លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដឹកនាំគណៈប្រតិភូជាន់ខ្ពស់ បំពេញទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសជាសមាជិក សហភាពអឺរ៉ុបចំនួន០៣ រួមមាន សាធារណរដ្ឋឆែក ហុងគ្រី និងសាធារណរដ្ឋប៊ុលហ្គារី ពីថ្ងៃទី ១៣ ដល់ថ្ងៃទី ១៧ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៩។ ដំណើរទស្សនកិច្ចលើកនេះ គឺធ្វើឡើងចំពេលដែលសហភាពអឺរ៉ុបកំពុងដំណើរ ការពិនិត្យមើលឡើងវិញនូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធអ្វីៗគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ(EBA) ដែលផ្តល់ឱ្យកម្ពុជា។
អ្នកតាមដានស្ថានការណ៍នយោបាយមួយចំនួន យល់ថាក្រៅពីជជែកគ្នាក្នុងនាមជាមិត្តចាស់ពីទំនាក់ទនងពាណិជ្ជកម្ម ការផ្លាស់ប្ដូរទស្សននយោបាយ និងការទូតនោះ នាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជាក៏ទំនងជាអាចស្នើសុំឱ្យប្រទេសទាំងបីឱ្យយោគយល់កម្ពុជាចំពោះបញ្ហាEBAដែរ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពអន្តរជាតិកម្ពុជា លោកព្រាប កុល ថ្លែងប្រាប់វីអូឌីតាមរយៈសារហ្វេសប៊ុកថា ទស្សនកិច្ចនេះ អាចត្រូវបានគេមើលឃើញថា មានការពាក់ព័ន្ធ ទោះបីដោយផ្ទាល់ ឬ ដោយប្រយោល ទៅនឹងការស្វែងរកការគាំទ្រពីប្រទេសជាសមាជិកសហភាពអឺរ៉ុបដើម្បីបានមិត្តភក្តិខ្លះ ក្នុងការចរចារ ជាមួយសហភាពអឺរ៉ុបអំពីគោលនយោបាយពាណិជ្ជកម្ម រួមទាំងគោលនយោបាយអនុគ្រោះពន្ធ EBA ។
លោកព្រាបកុល ក៏បានលើកឡើងដែរពីការព្រួយបារម្មណ៍លើការបាត់បង់EBAក្នុងស្ថានភាពដែលសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនអ្នកគាំទ្រលោកសមរង្ស៊ីជាបន្តបន្ទាប់នោះ។
លោក ព្រាប កុល លើកឡើងថា៖ «នេះ(ព្រឹត្តិការណ៍ចាប់ខ្លួន)ជាការវិវត្តដ៏គួរឱ្យព្រួយបារម្ភ និងបន្ថែមបន្ទុកដល់ការបញ្ចៀសការដក ឬព្យួគោលនយោបាយអនុគ្រោះពន្ធ EBA របស់សហភាពអ៊ឺរ៉ុប និង GSP របស់សហរដ្ឋអាមេរិក។ អ្នកដឹកនាំនយោបាយគួរស្វែងរកដំណោះស្រាយដែលអាចឱ្យខ្មែរទាំងអស់គ្នាឈ្នះ និងមិនខាតបង់ប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច ជំនួសឱ្យការប្រឈមមុខដាក់គ្នាបង្កឱ្យមានការភ័យខ្លាច និងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋរងទុក្ខវេទនា»។
ឆ្លើយនឹងសំណួរដែលសួរថា តើនាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជានឹងនិយាយពីបញ្ហាEBA ជាមួយប្រទេសទាំងបីនោះឬអត់? អ្នកជំនាញគោលនយោបាយ និងជាសាស្ដ្រាចារ្យរងផ្នែកការទូត និងកិច្ចការពិភពលោកនៃមហាវិទ្យាល័យ Occidental សហរដ្ឋអាម៉េរិក លោក អៀ សុផល មានថ្លែងប្រាប់វីអូឌីថា ប្រាកដណាស់។ លោកថានេះគឺជាការព្យាយាមតាមដែលអាចធ្វើទៅបាន ដើម្បីដោះស្រាយបញ្ហា ប៉ុន្តែសហភាពអឺរ៉ុបមិនធ្វើការងារដូចសហគមអាស៊ានទេ។
លោកបន្ដថា កម្ពុជានឹងព្យាយាមកែប្រែស្ថានការណ៍។ បើទោះបីជា ប្រទេសទាំងនោះ(សាធារណរដ្ឋឆែក ហុងគ្រី និងសាធារ ណរដ្ឋប៊ុលហ្គារី) ជំទាស់នឹងការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EB ក៏ដោយ ក៏ពួកគេមិនអាចធ្វើឱ្យសហភាពអឺរ៉ុបកែប្រែទិសដៅរបស់ខ្លួននោះទេ។
