សហរដ្ឋអាមេរិក តាមរយៈក្រសួងការបរទេសរបស់ខ្លួនត្រឹមខែកញ្ញានេះ បានជំរុញដល់ទៅពីរដង ឱ្យរដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ដោះលែងលោក កឹម សុខា និងសកម្មជនអតីតបក្សប្រឆាំង ដែលបានចាប់ឃុំខ្លួនជាអ្វីដែលអាមេរិកលើកឡើងថា ដើម្បីស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
សារទាំងពីរលើកនេះ អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសអាមេរិកលោកស្រី Morgan Ortagus បានបង្ហាញការព្រួយបារម្ភពីស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជា និងជំរុញឱ្យផ្សះផ្សាជាតិ បញ្ឈប់ចាប់មនុស្សឃុំខ្លួនតាមទំនើងចិត្ត ។
ប៉ុន្តែ ក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានមួយ នៅទីស្តីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រីកាលពីសប្ដាហ៍មុននេះ អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាល លោក ផៃ ស៊ីផាន ចាត់ទុកការជំរុញរបស់អាមេរិកនេះថា មិនបានលើកទឹកចិត្តកម្ពុជាឱ្យពង្រឹងនីតិរដ្ឋទេ ព្រោះបានរំលោភលើអំណាចតុលាការ។
អ្នកនាំពាក្យរដ្ឋាភិបាលរូបនេះ ចោទប្រកាន់អាមេរិកថា ជាអ្នកគាំទ្រចលនា «ភេរវកម្ម» ដឹកនាំដោយមេដឹកនាំគណបក្សសង្គ្រោះជាតិទៀតផង។
សារជំរុញរបស់អាម៉េរិក និងការច្រានចោលរបស់រដ្ឋាភិបាលនេះ មិនមែនជាលើកទី១ទេ នៅអំឡុងពេលជម្លោះនយោបាយបានអូសបន្លាយជាង ២ឆ្នាំមកនេះ ក្រោយអតីតគណបក្សប្រឆាំងត្រូវបានគេផាត់ចេញពីឆាកនយោបាយ។
បញ្ហានេះ វាបានបង្កើតជាសំណួរថា អ្វីជាកត្តាចម្បងរារាំងដល់ការចរចាដើម្បីផ្សះផ្សាជាតិ?
អ្នកជំនាញគោលនយោបាយ និងជាសាស្ត្រាចារ្យផ្នែកកិច្ចការទូត នៃមហាវិទ្យាល័យ Occidental នៅសហរដ្ឋអាមេរិ លោក អៀ សុផល វិភាគថា កត្តាចម្បងដែលរារាំងដល់ការផ្សះផ្សាជាតិ គឺបក្សកាន់អំណាច មិនទទួលយកការទាមទារឱ្យបោះឆ្នោតឡើងវិញដោយតម្លាភាព មានបក្សប្រឆាំងចូលរួម ព្រោះបារម្ភពីការបាត់បង់អំណាច។
លោក អៀ សុផល ប្រាប់ថា៖ « លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គឺកំពុងរាំងខ្ទប់មិនឱ្យមានកិច្ចចរចា ពីព្រោះភាគីម្ខាងនឹងមិនលះបង់ចោលអំណាចរបស់ខ្លួន បើទោះបីពលរដ្ឋចង់ឱ្យពួកគេធ្វើក៏ដោយ។ ម៉្លោះហើយបក្សកាន់អំណាច ប្រើអំណាចរបស់ខ្លួនចាប់ឃុំខ្លួនមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងនៅក្នុងផ្ទះ បើទោះបីមានការអំពាវនាវថា គាត់គួរត្រូវបានដោះលែងពីការឃុំខ្លួនយ៉ាងណាក៏ដោយ »។
លោក កឹម សុខា ត្រូវបានតុលាការបង្គាប់ឱ្យឃុំខ្លួនក្នុងផ្ទះនៅឡើយ ដែលតុលាការចោទពីបទ «ក្បត់ជាតិ» ឃុបឃិតជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន។
ប៉ុន្តែ សហរដ្ឋអាមេរិកអះអាងថា លោក កឹម សុខា ជាមនុស្សស្អាតស្អំ ត្រូវបានឃុំខ្លួនទាំងអយុត្តិធម៌ និងអំពាវនាវឱ្យទម្លាក់បទចោទលើអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងរូបនេះ ដើម្បីស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
អ្នកវិភាគនយោបាយមានមូលដ្ឋាននៅឯក្រៅប្រទេស លោក គឹម សុខ វិភាគថា កត្តាចម្បង ៣ ដែលរារាំងដល់ការចរចា ដើម្បីផ្សះផ្សាជាតិ ក្នុងជម្លោះអ្នកនយោបាយខ្មែរបច្ចុប្បន្ន ដូចជាការវាយប្រហារគ្នាជាលក្ខណៈបុគ្គល វប្បធម៌ដឹកនាំបែបស្នងត្រកូល និងឥទ្ធិពលមហាអំណាចចិន។
