អតីតក្រុមប្រឹក្សារាជធានី-ខេត្តមកពីគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ៣រូបទៀត មានទាំងលោក ស៊ុន ធន់ ផងដែរ ត្រូវបានតុលាការបង្គាប់ឱ្យឃុំខ្លួននៅពន្ធនាគារបណ្តោះអាសន្ន កាលពី ២ថ្ងៃមុននេះ ដោយចោទប្រហាក់ប្រហែលគ្នាថា ពាក់ព័ន្ធការញុះញង់បង្កឱ្យមានភាពវឹកវរនៅក្នុងសង្គមជាតិ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងពីខេត្តព្រះសីហនុ កាលពីមុននេះ១ថ្ងៃ បានព្រមានថា វិធានការចាប់ខ្លួនខ្សែបណ្តាញក្រុមប្រឆាំងនៅតែបន្តធ្វើតាមរយៈយុទ្ធសាស្ត្រ «ផ្តាច់ក្បាល បំបែកដងខ្លួន» នូវអ្វីដែលលោកហៅថា ដើម្បីទប់ស្កាត់រលកប៉ុនប៉ងផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «សូមកុំឆ្លៀតឱកាសកូវីដ១៩ ដើម្បីផ្តួលរំលំរាជរដ្ឋាភិបាលឱ្យសោះ បង្កចលាចលឱ្យសោះ។ អ្នកចង់សាក កម្លាំងរបស់អ្នកកាន់តែថយចុះ តាមរយៈផ្តាច់ក្បាលបំបែកដងខ្លួនតែម្តង។ និយាយប្រាប់លោកឯងឱ្យត្រង់ឱ្យច្បាស់»។
ការចាប់ឃុំខ្លួន វិធានការច្បាប់ និងការប្រើហិង្សាទៅលើអតីតសកម្មជនបក្សប្រឆាំង មិនមែនជារឿងថ្មីទេ ចាប់តាំងពីអតីតគណបក្សនេះដណ្តើមបានអាសនៈក្នុងសភាចំនួន ៥៥ នៅឆ្នាំ២០១៣ និងអាសនៈឃុំ-សង្កាត់ ចំនួន ៥០០៧ នៅឆ្នាំ២០១៧ ជិតទាន់គណបក្សកាន់អំណាចនោះ។
វិធានការ«ផ្តាច់ក្បាល បំណែកខ្លួន» របស់លោក ហ៊ុន សែន បានបង្ហាញរូបរាងច្បាស់នៅពេលដែលមានការរំលាយគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅចុងឆ្នាំ២០១៧ មេដឹកនាំម្នាក់គឺលោក សម រង្ស៊ី ត្រូវរារាំងមិនឱ្យចូលប្រទេស មេដឹកនាំម្នាក់ទៀតគឺលោក កឹម សុខា ត្រូវចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ចំណែកមន្ត្រី និងថ្នាក់ដឹកនាំផ្សេងៗទៀត ក៏មានការចោទប្រកាន់ និងចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ដែរ។
នៅចុងឆ្នាំ២០១៥ អតីតប្រធានគណបក្សនេះ គឺលោក សម រង្ស៊ី បាននិរទេសខ្លួនជាថ្មីទៀត ក្រោយពីមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គឺអតីតរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងការបរទេស លោក ហោ ណាំហុង សើរើបណ្តឹងចាស់ឡើងវិញ ។
នៅថ្ងៃទី២៦ ខែតុលា ឆ្នាំ២០១៥ អតីតតំណាងរាស្ត្រ ២រូប មានលោក គង់ សុភា និងលោក ញ៉ ចម្រើន ត្រូវបានក្រុមបាតុករគាំទ្របក្សកាន់អំណាចមួយចំនួន ព្រួតគ្នាទាញទម្លាក់ពីលើរថយន្ត រួចទាត់ធាក់ បង្កឱ្យរងរបួសក្បាល ហូរឈាមតាមមាត់ នៅជាប់របងរដ្ឋសភា ក្រោយពេលចេញពីប្រជុំ។
