បញ្ហាធំៗដែលថ្នាក់ដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល អង្គការសង្គមស៊ីវិល អ្នកវិនិយោគ ក៏ដូចជាអ្នកស្រាវជ្រាវ កំពុងផ្តោតការយកចិត្តទុកដាក់នោះ ដូចជា បញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច អឺរ៉ុបដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ កងទ័ពវៀតណាមបោះតង់រាប់រយនៅព្រំដែន និងបញ្ហាយុត្តិធម៌សង្គមជាដើម។
បើពិនិត្យលើបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច ដោយសារតែឥទ្ធិពលនៃមេរោគកូវីដ១៩ បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ការងារស្ទើរគ្រប់វិស័យ ហើយក្រុមខ្លះដូចជាអ្នកធ្វើការនៅផ្នែកសេវាកម្សាន្ត ឬទេសចរណ៍ ប្រកាសថាបាត់បង់ចំណូលទាំងស្រុង មិនមានទាំងអាហារបរិភោគឱ្យបានគ្រប់គ្រាន់ផង។ រដ្ឋាភិបាលក៏បានចាប់ផ្តើមកាត់បន្ថយការចំណាយនៅតាមក្រសួងស្ថាប័នរដ្ឋ និងអំពាវនាវសុំជំនួយពីសាធារណជនដើម្បីយកទៅដោះស្រាយបញ្ហាកូវីដ១៩។
ក្នុងស្ថានភាពដែលសេដ្ឋកិច្ចកំពុងមានវិបត្តិនេះ ក្រុមអ្នកជំនួញបង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា នៅពេលដែលសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធតាមការគ្រោងទុកនៅថ្ងៃទី១២ ខែសីហាខាងមុខនេះ នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់មុខជំនួញនៅកម្ពុជាមួយកម្រិតទៀតបន្ថែមលើផលប៉ះពាល់ដែលបង្កដោយមេរោគកូវីដ១៩។ ករណីនេះ អាចធ្វើឱ្យពលរដ្ឋរាប់លាននាក់កាន់តែមានជីវភាពលំបាកខ្លាំងជាងមុន។
ចំពោះបញ្ហាព្រំដែនចាប់តាំងពីខែមីនា ឆ្នាំ២០២០មក កងទ័ពវៀតណាមបានបោះតង់រាប់រយនៅក្បែរព្រំដែន និងខ្លះទៀតនៅតាមតំបន់ដែលរដ្ឋាភិបាលទាំងពីរមិនទាន់ឯកភាពគ្នា។ រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានទាមទារឱ្យរុះរើតង់ទាំងនោះចេញវិញ ប៉ុន្តែ រហូតដល់ថ្ងៃទី១៥ ខែកក្កដា វៀតណាមមិនទាន់កំណត់ថ្ងៃរើតង់ទាំងនោះនៅឡើយ ដោយលើកហេតុផលថា រង់ចាំការឆ្លងរាលដាលមេរោគកូវីដ១៩ធូរស្រាលសិន។
ទាំងនេះគឺជាបញ្ហាខ្លះក្នុងចំណោមបញ្ហាធំៗជាច្រើនទៀតដែលកំពុងកើតមាននៅកម្ពុជា។ បញ្ហាទាំងនេះកម្រឃើញក្រុមយុវជនយកទៅជជែកវែកញែកស្វែងយល់មូលហេតុនៃបញ្ហា ឬផ្តល់គំនិតក្នុងការជួយដោះស្រាយណាស់។
នៅក្នុងកម្មវិធីផ្សាយផ្ទាល់ពិសេស«សំឡេងខ្ញុំ អនាគតខ្ញុំ»របស់អង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន (YRDP) កញ្ញា ផល់ មករា ជាយុវជននៃអង្គការកម្មវិធីអភិវឌ្ឍន៍ធនធានយុវជន លើកឡើងថា យុវជនសកម្មត្រូវស្វែងយល់ពីបញ្ហានៅក្នុងសង្គម ហើយចូលរួមស្វែងរកដំណោះស្រាយ ដែលអាចធ្វើឡើងតាម២រូបភាព ដោយផ្ទាល់ និងដោយប្រយោល។ កញ្ញា រំឭកថា យុវជនត្រូវចូលរួមដោះស្រាយបញ្ហារួម ឬបញ្ហាជាតិ មិនត្រូវរង់ចាំទាល់តែបញ្ហាប៉ះដល់ខ្លួនឯងទើបស្វះស្វែងរកដំណោះស្រាយនោះទេ។
