ក្រសួងការបរទេសកម្ពុជា កាលពីសប្តាហ៍មុន បានចាត់ទុកសេចក្តីសម្រេចរបស់សហភាពអឺរ៉ុបថា ជារឿងដ៏អយុត្តិធម៌សម្រាប់កម្ពុជា បន្ទាប់ពីប្លុកលោកសេរីមួយនេះ បានសម្រេចព្យូរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០ភាគរយ។
បើគ្មានអ្វីប្រែប្រួលទេ៦ខែទៀត ផលិតផលនាំចេញរបស់កម្ពុជាប្រមាណជាជាង ៤០មុខ មានសម្លៀកបំពាក់កាត់ដេរ សម្ភារធ្វើដំណើរ វាលី កាបូបស្ពាយ ស្បែកជើង និងស្ករសផងនោះ ត្រូវបង់ពន្ធឡើងវិញក្នុងចំណែក ២០ភាគរយនោះ។
បញ្ហានេះបង្កើតជាសំណួរថា តើការដែលសហភាពអឺរ៉ុបព្យួរ EBA ២០ភាគរយនេះប៉ះពាល់រដ្ឋាភិបាលទេ?
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា លោក ព្រាប កុល ហៅវិធានការនេះ ប៉ះពាល់ដល់មុខមាត់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាលើឆាកអន្តរជាតិ ព្រោះកម្ពុជាជាប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យ តែបែរជាមានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីទណ្ឌកម្មអន្តរជាតិ ទោះវិធានការនេះ សហភាពអឺរ៉ុបផ្តើមដកត្រឹម ២០ភាគក៏ដោយ។
លោក ព្រាប កុល ប្រាប់ថា៖ «បើយើងមើលពីទំហំទឹកប្រាក់ ប៉ះពាល់តិចតួចទេទាក់ទងនឹងទឹកប្រាក់ តែបើយើងនិយាយពីកិត្តិយស រូបភាពនៃប្រទេសកម្ពុជាដែលមានក្នុងបញ្ជីទណ្ឌកម្មរបស់សហគមន៍អឺរ៉ុបហ្នឹងមិនល្អទេ»។
ប៉ុន្តែ អ្នកឃ្លាំមើលរូបនេះ វិភាគថា កម្ពុជានៅតែអាចស្តារមុខមាត់ឡើងវិញបាន បើរដ្ឋាភិបាលធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងវិញនូវលំហប្រជាធិបតេយ្យ តបតាមលក្ខខណ្ឌរបស់សហភាពអឺរ៉ុប ក្នុងរយៈពេល ៦ខែទៀតនេះ។
លោក ព្រាប កុល បន្តថា៖ «បើទោះបីជាយ៉ាងដូច្នេះក្តី យើងនៅមានឱកាសកែលម្អក្នុងរយៈពេល ៦ខែទៅមុខទៀត ដើម្បីឱ្យសហគមន៍អឺរ៉ុបគេពិចារណាឡើងវិញ ហើយបើយើងធ្វើតាមលក្ខខណ្ឌបានល្អគ្រប់គ្រាន់ ប្រហែលជាអាចផ្តល់កញ្ចប់ EBA មកទាំងស្រុងវិញនោះ គឺជារឿងល្អបំផុត»។
សហភាពអឺរ៉ុប បានលើកឡើងក្នុងសេចក្តីសម្រេចចុះថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈថា មូលហេតុដែលខ្លួនសម្រេចបែបនេះ មកពីរកឃើញថា កម្ពុជាបានរំលោភយ៉ាង«ធ្ងន់ធ្ងរ»ជាប្រព័ន្ធលើគោលការណ៍សិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិការងារ និងសិទ្ធិនយោបាយ។
ប៉ុន្តែ សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាវិញ ហៅសេចក្តីសម្រេចរបស់សហភាពអឺរ៉ុបនេះថា ធ្វើឡើងក្រោមហេតុផលនយោបាយ និងជាការអនុវត្តស្តង់ដារពីរ បើធៀបទៅនឹងប្រទេសក្រីក្រពីរទៀត ដែលទទួលបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះនេះដូចគ្នា។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា វិភាគថា វិធានការរបស់សហភាពអឺរ៉ុប វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់រដ្ឋាភិបាល ព្រោះតាមរយៈនៃការរកឃើញថា បញ្ហាសិទ្ធិមនុស្ស និងសិទ្ធិនយោបាយ ត្រូវបានរងការរំលោភជាប្រព័ន្ធ វានឹងធ្វើឱ្យមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធ ត្រូវបានប្លុកលោកសេរីដាក់ពួកគេក្នុងបញ្ជីខ្មៅ សម្រាប់វិធានការផ្សេងទៀតដែលអាចនឹងកើតឡើង។
