សារាចរណែនាំស្ដីពីការរៀបចំផែនការយុទ្ធសាស្ត្រថវិកាឆ្នាំ២០២០-២០២៣ ចេញផ្សាយកាលពីខែមិថុនា បង្ហាញថា មុនកូវីដ១៩ សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាឆ្នាំ២០២០ រងនូវហានិភ័យដែលបណ្ដាលមកពីការព្យួរប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA។ ស្ថាប័នហិរញ្ញវត្ថុធំៗដូចជាធនាគារពិភពលោក (World Bank) ធនាគារអភិវឌ្ឍន៍អាស៊ី (ADB) និងក្រសួងសេដ្ឋកិច្ច សុទ្ធតែអះអាងដូចគ្នាថា ជំងឺកូវីដ១៩ជាបន្ទុកថ្មីបន្ថែមទៀតមកសង្កត់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជា។
កាលមុនផ្ទុះជំងឺកូវីដ១៩ ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ បានព្យាករថាកម្ពុជាអាចមានកំណើនជិត៧ភាគរយ (៦,៩ភាគរយ) ក្នុងឆ្នាំ២០២០។ ក្រសួងនេះបានព្យាករជាថ្មីថា កំណើនសេដ្ឋកិច្ចជាតិឆ្នាំ២០២០ នឹងធាក់ថយឬមានកំណើនអវិជ្ជមាន១,៩ភាគរយ។ ការថមថយនេះបណ្ដាលមកពីការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ១៩។
សារាចរណែនាំស្ដីពីការរៀបចំផែនការយុទ្ធសាស្ត្រថវិកាឆ្នាំ២០២០-២០២៣ បន្ថែមថា ជំងឺកូវី១៩នេះបានតម្រូវឱ្យរដ្ឋាភិបាលរឹតត្បិតនិងកាត់បន្ថយការចំណាយមួយចំនួន ពង្រឹងការប្រមូលពន្ធក្នុងគោលបំណងបង្កើនចំណូលចូលថវិកាជាតិ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ លោក មាស សុខសេនសាន ប្រាប់វីអូឌីថា រាជរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចកាត់បន្ថយចំណាយនានាក្នុងឆ្នាំ២០២០និងគ្រោងកាត់បន្ថយចំណាយនៅឆ្នាំ២០២១ខាងមុខផង។
លោក មាស សុខសេនសាន មានប្រសាសន៍ថា៖ «សារាចរពាក់កណ្ដាលឆ្នាំហ្នឹង ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចបានណែនាំឱ្យគ្រប់ក្រសួងស្ថាប័នកាត់បន្ថយការចំណាយ ហើយអភិក្រមនេះនឹងនៅប្រើនៅឆ្នាំខាងមុខទៀត»។
ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ បានចេញសារាចរណែនាំស្ដីការពង្រឹងការចំណាយចំនួន២ ដើម្បីបង្គាប់ទៅស្ថាប័នរដ្ឋឱ្យត្បិតត្បៀតថវិកា។ សារាចរទាំងពីរលើក សម្រេចតម្រូវឱ្យក្រសួងស្ថាប័នរដ្ឋជ្រើសរើសមន្ត្រីរាជការឬកងកម្លាំងប្រដាប់អាវុធចូលក្របខ័ណ្ឌថ្មីត្រឹមចំនួនអ្នកដែលចូលនិវត្តន៍ កាត់ថ្លៃសាំងឬប្រេងឥន្ធនៈរហូតដល់៥០ភាគរយ កាត់ចំណាយលើសម្ភារបរិក្ខារការិយាល័យ៥០ភាគរយ កាត់សន្សំសម្ភារសង្ហារឹមចំនួន៥០ភាគរយ កាត់សន្សំឯកសណ្ឋានចំនួន៥០ភាគរយ (លើកលែងតែបុគ្គលិកពេទ្យនិងក្រសួងមហាផ្ទៃ ពិរុទ្ធជន អ្នកទោស) កាត់បន្ថយបេសកកម្មប្រជុំ សិក្ខាសាលាទាំងក្នុងនិងក្រៅប្រទេស៥០ភាគរយ ។ល។
