មេរោគកូវីដ១៩ កំពុងរាតត្បាតលើប្រទេស និងដែនដីជាង ២០៤ លើសកលលោក។ ប្រជាពលរដ្ឋជិត ១លាន ៣សែននាក់ បានឆ្លងមេរោគនេះ និងប្រមាណជាង ៣ពាន់លាននាក់នៅទូទាំងពិភពលោក ស្ថិតក្នុងបម្រាមមិនឱ្យដើរចេញក្រៅ គិតត្រឹមថ្ងៃទី០៦ ខែមេសា។
ប្រទេសជាក្បាលម៉ាស៊ីនសេដ្ឋកិច្ចពិភពលោក ដូចយ៉ាងប្រទេសក្នុងសហភាពអឺរ៉ុប អាមេរិក ឥណ្ឌា ចិន កាណាដា ជប៉ុន និងប្រទេសអភិវឌ្ឍន៍ផ្សេងៗទៀត បានសម្រេចផ្អាកផ្នែកខ្លះនៃសកម្មភាពសេដ្ឋកិច្ច និងបិទព្រំដែនរបស់ពួកគេ ដើម្បីទប់ទល់នឹងការរីករាលដាលនៃមេរោគកូវីដ១៩។
ធនាគារពិភពលោក World Bank កាលពីដំណាច់ខែមីនា បានចេញរបាយការណ៍មួយដែលបង្ហាញពីផលប៉ះពាល់មកលើសេដ្ឋកិច្ច ដែលបណ្ដាលមកពីការរីករាលដាលនៃកូវីដ១៩ នៅតំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិច។ World Bank បន្ថែមថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចក្នុងតំបន់នឹងធ្លាក់ចុះពី ៥,៨ភាគរយ (ប៉ាន់ស្មានកាលពីឆ្នាំ២០១៩) មកនៅត្រឹម ២,១ភាគរយ បន្ទាប់ពីការរីករាលដាលនៃកូវីដ១៩ ក្នុងកម្រិតស្រាល។ ប៉ុន្តែ បើសិនជាកម្រិតរីករាលដាលធ្ងន់ធ្ងរជាងនេះ កំណើនសេដ្ឋកិច្ចនៅក្នុងតំបន់អាចកើនឡើងត្រឹមអត្រា ០,៥ភាគរយប៉ុណ្ណោះ។
កាលពីឆ្នាំ២០១៩ ស្ថាប័ននេះព្យាករថា មនុស្ស ៣៥លាននាក់ នឹងគេចផុតពីភាពក្រីក្រ ប៉ុន្តែ ឥទ្ធិពលកូវីដ១៩ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់យ៉ាងខ្លាំងដល់សមត្ថភាពរបស់បណ្តាប្រទេសអាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក ក្នុងការកាត់បន្ថយភាពក្រីក្ររបស់ខ្លួន ក្នុងនោះមនុស្សប្រមាណ ១១លាននាក់ (ក្នុងចំណោមមនុស្ស ៣៥លាននាក់ ដែលរំពឹងថារួចពីក្រីក្រ) នឹងធ្លាក់ចូលទៅក្នុងភាពក្រីក្រវិញ ដោយប្រើបន្ទាត់ក្រីក្រតម្លៃជាទឹកប្រាក់ ៥,៥ដុល្លារក្នុង ១ថ្លៃ(តម្លៃចំណាយក្នុង១ថ្ងៃ សម្រាប់មនុស្សម្នាក់ៗ)។
របាយការណ៍នេះក៏រំលេចឱ្យឃើញផងដែរនូវហានិភ័យកាន់តែខ្ពស់ថែមទៀត ជុំវិញលទ្ធភាពនៃការធ្លាក់ចុះទៅក្នុងភាពក្រីក្ររបស់បណ្តាគ្រួសារដែលធ្លាប់តែពឹងអាស្រ័យមុខរបរទៅលើវិស័យទាំងឡាយដែលងាយរងគ្រោះពីផលប៉ះទង្គិចរបស់កូវីដ-១៩ ដូចជា វិស័យទេសចរណ៍នៅក្នុងប្រទេសថៃ និងនៅតាមកោះប៉ាស៊ីហ្វិក វិស័យកម្មន្តសាល (រោងចក្រ) នៅប្រទេសកម្ពុជា និងវៀតណាម។ របាយការណ៍បន្ថែមថា អ្នករស់នៅក្នុងចំណោមគ្រួសារដែលធ្លាប់តែពឹងអាស្រ័យលើកម្លាំងពលកម្មក្រៅប្រព័ន្ធផ្លូវការនៅតាមប្រទេសទាំងអស់ ក៏ប្រឈមមុខនឹងភាពក្រីក្រចំពោះវិបត្តិនេះដែរ។