លោក គឹម សុខ ប្រាប់ថា៖ « ទាំងលោក សម រង្ស៊ី និងលោក ហ៊ុន សែន ចូលចិត្តបញ្ចេញសារនយោបាយបែបបុគ្គល មិនមែនគំនិតរួមរបស់គណបក្ស ដែលខ្លឹមសារទាំងនោះ តម្រង់ទិសរកតែការឈ្នះជាលក្ខណៈបុគ្គលជាធំ ដែលផ្ទុយអំពីគោលការណ៍ខិតរកគ្នាអំពីនៃនិន្នាការចរចា »។
លោក គឹម សុខ វិភាគទៀតថា ប្រជាធិបតេយ្យបែបស្នងត្រកូល និងឥទ្ធិពលចិន ជារនាំងដែកថែបរារាំងដល់យន្តកាជំរុញការស្តារប្រជាធិបតេយ្យ។ លោកថា ព្រោះគោលនយោបាយចិនទប់ស្កាត់ឥទ្ធិពលមហាអំណាចលោកសេរី។
លោក គឹម សុខ បន្តថា៖ « ចិនគ្មានជម្រើសអ្វីក្រៅពីកាងលោក ហ៊ុន សែន ទុកប្រើប្រាស់ ហើយបើទុកប្រើប្រាស់ ត្រូវការពារអំណាចលោក ហ៊ុន សែន ឱ្យបាន។ បើការពារអំណាចបាន គឺវាបញ្ច្រាសផ្លូវទៅកាន់ការចរចា »។
ប៉ុន្តែ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក្នុងបទសម្ភាសផ្តាច់មុខជាមួយសារព័ត៌មានរដ្ឋចិន នៅភូមិគ្រឹះរបស់លោកនាសប្តាហ៍មុន បានបន្តលើកឡើងពីគុណបំណាច់របស់ចិនជួយកម្ពុជា ។
មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចរូបនេះ លើកឡើងថា បើគ្មានមហាអំណាចចិនជួយទេ រដ្ឋាភិបាលគ្មានលទ្ធភាពកសាងផ្លូវរាប់ពាន់គីឡូម៉ែត្រ និងស្ពានជាច្រើនទៀតដូចបច្ចុប្បន្ននេះឡើយ។
ជាងនេះទៅទៀត លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន តាមរយៈសារលិខិតមួយក្នុងឱកាសទិវាសន្តិភាពពិភពលោកកាលពីថ្ងៃសៅរ៍បានលើកឡើងថា «សន្តិភាពរបស់កម្ពុជាកំពុងតែផុយស្រួយ ដោយសារតែការជ្រៀតជ្រែកពីប្រទេសខាងក្រៅ ពិសេសប្រទេសលោកខាងលិច»។
មហាអំណាចិន និងសហរដ្ឋអាមេរិក រួមទំាងប្រទេសលោកសេរីមួយចំនួនទៀត បានវាយតម្លៃពីរបត់នយោបាយនៅកម្ពុជាខុសៗគ្នា។
ចិន ប្រកាសយករដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជាមិត្តដែកថែប ពេលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដណ្តើមបានអាសនៈទាំងអស់ក្នុងសភាចំនួន១២៥នៅអាណត្តិទី៦នេះ ទោះបីការបោះឆ្នោតនេះ ត្រូវបានរារាំងអតីតគណបក្សប្រឆាំងមិនឱ្យចូលរួមប្រកួតក៏ដោយ។
សហរដ្ឋអាមេរិកវិញ ប្រកាសមិនទទួលស្គាល់ជ័យជម្នេះដែលគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាទទួលបាននេះទេ និងចាត់ទុការចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា ការផាត់គណបក្សសង្រ្គោះជាតិ ចេញពីឆាកនយោបាយថា «ជាទង្វើបំផ្លាញលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ សេរីពហុបក្ស ដែលមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញកម្ពុជា»។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា វិភាគថា បញ្ហាចម្បងមួយទៀត ដែលរារាំងដល់ការផ្សះផ្សាជាតិដើម្បីធានាដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យនោះ មកពីអ្នកនយោបាយខ្មែរម្ខាងៗគិតពីផលប្រយោជន៍បក្សពួក ច្រើនជាងប្រយោជន៍ជាតិ។
ប៉ុន្តែអ្នកវិភាគរូបនេះ បង្ហាញការយល់ឃើញថា កូនសោរនៃការចរចា ឬរកដំណោះស្រាយដើម្បីផ្សះផ្សាជាតិ ស្ថិតនៅលើដៃមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច មិនស្ថិតនៅលើបក្សប្រឆាំងទេ៕