កញ្ញា ផល់ មករា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញចំណុចមួយចំនួនដែរ គឺចំណុចទី១ ចាប់ពីយុវជនខ្លួនឯងសិន បានន័យថា ចាប់ផ្តើមឈឺចាប់នូវអ្វីដែលបញ្ហាសង្គមកំពុងកើតមានឡើង មិនចាំបាច់ដល់ថាបញ្ហាហ្នឹងកើតឡើងលើខ្លួនឯង គ្រួសារ ឬសាច់ញាតិទេ»។
បើពិនិត្យលើទិដ្ឋភាពទូទៅ មិនមានការសិក្សាណាជាក់លាក់បង្ហាញពីក្រុមយុវជនចាប់អារម្មណ៍លើកិច្ចការសង្គមជាតិច្រើនឬតិចជាងបញ្ហារឿងអាស្រូវបុគ្គលទេ ប៉ុន្តែ បើពិនិត្យនៅលើការចាប់អារម្មណ៍អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមឃើញថា ការចាប់អារម្មណ៍រឿងអាស្រូវបុគ្គលមានចំនួនច្រើនជាង។
របាយការណ៍របស់ statista ចេញផ្សាយកាលពីខែមិថុនា ឆ្នាំ២០២០ បង្ហាញថា ការប្រើប្រាស់បណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមនៅកម្ពុជាមានការកើនឡើងយ៉ាងឆាប់រហ័សចាប់ពីឆ្នាំ២០១៧មក ហើយចំនួនអ្នកប្រើប្រាស់នៅកម្ពុជាមានចំនួន ៥៨ភាគរយ បើធៀបជាមួយចំនួនប្រជាជនសរុប។
ចំណែករបាយការណ៍របស់ NapoleonCat ចេញផ្សាយកាលពីខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២០ បង្ហាញថា បណ្តាញសង្គមដែលមានអ្នកប្រើប្រាស់ច្រើនជាងគេនៅកម្ពុជាគឺហ្វេសប៊ុក។ របាយការណ៍បញ្ជាក់ថា អ្នកប្រើប្រាស់នៅកម្ពុជាមានចំនួនជាង ១០លាន (១០ ១៥៣ ០០០) ហើយអ្នកប្រើប្រាស់ទាំងនោះភាគច្រើនមានអាយុចន្លោះពី២៥ ទៅ៣៤ឆ្នាំ។
ចំពោះហ្វេសប៊ុកផេកដែលមានអ្នកចូលចិត្ត(Like)ច្រើនជាងគេនៅកម្ពុជា គឺហ្វេសប៊ុកលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន មានជិត ១៣លាន បន្ទាប់មកហ្វេសប៊ុកសារព័ត៌មានវីអូអេ មានជាង ៧លាន និងហ្វេសប៊ុកសារព័ត៌មានអាស៊ីសេរី មានអ្នកចូលចិត្តជិត ៧លាន។
ហ្វេសប៊ុកលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីដែលមានអ្នកចូលចិត្តច្រើនជាងគេ ទោះលោកបានបញ្ជាឱ្យមន្ត្រីតាមក្រសួងរៀបចំក្រុមការងារតាមដានបញ្ហានានាដែលបានលើកឡើងលើហ្វេសប៊ុករបស់លោកក៏ដោយ ក៏រាល់ពេលដែលលោកផ្សព្វផ្សាយផ្ទាល់មានចំនួនអ្នកមើលតែខ្ទង់ពាន់ប៉ុណ្ណោះ។ ដូចគ្នាដែរ ការផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានប្រចាំថ្ងៃរបស់វីអូអេ និងអាស៊ីសេរី ក៏មានអ្នកចូលមើលតែខ្ទង់រាប់ពាន់ដែរ។