សេដ្ឋវិទូជាន់ខ្ពស់របស់ធនាគារពិភពលោកសម្រាប់តំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក លោក អាឌីត្យា ម៉ាទូ លើកឡើងក្នុងរបាយការណ៍ថា៖ «បណ្តាប្រទេសនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីបូព៌ា និងប៉ាស៊ីហ្វិក និងនៅតាមតំបន់ផ្សេងទៀត ត្រូវតែរួមគ្នាប្រយុទ្ធនឹងជំងឺនេះ រក្សាពាណិជ្ជកម្មឱ្យនៅដំណើរការដដែល និងចេះសម្របសម្រួលគ្នាផ្នែកគោលនយោបាយម៉ាក្រូសេដ្ឋកិច្ច»។
ទោះជាយ៉ាងណាក្ដី ប្រទេសនៅក្នុងតំបន់រួមទាំងកម្ពុជាផងនោះ បានចាត់វិធានការរៀងៗខ្លួនបិទខ្ទប់ព្រំដែនដើម្បីចាត់វិធានការទប់ទល់នឹងកូវីដ១៩នេះ។ កម្ពុជា ឡាវ ថៃ វៀតណាម បានបិទមិនឱ្យអ្នកដំណើរឆ្លងដែនទៅវិញទៅមករៀងៗខ្លួន ដោយមិនទាន់កំណត់ពេលវេលាជាក់លាក់ ដើម្បីរក្សាប្រក្រតីភាពឡើងវិញនៅឡើយ គិតត្រឹមថ្ងៃទី០៦ ខែមេសានេះ។
គណៈរដ្ឋមន្ត្រីកម្ពុជារបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថែមទាំងអនុម័តសេចក្ដីព្រាងច្បាប់ដាក់ប្រទេសក្នុងភាពអាសន្នកាលពីសប្ដាហ៍មុនទៀតផង។ ច្បាប់នេះអាចនឹងត្រូវសភាអនុម័តក្នុងសប្ដាហ៍នេះ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីសប្ដាហ៍មុនថា៖ «ច្បាប់នេះអាចនឹងប្រើដើម្បីទប់ស្កាត់ការឆ្លងរីករាលដាលនៃកូវីដ១៩ ប៉ុន្តែ យើងមិនចង់ប្រើច្បាប់នេះឡើយ»។
សេចក្ដីព្រាងច្បាប់នេះ បានលើកឡើងពីការប្រើច្បាប់អាជ្ញាសឹក ដើម្បីគ្រប់គ្រងសង្គម និងសេដ្ឋកិច្ច។ ច្បាប់នេះក៏នឹងអនុញ្ញាតឱ្យរដ្ឋគ្រប់គ្រងថ្លៃទំនិញ ចាត់ចែងទ្រព្យសម្បត្តិឯកជន ឬសាធារណៈ ដើម្បីឆ្លើយតបចំពោះគ្រាអាសន្នទៀតផង។
រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា កាលពីខែមីនា បានចាត់វិធានការមួយចំនួនរួចហើយ ដើម្បីទប់ទល់នឹងមេរោគកូវីដ១៩ ដែលវិធានការទាំងនោះបានបណ្ដាលឱ្យអាជីវកម្មខ្នាតតូចជាច្រើនបិទទ្វារ និងបន្សល់ទុកឱ្យកម្មករនិយោជិតរាប់ម៉ឺននាក់មិនមានការងារធ្វើ និងគ្មានប្រាក់ចំណូល។ អាជីវកម្មដែលរដ្ឋបានតម្រូវឱ្យបិទទ្វារ រួមមាន ខេធីវី ការ៉ាអូខេ កាស៊ីណូ ក្លឹបកម្សាន្ត រោងភាពយន្ត ម៉ាស្សា ជាដើម។
ប្រធានសហព័ន្ធសហជីពកម្មករចំណីអាហារ និងសេវាកម្មកម្ពុជា (CFSWF) កញ្ញា អ៊ូ ទេពផល្លីន លើកឡើងថា ស្ថានភាពជីវភាពកម្មករនិយោជិតលើវិស័យការងារក្រៅប្រព័ន្ធចាប់ផ្ដើមធ្លាក់ចុះខ្លាំង បន្ទាប់ពីអាជីវកម្មខារ៉ាអូខេ និងក្លឹបកម្សាន្ត បិទទ្វាររយៈពេល ២សប្ដាហ៍មកនេះ។ កញ្ញាបន្តថា កម្មករនិយោជិតភាគច្រើន អាចនឹងខ្វះអាហារហូបចុក និងខ្វះកន្លែងស្នាក់នៅ ប្រសិនបើស្ថានភាពនេះនៅតែបន្តរយៈពេលយូរទៅទៀតនេះ។
