ទឹកប្រាក់ជិត ៧០០លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ ដែលកម្ពុជាចំណេញពីការមិនបង់ពន្ធសម្រាប់នំាចេញទំនិញរបស់ខ្លួនទៅលក់នៅទីផ្សារអឺរ៉ុបនោះ នឹងបាត់បងទៅវិញតែរយៈពេល ២ខែទៀតប៉ុណ្ណោះ បើស្ថានការណ៍នយោបាយមិនវិលទៅស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ តាមការទាមទាររបស់សហភាពអឺរ៉ុបទេនោះ។
សហភាពអឺរ៉ុបកំពុងដំណើរការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា ដោយទុកពេលត្រឹមខែមិនា ឆ្នាំ២០១៩នេះ។ លក្ខខណ្ឌចម្បងដែលសហភាពអឺរ៉ុបទាមទារ គឺឲ្យគណបក្សប្រឆាំងបានចូលរួមប្រឡូកក្នុងឆាកនយោបាយឡើងវិញ មិនទទួលស្គាល់រដ្ឋាភិបាលថ្មីដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា និងត្រូវរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញតាមយន្តការប្រជាធិបតេយ្យ។
ប៉ុន្តែ សារនយោបាយរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ ពុំបានបង្ហាញថា កម្ពុជានឹងព្យាយាមរក្សាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់សហគមន៍អឺរ៉ុបនោះឡើយ។
ក្នុងជំនួបជាមួយក្រុមអ្នកកាសែតកាលពីថ្ងៃសុក្រសប្ដាហ៍មុន លោក ហ៊ុន សែន បានអះអាងថា កម្ពុជាកំពុងបង្កើតយុទ្ធនាការពង្រឹងឯករាជ្យរបស់ខ្លួន ដើម្បីទប់ទល់នឹងការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់អឺរ៉ុប និងអាមេរិកតាមរយៈធ្វើកំណែទម្រង់វិស័យធុរៈកិច្ច។
ជាងនេះទៅទៀត មេដឹកនាំរូបនេះ បានព្រមានពីខេត្តកណ្តាល ក្នុងកម្មវិធីមួយថា បើសហភាពឺរ៉ុបហ៊ានដាក់ទណ្ឌកម្ពុជាមែន លោកថា នឹងមិនអត់ឱនឲ្យបក្សប្រឆាំងដែរ។
បញ្ហានេះជំរុញឲ្យមានការចោទសួរថា តើកម្ពុជាដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន បានត្រៀមខ្លួនការពារប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធឬទេ?
ក្រុមអ្នកវិភាគនយោបាយ និងឃ្លាំមើលសង្គមកម្ពុជា បានបង្ហាញការយល់ឃើញផ្សេងគ្នាអំពីដំណើរវិវឌ្ឍនៃស្ថានការណ៍នយោបាយ និងសង្គមកម្ពុជា នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ។
លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ វិភាគថា ដំបូងៗឡើយ រដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយគណបក្សកាន់អំណាច មានចេតនាចង់ការពារប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ តាមរយៈការបញ្ចេញសកម្មភាពមួយចំនួនចាប់តាំងពីឆ្នាំមុនមកម៉្លេះ ដូចជាការបញ្ជូនក្រុមមន្ត្រីឲ្យទៅជជែកជាមួយសហភាពអឺរ៉ុប ការកែច្បាប់បើកផ្លូវឲ្យថ្នាក់ដឹកនាំប្រឆាំងធ្វើនយោបាយឡើងវិញបាន និងជំហររបស់ក្រសួងមហាផ្ទៃដែលជំរុញឲ្យបើកលំហសេរីភាពសម្រាប់អង្គការសង្គមស៊ីវិល។
លោក ឡៅ ម៉ុងហៃ វិភាគទៀតថា ចំណែកសារនយោបាយថ្មីៗនេះ លោកវិភាគថា គ្រាន់តែជាយុទ្ធសាស្ត្របន្លាចទៅដៃកូកុំឲ្យមើលឃើញថា ខ្លួនកំពុងភ័យខ្លាចទៅនឹងសម្ពាធអន្តរជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។
បើតាមលោក ឡៅ ម៉ុងហៃ ក្នុងកាលៈទេសៈនេះ បើមេដឹកនាំចង់បន្តអំណាចតាមរយៈការបោះបង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក លោកវិភាគថា មន្ត្រីមួយចំនួនក្នុងបក្សកាន់អាចអំណាចនឹងប្រឆាំង ព្រោះគេមិនចង់ឃើញពលរដ្ឋច្រើនលាននាក់ ប្រឈមនឹងការបាត់បង់ប្រាក់ចំណូលនោះទេ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំថា នៅ [រក្សាទុកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ] ហើយបើសិនជាសម្តេចតេជោ ថា មិនខ្ចីរវីរវល់អញ្ចឹង ក៏មានអ្នកដែលធ្វើការជាមួយគាត់ហ្នឹង ក៏គេគិតគូរដែរ»។
របាយការណ៍របស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ចេញផ្សាយកាលពីឆ្នាំ បានឲ្យដឹងថា កម្ពុជាបាននាំចេញទំនិញទៅសហគមន៍អឺរ៉ុបក្នុងឆ្នាំ២០១៧ មានទំហំជាសាច់ប្រាក់ជាង ៦ពាន់លានដុល្លារ ដែលភាគច្រើនលើសលប់ជាផលិតផលកាត់ដេរ។
