ចំណាត់ការរំលាយគណបក្សប្រឆាំងចេញពីឆាកនយោបាយ ជាង២ឆ្នាំមកនេះ វាបានបង្កើតឱ្យមានសម្ពាធធំពីរទៅលើបក្សកាន់អំណាច។ សម្ពាធទី១ គឺសហគមន៍អន្តរជាតិនៃប្លុកលោកសេរី គំរាមកាត់ផ្តាច់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះផ្នែកពាណិជ្ជកម្ម បើរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន មិនដោះលែងអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំង លោក កឹម សុខា និងឱ្យបក្សគណបក្សនេះ បានដំណើរឡើងវិញទេនោះ។
សម្ពាធទី២ គឺភាពចម្រូងនៃបញ្ហាផ្ទៃក្នុងជាតិ ព្រោះគណបក្សប្រឆាំង ដែលតុលាកំពូលបានរំលាយទៅហើយនោះ មិនទទួលយកសាលដីកានេះទេ ដោយចាត់ទុកថា វិធានការផ្លូវច្បាប់នោះ ជារឿងអយុត្តិធម៌សម្រាប់ពួកខ្លួន។
ជ្រុងមួយនៃបញ្ហានេះ អតីតមេដឹកនាំគណបក្សប្រឆាំង លោក សម រង្ស៊ី បានប្រកាសពីគម្រោងវិលចូលកម្ពុជាវិញ នៅថ្ងៃទី៩ ខែវិច្ឆិកា អមដោយសារអំពាវនាវឱ្យអ្នកគាំទ្រចូលរួមតស៊ូមតិ ជំរុញឱ្យមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចវិលទៅដើរលើគន្លងប្រជាធិបតេយ្យវិញ ដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យខ្លួនបានចូលប្រឡូកក្នុងឆាកនយោយវិញ។ បញ្ហានេះ មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចលោក ហ៊ុន សែន វិញ បានប្រកាសយកថ្ងៃដែលលោក សម រង្ស៊ី ប្រកាសចូលស្រុកនេះ ឱ្យអ្នកគាំទ្រជួបជុំគ្នាពិសាអំបុក ក្រោមសារនយោបាយ ដើម្បីការពារជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ។ គម្រោងវិលត្រឡប់របស់លោក សម រង្ស៊ី និងការប្រកាស់ឲ្យពលរដ្ឋទទួលទៀនអំបុកនេះ គឺចំថ្ងៃដែលកម្ពុជារៀបចំអបអរពិធីបុណ្យឯករាជ្យជាតិ និងរៀបចំព្រះរាជពិធីបុណ្យអុំទូក លយប្រទីប អកអំបុក និងសំពះព្រះខែ ដែលនឹងត្រូវប្រព្រិត្តទៅពីថ្ងៃទី១០ ដល់ថ្ងៃទី១២ ខែវិច្ឆិកា។
តើមានអ្វីនៅពីក្រោយសារនយោបាយបែបនេះទេ ?
អ្នកវិភាគវ័យក្មេងកញ្ញា លី ស្រីស្រស់ វិភាគថា សារនយោបាយបែបនេះ អាចមានអាថ៌កំបាំងពីរនៅក្រោយគឺទី១ ជាបង្វែស្ថានការណ៍កុំឱ្យពលរដ្ឋចាប់អារម្មណ៍ពីដំណឹងវិលត្រឡប់របស់លោក សម រង្ស៊ី ឬហៅថា ជាយុទ្ធសាស្ដបន្សាបឥទ្ធិពលបក្សប្រឆាំង។ កញ្ញាបន្តថា បញ្ហាទី២ គឺអ្នកគាំទ្រអាចក្លាយជាឧបករណ៍បង្ក្រាបក្រុមម្ខាងទៀត បើសារនោះ មានចេតនាពង្រឹងអំណាចបុគ្គល។
