នៅថ្ងៃសុក្រសប្តាហ៍មុននេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រាប់ទៅវិស័យឯកជនថា យន្តការកំណែទម្រង់ជាកញ្ចប់របស់រដ្ឋាភិបាល នឹងធ្វើឲ្យពួកគេមានលទ្ធភាពប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសក្នុងតំបន់ បើទោះបីគ្មានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីប្លុកលោកសេរី ដែលកំពុងគំរាមកំហែងមកលើកម្ពុជាក៏ដោយ។
បើទោះបីជារដ្ឋាភិបាលបានបង្ហាញពីផែនការធ្វើកំណែទម្រង់ទ្រាយធំបែបនេះក្តី ប៉ុន្តែ តំណាងវិស័យឯកជនបានចូលរួមក្នុងវេទិការពីគ្រោះយោបល់នេះ បានបង្ហាញពីកង្វល់ផ្សេងៗគ្នា។
ប្រធានសមាគមរោងចក្រកាត់ដេរកម្ពុជា GMAC លោក វ៉ាន់ សូអៀង លើកឡើងថា កាវិវត្តយ៉ាងឆាប់រហ័សរបស់ពិភពលោក ដូចជា ចក្រភពអង់គ្លេសដើរចេញពីសហភាពអឺរ៉ុប សង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មអាមេរិក-ចិន និងវិធានការរបស់សហភាពអឺរ៉ុបពាក់ព័ន្ធប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA មកលើកម្ពុជា លោកថា ជាក្តីបារម្ភមួយ ដែលលោកជំរុញឲ្យរដ្ឋាភិបាលត្រូវឆ្លើយភ្លាមៗប្រកបដោយភាពក្លាហានផងដែរ។
ប្រធានសភាធុរកិច្ចអន្តរជាតិប្រចាំកម្ពុជា លោក ប្រេតុន ស្តារ៉ូនី ( Bretton G. Sciaroni ) មានប្រសាសន៍ថា ច្បាប់ និងបទបញ្ញត្តិមួយចំនួនរបស់កម្ពុជា មិនត្រូវបានយកទៅអនុវត្តឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាពទេ ដែលធ្វើឲ្យការប្រកួតប្រជែងរបស់វិស័យឯកជនមិនស្មើភាពគ្នា និងមានអំពើពុករលួយ ដែលលោកថា បញ្ហាទាំងនេះបានរារាំងដល់ការជំរុញទំនើបកម្មវិស័យធុរកិច្ច។
បញ្ហានេះបង្កើតជាសំណួរថា តើអ្វីជាមូលដ្ឋានគ្រឹះធានាដល់ស្ថេរភាពអ្នកវិនិយោគ ?
អ្នកឃ្លាំមើលពីការអភិវឌ្ឍសង្គម លោក ប៉ា ច័ន្ទរឿន មានប្រសាសន៍ថា តាមរបាយការណ៍ធនាគារពិភពលោក សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជារីកចម្រើនឡើងវិញចាប់ពីអនុវត្តរបបប្រជាធិបតេយ្យ ដោយថា របបនេះប្រកាន់យកទីផ្សារសេរី។
លោក ប៉ា ច័ន្ធរឿន វិភាគថា ជម្រើសថ្មីនេះ ជំរុញឲ្យកម្ពុជាទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីសហគមន៍អន្តរជាតិ និងជំរុញឲ្យមានលំហូរចូលមកបណ្តាក់ទុនរបស់អ្នកវិនិយោគ។
អ្នកតាមដានសង្គមរូបនេះវិភាគថា មូលដ្ឋានគ្រឹះនៃការការធានាដល់ស្ថេរភាពអ្នកវិនិយោគ គឺកម្ពុជាអាចនៅបន្តទាញយកផលប្រយោជន៍ពីប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោក ប៉ា ច័ន្ទរឿន មានប្រសាសន៍ថា៖ «បើសិនជាយើងមើលពីកត្តាជាក់ស្តែង កម្ពុជាមិនអាចកាត់ផ្តាច់ទំនាក់ទំនងជាមួយសហគមន៍អន្តរជាតិ ជាពិសេសដោយសារតែយើងពឹងផ្អែកទីផ្សារទៅលើអន្តរជាតិច្រើនជាងក្នុងការលក់ផលិតផលរបស់យើង ជាពិសេសសហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក»។
លោក ប៉ា ច័ន្ទរឿន វិភាគទៀតថា កត្តាទី២ គឺការផ្តល់ទំនុចិត្តដល់អ្នកវិនិយោគ ដែលទាមទារឲ្យរដ្ឋាភិបាលត្រូវពង្រឹងការនុវត្តច្បាប់ឲ្យមានតម្លាភាព។
លោកថា៖ «វាទាល់តែច្បាប់យើងហ្នឹង វាអនុវត្តបានត្រឹមត្រូវ ដែលធ្វើឲ្យគេមានទំនុកចិត្តថា គេយកលុយយកកាក់មកវិនិយោគនៅស្រុកយើងហ្នឹង មិនមែនជាការខ្ជះខ្ជាយ ធ្វើឲ្យស្រុកគេក្រឡាប់ចាក់ទេ។ បើមិនអញ្ចឹង គេមិនមកវិនិយោគនៅស្រុកយើងទេ»។
នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស លោក មឿន តុលា មានប្រសាសន៍ថា ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធផ្នែកពាក្យណិជ្ជកម្មរបស់ប្លុកលោកសេរី ដែលបានទ្រទ្រង់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិ ទ្រទ្រង់វិស័យកាត់ដេរ និងបង្កើតការងារដល់កម្មកររាប់ម៉ឺននាក់ដូចបច្ចុប្បន្ន លោកថា មានប្រភពចេញពីកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារី ដែលកិច្ចព្រមព្រៀងនេះ តម្រូវឲ្យរដ្ឋាភិបាលគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
