លំហូរនៃការបរិច្ចាគប្រាក់ខែរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំ និងឧកញ៉ាមួយចំនួន ក្នុងការចូលរួមប្រយុទ្ធប្រឆាំងវិបត្តិកូវីដ១៩នោះ អ្នកឃ្លាំមើលមួយចំនួនចង្អុលបង្ហាញថា មានគុណសម្បត្តិផង និងហានិភ័យសម្រាប់សង្គមផង បើរដ្ឋាភិបាលមិនពង្រឹងប្រសិទ្ធភាពនៃការអនុវត្តច្បាប់។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានលើកឡើងកាលពីថ្ងៃអង្គារលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកថា មន្រ្តីកម្ពុជាជិត ១៦០០នាក់ (១៥៨៦) បានកាត់ប្រាក់ខែ ដើម្បីចូលរួមប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងកូវីដ១៩។ លោកថា ការបរិច្ចាគប្រាក់ខែតាមលទ្ធភាពរៀងៗខ្លួន ជូនដល់គណៈកម្មការជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងជំងឺកូវីដ១៩ រយៈពេលចន្លោះពី៥ ទៅ៨ខែ។
កំណើននៃការបរិច្ចាគប្រាក់នេះ វាបានកើនឡើងចាប់ពីថ្ងៃទី២ ខែមេសាមក។ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន កាលពីថ្ងៃទី១ ខែមេសា បានប្រកាសពីការបរិច្ចាគប្រាក់ខែរបស់លោក ចំនួន ៧ខែ ឱ្យទៅគណៈកម្មការជាតិប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺកូវីដ១៩។ ប្រាក់ខែនាយករដ្ឋមន្ត្រី ១០លានរៀលក្នុង១ខែ ឧបនាយករដ្ឋមន្ត្រី ៨លានរៀល ទេសរដ្ឋមន្ត្រី ៦លានរៀល និងរដ្ឋមន្ត្រី ៥លានរៀល។
តាមតារាងរាយនាម អ្នកបរិច្ចាគប្រាក់ខ្លះត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលអាមេរិកដាក់ក្នុងបញ្ជីខ្មៅ ពាក់ព័ន្ធនឹងបទល្មើសព្រៃឈើ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្ស។
បញ្ហានេះបង្កើតជាសំណួរថា តើការបរិច្ចាគប្រាក់ខែរបស់ថ្នាក់ដឹកនំា និងឧកញ៉ា ទប់ទល់វិបត្តិកូវីដ១៩ ឆ្លុះបញ្ចាំងដូចម្តេច?
អ្នកឃ្លាំមើលពីការអភិវឌ្ឍសង្គម លោកបណ្ឌិត មាស នី ហៅការបរិច្ចាគប្រាក់ដើម្បីទប់ស្កាត់វិបត្តិនៃជំងឺកូវីដ១៩ ដែលកម្ពុជាកំពុងជួបប្រទេះ លោកថា ជាគុណតម្លៃមួយក្នុងការចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហាសង្គមជាមួយរដ្ឋាភិបាល។
ប៉ុន្តែ អ្នកវិភាគរូបនេះ បង្ហាញការយល់ឃើញថា ខណៈកម្ពុជារងការរិះគន់ថាមានអំពើពុករលួយខ្ពស់នៅឡើយនោះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវញែកឱ្យដាច់រវាងអ្នកបរិច្ចាគដើម្បីមនុស្សធម៌ពិតប្រាកដ និងអ្នកបរិច្ចាគដើម្បីបន្តបិទបាំងអំពើខុសច្បាប់។
លោកថា៖ «យើងដឹងហើយថា ប្រទេសកម្ពុជាយើងវាកំពុងតែរងនូវការរិះគន់ថា រីករាលដាលនៃអំពើពុករលួយខ្ពស់ផងដែរ។ អាត្រង់ហ្នឹង ពលរដ្ឋខ្មែរគាត់ចេះតែសួរ ធ្វើម៉េចអាចរស់បាន បានលុយពីណាមក ឬក៏អាបន្តពុករលួយបន្តទៀត»។
