ប្រជាពលរដ្ឋសាមញ្ញ កម្មករនិយោជិត ឧកញ៉ា និងអ្នកមានអំណាចជាដើម ចេញមុខតវ៉ាប្រឆាំងរឿងរ៉ាវអ្វីមួយភាគច្រើនគឺជារឿងដែលប៉ះពាល់ដល់ខ្លួនឯងផ្ទាល់ ដែលជាការទាមទារផលប្រយោជន៍ដាច់ដោយដុំៗទៅតាមក្រុមឬបុគ្គលដែលប៉ះពាល់។
ទាំងនៅរាជធានីភ្នំពេញ និង នៅតាមបណ្តាខេត្តនានា ការតវ៉ាដែលលេចធ្លោជាងគេគឺរឿងវិវាទដីធ្លី។ ពលរដ្ឋដែលមានជម្លោះដីធ្លីតែងតវ៉ាដោយចោទថា ក្រុមហ៊ុន ឬអ្នកមានអំណាចបានបំពានច្បាប់ដណ្តើមយកដីជាកម្មសិទ្ធិរបស់ពួកគាត់។
ការតវ៉ារឿងដីធ្លីមានឈានដល់ការបិទផ្លូវ មានអំពើហិង្សាដល់ស្លាប់ មានចាប់ខ្លួន ហើយរឿងខ្លះក៏ដោះស្រាយបានក្រោយតវ៉ា ហើយរឿងខ្លះក៏នៅតែគ្មានដំណោះស្រាយទោះតវ៉ាជាង១០ឆ្នាំហើយក៏ដោយ។
ក្រៅពីជម្លោះដីធ្លីគឺកម្មកររោងចក្រ សកម្មជនបរិស្ថានក៏ធ្វើសកម្មភាពតវ៉ាជាបន្តបន្ទាប់ដែរគឺទាំងនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងនៅតាមបណ្តាខេត្ត។
ការតវ៉ាស្វែងដោយមិនសុខចិត្តរឿងអ្វីមួយមិនមែនសុទ្ធតែពលរដ្ឋសាមញ្ញ ឬអ្នកមានជីវភាពក្រីក្រនោះទេគឺក្រុមអ្នកមានទ្រព្យសម្បត្តិ និង មានអំណាចក៏ធ្លាប់តវ៉ាក្រៅប្រព័ន្ធតុលាការដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ដែរ។
កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៧ លោក ហ៊ុន សាន បងប្រុសបង្កើតរបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលមានឋានៈជា ឧត្តមមន្ត្រីក៏ធ្លាប់បានធ្វើលិខិតរកកិច្ចអន្តរាគមន៍ដែរ ដោយចោទថា លោក ម៉ក់ ជីតូ អគ្គស្នងការរងនគរបាលជាតិ កៀបសង្កត់និងរំលោភយកដីក្រុមគ្រួសាររបស់លោក។ លិខិតនោះលោកបានផ្ញើទៅ លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ។
លិខិតលោក ហ៊ុន សាន៖ «សូមសម្តេចជួយណែនាំឯកឧត្តម ម៉ក់ ជីតូ ដែលតែងតែការពារជនល្មើសរំលោភយកដីរបស់ខ្ញុំនិងកូនខ្ញុំ ធ្វើឱ្យបាត់បង់ភាពកក់ក្តៅ ធ្លាក់ចុះប្រជាប្រិយភាព បែកបាក់សាមគ្គីផ្ទៃក្នុង ជំនឿទុកចិត្តក្នុងជួរគណបក្សប្រជាជន ពិសេសក្រុមគ្រួសារថ្នាក់ដឹកនាំប្រទេស»។
កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៩ ភរិយាលោកឧកញ៉ា ថោង សារ៉ាត់ អ្នកស្រី ទាវ ធីតា បាននាំគ្នាជាក្រុមទៅទ្រហោយំនៅមុខសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ ហើយបានរិះគន់បរិហារប្រធានតុលាការនិងមន្ត្រីពាក់ព័ន្ធថា ប្រើល្បិចចាប់ស្វាមីរបស់អ្នកស្រីទាំងមិនមានកំហុស។ អ្នកស្រីក៏បានអំពាវនាវឱ្យលោក ហ៊ុន សែន ផ្តល់យុត្តិធម៌ដល់ស្វាមីរបស់អ្នកស្រី។
អ្នកស្រី ទាវ ធីតា៖ «ប្តីខ្ញុំមិនបានដឹងអីទាំងអស់ អយុត្តិធម៌ណាស់។ សម្តេច ហ៊ុន សែន ត្រូវតែធ្វើរឿងនេះឱ្យមានយុត្តិធម៌ឡើងវិញ មិនអ៊ីចឹងទេ! ប្រទេសជាតិក្តៅក្រហាយណាស់ មិនអាចមានអ្នកណាជ្រកកោនបានទេ។ កុំឱ្យគេចោទខ្លាំងជាងហ្នឹងទៀត។ ប្តីខ្ញុំមិនបានធ្វើអីខុស ភស្តុតាងក៏មាន ស្អីក៏មាន។ ហេតុអី? ហេតុក៏ធ្វើបែបនេះ?»