មេដឹកនាំមួយរូបទៀត គឺលោក កឹម សុខា ត្រូវសមត្ថកិច្ចឆ្មក់ចូលចាប់ខ្លួនទាំងយប់កាលពីថ្ងៃទី៣ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ២០១៧ ដោយចោទថា ឃុបឃិតជាមួយសហរដ្ឋអាមេរិក ចង់ផ្តួលរំលំរដ្ឋាភិបាល។
ក្រោយឃុំខ្លួនលោក កឹម សុខា អស់រយៈពេលជាង ៣ខែ តុលាការកំពូលបានចេញសាលដីការំលាយគណបក្សប្រឆាំងចេញពីឆាកនយោបាយ និងហាមមន្ត្រី ១១៨រូប មិនឱ្យធ្វើនយោបាយរយៈពេល ៥ឆ្នាំ ។
សាលដីកានេះ ក៏បើកផ្លូវឱ្យរឹបអូសអាសនៈបក្សប្រឆាំងទាំងអស់ ចែកឱ្យគណបក្សផ្សេងៗ ក្នុងនោះ គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាបានច្រើនជាងគេ។
ស្ថិតក្នុងអន្តរកាលនេះ បក្សកាន់អំណាចបានអំពាវនាវឱ្យអតីតសកម្មជនបក្សប្រឆាំងមួយនេះចុះចូលជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច។ អ្នកមិនចុះចូលមួយចំនួន ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ទាក់ទិនទៅនឹងសកម្មភាពចាស់ បង្ហោះម្រាមដៃស្អាតលើបណ្តាញសង្គម ធ្វើពហិការមិនទៅចូលរួមបោះឆ្នោត និងខ្លះទៀតគ្មានបទចោទ ត្រូវគេលបវាយនឹងដំបងដែកចំក្បាល តែសមត្ថកិច្ចរកមុខជនដៃដល់មិនទាន់ឃើញនៅឡើយ។
បញ្ហាចំពោះមុខពេលបច្ចុប្បន្ន គឺបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ឬហៅថា បញ្ហាក្រពះពលរដ្ឋ។ លោក ហ៊ុន សែន ក៏ធ្លាប់លើកឡើងថា ចំណុចនេះជាបញ្ហាចំពោះមុខ ដោយលោកប្រកាសត្រៀមឱ្យមន្ត្រីចែកអង្ករដល់អ្នកមិនមានអាហារបរិភោគ និងណែនាំឱ្យស្ថាប័នផ្តល់កម្ចីបន្ធូរបន្ថយលក្ខខណ្ឌជាមួយពលរដ្ឋជាប់បំណុលជាដើម ខណៈពលរដ្ឋជាង ២លាន ៦សែននាក់ កំពុងជាប់បំណុល។
បញ្ហាចំបងមួយទៀតដែលត្រូវដោះស្រាយបន្ទាន់ដែរនោះ គឺការដែលសហភាពអឺរ៉ុបចាត់វិធានការជំហានដំបូងព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០ភាគរយ ដែលត្រូវអនុវត្តនៅត្រឹមថ្ងៃទី១២ ខែសីហាខាងមុខនេះ។
ករណីអឺរ៉ុបស្នើដាក់កម្ពុជាក្នុងបណ្តាប្រទេសត្រូវតាមដានការលាងលុយខុសច្បាប់ ប៉ះដល់អ្នកវិនិយោគជាដើម។ សមាគមស្បែកជើងកម្ពុជា (CFA) សមាគមរោងចក្រកាត់ដេរនៅកម្ពុជា (GMAC) និងសភាពាណិជ្ជកម្មអឺរ៉ុបនៅកម្ពុជា (EuroCham) កាលពីថ្ងៃទី២ ខែមិថុនា បានស្នើអឺរ៉ុបជាថ្មីទៀត ឱ្យពន្យារការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ (EBA) ដើម្បីជួយសង្គ្រោះប្រជាពលរដ្ឋរាប់ម៉ឺននាក់ ដែលកំពុងរងផលប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរពីមេរោគឆ្លងរាតត្បាតកូវីដ១៩។