អ្នកឯកទេសនយោបាយរូបនេះ វិភាគទៀតថា រយៈពេល៦ខែទៀត បើស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សគ្មានអ្វីប្រែប្រួលទេ សហរដ្ឋអាមេរិកទំនងជាពិចារណាលើវិធានការណាមួយ ដើម្បីចាប់បង្ខំរដ្ឋាភិបាលឱ្យវិលចូលគន្លងប្រជាធិបតេយ្យវិញ តាមកិច្ចព្រមព្រៀងសន្តិភាពទីក្រុងប៉ារីស ដែលអាមេរិកជាមហាអំណាចមួយ បានចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងនេះផងដែរ។
លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា ប្រាប់ថា៖ «ឥស្សរជននយោបាយដែលរកស៊ីស្ករអំពៅហ្នឹងវាកាន់តែដុនដាប វាកាន់តែធ្លាក់ចូលក្នុង Black List [បញ្ជីខ្មៅ] របស់សហគមន៍អឺរ៉ុប របស់អន្តរជាតិ ហើយអានេះក៏ជំរុញឱ្យសហរដ្ឋអាមេរិកពិចារណាដែរ»។
សភាជាន់ទាបរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានអនុម័តរួចហើយលើសេចក្តីស្នើច្បាប់ ស្តីពីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា ហៅ HR526 ប៉ុន្តែ ច្បាប់នេះ ត្រូវឆ្លងកាត់ព្រឹទ្ធសភា និងប្រធានាធិបតីទៀត ទើបអាចចូលជាធរមានបាន។
HR526 អាចបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិ និងបិទទិដ្ឋាការជនស៊ីវិល ឬអ្នកជំនួញស្និទ្ធនឹងមេដឹកនាំកម្ពុជា រួមទាំងឥស្សរជននយោបាយ ដែលអ្នកឃ្លាំមើលខ្លះអះអាងថា ការតាក់តែងច្បាប់ថ្មីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិកនេះជាសម្ពាធមួយទៀត ទប់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា មិនឱ្យងាកចេញពីគន្លងប្រជាធិបតេយ្យ។
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិនុស្ស ហៅ សង់ត្រាល់ លោក មឿន តុលា ហៅការដែលសហភាពអឺរ៉ុបដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ២០ភាគរយពេលនេះ ជាសារព្រមានលើកទី២ ដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ក្រោយពីសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចយកពន្ធលើអង្ករដែលកម្ពុជានាំចូលទៅទីផ្សាររបស់ខ្លួនចាប់ពីដើមឆ្នាំ២០១៩មក។
លោក មឿន តុលា ប្រាប់ថា៖ «សហភាពអឺរ៉ុបដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ២០ភាគរយហ្នឹង សហភាពអឺរ៉ុបរកឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជាហ្នឹងមិនមានការគោរពសិទ្ធិនុស្ស សិទ្ធិពលរដ្ឋស៊ីវិល សិទ្ធិការងារក៏ដូចសិទ្ធិនយោបាយហ្នឹងជាប្រព័ន្ធ ហើយគេបានបញ្ជាក់ទៀតថា ការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិពលរដ្ឋ និងសិទ្ធិនយោបាយអីហ្នឹងមិនមែនជាចំនុចចរចាអីបានទេ»។
