ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលដែលធ្វើការលើកកម្ពស់សិទ្ធិមនុស្សមួយចំនួន និយាយថា សិទ្ធិមូលដ្ឋានពលរដ្ឋនៅតែបន្តរឹតត្បិត បង្កការគំរាមកំហែងដល់មូលដ្ឋានគ្រឹះប្រជាធិបតេយ្យ បើទោះបីសិទ្ធិនេះធានាដោយច្បាប់ជាតិនិងអន្តរជាតិក៏ដោយ។
មជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា សមាគមអាដហុកការពារសិទ្ធិមនុស្ស និងមជ្ឈមណ្ឌលសាមគ្គីភាព និយាយក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមកាលពីថ្ងៃពុធម្សិលមិញថា តាមការឃ្លាំមើលរបស់ពួកគេ រយៈពេលមួយឆ្នាំមកនេះ លំហសេរីភាពមូលដ្ឋាននៅតែបន្តរងការរឹតត្បិតពីអាជ្ញាធររដ្ឋ។
អ្នកឃ្លាំមើលទាំងនោះនិយាយទៀតថា វិធានការរបស់អាជ្ញាធរបានបង្ក្រាបទៅលើអ្នកនយោបាយប្រឆាំង សិទ្ធិបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋ សិទ្ធិជួបជុំ តាមរយៈការប្រើប្រាស់ក្រមព្រហ្មទណ្ឌចោទពីបទបរិហារកេរ្តិ៍ បទរួមគំនិតក្បត់ ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋ និងបទក្លែងបន្លំព័ត៌មាន។
ក្រុមអ្នកឃ្លាំមើលអះអាងថា៖ «សេរីភាពសមាគម សេរីភាពខាងជួបជុំ និងសេរីភាពបញ្ចេញមតិ ជាមូលដ្ឋានគ្រឹះសម្រាប់ការអនុវត្តសិទ្ធិមនុស្សទាំងអស់ ហើយមានសារៈសំខាន់បំផុតចំពោះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យរឹងមាំ»។
ការអះអាងរបស់ក្រុមអង្គការឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សទាំង៣នេះ បានយោងទៅលើរបាយការណ៍របស់គម្រោងឃ្លាំមើលសេរីភាពមូលដ្ឋាន។
របាយការណ៍បានអះអាងថា ចាប់ពីថ្ងៃទី១ ខែមេសា ឆ្នាំ២០១៩ ដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមីនាឆ្នាំនេះ ខ្លួនបានវិភាគទៅលើអត្ថបទសារព័ត៌មាននានាចំនួន១១៩៤អត្ថបទ ដែលគិតជាហេតុការណ៍៥៣៧ករណី ទទួលបានការរាយការណ៍ហេតុការណ៍សរុប១១៩ករណី។
របាយការណ៍ដដែលឱ្យដឹងទៀតថា បានស្ទង់មតិសាធារណជន៧៧៩នាក់ទូទាំង២៥រាជធានី ខេត្តក្រុង និងបានស្ទង់មតិថ្នាក់ដឹកនាំអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងសហជីព១៤២រូប។
អ្នកនាំពាក្យអគ្គស្នងការនគរបាលជាតិ លោក ឆាយ គឹមខឿន បានច្រានចោលការវាយតម្លៃនេះ ដោយថា ចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរកន្លងទៅជាវិធានការច្បាប់។