ស្ថាប័នទាំង ៣នេះ លើកឡើងថា បើសិនជាអឺរ៉ុបអនុវត្តទណ្ឌកម្មនៅត្រឹមខែសីហាខាងមុខនេះមែន ពលរដ្ឋកម្ពុជារាប់លាននាក់ នឹងធ្លាក់ខ្លួនស្ថិតនៅក្រោមបន្ទាត់ក្រីក្រ ការបិទរោងចក្រ និង ពលរដ្ឋបាត់បង់ការងារធ្វើ នឹងកើនឡើងឆាប់រហ័ស។
បច្ចុប្បន្ន ពលរដ្ឋជាច្រើនក្រុមដូចជា អ្នកធ្វើការងារវិស័យទេសចរណ៍ រោងចក្រកាត់ដេរ សំណង់ សណ្ឋាគារ សេវាកម្មកម្សាន្ត កសិកម្ម អ្នកលក់ដូរ និងអ្នកវិលត្រលប់ពីប្រទេសថៃជាដើម កំពុងអត់ការងារធ្វើ រហូតអ្នកខ្លះលួចរត់ឆ្លងដែនទៅថៃដោយខុសច្បាប់ ហើយមួយក្រុមទៀត កំពុងតវ៉ាទាមទារឱ្យបើកច្រកព្រំដែនប៉ោយប៉ែត ដោយពួកគេថា បញ្ហាមិនមានអីបរិភោគធ្វើឱ្យពួកគាត់ស្លាប់មុនមេរោគកូវីដ១៩។
សំណួរត្រង់ថា តើយុទ្ធនាការរបស់លោក ហ៊ុន សែន ក្នុងការបំបែកបក្សប្រឆាំង ជាដំណោះស្រាយបញ្ហាបច្ចុប្បន្ន ដើម្បីធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាល ក៏ដូចជាប្រទេសជាតិ រឹងមាំដែរឬទេ?
អ្នកវិភាគនយោបាយ លោកបណ្ឌិត ឡៅ ម៉ុងហៃ ហៅសារគំរាម និងការចាប់ចងមនុស្សយកទៅឃុំខ្លួនក្នុងពន្ធនាគារ បច្ចុប្បន្ននេះ មានប្រសិទ្ធភាពទៅលើអតីតដៃគូប្រកួត។ ប៉ុន្តែថា មិនបានការពារផលប្រយោជន៍ជាតិ ដូចមានចែងក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញទេ។
លោកថា៖ «អាចនៅបន្តរឹងមាំតាមរយៈប្រើប្រាស់កម្លាំងបង្រ្កាប ប៉ុន្តែ រឹងមាំក្នុងន័យថា ប្រជាពលរដ្ឋគាំទ្រ ឯកភាពជាតិ ដែលជាកម្លាំងមូលរបស់ជាតិ អាហ្នឹងខ្ញុំថា មិនបានដល់គោលដៅទេ»។
សាស្ត្រាចារ្យនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា និយាយថា ការបង្កើនកម្តៅនយោបាយរវាងខ្មែរនិងខ្មែរ មិនមែនជាដំណោះស្រាយបញ្ហាដែលកម្ពុជាកំពុងជួបប្រទះទេ តែថា អ្វីដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវធ្វើ គឺការផ្សះផ្សាជាតិ បញ្ហាប្រឈមរបស់ពលរដ្ឋរាប់លាននាក់ កំពុងរងផលប៉ះពាល់ពីកូវីដ១៩។
លោកថា៖ «បញ្ហាដែលចង់ដោះស្រាយហ្នឹង គឺគណបក្សកាន់អំណាចត្រូវឆ្លើយតបទៅនឹងសហគមន៍អឺរ៉ុប បើមិនដូច្នោះទេ វាអាចនឹងបាត់អត្រាអនុគ្រោះពន្ធ ២០ភាគរយ អាហ្នឹងដឹងតែបាត់ហើយ។ ទី២ ច្បាប់លាងលុយហ្នឹងជាឧបសគ្គមួយធំ ប្រសិនបើរដ្ឋាភិបាលមិនឆ្លើយតបក្នុងទម្រង់ណាមួយដែលធ្វើឱ្យអឺរ៉ុបពន្យារពេល»។
មួយវិញទៀត អ្នកឃ្លាំមើលរូបនេះ បង្ហាញការយល់ឃើញថា សារនយោបាយដែលមេដឹកនាំប្រកាសជាសាធារណៈពីវិធាន «ផ្តាច់ក្បាល បំបែកដងខ្លួន» នេះ វាក៏បានឆ្លុះបញ្ចាំងឱ្យពលរដ្ឋដឹងកាន់តែច្បាស់ផងដែរពីឥទ្ធិពលនយោបាយ និងប្រព័ន្ធអនុវត្តន៍ច្បាប់។