លោក អៀ សុផល លើកឡើងពីទំនាក់ទំនងរវាងប្រទេសកម្ពុជានិងហុងគ្រីថាប្រទេសនៅតំបន់អឺរ៉ុបខាងកើតនេះនិងប្រទេសកម្ពុជាជាមិត្តចាស់ តាំងពីសម័យកុម្មុយនីស្ដ ដូច្នេះវាគឺជារឿងត្រឹមត្រូវដែលថា ប្រទេសទាំងពីរនឹងជួបគ្នាដោយសារតែមានអនុស្សាវរីយ៍ចាស់កន្លងមក។
លោក សុផលសំណួរនិងឆ្លើយខ្លួនឯងថា ៖«ហេតុអ្វី បានជាមិនទៅទស្សនកិច្ចនៅប្រទេសមហាអំណាចក្នុង តំបន់អឺរ៉ុប ? ពីព្រោះប្រទេសទាំងនោះមិនបានអញ្ជើញគាត់»។
លោកអៀ សុផល លើកឡើងទៀតថា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុនសែនក៏ចង់បង្ហាញEU ថា គាត់ចិត្តសឿង ប៉ុន្តែគាត់បែរជាធ្វើដំណើរទៅកាន់សាធារណរដ្ឋឆែក ហុងគ្រីនិង ប៊ុលហ្គារី ដើម្បីស្វែងរកជំនួយទៅវិញ គឺមានន័យថា កុំស្ដាប់អ្វីដែលគាត់និយាយ ប៉ុន្តែអ្នកត្រូវមើលអ្វីដែលគាត់ធ្វើ។
លោក អៀ សុផល មានប្រសាសន៍ថា៖ «អឺរ៉ុប ត្រូវធ្វើឱ្យអ្វីដែលមិនអាចកើតមានឱ្យកើតមានឡើងគឺបង្ខំឱ្យរបបក្រុងភ្នំពេញជ្រើសរើសយក សេរីភាព លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ និងប្រាក់។ ការងារទាំងបីនេះត្រូវដើរទន្ទឹមគ្នានៅពេលគេនិយាយដល់បស្ចិមប្រទេស។ សម្រាប់ប្រទេសចិនអ្វីដែលត្រូវយកចិត្តទុកដាក់គឺប្រាក់ មិនមែនសេរីភាព មិនមែនប្រជាធិបតេយ្យ និងមិនមែនអធិបតេយ្យភាពនោះទេ។ ក្រុងភ្នំពេញមិនជឿថា EU ហ៊ានដាក់ទណ្ឌកម្ម ហើយចំណុចនេះ EU ត្រូវតែបង្ហាញរបបក្រុងភ្នំពេញថា នេះគឺជាការយល់ខុស។ របបក្រុងភ្នំពេញជឿជាក់ថា នៅក្នុងល្បែងដែលចង់ឈ្នះរៀងៗខ្លួន នេះ EU នឹងក្លាយជាអ្នកដែលត្រូវចុះចាញ់មុន។»
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែនបានសរសេរនៅក្នុងហ្វេសប៊ុករបស់ លោកថា ដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់លោកទៅកាន់តំបន់អ៊ឺរ៉ុបនេះ គឺទៅជួបមេដឹកនាំនៃប្រទេសទាំងបីតាមការអញ្ជើញរបស់ម្ចាស់ផ្ទះ ដើម្បីផ្លាស់ប្ដូរទស្សនៈនយោបាយរួមគ្នា ចូលរួមវេទិកាអន្តរជាតិស្ដីពីការគ្រប់គ្រងទឹក និង ស្វែងរកផលប្រយោជន៍ផ្នែកពាណិជ្ជកម្មជាដើម។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការបរទេសនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ លោកកេត សាផាន់ ប្រាប់វីអូឌីថានាយករដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជានិងឆែកក៏បានជជែកគ្នាពីរឿងEBAដែរ។ ប៉ុន្តែលោកមិនបានពន្យល់លម្អិតទេ។ក្រសួងការការបរទេសនិងកិច្ចសហប្រតិបត្តិការអន្តរជាតិ បានចេញសេចក្ដីប្រកាសពីលទ្ធផលនៃដំណើរទស្សនកិច្ចរបស់ប្រមុខរាជរដ្ឋាភិបាលនៅប្រទេសទាំងបីថា លោក នាយករដ្ឋមន្រ្តីហ៊ុន សែន ពិតជាបានជជែកពីបញ្ហាEBA ជាមួយថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេសទាំងនោះពិតមែន។
កាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈកន្លងមក បានប្រកាសអំពីការចាប់ផ្ដើមនីតិវិធីដែលឈានទៅព្យួរជាបណ្ដោះអាសន្ននូវប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «អ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ» ពីកម្ពុជា បន្ទាប់ពីមើលឃើញការធ្លាក់ចុះនៃលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងនីតិរដ្ឋ៕