លោក មាស នី ផ្តល់ជាយោបល់ថា ការបបណ្តែតបណ្តោយឱ្យឧកញ៉ាខិលខូច និងមន្ត្រីពុករលួយ ជ្រកក្រោមស្លាកមនុស្សធម៌ វានឹងធ្វើឱ្យការខំប្រឹងប្រែងរបស់រដ្ឋាភិបាល ជំនួសមកវិញនូវការស្តីបន្ទោសពីប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកថា៖ «បើរដ្ឋាភិបាលគាត់ទទួលលុយពីឧកញ៉ាដែលប្រព្រឹត្តអំពើកខ្វក់ យកលុយហ្នឹងមកជួយជាតិ ហើយដៃម្ខាងគាត់បំផ្លាញជាតិ គាត់ទៅប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយដដែល អាហ្នឹងវាអត់មានតម្លៃអីសម្រាប់ការជួយនេះទេ ហើយអាវប្បធម៌បែបហ្នឹងវានឹងបន្តតទៅទៀត ហើយពលរដ្ឋក៏មិនបានអបអរជាមួយការបរិច្ចាគអីដែរ»។
តាមតារាងរាយនាម ឧកញ៉ាមួយចំនួនបានចូលរួមបរិច្ចាគប្រាក់ពី ២០ម៉ឺនដុល្លារ ៥០ម៉ឺនដុល្លារ និងខ្លះទៀត ២លានដុល្លារ។ ក្នុងនោះ ឧកញ៉ា ទ្រី ភាព បានចូល ៥០ម៉ឺនដុល្លារ ។
រដ្ឋមន្ត្រីតាមក្រសួងបានចូលពី១ម៉ឺន ទៅ២ម៉ឺនដុល្លារ។ ក្នុងនោះ រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងរ៉ែ និងថាមពល លោក ស៊ុយ សែម និងភរិយាបានចូល ១ម៉ឺនដុល្លារដែរ ។
ក្រុមហ៊ុន KDC របស់លោកស្រី ជា ខេង ភរិយាលោក ស៊ុយ សែម ត្រូវបានអ្នកភូមិនៅឃុំតាជេស ស្រុកកំពង់ត្រឡាច ខេត្តកំពង់ឆ្នាំង អះអាងថា បានរំលោភយកដីពួកគេច្រើនរយហិកតា។
ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុអាមេរិក នៅថ្ងៃទី០៩ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ បានប្រកាសដាក់ទណ្ឌកម្មបង្កកទ្រព្យសម្បត្តិលោក ទ្រី ភាព អគ្គនាយកក្រុមហ៊ុន ទ្រី ភាព គ្រុប និងនាយឧត្តមសេនីយ គន់ គីម ទេសរដ្ឋមន្ត្រីទទួលបន្ទុកបេសកកម្មពិសេសរបស់រដ្ឋាភិបាល។
អាមេរិកអះអាងថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មនេះ ពួកគេថា បានប្រព្រឹត្តអំពើពុករលួយ និងឧក្រិដ្ឋកម្មព្រៃឈើ។
បើតាមអាមេរិក លោក ទ្រី ភាព បានប្រើប្រាស់បណ្តាញដ៏ធំនៅកម្ពុជា ដើម្បីបង្កើតការសម្របសម្រួលការកាប់ឈើដោយខុសច្បាប់ បម្រើការធ្វើចរាចរផលិតផលឈើខុសច្បាប់របស់ខ្លួនទៅកាន់ប្រទេសវៀតណាម ចិន រុស្ស៊ី និងអឺរ៉ុប។
ចំណែក លោក គន់ គីម វិញ អាមេរិកអះអាងថា ជាមនុស្សសំខាន់ម្នាក់នៅក្នុងគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ក្នុងខេត្តកោះកុង ហើយទទួលបានផលប្រយោជន៍យ៉ាងច្រើនពីក្រុមហ៊ុនចិន។
បើតាមអាមេរិក លោក គន់ គីម បានប្រើប្រាស់កងកម្លាំងយោធា ដើម្បីបំភិតបំភ័យ រុះរើ និងឈូសឆាយដីយកទៅប្រគល់ឱ្យក្រុមហ៊ុនចិន។
លោក មាស នី ហៅវិបត្តិកូវីដ១៩ពេលនេះ ក៏ជាការឆ្លុះបញ្ចាំងផងដែរ ឱ្យរដ្ឋាភិបាលពិនិត្យឡើងវិញពីការបែកចែកថវិកាជាតិសម្រាប់ដោះស្រាយបន្ទាន់ ពេលប្រទេសជាតិជួបគ្រាអាសន្នដូចប្រទេសជិតខាង។
អ្នកវិភាគរូបនេះ អះអាងថា ការពឹងវិស័យឯកជនច្រើនពេក ធ្វើឱ្យវិធានការខ្លះត្រូវបរាជ័យ ឧទាហរណ៍ ករណីដោះស្រាយបញ្ហាកម្មករអត់ការងារធ្វើ ពីដំបូងរដ្ឋាភិបាលសន្យាឱ្យ ៦០ភាគរយកនៃប្រាក់ខែគោល ១៩០ដុល្លារ ឬស្មីជិត ១២០ដុល្លារ ដែលតម្រូវឱ្យថៅកែជួយចេញ ៤០ភាគរយ តែទីបំផុតដោះស្រាយបានតែ ៧០ដុល្លារ ឬស្មើរជាង ៣០ភាគរយ ក្រោយពីភាគីរោងចក្រផ្តល់សញ្ញាពីការខ្វះលទ្ធភាព។