ថ្មីៗនេះ ប្រជាពលរដ្ឋមួយចំនួនដែលជាអ្នកមានជីវភាពធូរធារ រស់នៅក្នុងទីក្រុងរណបហ្គ្រេនភ្នំពេញ ខណ្ឌសែនសុខ រាជធានីភ្នំពេញ បានអះអាងថា ពួកគេបានរងនូវការគំរាមកំហែងដោយអាវុធ បន្ទាប់ពីបានធ្វើសកម្មភាពតវ៉ាកុំឱ្យមានការលុបស្រះទឹកក្នុងតំបន់នោះ។
ទាំងនេះបង្ហាញថា ប្រតិកម្មឬការទាមទាររបស់ពលរដ្ឋមិនបានធ្វើឡើងដើម្បីការពារសិទ្ធិ ឬ ដើម្បីផលប្រយោជន៍រួមគ្នានោះទេគឺទាល់តែប៉ះចំពួកគេផ្ទាល់ បើទោះជានៅក្នុង រដ្ឋធម្មនុញ្ញឬច្បាប់នានាបានផ្តល់សិទ្ធិឱ្យពលរដ្ឋក្នុងនាមជាម្ចាស់ប្រទេសជ្រើសរើសតំណាង ហើយតាមដានតំណាងក្នុងការបំពេញការងារក៏ដោយ។
ការអនុវត្តវិធានការ ឬ ច្បាប់បានជោគជ័យគឺមិនអាចខ្វះការចូលរួមពីប្រជាពលរដ្ឋឬ សាធារណជនបានទេ។ ប្រមុខរដ្ឋាភិបាលគឺលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន តែងតែអំពាវនាវឱ្យសាធារណជនចូលរួមក្នុងការអនុវត្តច្បាប់ឬវិធានការនានាដូចជា ករណីការពារកុំឱ្យឆ្លងរាលដាលមេរោគកូវីដ១៩ ការប្រឆាំងការចែកចាយការចរាចរណ៍គ្រឿងញៀន ឬការបំផ្លាញព្រៃឈើខុសច្បាប់ជាដើម។
ក្នុងឱកាសទិវាសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាន លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីក៏តែងតែអំពាវនាវ ដល់អ្នកព័ត៌មានឱ្យផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានពិត និងហ៊ានផ្សព្វផ្សាយព័ត៌មានពីភាពខ្វះចន្លោះរបស់មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលផងដែរ ដើម្បីដើរតួនាទីជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងនិងកែលម្អ។
បើពិនិត្យលើព្រឹត្តិការណ៍ថ្មីៗ ដូចជាយុវជនថៃទាមទារឱ្យធ្វើកំណែទម្រង់អំណាចថ្នាក់ដឹកនាំ ពលរដ្ឋវៀតណាមទាមទារកុំឱ្យផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចឱ្យចិន ករណីពលរដ្ឋហុងកុងទាមទារឱ្យកាត់បន្ថយអំណាចិនលើដែនដីនេះ និង ពលរដ្ឋអាមេរិកទាមទារឱ្យពិនិត្យប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ក្រោយពេលនគរបាលសង្កត់កជនជាតិអាមេរិកស្បែកខ្មៅម្នាក់ស្លាប់ជាដើម។ ទាំងនេះសុទ្ធតែបង្ហាញពីការទាមទារជំរុញឱ្យមានការគិតគូពីប្រយោជន៍រួមទាំងអស់។
