មន្ត្រីសង្គមស៊ីវិលនិងអ្នកច្បាប់មួយចំនួនបានលើកឡើងថា ការបន្តឃុំខ្លួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅសមាគមអាដហុក ធ្វើឲ្យប៉ះពាល់មុខមាត់រដ្ឋាភិបាលកាន់តែខ្លាំង ខណៈការបោះឆ្នោតខិតជិតមកដល់។
កាលពីម្សិលមិញ សាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បានសម្រេចបើកផ្លូវ ឲ្យបន្តឃុំខ្លួន មន្ត្រីអាដហុកនៅ៤រូប និងមន្ត្រី គ.ជ.ប រយៈពេល៦ខែបន្ថែមទៀត ដោយចៅក្រម សំអាងថា សំណុំរឿងនេះនៅមិនទាន់បិទការស៊ើបអង្កេត និងថាសាក្សីមួយចំនួនមិនទាន់បានចូលបំភ្លឺនៅឡើយ។
គិតត្រឹមថ្ងៃទី២៨ខែមេសានេះ ការឃុំខ្លួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំង៥រូបមានរយៈពេល១ឆ្នាំគត់ ហើយបើបូកនិងការម្រេចថ្មីនេះទៀត តុលាការអាចបន្តឲ្យឃុំខ្លួន អ្នកទាំងនោះ រហូត១៨ខែ។
កាលពីថ្ងៃទី២៨ខែមេសាឆ្នាំ២០១៦ អង្គភាពប្រឆាំងអំពើពុករលួយ បានចាប់ខ្លួន មន្ត្រីអាដហុក៤រូប មានលោក នី សុខា លោក យី សុខសាន លោក ណៃ វង់ដា លោកស្រី លឹម មន្នី និងមន្ត្រី គ.ជ.ប លោក នី ចរិយា។ ក្រោយមកតុលាការ បានចោទអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះ ពីបទសូកប៉ាន់សាក្សី តាមមាត្រា៥៤៨ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌ ខណៈដែលសមាគមនោះបានឲ្យលុយជាង២០០ដុល្លារ ទៅនារីអ៊ុតសក់ម្នាក់ ដែលមកស្វែងរកសេវាផ្លូវច្បាប់ ទាក់ទងនឹងការទម្លាយថាស្តី្ររូបនោះមានទំនាក់ទំនងស្នេហាលួចលាល់ជាមួយមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា ។
ប៉ុន្តែប្រធានសមាគមអាដហុក លោក ធន សារាយ បានថ្លែងពីក្រៅប្រទេស តាមរយៈវីដេអូឃ្លីបថាកាលពីថ្ងៃទី២៧មេសាម្សិលមិញថា ការចោទប្រកាន់ ការចាប់ឃុំខ្លួន និងការបន្តឃុំខ្លួន អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះ លោកថា ជារឿងអយុត្តិធម៌។
លោក ធន សារាយ ពន្យល់ថា ការដែលមន្ត្រីរបស់ខ្លួនឲ្យលុយទៅស្ត្រីរូបនោះ លោកថា ជាគោលការណ៍ របស់សមាគម ដើម្បីជួយដល់ជនរងគ្រោះគ្រប់រូប ដើម្បីឲ្យពួកគេមានលទ្ធភាពបានប្រើប្រាស់សិទ្ធិស្វែងរកយុតិធម៌ នៅក្នុងតុលាការ ដូចជាសាហ៊ុយធ្វើដំណើរ ការធ្វើឯកសារ ដើម្បីបានដាក់ពាក្យបណ្តឹង និងការហូបចុកជាដើម។
លោក ធន សារាយ លើកឡើងទៀតថា រដ្ឋាភិបាល បែរជាយកបញ្ហានេះ ចោទមន្ត្រីរបស់លោកថា បានប្រព្រឹត្តបទល្មើសទៅវិញ។
