សម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ហៅកាត់ថា (ERA)អះអាងថា ខ្លួនកំពុងស្វែងការបរិចាគថវិកា ពីអង្គការសង្គមស៊ីវិលជាដៃគូ ដើម្បីបានដាក់ពង្រាយអ្នកសង្កេតការណ៍បោះឆ្នោត នៅទូទាំងប្រទេស ដោយថាដើម្បីជួយកាត់បន្ថយជម្លោះនយោបាយក្រោយការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខ។
ច្រើនអាណត្តិមកនេះ ការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា តែងតែកើតមានជម្លោះនយោបាយ ជាបន្តបន្ទាប់ ដោយសារកន្លងទៅប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត មិនបានផ្តល់ជំនឿដល់សាធារណៈជនទូទៅ និងគណបក្សនយោបាយ មួយចំនួន ដែលបានចូលរួមប្រកួតប្រជែង។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតខុមហ្វ្រែល និងជាសមាជិក របស់ERA ឲ្យVODដឹងនៅថ្ងៃទី២០ខែមករានេះថា ដើម្បីកាត់បន្ថយជម្លោះនយោបាយក្រោយការបោះឆ្នោត លោកថា ERA កំពុងពង្រីកកិច្ចសហការ ជាមួយដៃគូ ជាអង្គការសង្គមស៊ីវិលមួយចំនួនទៀត។
លោក គល់ បញ្ញា បញ្ជាក់ថា កិច្ចសហការនោះ ERA នឹងស្វែងរកការបរិចាគថវិកាដើម្បីបានដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍ ឲ្យបានគ្រប់ការិយាល័យបោះឆ្នោតនៅទូទាំងប្រទេស។ លោកថា ធ្វើបែបនេះអាចជួយតាមដានពីដំណើរការបោះឆ្នោត ប្រមូលភស្តុតាង ដើម្បីកាត់បន្ថយជម្លោះនយោបាយ ក្រោយការបោះឆ្នោត។
លោកថា៖ «សុំឲ្យមានការគាំទ្រពីអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលហ្នឹងឲ្យបានច្រើន ដើម្បីធានាថាយើងប្រាកដជាដាក់គ្រប់ទីកន្លែង។ អាហ្នឹងដែលយើងខំប្រឹងសហការគ្នា ព្រោះការដាក់គ្រប់ហ្នឹងដើម្បីជួយទប់ស្កាត់ទំនាស់ ទាក់ទិននឹងលទ្ធផលបោះឆ្នោត និងបញ្ហាបោះឆ្នោតនានា ព្រោះថាបើមានអ្នកសង្កេតការណ៍គ្រប់ជ្រុងជ្រោយទៅ យើងអាចផ្ទៀងផ្ទាត់ ជួយបង្ហាញព័ត៌មានផ្សេងដើម្បីឲ្យគេដឹង ពីដំណើរការបោះឆ្នោត និងពីលទ្ធផលបោះឆ្នោត»។
បើតាមលោក គល់ បញ្ញា ការបោះឆ្នោតកន្លងទៅ អង្គការលោកបានដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍ បានតែពាក់កណ្តាលប៉ុណ្ណោះ ដោយសារតែថាខ្វះថវិកា។លោកថា ការបោះឆ្នោតខាងមុខនេះ អង្គការលោកនឹងដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍ឲ្យបានជាង២ម៉ឺនការរិយាល័យ នៅទូទាំងប្រទេស តាមរយៈរកប្រាក់ឧបត្ថម្ភពីអង្គការជាដៃគូ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការឃ្លាំមើលការបោះឆ្នោតមួយទៀតហៅកាត់ថា NICFEC និងជាសមាជិកERA ផងដែរគឺ លោក សំ គន្ធាមី បើមានអ្នកសង្កេតការណ៍នៅ គ្រប់ការិយាល័យបោះឆ្នោត ស្របពេលដែលប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាទំនើប ដូចបច្ចុប្បន្ននេះ លោកថា អ្នកសង្កេតការណ៍ទាំងអស់ មានឱកាសថតរូបភាពនៃដំណើរការបោះឆ្នោត ការរាប់សន្លឹកឆ្នោត និងលទ្ធផលបោះឆ្នោត សម្រាប់ជាឯកសារ ដែលលោកគិតថា ជាការជួយជំរុញតម្លាភាពនៃការបោះឆ្នោត។