កញ្ញាថា៖«បើសិនជាយកឈ្មោះហូបអំបុក ហើយចេតនាពិតដើម្បីប្រមូលផ្តុំ ក្នុងការរារាំងដល់អ្នកដែលទៅគាំទ្រលោក សម រង្ស៊ី អាហ្នឹងវាច្បាស់ហើយដោយសារចេតនារបស់គេហ្នឹងគឺគេចង់ការពារកុំឱ្យមានអ្នកទៅទទួល។ អ៊ីចឹងមានន័យថាបើសិនជាមានអ្នកទៅទទួលវាអាចនឹងមានការប៉ះទង្គិចណាមួយហើយ»។
អ្នកវិភាគនៅក្រៅប្រទេស លោក គឹម សុខ វិភាគថា សារនយោបាយ ទទួលទានអំបុកជុំគ្នា ដើម្បីការពារជាតិ សាសនា ព្រះមហាក្សត្រ របស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចនេះ អាចជាយុទ្ធសាស្ត្រ ការពារអំណាចបុគ្គល ជ្រកក្រោមស្លាកជាតិនិយម។ លោកថា ពេលនេះបក្សកាន់អំណាចដឹងមុនថា រលកប្រជាធិបតេយ្យជាគ្រោះថ្នាក់អំណាចរបស់ខ្លួន។
លោកថា៖«ក្នុងស្ថានភាពនយោបាយដ៏ផុយស្រួយដូចបច្ចុប្បន្នលោក ហ៊ុន សែន គាត់ដឹងច្បាស់ណាស់ថា ដើម្បីទប់អំណាចរបស់គាត់ឱ្យបាន ទាល់តែព្យាយាមសង្កត់ឱ្យបានចលនាប្រជាធិបតេយ្យ និងសកម្មជននៃបក្សប្រឆាំង ពីព្រោះដង្ហើមអំណាចរបស់គាត់អាចបន្តទៅបានកាលណាគាត់ទប់បានចលនាប្រជាធិបតេយ្យនិងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងនឹងហើយ»។
អ្នកវិភាគរូបនេះ អះអាងទៀតថា យុទ្ធសាស្ត្របែបនេះ ក៏ជាការងាយចំណាំនិងចាត់វិធានការអ្នកដែលមិនបានចូលរួមទទួលទានអំបុកដែរព្រោះ អ្នកមិនចូលរួមត្រូវបានគេសង្ស័យថាមាននិន្នាការផ្សេង។ ប៉ុន្តែសម្រាប់រដ្ឋាភិបាលវិញបានចាត់ទុកអ្នកគាំទ្រចលនារបស់លោក សម រង្ស៊ី ថាជាទង្វើខុសច្បាប់ ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការពារជាតិ លោក ទៀ បាញ់ កាលពីសប្តាហ៍មុន ក្នុងពិធីប្រារព្វខួប២៥ឆ្នាំនៃការបង្កើតកងពលតូច៧០ បានបញ្ជាផ្ទាល់មាត់ឱ្យកម្លាំងត្រៀមជើងការបង្ក្រាមក្រុមអ្នកគាំទ្រលោក សម រង្ស៊ី។ លោកអះអាងថាដើម្បីរក្សាសន្តិភាពដែលកម្ពុជារកបានមកដោយកម្រ។
ក្រសួងយុត្តិធម៌ បាននិយាយតាមសេចក្ដីថ្លៃងការណ៍កាលពីថ្ងៃទី២០កញ្ញាថា ទង្វើរបស់លោក សម រង្ស៊ី ជាអំពើខុសច្បាប់ ធ្វើរដ្ឋប្រហារទម្លាក់រដ្ឋាភិបាល ។ ក្រសួងនេះបញ្ជាក់ថា អ្នកចូលរួមនិងអ្នកគាំទ្រ អាចជាប់ពន្ធនាគារពី៥ទៅ១០ឆ្នាំ និងអស់មួយជីវិតសម្រាប់មន្ត្រីរាជការ។
គិតត្រឹមដើមសប្តាហ៍នេះ អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ អះអាងថា សកម្មជនរបស់ខ្លួន៥០នាក់ហើយ ត្រូវបានតុលាការចេញដីកាបង្គាប់ឱ្យឃុំខ្លួន ចោទពីបទ«រួមគំនិតក្បត់» ដែលអាជ្ញាធរអះអាងថាពួកគេបានគាំទ្រចលនាលោក សម រង្ស៊ី។