លោក ឆាយ គឹមខឿន ប្រាប់ថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញថា ស្រុកខ្មែរយើងនេះ វាមហាសិទ្ធិហើយ។ ប៉ុន្តែសិទ្ធិខ្លះទាំងច្បាប់អន្តរជាតិក៏បានកំណត់ដែរ។ អ្នកមានសិទ្ធិគ្រប់គ្រាន់ក្នុងការបញ្ចេញមតិ តែលើកលែងដែរ។ អ៊ីចឹងនាំគ្នាមើលអាលើកលែង២ទៅ៣ចំណុចហ្នឹងទៅ ដឹងហើយ។ ខ្ញុំមិនអាចអានច្បាប់នេះបានទេ»។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន ក៏ច្រានចោលដូចគ្នាដែរ ដោយអះអាងថា របាយការណ៍នេះគ្មានអ្វីថ្មី និងខ្វះមូលដ្ឋានស្រាវជ្រាវបែបវិទ្យាសាស្ត្រ ធ្វើឱ្យការវាយតម្លៃមានលក្ខណៈលម្អៀង មិនឆ្លុះបញ្ចាំងពីយន្តការច្បាប់នៅកម្ពុជាទេ។
លោក ជិន ម៉ាលីន ប្រាប់ថា៖ «ជាការសន្និដ្ឋានរបស់ខ្ញុំ បើសិនជារបាយការណ៍នេះនៅតែចេញជាបន្តបន្ទាប់ទៀត ហើយធ្វើដោយគ្មានមូលដ្ឋានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ អាចឱ្យមានភាពចលាចលក្នុងសង្គម ពីព្រោះរបាយការណ៍នេះមិនបានធ្វើការអប់រំពលរដ្ឋឱ្យយល់ដឹងពីច្បាប់ និងអនុវត្តច្បាប់របស់ខ្លួនឱ្យបានត្រឹមត្រូវទេ ប៉ុន្តែហាក់ដូចជាលើកទឹកចិត្តឱ្យក្រុមអ្នកបំពានច្បាប់ និងមិនស្តាប់បង្គាប់របស់សមត្ថកិច្ចឡើយ»។
យ៉ាងនេះក្តី អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងសេរីភាពមូលដ្ឋាននៅមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោក ហ៊ុន ស៊ាងហាក់ និយាយថា ការចេញរបាយការណ៍នេះជាការចូលរួមចំណែកជំរុញការកែលម្អក្នុងន័យស្ថាបនា។
អ្នកឃ្លាំមើលសិទ្ធិមនុស្សរូបនេះនិយាយទៀតថា ការអនុវត្តច្បាប់ខ្វះតម្លាភាព វាជាឧបសគ្គដល់ដំណើរការអភិវឌ្ឍតាមបែបប្រជាធិបតេយ្យ។
លោក ហ៊ុន ស៊ាងហាក់ ប្រាប់ថា៖ «បើយើងចង់បានឬឮតែអ្វីដែលសរសើរ វាជារឿងមួយ ប៉ុន្តែវាមិនអាចរីកចម្រើនទេ។ ប្រសិនជាវាប្រសើរហើយ មិនអីទេ ប៉ុន្តែយើងអត់គិតពីអ្វីដែលមិនទាន់ប្រសើរយកមកដោះស្រាយ វានៅបានត្រឹមតែកម្រិតហ្នឹង វាអត់ទៅមុខរួច។ បាទ! វាកាន់តែធ្លាក់ចុះទៅទៀត»។
សហរដ្ឋអាមេរិកនិងសហភាពអឺរ៉ុប បាននាំមុខគេជំរុញរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាឱ្យស្តារស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនិងប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ក្រោយពីការបោះឆ្នោតមួយរបស់កម្ពុជាអំឡុងឆ្នាំ២០១៨ដែលបានផាត់អតីតគណបក្សប្រឆាំងចេញពីឆាកនយោបាយ។
សហភាពអឺរ៉ុបនិយាយក្នុងរបាយការណ៍របស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី១២ ខែកុម្ភៈ ថារយៈពេលបីឆ្នាំចុងក្រោយនេះ មានការធ្លាក់ចុះនូវលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស សិទ្ធិនយោបាយ និងនីតិរដ្ឋ។
បញ្ហានេះ សហភាពអឺរ៉ុប នៅថ្ងៃទី១២ ខែសីហាខាងមុខ នឹងអនុវត្តវិធានយកពន្ធលើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ២០ភាគរយពីកម្ពុជា ជាវិធានការដំបូងក្នុងការជំរុញរដ្ឋាភិបាលឱ្យវិលទៅរកគន្លងប្រជាធិបតេយ្យវិញ៕