លោក មឿន តុលា មានប្រសាសន៍ទៀតថា បញ្ហានេះ វានឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់វិស័យកាត់ដេរ ព្រោះវាធ្វើឱ្យបាត់បង់ក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញ បើរដ្ឋាភិបាលមិនវិលទៅស្តារស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្ស និងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។
លោក មឿន តុលា ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំមើលទៅសហភាពអឺរ៉ុបមិនឈប់ត្រឹមហ្នឹងទេ ព្រោះគេតាំងចិត្តថា គេឈរលើលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ឈរលើការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិការងារជាដើម។ ត្រង់ហ្នឹងហើយដែលធ្វើឱ្យអ្នកវិនិយោគទុនហ្នឹង ពិបាកក្នុងការមានទំនុកចិត្តថា អាចនឹងមានការវិនិយោគយូរអង្វែងនៅប្រទេសកម្ពុជា»។
នាយករងប្រចាំតំបន់អាស៊ីនៃអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្ស (Human Right Watch) លោក Phil Robertson ថ្លែងក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ចុះថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈថា ការសម្រេចរបស់អឺរ៉ុប ហាក់បីដូចជាការវាយយ៉ាងធ្ងន់លើនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ចំពោះការមិនគោរពទៅលើសិទ្ធិមនុស្ស។
លោក Phil Robertson ចាត់ទុកការធ្វើឱ្យបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ ២០ភាគរយ ជាបរាជ័យរបស់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដែលថា មិនបានដោះស្រាយបញ្ហាដែលអឺរ៉ុបបានលើកឡើង។
លោក Phil Robertson ប្រាប់ថា៖ «ជំនួសដោយការចំណាយពេលឥតប្រយោជន៍ក្នុងការប្រើសារវាយប្រហារអឺរ៉ុប […] លោកនាយករដ្ឋមន្រ្តី ហ៊ុន សែន គួរតែបញ្ឈប់ការគំរាមគំហែង ដើម្បីចូលតុពិភាក្សាអំពីសិទ្ធិមនុស្ស និងលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យជាមួយអឺរ៉ុប ដោយទទួលស្គាល់មធ្យោបាយតែមួយគត់ក្នុងការធ្វើឱ្យប្រសើរវិញ គឺលុបបំបាត់ច្បាប់ប្រឆាំងសិទ្ធិមនុស្ស បញ្ចប់ការវាយប្រហារ ការចាប់ខ្លួន និងដំណើរច្បាប់ប្រឆាំងសកម្មជន និងអ្នកនយោបាយប្រឆាំង»។
បញ្ហានេះ នៅថ្ងៃទី១៥ ខែកុម្ភៈ សប្តាហ៍មុន តំណាងវិស័យឯកជនកម្ពុជាចំនួន ២០ ក្នុងនោះមានទាំងអ្នករកស៊ីរបស់អឺរ៉ុបប្រចាំកម្ពុជាផងនោះ បានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍សម្ដែងការសោកស្ដាយចំពោះសេចក្ដីសម្រេចរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប។
វិស័យឯកជនទាំងនោះ បានអំពាវនាវឱ្យគណៈកម្មការអឺរ៉ុប និងរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បន្តចូលរួមកិច្ចសន្ទនាអំពីបញ្ហានានាដែលលើកឡើងនៅក្នុងការត្រួតពិនិត្យរបស់គណៈកម្មការអឺរ៉ុប ដើម្បីបញ្ចៀសផលប៉ះពាល់។
សហភាពអឺរ៉ុបបានលើកឡើងក្នុងសេចក្តីសម្រេចកាលពីសប្ដាហ៍មុនថា ការព្យួរផ្នែកខ្លះនេះ នឹងប៉ះពាល់ដល់ការនាំចេញរបស់កម្ពុជា ជារៀងរាល់ឆ្នាំ ក្នុងទំហំទឹកប្រាក់ប្រហែល ១១០០លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក៕