អ្នកឃ្លាំមើលពីការអភិវឌ្ឍសង្គម លោក បណ្ឌិត មាស នី វិភាគថា យុទ្ធសាស្ដ្រប្រកាសឱ្យ ទទួលទានអំបុកជុំគ្នាចំថ្ងៃលោក សម រង្ស៊ី ប្រកាសថា នឹងចូលកម្ពុជានេះ គ្រាន់តែជាការបង្ហាញសាច់ដុំដាក់គ្នាពីចំនួនអ្នកគាំទ្រប៉ុណ្ណោះ មិនឈានទៅមានអំពើហិង្សាកើតឡើងនៅថ្ងៃនោះទេ។
លោក មាស នី វិភាគទៀតថា ការចោទប្រកាន់ ការចាប់ឃុំខ្លួន និងការចេញបញ្ជាឱ្យពង្រាយកងកម្លាំង សម្រាប់បង្ក្រាបដៃគូប្រកួត មិនមែនជារឿងថ្មីរបស់បក្សកាន់អំណាចទេ។ ប៉ុន្តែលោកលើកឡើងថា ការបង្កើតអយុត្តិធម៌ច្រើនពេកទៅដៃគូប្រកួតអាចទទួលផលផ្ទុយពីការរំពឹងទុកដូចបណ្ដាប្រទេសមួយចំនួនក៏ថាបាន។
លោកថា៖«ដូចដែលយើងឃើញករណីកើតមាន នៅហ្វីលីពីន និងនៅឥណ្ឌូនេស៊ីអីជាដើម ក៏ប៉ុន្តែមកដល់ពេលនេះ គណបក្សកាន់អំណាចប្រហែលជាគាត់មិនទាន់មើលឃើញឧទាហរណ៍ទាំងអស់ហ្នឹងប៉ុន្មានទេ ពីព្រោះដោយសារតែអាល្បៀប[របៀប] ចាប់ ចោទ អីនេះជាវិធីចាស់មួយដែលគាត់ធ្លាប់ធ្វើពីមុនមក ហើយគាត់គិតថាបានជោគជ័យនិងមានប្រសិទ្ធភាព»។
បើគេក្រឡេកមើលពីសារនយោបាយរបស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាច កាលពីជិត៥ឆ្នាំមុន ពាក់ព័ន្ធទៅនឹងការប្រើយុទ្ធសាស្ដ្រទប់ស្កាត់ដៃគូប្រកួតនេះ អ្វីដែលបានកើតឡើងនៅពេលនេះក៏មិនមែនជារឿងថ្មីដែរ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងនៅក្នុងសភា កាលពីថ្ងៃទី២០ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ បានចង្អុលមុខអតីតសំណាងរាស្រ្តគណបក្សប្រឆាំងលោក យ៉ែម បុញ្ញរិទ្ធ ថាកុំឱ្យចេះប្រដៅលោកតាមហ្វេសប៊ុក ពីការដឹកនាំ។ លោកបានប្រកាសពេលនោះដែរថា នឹងកំដរលេងល្បែងនយោបាយជាមួយ លោក សម រង្ស៊ី គ្រប់ទម្រង់។
លោកថា៖«ខ្ញុំបានប្រាប់ទៅ រង្ស៊ី ហើយគណបក្សប្រជាជនកំដរគ្រប់ទម្រង់លេង ហើយគ្រប់រស់ជាតិផ្អែម ល្វីង ជូចត់ ខ្ញុំលេងបានទាំងអស់»។
អ្នកវិភាគនយោបាយលោក បណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ហៅការយកទិវាបុណ្យឯករាជ្យជាតិ៩វិច្ឆិកា ធ្វើជាទីលានប្រឈមដាក់គ្នារវាងខ្មែរនិងខ្មែរ ថាបានមើលស្រាលដល់ព្រះរាជបូជនីកិច្ចរបស់អតីតព្រះមហាក្សត្រ ។
លោកថា៖«យើងដូចជាបន្ថយនៅការចាប់អារម្មណ៍ទៅលើឯករាជ្យជាតិហើយនឹងស្នាដៃ ស្នាព្រះហស្ដរបស់សម្ដេចព្រះបីតាឯករាជ្យជាតិ»។
អ្នកវិភាគរូបនេះ បង្ហាញការយល់ឃើញថា ដើមចមនៃជម្លោះនយោបាយខ្មែរ កើតចេញពីការលោភអំណាច លោកទ្រព្យសម្បត្តិ មិនគោរពតាមស្មារតីរដ្ឋធម្មនុញ្ញដែលជាច្បាប់កំពូលរបស់ជាតិ៕