លោកថា៖ «ដូចជាប្រទេសថៃ វៀតណាមអី! ដូចជាគេមានគោលនយោបាយគេច្បាស់លាស់នៅក្នុងស្ថានភាពបែបនេះ គេត្រូវចំណាយលុយប៉ុន្មាន បញ្ចេញលុយប៉ុន្មាន យកទៅប្រើផ្នែកស្អីខ្លះ គឺគេមានជាគោលការណ៍ច្បាស់លាស់របស់គេ សម្រាប់យើងវិញ រដ្ឋាភិបាលហាក់មានភាពស្ទាក់ស្ទើរក្នុងការថ្លែងឱ្យច្បាស់»។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីធ្លាប់អះអាងថា រដ្ឋាភិបាលបានត្រៀបកញ្ចប់ថវិកាចន្លោះពី ៨រយលានដុល្លារ ទៅ ២ពាន់លានដុល្លារ សម្រាប់ទប់ទល់បញ្ហានេះ។ ប៉ុន្តែ មិនបានបញ្ជាក់ថា នឹងចំណាយទៅលើផ្នែកណាមួយប៉ុន្មានពិតប្រាកដទេ។
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា ហៅការបរិច្ចាគប្រាក់ខែរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំនេះ វាបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីកត្តាធំៗបី គឺបង្ហាញថា នាយករដ្ឋមន្ត្រីនៅតែមានឥទ្ធិពលក្នុងការកៀរគរមនុស្សបានច្រើនក្នុងការចូលរួមដោះស្រាយវិបត្តិអ្វីមួយក្នុងសង្គម បង្ហាញថា មន្ត្រីដែលបានបរិច្ចាគប្រាក់ខែ ជាអ្នកមានជីវភាពធូរធា រស់នៅដោយមិនចាំបាច់ពឹងលើប្រាក់ខែ និងទី៣ បង្ហាញថា ការបញ្ចេញថវិកាជាតិសម្រាប់ដោះស្រាយបញ្ហានេះនៅមានកម្រិត។
អ្នកវិភាគរូបនេះ ហៅចរន្តនៃការបរិច្ចាគនេះ ក៏ឆ្លុះបញ្ចាំងផងដែរថា បើរដ្ឋាភិបាលពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ យន្តការស្វែងរកការគាំទ្រពីមហាជនដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងនឹងវិបត្តិកូវីដ១៩នេះ នឹងត្រូវបានជម្រះមន្ទិល។
លោកថា៖ «ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលពង្រឹងការអនុវត្តច្បាប់ឱ្យបានតឹងរ៉ឹងឱ្យបានសុក្រឹត ការបរិច្ចាគរបស់ជនខិលខូចមិនមែនជាឧបសគ្គទេ»។
បើតាមលោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា ការកៀរគរស្វែងរកអ្នកស្ម័គ្រចិត្តបរិច្ចាគ វាគ្រាន់តែដោះស្រាយរយៈពេលខ្លីទេ តែដំណោះស្រាយយូរអង្វែងដើម្បីដោះស្រាយវិបត្តិសង្គម រដ្ឋាភិបាលត្រូវមានស្បៀងបម្រុង និងកញ្ចប់ថវិកាបម្រុង។
លោកថា៖ «រដ្ឋាភិបាលត្រូវមានធនធានបម្រុងទាំងថវិកា និងសម្ភារ បើនៅស្រុកគេៗបម្រុង១ឆ្នាំ ឬ២ឆ្នាំ ទាំងរបស់ហូបចុកឡើង»។
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ និងសន្តិភាព លោក យង់ គិមអេង ហៅចរន្តបរិច្ចាគប្រាក់ផ្ទាល់ខ្លួនដើម្បីប្រយុទ្ធប្រឆាំងជំងឺរលាកផ្លូវដង្ហើមថ្មីកូវីដ១៩ ដែលកំពុងកើតមាននៅកម្ពុជាពេលនេះថា វាបានឆ្លុះបញ្ចាំងពីវប្បធម៌ចែករំលែកជួយគ្នាក្នុងគ្រាអាសន្ន តែថា វាក៏ឆ្លុះបញ្ចាំងផងដែរពីវប្បធម៌បក្ខពួក បើរដ្ឋាភិបាលមិនចាត់វិធានការផ្លូវច្បាប់ដល់អ្នកនៅពីក្រោយបទឧក្រិដ្ឋផ្សេងៗ តាមរយៈបរិច្ចាគប្រាក់តិចតួច ហើយជ្រកក្រោមស្លាកមនុស្សធម៌នេះ។
គម្រោងយុត្តិធម៌ពិភពលោក World Justice Project បានចេញរបាយការណ៍កាលពីឆ្នាំ២០១៩ វាយតម្លៃថា ប្រទេសកម្ពុជាមាននីតិរដ្ឋទាប ប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ស្ថិតនៅជិតបាតតារាង ក្នុងចំណោម ១១៣ប្រទេស កម្ពុជានៅលំដាប់ ១១២៕