ការទាមទាររបស់ពលរដ្ឋមិនមែនសំដៅតែលើការលើកបដា តវ៉ាតាមដងផ្លូវឬ តវ៉ានៅតាមស្ថាប័ននានានោះទេគឺនៅក្នុងច្បាប់ផ្តល់សិទ្ធិឱ្យពលរដ្ឋជាម្ចាស់ឆ្នោតអាចតាមដានការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាលជាស្ថាប័ននីតិប្រតិបត្តិ ហើយបើមើលឃើញថា ចំណុចដែលកំពុងអនុវត្តអាចធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ក្រុមណាមួយឬ ប្រយោជន៍ជាតិគឺ ពលរដ្ឋអាចបង្ហាញក្តីកង្វល់ទាំងនោះតាមរយៈតំណាងរាស្ត្រ ដែលពួកគេបោះឆ្នោតឱ្យធ្វើការនៅក្នុងសភា។
តែអ្វីដែលជាចំណុចសំខាន់ តើពលរដ្ឋបានតាមដានកិច្ចការរបស់រដ្ឋាភិបាលដែរឬទេ? ហើយពលរដ្ឋស្គាល់តំណាងរាស្ត្រណាខ្លះ? ហើយពលរដ្ឋមានឆន្ទៈការពារផលប្រយោជន៍រួមឬ ផលប្រយោជន៍ជាតិកម្រិតណា?
មធ្យោបាយនៃការតវ៉ា ឬ បង្ហាញពីក្តីរបស់ប្រជាពលរដ្ឋគឺទាំងលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន និង លោក ស ខេង រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃ សុទ្ធតែបានណែនាំដល់មន្ត្រីថ្នាក់ក្រោមយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហារបស់ពលរដ្ឋ ហើយឱ្យមន្ត្រីតាមដានការលើកឡើងពីទុក្ខលំបាកឬ ការមិនសុខចិត្តណាមួយដែលពលរដ្ឋលើកឡើងក្នុងហ្វេសប៊ុករបស់ថ្នាក់ដឹកនាំទាំងពីរ។
ទាំងនេះកាន់តែបង្ហាញភាពងាយស្រួលថែមទៀតគឺបើពលរដ្ឋចង់ចូលរួមគំនិតយោបល់ទៅកាន់ថ្នាក់ដឹកនាំក៏អាចបង្ហាញទៅតាមប្រព័ន្ធបណ្តាញទំនាក់ទំនងសង្គមបានដែរ ដោយមិនបាច់ចំណាយពេល ឬ ថវិកាក្នុងការធ្វើដំណើរនោះទេ។
សាររបស់លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីក៏ត្រូវបានមន្ត្រីថ្នាក់ក្រោម រៀបចំជាផ្ទាំប៉ាណូធំៗដាក់នៅតាមផ្លូវនានាដែល បញ្ជាក់ថា មន្ត្រីទាំងអស់ជាអ្នកបម្រើប្រជាពលរដ្ឋ មិនមែនជាចៅហ្វាយនាយពលរដ្ឋនោះទេ។
ផលប៉ះពាល់ជាលក្ខណៈរួមគ្នា ហើយមិនសូវមានពលរដ្ឋនៅតាមមូលដ្ឋានអើពើរួមមានដូចជា ករណី ចោលសំរាមនៅតាមបឹង ស្ទឹង ព្រែក ទន្លេ ករណីផលប៉ះពាល់ដោយសារគ្រឿងញៀន គ្រឿងស្រវឹងនៅក្នុងភូមិ ឬ ឃុំជាច្រើន ដែលមានស្ទើរគ្រប់កន្លែងនោះ ក៏មិនសូវឃើញមានប្រតិកម្ម ឬ ការចូលរួមជាគំនិតឬ សកម្មភាពរបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិឃុំទាំងនោះដើម្បីជំរុញឱ្យមានការដោះស្រាយនោះទេ៕