លោកថា៖ «ការនិយាយ និងការលើកឡើងរបស់អ្នកនយោបាយហ្នឹង អាចថា ការដឹកនាំ ឬអំណាចរបស់តុលាការហ្នឹងនៅក្រោមឥទ្ធិពលរបស់ខ្លួន អាចបញ្ជា អាចធ្វើអីបាន និងខំលាក់លៀម ប្រជាពលរដ្ឋមិនបានដឹង ក៏ដឹងដែរ កុំថាឡើយដល់សហគន៍អឺរ៉ុប»។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកការទូត និងកិច្ចការពិភពលោកនៃសាកលវិទ្យាល័យ Occidental នៅសហរដ្ឋអាមេរិក លោកបណ្ឌិត អៀ សុផល ហៅសាររបស់មេដឹកនាំកម្ពុជានេះថា វាបង្ហាញពីកម្សោយរបស់បក្សប្រជាជនទៅវិញទេ ដោយថា បើបក្សកាន់អំណាចនឹងមិនរំលាយគណបក្សប្រឆាំងចេញពីឆាកនយោបាយទេ។
លោក អៀ សុផល និយាយទៀតថា ល្បែងនយោបាយដែលមេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចកំពុងលេង មើលឃើញទៅដូចជាខ្លាំង ព្រោះដៃគូប្រកួតរបស់គាត់កំពុងរងរបួស។
ប៉ុន្ដែ លោកថា ក្នុងរយៈពេលវែង វានឹងទន់ខ្សោយវិញ ព្រោះថា «សម្ពាធពីសហគមន៍អន្តរជាតិនឹងមិនឈប់ទេ រហូតដល់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាត្រឡប់មកគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ប្រជាធិបតេយ្យសេរីពហុបក្ស ក្នុងប្រទេសវិញ»។
អ្នកវិភាគនយោបាយមានអាសយដ្ឋាននៅក្រៅប្រទេស លោក គឹម សុខ ហៅសារនយោបាយនេះ បានដើរផ្ទុយពីបញ្ហាប្រឈមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋរងផលប៉ះពាល់ពីកូវីដ១៩។
អ្នកឃ្លាំមើលរូបនេះ បង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា វិបត្តិសង្គមវានឹងអាចកើតឡើង បើដំណោះស្រាយមិនឆ្លើយតបទៅនឹងទំហំនៃផលប៉ះពាល់។
លោកថា៖ «សង្គ្រាមនយោបាយព័ទ្ធបំបាក់កម្លាំងបក្សប្រឆាំងនេះ ដោយលោក ហ៊ុន សែន នេះ គឺស្មើនឹងលោក ហ៊ុន សែន ប្រកាសនយោបាយប្រឆាំងនឹងការឈឺចាប់របស់ប្រជារាស្ត្រខ្មែរកាន់តែច្រើននៅទូទាំងប្រទេស យុទ្ធវិធីបែបនេះបានជោគជ័យនៅពេលដែលគូប្រជែងខ្លាច ប៉ុន្តែបើអ្នកប្រជាធិបតេយ្យ និងប្រជារាស្ត្រអស់ការអត់ធ្មត់វិញ គឺដួលឆាប់ និងរលាយទាំងស្រុង»។
យ៉ាងនេះក្តី លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា ផ្តល់ជាយោបល់ថា កម្ពុជាអាចដោះស្រាយបញ្ហានេះបាន បើអ្នកនយោបាយខ្មែរតម្កល់បញ្ហាជាតិជាធំ ធ្វើសម្បទានឱ្យគ្នាទៅវិញទៅមក គ្មានអ្នកឈ្នះហើយក៏គ្មានអ្នកចាញ់ រៀបចំការបោះឆ្នោតមួយមានលក្ខខណ្ឌសេរី ត្រឹមត្រូវ និងយុត្តិធម៌ តាមយន្តការប្រជាធិបតេយ្យ មានការគាំទ្រពីប្រទេសប្រជាធិបតេយ្យជឿនលឿនលើពិភពលោក៕