កញ្ញា អ៊ូ ទេពផល្លីន និយាយថា៖ «អាលូវនេះ ពួកគាត់អត់ការងារធ្វើលំបាកហើយ ដូចរឿងអត់លុយសងធនាគារអីហ្នឹង។ តិចទៀតនឹងលំបាកមែនទែន ហើយកាន់តែក្រមែនទែនទៀត។ បើស្ថានភាពខ្លាំងបន្តិចទៀតគាត់ចាយលុយអស់ អត់អីបង់ផ្ទះ ម្ចាស់ផ្ទះគេដេញចេញ អត់លុយទិញអីហូបទេ សូម្បីតែទឹកក៏គ្មានលុយទិញប្រើដែរមើលទៅ»។
បើតាមសហព័ន្ធសហជីពកម្មករចំណីអាហារ និងសេវាកម្មកម្ពុជា បុគ្គលិកកម្មករដែលធ្វើការងារនៅក្នុងឧស្សាហកម្មកម្សាន្តនេះ មានរហូតដល់ជាង ៨ម៉ឺននាក់នៅទូទាំងប្រទេស។
ទន្ទឹមនឹងនេះ ប្រធានសហភាពការងារកម្ពុជា លោក អាត់ ធន់ ក៏បានបង្ហាញក្ដីបារម្ភចំពោះជីវភាពកម្មករនៅតាមរោងចក្រដែរ។ លោកមានប្រសាសន៍ថា គ្រួសាររបស់អ្នកធ្វើការរោងចក្រមួយចំនួនមិនត្រឹមតែធ្លាក់ខ្លួនក្រទេ តែថែមទាំងលំបាកខ្លាំងទៀតផង។
លោក អាត់ ធន់ និយាយថា៖ «ប៉ះពាល់ដល់ការងារ គឺប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរបស់គាត់ហើយ ធម្មតាគាត់រស់ដែរពេលមានការងារធ្វើ គេហៅថា រស់ម៉ាគ្រប់ តែដល់អត់ការងារធ្វើទៅ កាន់តែលំបាកថែមទៀតហើយ គាត់ចំណាយហូបចុក សងធនាគារ កូនរៀនហ្នឹង លំបាកហើយ។ ខ្ញុំគិតថា បើជំងឺហ្នឹងចប់ក្នុងរយៈពេល ២ ឬ ៣ខែ មិនអីទេ តែបើយូរជាងនេះ នឹងប៉ះពាល់ដល់ស្បៀងថែមទៀត»។
លោក អាត់ ធន់ ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលផ្ដល់ប្រាក់ឧត្ថម្ភចំពោះកម្មករដែលបាត់បង់ការងារតាមការសន្យាដែលលោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងកាលពីខែកុម្ភៈ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងការងារ លោក ហេង សួរ ឱ្យដឹងកាលពីចុងសប្ដាហ៍មុនថា គិតត្រឹមដំណាច់ខែមីនា មានរោងចក្រចំនួនជាង ៩០បានបិទទ្វារបណ្ដោះអាសន្ន ព្រោះតែមិនមានអ្នកបញ្ជាទិញ។ លោកថា កម្មករប្រមាណជាង ៦ម៉ឺននាក់ បាត់បង់ការងារធ្វើ ព្រោះតែរោងចក្រផ្អាកដំណើរការ។
សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា ឱ្យដឹងថា កម្មកររោងចក្រវិស័យវាយនភណ្ឌនេះ មានប្រមាណជាង ៨០ម៉ឺននាក់ ខណៈដែលមនុស្សបានទទួលផលប្រយោជន៍ពីវិស័យនេះមានប្រមាណជាង ២លាននាក់។
