រដ្ឋសភាកម្ពុជា បានធ្វើវិសោធនកម្មច្បាប់គណបក្សនយោបាយមាត្រា៤៥ថ្មីស្ទួន ដែលថាច្បាប់នេះ ស្របតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់កម្ពុជា ឈរលើស្មារតីបង្រួបបង្រួមជាតិ។ នៅពេលដែលច្បាប់នេះចូលជាធរមាន វានឹងបើកផ្លូវឲ្យអតីតមន្ត្រីបក្សប្រឆាំង១១៨រូប ដែលត្រូវតុលាការហាមឃាត់បានធ្វើនយោបាយឡើងវិញ។
ប៉ុន្តែ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីខែមុន បានប្រកាសច្បាប់នេះ នឹងមិនលើកលែងទោសបក្សប្រឆាំងជាកញ្ចប់ទេ ដោយថា អ្នកដែលចង់ធ្វើនយោបាយឡើងវិញ ត្រូវធ្វើលិខិតសុំមកលោក ឬ ក្រសួងមហាផ្ទៃ ឬ ទៅព្រះមហាក្សត្រ។
ចំណែកអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី វិញបានអះអាងលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា មន្ត្រី១១៨នាក់ដែលតុលាការបានហាមធ្វើនយោបាយ មានជាង៩៩ភាគរយ មិនសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញតាមការចង់បានរបស់លោក ហ៊ុន សែន ទេ បើលោក កឹម សុខា មិនត្រូវបានតុលាការលើកលែងទោសនោះ។
បញ្ហានេះ បង្កើតជាសំនួរថា តើនឹងមានអ្វីកើតឡើង បើច្បាប់នេះចូលជាធរមាន ហើយគ្មានមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញនោះ?
សមាជិកឃ្លាំមើលកម្ពុជា លោក រ៉ុង ឈុន វិភាគថា ការតម្រូវឲ្យមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងដាក់លិខិតសុំលើកលែងទោស វាហាក់ដូចជាចង់ប្រាប់ថា អ្នកដែលបានសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញ បានទទួលស្គាល់ថា ខ្លួនពិតជាបានធ្វើកំហុសឆ្គងដូចសាលដីការតុលាការកំពូលប្រកាសរំលាយសង្គ្រោះជាតិកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០១៧។ លោកថាប្រឈមនឹងបញ្ហានេះ មន្ត្រីទាំងអស់មិនគួរដាក់ពាក្យសុំលើកលែងទោសទេ។
លោក រ៉ុង ឈុន វិភាគទៀតថា បើមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងទាំងអស់មិនដាក់ពាក្យសុំធ្វើនយោបាយឡើងវិញទេ ច្បាប់ថ្មីនេះ មិនអាចបើកផ្លូវ ឲ្យមានការស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញឡើយ។ លោកថា ពេលនោះ កម្ពុជានៅតែប្រឈមទៅនឹងវិធានការរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិដដែល។
លោកថា៖ «បើសិនជាអ្នកនយោបាយទាំង១១៨នាក់ហ្នឹងមិនដាក់[សុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយ]នៅពេលហ្នឹង មានការប្រែប្រួលថ្មីឡើងវិញ ហើយអ្នកគ្រប់គ្រងអំណាចហ្នឹងនឹងអាចស្នើជាកញ្ចប់តែម្តង ពីព្រោះបញ្ហានេះ វាពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្តល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA។ អញ្ចឹងវាត្រូវតែមានដំណោះស្រាយ»។
មួយវិញទៀត លោក រ៉ុង ឈុន វិភាគទៀតថា បើកម្ពុជាត្រូវបានកាត់ផ្តាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុប ពលរដ្ឋច្រើនម៉ឺននាក់នឹងជួបវិបត្តិអត់ការងារធ្វើ ហើយថាបញ្ហានេះ អាចបង្កជាចលាចលសង្គមធ្ងន់ធ្ងរ ។