ចំណែកសហរដ្ឋអាមេរិកវិញ ក៏បានផ្ដល់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP ដល់កម្ពុជាតាំងពីឆ្នាំ១៩៩៧ ហើយកម្ពុជាបាននាំទំនិញទៅលក់នៅទីផ្សារអាមេរិកនេះ គិតជាទឹកប្រាក់ប្រមាណជា ៣ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
ប្រធានរាជបណ្ឌិត្យសភារបស់រដ្ឋាភិបាល លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច វិភាគថា ការទាមទារពីសំណាក់សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចប្រគល់អាសនៈទៅឲ្យគណបក្សប្រឆាំងវិញ និងរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញ លោកថា ទំនងជាមិនអាចទៅរួចទេ។ លោកថា ព្រោះវាបានរំលោភច្បាប់ និងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា ព្រោះថា ពលរដ្ឋជាង ៨០ភារយ បានចេញទៅបោះឆ្នោតគាំទ្របក្សកាន់អំណាច។
លោក សុខ ទូច វិភាគទៀតថា ជំហរដ្ឋាភិបាលមកដល់ពេលនេះ មិនផ្លាស់ប្តូរទេ ក្នុងការចង់រក្សាប្រព័ន្ធអនុគ្រោះនេះ បើសហភាពអឺរ៉ុបធ្វើសម្បទានខ្លះ លើលក្ខខណ្ឌរបស់ខ្លួននោះ។
លោកថា៖ «ទី៣ គ្មានស្អីបញ្ច្រាសទេ គឺបានប្រាប់ទៅសហគមន៍អឺរ៉ុបវិញថា បើសិនជាអ្នកផ្តល់សម្បទាន EBA មកឲ្យកម្ពុជា កម្ពុជាបានផ្តល់ឱកាសច្រើនណាស់សម្រាប់ស្អីដែលគេចង់បាន សម្រាប់ការលើកលែងទោសឲ្យអ្នកនយោបាយទាំង ១១៨ ឧទាហរណ៍អីអញ្ចឹងទៅ ហើយទី២ គឺផ្តល់សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាននូវគ្រប់និន្នាការអាចចូលមកកម្ពុជាបាន។ អានេះជាការសម្បទានមិនមែនបញ្ច្រាស សម្បទានទៅ សម្បទានមក»។
លោក សុខ ទូច វិភាគទៀតថា ប្រទេសមួយដែលទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះនេះរហូត វានឹងធ្វើឲ្យមនុស្សមិនរីកចម្រើនទេ លោកថាដូចនេះ កម្ពុជាក៏ត្រូវចេះរៀនថា ការប្រកួតប្រជែងនៅក្នុងទីផ្សារសេរី ត្រូវបង្កើនការផលិត ដោយថា នៅជុំវិញកម្ពុជា មានវៀតណាម និងថៃ គេមិនត្រូវការប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ទេ។
អ្នកវិភាគនយោយមួយរូបទៀត គឺលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគថា រដ្ឋាភិបាលពេលនេះ មិនបានត្រៀមខ្លួនទៅការពារប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទេ គឺបានត្រៀមផ្ទេរអំណាចឲ្យទៅកូនៗរបស់ពួកគេ។
អ្នកវិភាគរូបនេះ វិភាគទៀតថា ការត្រៀមខ្លួនទៅការពារប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប រដ្ឋាភិបាលត្រូវរៀបចំការបោះឆ្នោតឡើងវិញ ដោយតម្លាភាពនិងយុត្តិធម៌ តែលោកថា យន្តការនេះ អាចជាគ្រោះថ្នាក់ក្នុងការផ្ទេរអំណាចឲ្យទៅកូនៗរបស់ពួកគេ ពេលគណបក្សនេះចាញ់ឆ្នោត។ លោកថា ដូចនេះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានឹងមិនលេងល្បែងប្រជាធិបតេយ្យនេះទេ។
លោកថា៖ «បើតាមជំហររដ្ឋាភិបាលបច្ចុប្បន្ន EBA ហ្នឹងនឹងបាត់ហើយ ព្រោះនៅក្នុងខែ៣ហ្នឹង ជាដំណាក់កាលទី១ ដែលគេព្យួរហើយ ហើយ ៦ខែទៀត បើយើងនៅតែមិនធ្វើតាមគេ គេដកហើយ។ អញ្ចឹង នៅក្នុងខែមីនាហ្នឹង ស្ថិតនៅក្នុងដំណាក់កាលទី១ហើយ»។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក គឹម សុខ មើលឃើញថា ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះរបស់អាមេរិក និងរបស់សហភាពអឺរ៉ុប គឺក្ដីកង្វល់មួយរបស់លោក ហ៊ុន សែន ប៉ុន្តែ ការបាត់បង់អំណាច គឺជាក្ដីកង្វល់ធំជាងការបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធទៅទៀត។
លោក គឹម សុខ ប្រាប់ថា៖ «អំណាចទៅវិញទេ ដែលនៅតែជាចំណុចអាទិភាព គន្លឹះទី១ ដែលលោក ហ៊ុន សែន ត្រូវបារម្ភ ហើយធ្វើអ្វីៗដើម្បីរក្សា មិនមែនមិនមែន EBA នៃសហភាពអឺរ៉ុប ឬ GSP ទេ ពីព្រោះ អំណាច គឺជាអ្វីៗទាំងអស់របស់គាត់។ ប្រសិនបើគាត់សម្រួលផ្លូវទាំងឡាយធ្វើឲ្យបាត់អំណាចរបស់គាត់ គាត់មិនធ្វើទេ»។