ប្រធានអង្គការសម្ព័ន្ធភាពការងារ និងសិទ្ធិមនុស្ស ហៅកាត់ថា សង់ត្រាល់ លោក មឿន តុលា មានប្រសាសន៍ថា វិបត្តិកូវីដ១៩នេះ នឹងជះឥទ្ធិពលខ្លាំងក្លាបណ្ដាលឱ្យកម្មកររោងចក្រ អ្នកធ្វើការនៅសហគ្រាសធុនតូច និងមធ្យម ពលករមកពីថៃ ប្រឈមនឹងការបាត់បង់ចំណូលស្ទើរតែទាំងស្រុង។ លោកថា កម្ពុជាទំនងជាមិនអាចកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របាននោះឡើយ។
លោក មឿន តុលា ប្រាប់ថា៖ «ពេលអត់ការងារធ្វើ គាត់នឹងអត់លុយចាយ អត់អីហូប អត់អីសងគេ ខ្ញុំគិតថា វិបត្តិនេះនឹងជំរុញឱ្យមនុស្សជាច្រើនជួបវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចគ្រួសារពួកគាត់ទៀតផង។ ពួកគេនឹងក្រដោយសារអត់ចំណូល អ្នកអត់មានការងារធ្វើនឹងកើនឡើង ស្របពេលដែលកម្ពុជាយើងមិនមានប្រព័ន្ធគាំពារសង្គមរឹងមាំ។ដូច្នេះ ភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាមិនត្រឹមតែមិនអាចកាត់បន្ថយបានដែរនៅឆ្នាំនេះ»។
លោក មឿន តុលា បន្ថែមថា រដ្ឋាភិបាលចាំបាច់ត្រូវចាត់វិធានការឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពចំពោះការទប់ស្កាត់ការរីករាលដាលនៃមេរោគកូវីដ១៩ និងវិធានការអន្តរាគមន៍ចំពោះជីវភាពប្រជាពលរដ្ឋ។
បើតាមលោក មឿន តុលា ឱ្យដឹងថា គិតត្រឹមខែមេសា ឆ្នាំ២០២០នេះ ពលរដ្ឋខ្មែរដែលធ្វើការនៅប្រទេសថៃមានចំនួនប្រមាណជិត ២លាននាក់ ដែលក្នុងនោះ ពលករខុសច្បាប់មានប្រមាណជាង ២០ភាគរយ ឬជិតកន្លះលាននាក់។
ទោះជាយ៉ាងណា តួលេខដែលចេញដោយក្រសួងការងារកម្ពុជា បង្ហាញថា ពលរដ្ឋខ្មែរដែលធ្វើការនៅប្រទេសថៃ មានចំនួនជាង ១លាន ២សែននាក់។
ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុកម្ពុជា ប្រកាសក្នុងសេចក្ដីថ្លែងហេតុស្ដីពីការរៀបចំច្បាប់ថវិកាជាតិថា ភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាអាចធ្លាក់ចុះមកនៅត្រឹមក្រោម ១០ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០២០នេះ។ ក្រសួងមិនទាន់បានបង្ហាញការព្យាករទេថា ស្ថានភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាកើនឡើង ឬថយចុះយ៉ាងណានៅឡើយទេ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច និងហិរញ្ញវត្ថុ លោក មាស សុខសេនសាន មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងរយៈពេលនេះ ក្រសួងមិនទាន់អាចវាយតម្លៃពីផលប៉ះពាល់ទៅលើយុទ្ធសាស្ត្រកាត់បន្ថយភាពក្រីក្របាននៅឡើយទេ។