ប៉ុន្តែ ផ្ទុយទៅវិញ ចំពោះរឿងទំនាស់ក្នុងគ្រួសារតារា ឬរឿងអាស្រូវផ្លូវភេទរបស់បុគ្គលណាមួយវិញ មានអ្នកមើលពីរាប់សែនទៅខ្ទង់លាន។
កាលពីអំឡុងឆ្នាំ២០១៨ រឿងរ៉ាវចោទប្រកាន់គ្នាថាមានទំនាក់ទំនងផ្លូវភេទរវាងព្រះសង្ឃមួយអង្គ និងនារីម្នាក់ ដែលគេហៅថា រឿងរ៉ាវ«ពោតស្ងោរ»នោះ មានការផ្សព្វផ្សាយផ្ទាល់ជាវគ្គជាភាគ ហើយរាល់ការផ្សាយមានអ្នកមើលប្រមាណ៥ ទៅ៦សែន។ ពេលនោះ រហូតលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងជាសាធារណៈព្រមានចាត់ការលើបុគ្គលជាអ្នកផ្សព្វផ្សាយ ព្រោះថា នាំឱ្យច្របូកច្របល់សង្គម ទើបរឿងរ៉ាវនេះលែងមានការផ្សព្វផ្សាយលើហ្វេសប៊ុក។
នៅក្នុងអំឡុងឆ្នាំ២០១៨នោះ ក៏មានករណីបរិហារគ្នារវាងក្រុមតារាជាស្ត្រីមួយក្រុមនិយាយរឿងទំនាក់ទំនងផ្លូវភេទរបស់តារាជាស្ត្រីម្នាក់ទៀត ដែលមានអ្នកចូលមើលការផ្សាយផ្ទាល់តាមហ្វេសប៊ុកនោះប្រមាណ ៨សែន។
ក្នុងកម្មវិធីរបស់បណ្តាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) ស្តីពី «សុភនិច្ឆ័យក្នុងការប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត» នាយកប្រតិបត្តិវិទ្យាស្ថានប្រជាធិបតេយ្យកម្ពុជា លោក ប៉ា ចន្ទរឿន រំឭកដល់អ្នកប្រើប្រាស់បណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គម ត្រូវគិតឱ្យបានត្រឹមត្រូវ ដើម្បីប្រើឱ្យមានប្រយោជន៍ និងកុំឱ្យប៉ះពាល់ដល់អ្នកដទៃ។
លោក ប៉ា ចន្ទរឿន៖ «មុននឹងផ្ញើសារ មុននឹងផ្សព្វផ្សាយ ឬក៏ចែករំលែកព័ត៌មានរូបភាព ឬក៏វីដេអូ យើងត្រូវសួរខ្លួនយើងសិន សួរខ្លួនយើងថា អ្វីដែលផ្សព្វផ្សាយហ្នឹងវាពិតទេ? វាមានប្រយោជន៍ទេ? វាចាំបាច់ធ្វើទេ? វាជំរុញចិត្តឱ្យមនុស្សហ្នឹងផ្លាស់ប្តូរជាវិជ្ជមានទេ? ឬក៏ការធ្វើរប ស់យើងហ្នឹងវាសប្បុរសដែរឬទេ?»
រឿងអាស្រូវបុគ្គលពេលខ្លះជារឿងពិតត្រូវបានបែកធ្លាយចេញពីគ្រួសារ ឬទំនាក់ទំនងណាមួយ ហើយករណីខ្លះទៀតជារឿងសម្តែងឡើងដើម្បីទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ពីមហាជន ហើយក្រុមអ្នកសម្តែងទទួលបានផលប្រយោជន៍ជាលុយ ឬផលប្រយោជន៍ផ្សេងៗទៀត។
អ្នកខ្លះគេហៅតារាហ្វេសប៊ុក តារាទីកតុក សម្តែងជាទាស់គ្នា ជេរប្រមាថ តាមរករឿងទាមទារឱ្យមានការបកស្រាយ ឬវែកញែកលើរឿងអ្វីមួយជាដើម។ អ្នកខ្លះទទួលទានគ្រឿងស្រវឹង សម្តែងជាការខឹងសម្បារជេរប្រមាថបុគ្គលផ្សេងដោយប្រើពាក្យអសុរោះ ឬអាសអាភាស បង្ហាញកាយវិការខ្វះសីលធម៌ជាដើម។
អ្នកសម្តែងទាំងនេះក៏ទទួលបានការចាប់អារម្មណ៍ពីអ្នកប្រើប្រាស់ហ្វេសប៊ុករាប់ម៉ឺនរាប់សែនដែរ បើទោះជាអ្នកខ្លះបង្ហាញគំនិតគាំទ្រ ឬចូលទៅរិះគន់ក៏ដោយ៕
