យុត្តិធម៌និងសន្តិភាពមានការជជែកគ្នាច្រើននៅកម្ពុជានៅក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ ដោយក្រុមខ្លះថា សន្តិភាពសំខាន់ជាងយុត្តិធម៌ ខ្លះថា យុត្តិធម៌សំខាន់ជាងសន្តិភាព ហើយក្រុមខ្លះទៀតថា យុត្តិធម៌និងសន្តិភាពមិនអាចខ្វះគ្នាបានទេ។
ក្រុមដែលផ្តោតខ្លាំងលើសន្តិភាពគឺក្រុមគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជាដែលជាគណបក្សកាន់អំណាច ដោយអះអាងថា បើគ្មានសន្តិភាព ប្រទេសមានសង្គ្រាម មានតែការកាប់សម្លាប់ដូចសម័យខ្មែរក្រហមនោះ មិនអាចនិយាយពីយុត្តិធម៌ឬសិទ្ធិមនុស្សបានទេ។
ចំណែកក្រុមមួយទៀត ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលនិងគណបក្សមិនមែនរដ្ឋាភិបាល តែងលើកឡើងពីយុត្តិធម៌ ដោយអះអាងថា បើគ្មានយុត្តិធម៌នោះទេ គឺមិនអាចមានសន្តិភាពឬសន្តិភាពមិនអាចស្ថិតស្ថេរបានទេ គឺថា បើគ្មានយុត្តិធម៌នោះនាំឱ្យមានការឈឺចាប់ ហើយបើមានការឈឺចាប់ នឹងនាំឱ្យមានការតស៊ូប្រឆាំងឈានដល់កើតជម្លោះឬសង្គ្រាមមិនខានឡើយ។
បើទោះជាបក្សកាន់អំណាចលើកឡើងពីប្រយោជន៍ធំធេងឬថា «បើគ្មានសន្តិភាព ក៏គ្មានអ្វីៗដូចថ្ងៃនេះ» ក៏ដោយ ក៏ក្រុមនេះមិនដែលច្រានចោលថា យុត្តិធម៌មិនសំខាន់ដែរ គ្រាន់តែថា យុត្តិធម៌ ឬសិទ្ធិមនុស្ស ឬប្រជាធិបតេយ្យនោះ កើតឡើងពីសន្តិភាព។ រហូតដល់ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ពិសេសលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ណែនាំឱ្យសរសេរពាក្យ«អរគុណសន្តិភាព»នៅគ្រប់ទីកន្លែង មិនថាសាលារៀន មន្ទីរពេទ្យ អគាររដ្ឋ តាមដងផ្លូវសាធារណៈ ឬនៅតាមតុលាការនោះទេ។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃនិងជាអនុប្រធានគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក ស ខេង ថ្លែងកាលពីថ្ងៃទី១៩ ខែសីហាថា សន្តិភាពដែលកើតឡើងនៅកម្ពុជាបច្ចុប្បន្ននេះ បានមកដោយលំបាក ហើយលោកថា ទោះក្នុងតម្លៃណាក៏ត្រូវតែការពារសន្តិភាពឱ្យបាន។
ទោះយ៉ាងណា លោក ស ខេង មិនភ្លេចរំឭកមន្ត្រីរបស់លោករៀបចំប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ឱ្យបានល្អព្រោះលោកជឿថា យុត្តិធម៌ជាគ្រឹះនៃសន្តិភាពនិងស្ថិរភាព។
លោក ស ខេង៖ «ការកសាងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ពីលើដល់ក្រោមគឺជាគ្រឹះដ៏សំខាន់ ដើម្បីឱ្យស្រុកទេសយើងមានស្ថិរភាព មានស្ថិរភាពយូរអង្វែង! ព្រោះពិសោធន៍លើសកលលោកនេះ វាអញ្ចឹង! មិនថាតែកម្ពុជាទេ អាឈ្លោះបាក់បែកគ្នាទៅជាសង្គ្រាមហ្នឹង វាមកពីអញ្ចឹង»។