លោក មាស សុខសេនសាន ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំគ្រាន់តែចង់ប្រាប់ថា បើយើងវាយតម្លៃពីភាពក្រីក្រឥលូវភ្លាម យើងមិនទាន់វាយតម្លៃបានទេ សូម្បីតែស្ថាប័នអន្តរជាតិធំៗក៏មិនទាន់អាចវាយតម្លៃជាក់លាក់បានដែរ។ តែយើងគិតម្យ៉ាងទៅវិញ បើគិតពីភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជាមានច្រើន គឺនៅតាមជនបទ ហើយជនបទ គឺពឹងលើវិស័យកសិកម្ម ដល់តែបច្ចុប្បន្នតម្រូវការស្បៀងក៏កើនឡើង វិស័យនេះក៏មានតម្រូវការច្រើនឡើងវិញ នេះគ្រាន់តែយើងសាកល្បងពិចារណាទេ។ ខ្ញុំគ្រាន់តែគិតថា រយៈពេលនេះ គឺមិនប៉ះពាល់នាំឱ្យមានភាពក្រីក្រអីធ្ងន់ជាងមុនប៉ុន្មានទេ»។
ទន្ទឹមនឹងការលើកឡើងបែបនេះ រាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានចាត់វិធានការមួយចំនួនរួចហើយ ដូចយ៉ាង ការផ្ដល់ប្រាក់ចាក់បញ្ចូលក្នុងវិស័យធនាគារ ដើម្បីរក្សាលំនឹងវិស័យនេះ និងការបន្ធូរបន្ថយកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធនានារបស់គ្រឹះស្ថានហិរញ្ញវត្ថុជាដើម។
របាយការណ៍សិក្សាស្រាវជ្រាវពីភាពក្រីក្រនៅកម្ពុជា ចងក្រងដោយធនាគារពិភពលោកដែលមានការទទួលស្គាល់ពីរាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ចេញផ្សាយឆ្នាំ២០១៤ បង្ហាញថា ប្រជាពលរដ្ឋកម្ពុជាប្រមាណ ១៣ភាគរយរស់នៅក្រោមបន្ទាត់ភាពក្រីក្រ។ ក្នុងនោះបន្ទាត់ក្រីក្រនៅទីក្រុងភ្នំពេញមានតម្លៃ ៨២០០៛ បន្ទាត់ក្រីក្រនៅទីប្រជុំជនមានតម្លៃ ៥២០០៛ ខណៈដែលទីជនបទបន្ទាត់ក្រីក្រមានតម្លៃ ៤៨០០៛។
ធនាគារពិភពលោក បានព្យាករក្នុងរបាយការណ៍ចេញផ្សាយកាលពីសប្ដាហ៍មុនថា នៅឆ្នាំនេះ ផលទុនក្នុងស្រុកសរុបរបស់កម្ពុជា អាចធ្លាក់ចុះដល់ ២,៥ភាគរយ ឬទាបជាង ១ភាគរយ នៅក្នុងសេណារីយ៉ូដ៏អាក្រក់បំផុត។ វិស័យទេសចរណ៍ សំណង់ និងឧស្សាហកម្មកាត់ដេររបស់ប្រទេសកម្ពុជា មានការធ្លាក់ចុះយ៉ាងខ្លាំងដោយសារតែវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចសកលបណ្តាលមកពីការរីករាលដាលនៃជំងឺ Covid-19។
របាយការណ៍នេះប៉ាន់ប្រមាណអត្រាកំណើនអាចនឹងកើនឡើងដល់ ៥,៩ភាគរយ នៅឆ្នាំ២០២១ ក្រោមសេណារីយ៉ូមូលដ្ឋាន ឬ ៣,៩ភាគរយក្នុងករណីអាក្រក់បំផុត ប្រសិនបើការរាតត្បាតនៃជំងឺថយចុះ និងសេដ្ឋកិច្ចចិន និងពិភពលោកទាំងមូលចាប់ផ្តើមងើបឡើងវិញ។
នាយកមជ្ឈមណ្ឌលសិក្សាគោលនយោបាយ លោក ចាន់ សុផល សរសេរក្នុងទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនថា៖ «ខ្ញុំជឿជាក់ថា សេដ្ឋកិច្ចឆ្នាំ២០២០ មិនល្អជាងឆ្នាំ ២០១៩ នោះទេ។ បើស្មើឆ្នាំ២០១៩ មានន័យថា មានកំណើនសូន្យភាគរយ។ បើអន់ជាងឆ្នាំ២០១៩ មានន័យថា នឹងមានអត្រាកំណើនអវិជ្ជមាន»៕