លោកថា៖ «ធ្វើឲ្យសង្គមកម្ពុជាយើងហ្នឹងអស្ថិរភាព ឬមួយថាកើតកលយុគ [ដោយវិបត្តិ] ហើយអ្នកដែលទទួលរងបន្ទុកខ្លាំងហ្នឹងគឺប្រជាពលរដ្ឋ ហើយគ្រប់គ្រងហ្នឹងក៏ទទួលរងដែរនៅពេលដែលប្រទេសមួយបាត់បង់ស្ថិរភាព សង្គមមួយកើតនូវអសន្តិសុខ»។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា លើកឡើងប្រហាក់ប្រហែលគ្នានេះដែរថា ច្បាប់ថ្មីនេះ ធ្វើឡើង ទំនងជាចង់ឆ្លើយតបទៅនឹងការចង់បានរបស់សហភាពអឺរ៉ុបដែលចង់ឃើញកម្ពុជាគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។ អ្នកវិភាគរូបនេះ បន្តថា បើច្បាប់ថ្មីនេះ ចូលជាធរមាន តែមិនអាចអូសទាញមន្ត្រីទាំងនោះ ឲ្យសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញទេ បរិយាកាសនយោបាយនឹងមិនបានឆ្លើយតបទៅនឹងការចង់បានរបស់សហគមន៍អន្តរជាតិ។ លោកវិភាគថា ជម្រើសបែបនេះ ជំរុញវិធានការនានារបស់សហភាពអឺរ៉ុបនិងអាមេរិកមកលើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានឹងចាប់ផ្តើមឡើង។
លោកថា៖ «បើសិនជាស្ថានភាពនយោបាយកម្ពុជាគ្មានអ្វីផ្លាស់ប្តូរ ឬក៏ប្រែប្រួលទេ វាធ្វើឲ្យស្ថានការនយោបាយនិងសេដ្ឋកិច្ចនៅកម្ពុជា វាអាចតានតឹង វាអាចជួបផលលំបាក ធ្វើឲ្យកម្ពុជាហ្នឹងជាប់វិបត្តិសេដ្ឋកិច្ច ដែលគេហៅថាវិបត្តិទីផ្សារដែលកម្ពុជាទទួលបានពី EBA «អ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ» ហ្នឹង ចូលទៅទីផ្សារអឺរ៉ុបនឹងជួបហើយ ហើយបើជួប កម្ពុជាមានវិបត្តិហើយ»។
ទោះជាយ៉ាងណា នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជា លោក ហ៊ុន សែន ធ្លាប់បានប្រកាសជាញឹកញាប់ថា កម្ពុជាមិនឱនក្បាលដាក់បរទេស ដើម្បីតែជំនួយនោះទេ ដោយថា កម្ពុជាមានអធិបតេយ្យភាពរបស់ខ្លួន។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកកិច្ចការទូត និងកិច្ចការពិភពលោកនៃមហាវិទ្យាល័យ Occidental នៅសហរដ្ឋអាមេរិក និងជាជំនាញគោលនយោបាយ លោក អៀ សុផល បានលើកឡើងថា ការតម្រូវឲ្យអតីតមន្ត្រីបក្សប្រឆាំងដាក់ពាក្យសុំលើកលែងទោសនោះ វាហាក់ដូចឱ្យជនរងគ្រោះសុំទោសចំពោះអ្នកដែលបានរំលោភបំពានច្បាប់ ។
លោក អៀ សុផល បន្តថា សហគមន៍អន្ដរជាតិនឹងដឹងថា រឿងនេះជាសកម្មភាពក្លែងបន្លំ ហើយក៏នឹងមិនគាំទ្រសកម្មភាពនេះដែរ ហើយថា ការវិលត្រឡប់របស់អ្នកនយោបាយប្រឆាំងក្នុងឆាកនយោបាយ មិនត្រូវមានការដាក់លក្ខខណ្ឌណាមួយនោះឡើយ។ លោកថា អ្នកដែលទាមទារការគេសុំទោស គួរតែជាអ្នកដែលត្រូវសុំទោស។
អ្នកជំនាញការទូតរូបនេះបានលើកឡើងបន្តទៀតថា៖ «គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងនិយាយថា ពួកគេបានធ្វើអ្វីដែលបស្ចិមប្រទេសចង់បាន ហើយនឹងចោទថាកំហុសទាំងអស់មកពីអ្នកនយោបាយគណបក្សប្រឆាំង។»
អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលទទួលបានសំឡេងគាំទ្រប្រហែល ៣លាននាក់ កាលពីបោះឆ្នោតថ្នាក់ជាតិឆ្នាំ២០១៣ ត្រូវបានតុលាការកំពូលសម្រេចរំលាយចោលកាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ ២០១៧កន្លងទៅ ហើយមន្ដ្រីអតីតគណបក្សប្រឆាំងនេះចំនួន ១១៨រូប ត្រូវបានហាមឃាត់មិនឲ្យធ្វើនយោបាយរយៈពេល ៥ឆ្នាំ៕