លោក ធន សារាយ ឲ្យដឹងទៀតថា បើមន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្ស ទទួលស្គាល់ដោយស្ថាប័នជាតិ និងអន្តរជាតិ ត្រូវគេចោទប្រកាន់ ហើយចាប់ខ្លួនទាំងបំពានបែបនេះ លោកថា នឹងបង្កការភ័យខ្លាច ដល់អ្នករកស៊ី រួមទាំងពលរដ្ឋសាមញ្ញផងដែរ។
លោក ធន សារាយ យល់ថា ការគ្មានជំនឿទៅលើប្រព័ន្ធច្បាប់នេះ នឹងជំរុញឲ្យអ្នកភ័យខ្លាចទាំងនោះ សម្រេចចិត្តឈប់បោះឆ្នោតគាំទ្របក្សកាន់អំណាច នៅពេលខាងមុខ។
លោកថា៖ «កិត្តិយស និងកេរ្តិ៍ឈ្មោះរបស់អ្នកកាន់អំណាចបច្ចុប្បន្ន នឹងត្រូវទទួលរងនូវការទិសទាន និងថ្កោលទោសជាបន្តទៅទៀត ពីសំណាក់អង្គការតំបន់អន្តរជាតិ ពីក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាតិ ពីប្រទេសដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនានា រួមទាំងពីម្ចាស់ជំនួយនានាផងដែរ។ ខ្ញុំសូមរំឭកថា ប្រទេសកម្ពុជា ជាប្រទេសមួយនៅក្នុងតំបន់អាស៊ានដែលបានចុះហត្ថលេខា និងឲ្យសច្ចាប័នលើកតិការសញ្ញា និងអនុសញ្ញាស្តីពីសិទ្ធិមនុស្ស ច្រើនជាងគេបំផុតនៅក្នុងតំបន់នេះ ដូច្នេះយើងគួតែមានការខ្មាស់អៀននិងខិតខំកែលំអនូវកំហុសឆ្គងនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ឲ្យបានល្អផង ដើម្បីឲ្យសាកសមជាប្រទេសដែលបានសន្យាគោរពសិទ្ធិមនុស្សខ្លាំងជាងគេនៅក្នុងតំបន់នេះ»។
ចំពោះលោកមេធាវី សុក សំអឿន ពន្យល់ថា បើតុលាការចោទប្រកាន់ មន្ត្រីសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះ ពីបទឧក្រិដ្ឋលោកថា ចៅក្រមអាចឲ្យបន្តឃុំខ្លួន ជនជាប់ចោទរយៈ១៨ខែបាន។ ប៉ុន្តែលោកថា ច្បាប់នៅកម្ពុជា ហាក់បានបើច្រកមួយ ធ្វើឲ្យជនជាប់ចោទបាត់ឱកាស ស្វែងរយកយុត្តិធម៌ បើចៅក្រមមិនឯករាជ្យ។
លោកថា៖ «ការឃុំខ្លួនហ្នឹងគួរតែមានច្បាប់មួយច្បាប់លាស់ អត់មានទុកចំហស្រពេចស្រពិល ទុកឲ្យការសម្រេច ស្រេចលើចៅក្រមអញ្ចឹងទេ ហើយចៅក្រមគាត់អត់ឯករាជ្យ ស្រេចប្តោយ អាហ្នឹងដឹងថានៅក្នុងឃុំរហូតហើយ។ប៉ុន្តែបើសិនជាមានច្បាប់ច្បាស់លាស់ ទោះបីចៅក្រមគាត់មិនឯករាជអីក៏ដោយ គាត់អាចយោងទៅលើច្បាប់ហ្នឹងបាន។ ឧទាហរណ៍ថា បើចៅក្រមចង់ឃុំខ្លួនគេបន្ត ចៅក្រមត្រូវបង្ហាញភស្តុតាង សមហេតុសមផលមកន។ ហើយអាបង្ហាញភស្តុតាងហ្នឹងតុលាការខាងលើអាចវិនិច្ឆ័យបាន។ ព្រោះធម្មតាបើកាលណាចង់ឲ្យឃុំខ្លួនបន្តទៀតត្រូវបង្ហាញភស្តុងតាង អញ្ចឹងជនជាប់ចោទយកភស្តុតាងហ្នឹង ដើម្បីប្តឹងតតាំងនៅសាលាឧទ្ធរណ៍។ ប៉ុន្តែឥឡូវហ្នឹងច្បាប់វាអត់មានច្បាស់អញ្ចឹងទេ? ច្បាប់ដឹងថាកាលណាឧក្រិដ្ឋចៅក្រមមានសិទ្ធិបន្ត បើអ្នកឯងចង់នៅក្រៅឃុំបង្ហាញមក វាទៅជាអញ្ចឹងវិញ»។