ទាក់ទងជាមួយបញ្ហាយុត្តិធម៌នេះ លោក ស ខេង បញ្ជាក់ថា មិនមែនសំដៅតែរឿងជម្លោះប្តឹងផ្តល់នៅតុលាការនោះទេ លោកថា បញ្ហាពលរដ្ឋក្រីក្រ អត់ឃ្លាន ឬគ្រោះធម្មជាតិផ្សេងៗ ក៏លោកជំរុញឱ្យអាជ្ញាធរយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយ ដោយមិនប្រកាន់និន្នាការបក្សនយោបាយទេ គឺលោកហៅថា យុត្តិធម៌ក្នុងការរស់នៅក្នុងសង្គម។
លោក ស ខេង ក៏បានរំឭកប្រាប់មន្ត្រីកុំឱ្យយកគំរូតាមខ្មែរក្រហមដែលធ្វើបាបពលរដ្ឋ ហើយថា ជាលទ្ធផលក៏ទទួលផលអាក្រក់វិញ។
លោក ស ខេង៖ «ហើយបើធ្វើតាមរបៀប ប៉ុល ពត យើងដឹងទាំងអស់គ្នាហើយ គឺមិនខ្ចីស្តាប់ មិនខ្ចីរវល់ពីពលរដ្ឋ ហើយនាំគ្នាគិតតែពីកាប់សម្លាប់។ កាប់សម្លាប់ពលរដ្ឋអត់ដឹងខ្យល់អី អត់មានកំហុស រហូតដល់កាប់សម្លាប់គ្នាឯង [ថ្នាក់ដឹកនាំ]ដឹកនាំកំពូលហ្នឹង។ ចឹងបានគេហៅថា កម្មរបស់គាត់ ទីបំផុតត្រូវដួលរលំ ហើយបែកបាក់ខ្ទេចខ្ទីគ្មានសេសសល់ទេ»។
លោក ស ខេង ក៏បានរំឭកមន្ត្រីការពារកុំឱ្យមានការគាបសង្កត់យកដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋ ហើយបើមានជម្លោះដីធ្លីកើតឡើង ត្រូវយកចិត្តទុកដាក់ដោះស្រាយផ្តល់យុត្តិធម៌ជូនពលរដ្ឋ។ លោកបញ្ជាក់ថា ពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះពីការគាបសង្កត់រំលោភយកដីធ្លី ចេញតវ៉ារកយុត្តិធម៌ជារឿងត្រឹមត្រូវ។
សម្រាប់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលតែងតែលើកឡើងថា លោកប្តូរជីវិតដើម្បីបានសន្តិភាពជូនជាតិនោះ ក៏លើកឡើងថា លោកជាអ្នកដែលមានចិត្តអាណិតអាសូរដល់ពលរដ្ឋដែលជួបការលំបាកនិងជួយស្វែងរកដំណោះស្រាយ។
កាលពីថ្ងៃទី១៦ ខែសីហា លោក ហ៊ុន សែន លើកឡើងថា លោកអន្តរាគមន៍ទៅស្ថាប័នផ្តល់កម្ចីឱ្យអនុគ្រោះដល់ពលរដ្ឋដែលជំពាក់បំណុលក្នុងស្ថានភាពវិបត្តិសេដ្ឋកិច្ចដោយសារកូវីដ១៩នេះ។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «គ្មានអ្នកណាដែលមានចិត្តជ្រះថ្លាជាង ហ៊ុន សែន ទេ! ខ្ញុំអំពាវនាវឱ្យមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ឱ្យធនាគារមានការយោគយល់ចំពោះអ្នកដែលជំពាក់ប្រាក់ ហើយបានឱ្យរៀបចំឥណទានឡើងវិញ រហូតដល់រាប់សិបម៉ឺនគ្រួសារឯណោះ»។