លោក សំ គន្ធាមី ឲ្យទៀតថា តាមការពិភាក្សជំហ៊ានដំបូង អ្នកសង្កេតការណ៍ម្នាក់ ត្រូវការចំណាយប្រាក់២២ដុល្លារ បូកទាំងថ្លៃហូបចុក និងស្នាក់នៅ ។ប៉ុន្តែលោកថា សប្បុរសជន ដែលចង់ចូលរួមអាច ផ្តល់ថវិកាសម្រាប់អ្នកសង្កេតការណ៍ម្នាក់ ពីរនាក់ ឬ៣នាក់ តាមលទ្ធភាព និងតាមការស្ម័គ្រចិត្ត។
ប៉ុន្តែ លោក សំ គន្ធាមី ឲ្យដឹងថា ព័ត៌លំអិតពីគម្រោងស្វែងរកថវិកាសម្រាប់ផ្គត់ផ្គង់ដល់អ្នកសង្កេតការបោះឆ្នោតនេះ ERA នឹងប្រកាសជាផ្លូវការនៅខែកុម្ភៈ។
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម័ន្ធភាពការងារនិងសិទ្ធិមនុស្ស លោក មឿន តុលា អះអាងដែរថា ការដែលក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិល បង្កើតឲ្យមានការគៀងគរកថវិកាបែបនេះ លោកថា ដើម្បីឲ្យពលរដ្ឋចេះតាមដានស្ថានការណ៍បោះឆ្នោតទាំងអស់គ្នា និងចូលរួមពិនិត្យមើលថា តើដំណើការបោះឆ្នោតនៅពេលខាងមុខនេះ មានតម្លាភាពកម្រិតណា ជៀសវាងជឿតាមតែការបកស្រាយរបស់អ្នកនយោបាយ ដើម្បីដឹងថា បញ្ហាកន្លងទៅកើតឡើងពីមូលហេតុអ្វី ។
លោកថា៖ «អ្វីដែលជាគំនិតបង្កើតឲ្យមានអ្នកសង្កេតការណ៍នៅគ្រប់ការរិយាល័យហ្នឹង ហើយយើងព្យាយាមពិនិត្យដើម្បីឲ្យប្រជាពលរដ្ឋហ្នឹងបានចូលរួមធ្វើជាសាក្សីលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតហ្នឹង ហើយលទ្ធផលវាចេញមកថាបក្សណាឈ្នះ ឲ្យប្រាកដថាបក្សហ្នឹងពិតជាឈ្នះមែន។ ខ្ញុំជឿថាបើសិនជាប្រជាពលរដ្ឋចូលរួមទាំងអស់គ្នា តាមដានមើលគ្រប់ការរិយាល័យបោះឆ្នោត ហើយយើងមើលគ្រប់ការរិយាល័យបោះឆ្នោត យើងយកមកបូករួមគ្នាទៅ ខ្ញុំជឿថា អាលទ្ធផលហ្នឹងវាពិតជាឆ្លុះបញ្ជាំងពីការពិត»។
អ្នកនាំពាក្យ គជប លោក ហង្ស ពុទ្ធា បានស្វាគមន៍ពីគម្រោងដាក់អ្នកសង្កេតការណ៍នៅទូទាំងប្រទេសនេះ ប៉ុន្តែលោកបារម្ភថា បើអ្នកអង្កេតការណ៍នោះ មិនបានបណ្តុះបណ្តាលពង្រឹងសមត្ថភាពឲ្យបានគ្រប់គ្រាន់ទេ លោកថា អាចនឹងបង្កការលំបាកទៅវិញ ។
លោកថា៖ «គ.ជ.ប ស្នើសុំឲ្យមានការបណ្តុះបណ្តាល ដើម្បីឲ្យមានសមត្ថភាព ទើបអាចវាយតម្លៃស្ថានការណ៍នេះបាន»។
សម្ព័ន្ធកំណែទម្រង់ការបោះឆ្នោត ERA មានអង្គការជាសមាជិកជាង២០ចូលរួម ។ប៉ុន្តែពួកគេថា ERA នឹងពង្រីកដៃគូបន្ថែមទៀត ឲ្យបានជាង៤០អង្គការ ដើម្បីបានចូលរួមតាមដានដំណើរការបោះឆ្នោត និងសហការស្វែងរកថវិកា ដាក់ពង្រាយអ្នកអង្កេតការណ៍ឲ្យបានជាង២ម៉ឺនការរិយាល័យនៅទូទាំងប្រទេស សម្រាប់តាមដានដំណើរការបោះឆ្នោត ជ្រើសរើសក្រុមប្រឹក្សាឃុំ-សង្កាត់ ដែលនឹងធ្វើឡើងនៅថ្ងៃទី៤ខែមិថុនាឆ្នាំ២០១៧៕