ប្រធានគ្រប់គ្រងផ្នែកអង្កេតនៅអង្គការលីកាដូ លោក អំ សំអាត លើកឡើងថា មន្ត្រីអាដហុកដែលកំពុងជាប់ឃុំនេះ ត្រូវបាន គេជ្រើសរើស ជាបេក្ខជនសម្រាប់ប្រកួតប្រជែងដណ្តើមពានរង្វាន់ពិភពលោកមួយនៅពេលថ្មី។
លោក អំ សំអាត គិតថា ការជ្រើសរើសមន្ត្រីការពារសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា ដែលកំពុងជាប់ឃុំ ដាក់ជាបេក្ខភាព ដើម្បីពានរង្វាន់បែបនេះ លោកថា អន្តរជាតិកំពុងយកចិត្តទុកដាក់ពីបញ្ហាអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្ស នៅកម្ពុជា ។
បើតាមលោក អំ សំអាត ការបន្តឃុំខ្លួនមន្ត្រីអាដហុក នឹងធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់រដ្ឋាភិបាលកាន់តែខ្លាំង ពិសេសការការបណ្តើមប្រជាប្រិយភាព សម្រាប់ប្រកួតប្រជែងការបោះឆ្នោតខាងមុខ។
លោកថា៖ «ការរិះគន់និងការថ្កោលទោសពីសហគមន៍អន្តរជាតិនៅតែមានបន្ត ទៅលើការឃុំខ្លួននេះ នឹងវានាំឲ្យមានការខាតបង់ធ្ងន់ធ្ង។ហើយយើងមើលទៅបរិយាកាសនៃការបោះឆ្នោតជិតមកដល់ ហើយបើយយើងមើលពីផលចំណេញ វាចំណេញ បើសិនជាដោះលែង វាចំណេញទៅលើបក្សកាន់អំណាចវិញទេ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ធ្លាប់អះអាង ការចាប់ខ្លួនមន្ត្រីអាដហុកនិងមន្ត្រី គ.ជ.ប លោកថា ជាអំណាចរបស់តុលាការ ហើយគ្មានការជ្រែតជៀតជ្រែកណាមួយពីរដ្ឋាភិបាលនោះទេ។ លោកធ្លាប់លើកឡើងដែរថា រដ្ឋាភិបាល អាចពិចារណាលើកលែងទោសមន្ត្រីទាំងនោះ បានលុះណាសំណុំរឿងនេះ ផុតពីដៃតុលាការ។
ប៉ុន្តែសម្រាប់អង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សអន្តរជាតិ Human Rights Watch វិញ បានចេញសេចក្តីឲ្យថ្លែងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី២៦ខែមេសា ដោយអំពាវនាវ ឲ្យរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា គួរតែដោះលែង អ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះជាបន្ទាន់ ដោយចាត់ទុកថា ការឃុំខ្លួនអ្នកទាំង៥រូបមួយឆ្នាំមកនេះ ថាជាហេតុផលនយោបាយ។
សេចក្តីថ្លែងការណ៍ដដែល ក៏បានដកស្រង់សម្តី លោក Brad Adams នាយកប្រចាំតំបន់អាស៊ីបាន មកចុះផ្សាយថា ការចាប់ឃុំខ្លួនអ្នកការពារសិទ្ធិមនុស្សទាំងនោះ ត្រូវបានបញ្ឆេះដោយលោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន និងថាដើម្បីបំភិតបំភ័យគាបសង្កត់ការងារសិទិ្ធមនុស្ស៕