ក្រសួងសេដ្ឋកិច្ចនិងហិរញ្ញវត្ថុ តម្រូវឱ្យកាត់បន្ថយចំណាយអនុវត្តន៍គម្រោងនានាចំនួន២០ភាគរយ ព្យួរការស្នើទិញរថយន្តរបស់រដ្ឋបាលរាជធានី-ខេត្ត ព្រមទាំងផ្អាកការផ្ទេរមូលនិធិអភិវឌ្ឍន៍ឃុំ-សង្កាត់រហូតដល់មានការជូនដំណឹងជាថ្មីទៀតផង។
ចំពោះការបង្កើនចំណូលវិញ រាជរដ្ឋាភិបាលបានលើកឡើងក្នុងសេចក្ដីណែនាំស្ដីពីការរៀបចំថវិកាជាតិឆ្នាំ២០២១ ដោយបញ្ជាក់ថា កម្ពុជានឹងខិតខំពង្រឹងទាំងចំណូលពន្ធដារ ចំណូលពន្ធគយ និងចំណូលផ្សេងៗទៀត។
ក្នុងវីដេអូផ្សព្វផ្សាយរបាយការណ៍ប្រចាំឆមាសរបស់អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារឆ្នាំ២០២០ អគ្គនាយកពន្ធដារ លោក គង់ វិបុល ថ្លែងថា ចំណូលពន្ធដារក្នុងរយៈពេល៦ខែដើមឆ្នាំ មានចំនួនជាង១ពាន់៦លានដុល្លារ ដោយកើនឡើងប្រមាណ១២ភាគរយបើធៀបនឹងចំណូលពន្ធរយៈពេលដូចគ្នាឆ្នាំ២០១៩។
លោកបញ្ជាក់ថា ចំណូលពន្ធដារនេះរំពឹងថានឹងថយចុះទៅវិញនៅចុងឆ្នាំ ដោយសារតែវិបត្តិកូវីដ១៩មិនថមថយ។
លោក គង់ វិបុល លើកឡើងថា៖ «៦ខែក្នុងឆ្នាំ២០២០នេះ ចំណូលយើងទប់ទល់បាន តែយើងរំពឹងថានៅខែកក្កដា សីហា កញ្ញានេះ ចំណូលនឹងថយចុះ ថយចុះដោយសារវិធានការជួយសម្រួលពន្ធនានាដែលរដ្ឋាភិបាលបានដាក់ចេញ។ ចុងឆ្នាំតទៅទៀត យើងរំពឹងថា កូវីដនឹងថមថយ តែទីផ្សាររបស់យើងដូចជាអឺរ៉ុប អាមេរិក ដូចជាមិនថមថយដែរ»។
អគ្គនាយកដ្ឋានពន្ធដារបានជំរុញឱ្យអង្គភាពអាជីវកម្មទាំងអស់ចុះបញ្ជីអាជីវកម្មតាមអនឡាញ ជំរុញឱ្យបង់ពន្ធអចលនទ្រព្យ ជំរុញឱ្យបង់ពន្ធលើមធ្យោបាយធ្វើដំណើរដោយលើកលែងលើពន្ធប្រថាប់ត្រា និងរៀបចំឱ្យបង់ពន្ធតាមប្រពន្ធអេឡិចត្រូនិច (E Payments)។
សារាចរណែនាំស្ដីពីការរៀបចំផែនការយុទ្ធសាស្ត្រថវិកាឆ្នាំ២០២០-២០២៣ បង្ហាញទៀតថា ដើម្បីសម្រេចទិសដៅបង្កើនចំណូលពន្ធដារឆ្លើយតបនឹងការប្រឈមចំពោះជំងឺកូវីដ១៩ ពន្ធដារនឹងពង្រឹងការចុះបញ្ជីអ្នកជាប់ពន្ធ ផ្ដល់សេវាអ្នកជាប់ពន្ធ ធ្វើសវនកម្ម ស៊ើបអង្កេត ប្រមូលបំណុលពន្ធ និងដោះស្រាយបណ្ដឹងតវ៉ា។ រដ្ឋាភិបាលក៏ជំរុញឱ្យចុះបញ្ជីអចលនទ្រព្យនៅរាជធានីភ្នំពេញឱ្យបានពេញលេញតាមការអង្កេតជាដើម។ល។
សារាចរណែនាំនេះ បញ្ជាក់ថា អង្គភាពគយនិងរដ្ឋាករក៏ត្រូវពង្រឹងដែរ ដោយប្ដេជ្ញាចិត្តពង្រឹងរដ្ឋបាលគយនិងសម្រួលពាណិជ្ជកម្ម។ កម្ពុជានឹងកែលម្អប្រព័ន្ធប្រមូលពន្ធគយ បង្កើនប្រសិទ្ធភាពប្រមូលពន្ធ កាត់បន្ថយការិយាធិបតេយ្យ។ល។