ទោះជាយ៉ាងណា លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីមិនយោគយល់ដល់អ្នកដែលលោកចាត់ទុកថា ស្តាប់តាមអតីតមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងស្ថិតនៅក្រៅប្រទេសនោះទេ។ លោកចាត់ទុកថា ក្រុមនេះព្យាយាមធ្វើសកម្មភាពបង្កឱ្យមានបញ្ហានៅក្នុងសង្គមឬបំផ្លាញសន្តិភាពដែលបានមកដោយលំបាក។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីអំពាវនាវឱ្យស្ថាប័នផ្តល់កម្ចីរឹបអូសយកទ្រព្យសម្បត្តិ ផ្ទះសម្បែង ឬដីធ្លីអ្នកដែលកំពុងធ្វើសកម្មភាពតាមមេដឹកនាំបក្សប្រឆាំងនៅក្រៅប្រទេស ដែលលោកចាត់ទុកថា ជាក្រុមឧទ្ទាមនោះ។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «លើកទឹកចិត្តឱ្យរឹបអូស ដោយសារតែអ្នកឯងខូច ដូច្នេះលទ្ធផលដែលអ្នកឯងខូចទទួលបានមកវិញ គឺការរឹបអូសដីធ្លីនិងផ្ទះសម្បែង។ ប៉ុន្តែអ្នកស្លូតត្រង់ត្រូវទទួលបានការយោគយល់ពីធនាគារនិងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ។ ប្រាប់អ្នកឯងឱ្យដឹង ភ្លឺភ្នែកសារជាថ្មីម្តងទៀត! កុំរួចហើយមកធ្វើបាតុកម្ម មើលមុខអាបាតុកម្មហ្នឹង អាចូលរួមធ្វើបាតុកម្ម អាហ្នឹងមានជំពាក់ធនាគារឬអត់? បើមានជំពាក់ធនាគារ គឺធនាគារហ្នឹងគាត់រឹបទៅ មីក្រូហ្នឹងគាត់រឹបទៅ ឱ្យហ្អែងបន្ថែមតែហ្មងទៅ»។
និយាយពីក្រុមអ្នកតវ៉ាឬបាតុកម្ម បច្ចុប្បន្នមានទាំងក្រុមតូច ក្រុមធំ ពេលខ្លះដើរជាក្បួន ពេលខ្លះ បិទផ្លូវ ហើយក៏មានផ្ទុះហិង្សាឬមានការបង្ក្រាបពីសមត្ថកិច្ចដែរ។ ក្រុមតវ៉ាទាំងនោះមានដូចជា ពលរដ្ឋអះអាងថា រងការរំលោភបំពានដីធ្លីពីអ្នកមានប្រាក់មានអំណាច ក្រុមកម្មកររោងចក្រអះអាងថា ថៅកែមិនបើកប្រាក់ឈ្នួលឱ្យ ឬ ក្រុមសកម្មជនបរិស្ថាននិងអ្នកប្រឆាំងការបោះបង្គោលព្រំដែនជាមួយវៀតណាម ជាដើម។
មិនមែនតែនៅកម្ពុជាទេដែលជជែកវែកញែកពីយុត្តិធម៌និងសន្តិភាពនេះ អ្នកប្រាជ្ញនិងមេដឹកនាំល្បីៗលើពិភពលោក ទាំងបច្ចុប្បន្ននិងកាលពីអតីតកាល ក៏បានជជែកពីបញ្ហានេះដែរ។
មេដឹកនាំទាមទារសិទ្ធិសេរីភាពមួយរូបនៅអាមេរិក លោក Martin Luther King Jr លើកឡើងថា៖ «សង្គមមានសន្តិភាពពិតប្រាកដ មិនមែនគ្រាន់តែមិនមានសង្គ្រាមឬជម្លោះនោះទេ គឺវាត្រូវតែមានយុត្តិធម៌នៅក្នុងសង្គមនោះ»។
អ្នកទស្សនវិជ្ជាជនជាតិអាល្លឺម៉ង់ លោក Martin Luther លើកឡើងថា៖ «សន្តិភាពមានសារៈសំខាន់ជាងយុត្តិធម៌ ហើយសន្តិភាពមិនធ្វើឱ្យមានប្រយោជន៍សម្រាប់យុត្តិធម៌ទេ ប៉ុន្តែយុត្តិធម៌អាចនាំឱ្យមានប្រយោជន៍សម្រាប់សន្តិភាព»។
ចំពោះសម្តេច Pope Paul VI លើកឡើងថា «បើសិនជាអ្នកចង់បានសន្តិភាព នោះអ្នកត្រូវធ្វើកិច្ចការដើម្បីជំរុញឱ្យមានយុត្តិធម៌ជាមុនសិន»៕