លោក មឿន តុលា វិភាគថា ដើម្បីធានាពីស្ថេរភាពនៃការវិនិយោគ រដ្ឋាភិបាលត្រូវកែច្បាប់ជំរុញឲ្យមានការលើកកម្ពស់សិទ្ធិកម្មករ ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងត្រូវបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកថា កត្តាចាំបាច់មួយទៀត ត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ និងទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយ។
លោក មឿន តុលា មានប្រសាសន៍ថា៖ «កំណែទម្រង់ច្បាប់ឡើងវិញ ដើម្បីឲ្យច្បាប់ហ្នឹងងាកមករកគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ ធានាសិទ្ធិមូលដ្ឋានឡើងវិញ។ អាហ្នឹង យើងអាចជួយស្តារមុខមាត់ឡើងវិញបាន ធានាដល់ការលើកទឹកចិត្ត ធានាដល់ការលើកទឹកចិត្ត ដល់ការចង់ប្រើប្រាស់ផលិតផលពីប្រទេសកម្ពុជាហ្នឹង ពីសំណាក់អ្នកនៅប្រទេសរឺរ៉ុប និងប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យមួយចំនួនទៀត»។
លោក មឿន តុលា វិភាគទៀតថា ការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធជារឿងធ្ងន់ធ្ងរមួយ ជះឥទ្ធិពលដល់អ្នកវិនិយោគ និងពលរដ្ឋកម្ពុជា ប៉ុន្តែ លោកថា បើប្លុកលោកសេរីធ្វើពហិការមិនទិញសម្លៀកបំពាក់ពីកម្ពុជាដោយសារតែវិធានការរបស់អឺរ៉ុបនេះ លោកថា វាជាបន្ទុកកាន់តែធ្ងន់ធ្ងរដល់អ្នកវិនិយោគបន្ថែមទៀត ក្រៅពីតម្រូវឲ្យបង់ពន្ធឡើងវិញនោះ។
ការបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ GSP របស់អាមេរិក និង EBA របស់សហភាពអឺរ៉ុប ធ្វើឲ្យកម្ពុជាខាតបង់ប្រាក់អស់ប្រមាណជាជិត ១ពាន់លានដុល្លារក្នុងមួយឆ្នាំៗ និងបានជំរុញឲ្យកម្មករក្នុងវិស័យកាត់ដេរជាង ៨០ម៉ឺននាក់ ប្រឈមនឹងបញ្ហាការងារ។
អ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ច លោក យ៉ង ប៉ាក់ មានប្រសាសន៍ថា ការប្រកាសធ្វើកំណែទម្រង់ជាកញ្ចប់របស់រដ្ឋាភិបាល អាចជាការបើកផ្លូវឲ្យអ្នកវិនិយោគចំណាយថ្លៃដើមតិចជាងមុន បើអ្នកអនុវត្តវិធានការនេះធ្វើទៅបានជោគជ័យ ប៉ុន្តែ លោកវិភាគថា បើរដ្ឋាភិបាលឆ្លើយតបជាវិជ្ជមាន ដើម្បីរក្សាទុកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនេះ ជាការប្រសើរ និងអាចថា ជាមូលដ្ឋានគ្រឺះលើកទឹកចិត្តដល់អ្នកវិនិយោគ។
បើតាមអ្នកវិភាគសេដ្ឋកិច្ចរូបនេះ កម្ពុជាពេលនេះមិនទាន់ទាំងមានលទ្ធភាពប្រកួតប្រជែងជាមួយប្រទេសជិតខាងនៅឡើយ ដូចជា ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ សេវារដ្ឋបាល អំពើពុករលួយ និងការផ្តត់ផ្គង់ថាមពលអគ្គិសនីជាដើម។
លោកថា៖ «ខ្ញុំឧទាហរណ៍តែថ្លៃភ្លើងមួយទេ យើងផលិតអត់ទាន់គ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីផ្តត់ផ្គង់ឲ្យគេផង។ អាហ្នឹង ក៏ប៉ះពាល់ដល់ថ្លៃដើមផលិតរបស់គេដែរ។ អញ្ចឹង ខ្ញុំសង្ឃឹមថា វិធានការចុងក្រោយរបស់រដ្ឋាភិបាល ខ្ញុំសង្ឃឹមថា នឹងធ្វើឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាពជាងមុន។ អាហ្នឹងដែលវាជួយយើងបានមួយកម្រិតដែរ»។
អ្នកវិភាគនយោបាយនៅក្រៅប្រទេស លោក គឹម សុខ វិភាគថា សក្តានុពលដែលកម្ពុជាអាចទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគ មានទាំងកត្តាខាងក្នុង និងកត្តាខាងក្រៅ។
លោក គឹម សុខ ពន្យល់ថា កត្តាខាងក្រៅ រដ្ឋាភិបាលត្រូវបង្កើនទំនាក់ទំនងការទូតជាមួយបណ្តាប្រទេសនានាដែលជួយកម្ពុជាឲ្យមានមុខលើឆាកអន្តរជាតិ ចាប់ពីក្រោយកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងប៉ារីសមក។
សម្រាប់កត្តាខាងក្នុង លោក គឹម សុខ ពន្យល់ថា រដ្ឋាភិបាលត្រូវលុបបំបាត់អំពើពុករលួយ បក្ខពួកនិយម និងត្រូវធ្វើកំណែទម្រង់ប្រព័ន្ធតុលាការដ៏ពិតប្រាកដមួយ កុំឲ្យស្ថាប័នជាតិមួយនេះ ស្ថិតនៅក្រោមឥទ្ធិពលនយោបាយជាដើម៕
