសិទ្ធិទាំងនោះត្រូវប្រព្រឹត្តិទៅដោយមានការទទួលខុសត្រូវ និងក្នុងគោលបំណងការពារសន្តិសុខជាតិ សណ្ដាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងសិទ្ធិអ្នកដទៃ។
យោងតាមគេហទំព័រអ្នកជាប់ឃុំដោយប្រើសិទិ្ធរបស់អង្គការការពារសិទ្ធិមនុស្សលីកាដូ ឱ្យដឹងថា គិតចាប់តាំងពីខែកក្កដា ដល់ថ្ងៃទី២៧ខែតុលានេះ មានអ្នកនយោបាយ សកម្មជន និងអ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញសង្គមចំនួន ១៥នាក់បន្ថែមទៀត ត្រូវបានចាប់ឃុំខ្លួនធ្វើឱ្យចំនួនអ្នកជាប់ឃុំដោយប្រើសិទ្ធិបានកើនឡើងដល់ ៨៦នាក់។
យោងតាមមាត្រា៤១នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ចែងថា ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយសេរីភាពខាងការប្រជុំ។ ជនណាក៏ដោយមិនអាចឆ្លៀតប្រើសិទ្ធិនេះ ដោយរំលោភនាំឱ្យប៉ះពាល់ដល់កិត្តិយសអ្នកដទៃ ដល់ទំនៀមទម្លាប់ល្អរបស់សង្គម ដល់សណ្តាប់ធ្នាប់សាធារណៈ និងដល់សន្តិសុខជាតិបានឡើយ។ របបសារព័ត៌មាន ត្រូវរៀបចំឡើងដោយច្បាប់៕