សារាចរណែនាំក៏បានបង្ហាញពីវិធីប្រមូលចំណូលមិនមែនសារពើពន្ធ ដោយផ្តោតសំខាន់លើប្រសិទ្ធភាពនៃការគ្រប់គ្រងទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ។ រដ្ឋាភិបាលនឹងពង្រឹងនៃការអនុវត្តប្រព័ន្ធបច្ចេកវិទ្យាព័ត៌មាន អនុវត្តការបង់ចំណូលមិនមែនពន្ធតាមអនឡាញ ពង្រឹងប្រព័ន្ធគ្រប់គ្រងសារពើភណ្ឌទ្រព្យសម្បត្តិរដ្ឋ បង្កើនចំណូលពីធនធានរ៉ែ បង្កើតតំបន់ទេសចរណ៍បន្ថែម។ល។
ប្រធានមជ្ឈមណ្ឌលប្រជាពលរដ្ឋដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍និងសន្តិភាព លោក យង់ គីមអេង មានប្រសាសន៍ថា ស្ថាប័នរដ្ឋរឹតបន្តឹងការចំណាយមួយចំនួនធំរួចមែន ប៉ុន្តែរដ្ឋាភិបាលបានដំឡើងតំណែងកូនៗអ្នកធំឱ្យកាន់តួនាទីធំៗទន្ទឹមគ្នាដែរ ដែលទង្វើនេះមិនអាចកាត់បន្ថយបន្ទុកថវិកាជាតិបានទេ។ លោកបញ្ជាក់ថា ការបែងចែកមុខងារតួនាទីមន្ត្រីឱ្យបានច្បាស់លាស់និងការបោសសម្អាតអំពើពុករលួយ ជាយន្តការសំខាន់សម្រាប់បង្កើនចំណូលថវិកាជាតិ។
លោក យង់ គីមអេង លើកឡើងថា៖ «រឿងដែលសំខាន់បំផុត គឺត្រូវតែគ្រប់គ្រងឱ្យបានផងដែរពាក់ព័ន្ធរឿងអំពើពុករលួយ ធ្វើម៉េចកុំឱ្យកើតមានអំពើពុករលួយនៅស្ថាប័នរដ្ឋ។ អាហ្នឹងបើសិនធ្វើបាន គឺជួយបានមែនទែន ដែលអាចឱ្យរដ្ឋគ្រប់គ្រងចំណាយមានប្រសិទ្ធភាព»។
ធនាគារពិភពលោក កាលពីខែមិថុនា បានចេញរបាយការណ៍មួយមានចំណងជើងថា «កម្ពុជានៅក្នុងកាលៈទេសៈមានវិបត្តិកូវីដ១៩» (Cambodia in the Time of COVID-19) ដោយកត់សម្គាល់ថា ការរាតត្បាតនៃជំងឺកូវីដ១៩កំពុងបង្កការប៉ះទង្គិចយ៉ាងដំណំទៅលើក្បាលម៉ាស៊ីនសំខាន់ៗនៃសេដ្ឋកិច្ចរបស់កម្ពុជា រួមមាន វិស័យទេសចរណ៍ ឧស្សាហកម្មនាំចេញ និងផ្នែកសំណង់ទាំងអស់។ វិស័យទាំងនេះតំណាងឱ្យជាង៧០ភាគរយនៃកំណើនសេដ្ឋកិច្ចនិងផ្តល់ការងារមានកម្រៃប្រមាណជា៤០ភាគរយនៃការងារសរុបរបស់ប្រទេស។ វិបត្តិនេះប៉ះទង្គិចយ៉ាងខ្លាំងដល់កំណើនសេដ្ឋកិច្ចនិងធ្វើឱ្យការងាររបស់មនុស្សយ៉ាងហោចណាស់១,៧៦លាននាក់ ស្ថិតក្នុងហានិភ័យ។
របាយការណ៍នេះព្រមានដែរថា តម្លៃនៃទីផ្សារអចលនទ្រព្យស្រុតចុះ ហើយទំនងជានឹងឈានទៅបញ្ចប់ការរីកលូតលាស់នៃវិស័យសំណង់។ កម្ចីមិនដំណើរការ (កម្ចីខូច) ត្រូវបានរំពឹងថា នឹងអាចមានទំហំកាន់តែធំឡើងក្នុងពេលដែលពុំទាន់មានការទូទាត់សងឥណទានបច្ចុប្បន្នដែលត្រូវបានធ្វើកន្លងមកចំពោះវិស័យសំណង់ អចលនទ្រព្យ និងការលក់ទិញលំនៅឋានតាមរយៈការបង់រំលស់។
របាយការណ៍បានស្នើឡើងនូវអនុសាសន៍គោលនយោបាយមួយចំនួនជាបន្ទាន់ ជំនួយសេដ្ឋកិច្ចនិងការពារសុខភាពសាធារណៈ ស្តារឡើងសេដ្ឋកិច្ចឱ្យងើបឡើងវិញក្នុងរយៈពេលខ្លីនិងជួយពង្រឹងភាពធន់នៃផ្នែកម៉ាក្រូសារពើពន្ធនិងសង្គមនៅក្នុងរយៈពេលមធ្យម៕
