សកម្មជនការពារសិទ្ធិមនុស្ស ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ដែលបានគេចព្រះកាយពីប្រទេសកម្ពុជា ក្រោយរងបណ្ដឹងរំលោភសេពសន្ថវៈដ៏ចម្រូងចម្រាសនោះ ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យថ្លែងនៅកិច្ចប្រជុំនៅក្រុមប្រឹក្សាសិទ្ធិមនុស្សអង្គការសហប្រជាជាតិ ប៉ុន្តែតំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានថ្លែងជំទាស់រហូតដល់ទៅ៣លើក។
ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា ត្រូវបាននាំយកទៅជជែកនៅក្នុងកិច្ចប្រជុំដាច់ដោយឡែកមួយរវាងអ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត និងតំណាងនៃភាគីពាក់ព័ន្ធកាលពីយប់ថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ម្សិលមិញនេះ ក្នុងនោះមានទាំងព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ផងដែរ។
ក្រោយពេលព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ចាប់ផ្ដើមថ្លែងបានត្រឹមតែប៉ុន្មានវិនាទី អគ្គរាជទូតកម្ពុជាប្រចាំនៅការិយាល័យអង្គការសហប្រជាជាតិក្នុងទីក្រុងហ្សឺណែវ លោក អាន សុខខឿន បានស្នើទៅប្រធាននៃកិច្ចប្រជុំឱ្យពិចារណាទៅលើភាពស្របច្បាប់របស់ព្រះសង្ឃអង្គនេះ។
តំណាងកម្ពុជារូបនេះ បានប្រាប់ទៅប្រធានដឹកនាំកិច្ចប្រជុំនោះថា ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត លែងជាព្រះសង្ឃទៀតហើយ ដោយលោកថា ព្រះសង្ឃអង្គនេះត្រូវបានចោទប្រកាន់ពីបទ«រំលោភសេពសន្ថវៈ»ពីសំណាក់អាជ្ញាធរកម្ពុជា។
លោក អាន សុខខឿន ថ្លែងថា៖ «រដ្ឋាភិបាលបានផ្ញើមកខ្ញុំ ព្រះសង្ឃនេះមិនមែនជាព្រះសង្ឃពិតប្រាកដទេ។ គាត់ត្រូវបានគេផ្សឹកនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជារួចហើយ។ ទីពីរ គាត់ក៏ត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ពីបទរំលោភសេពសន្ថវៈនិងបំភ្លៃ យោងតាមមាត្រា២៩៣និង៣០៥ នៃក្រមព្រហ្មទណ្ឌនៅកម្ពុជា»។
ការទាមទារដោយតំណាងកម្ពុជានេះ ត្រូវបានបន្ទោរពីសំណាក់តំណាងនៃប្រទេសមួយចំនួន មានប្រទេសចិន រុស្ស៊ី វេណេស៊ុយអេឡា គុយបា សុទ្ធតែជាប្រទេសដែលស្ថានភាពនៃការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ត្រូវបានដាក់ឱ្យឃ្លាំមើលផងដែរ។
តំណាងរុស្ស៊ីថ្លែងថា៖ «យើងគាំទ្ររបាយការណ៍ដែលមានសណ្តាប់ធ្នាប់នៃសមាជិក និងស្នើសុំទៅលេខាធិការនេះដើម្បីបញ្ជាក់ពីការទទួលស្គាល់ជាផ្លូវការរបស់អង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលនេះចំពោះព្រះសង្ឃដែលកំពុងនិយាយនៅថ្ងៃនេះ»។
តំណាងប្រទេសចិនបានឡើងគាំទ្រសំណើរបស់ភាគីកម្ពុជា ដោយស្នើឱ្យប្រធានដឹកនាំនៃកិច្ចប្រជុំបញ្ជាក់ពីភាពស្របច្បាប់របស់ព្រះសង្ឃខ្មែរ ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត។
តំណាងរដ្ឋាភិបាលចិនថ្លែងថា៖ «ប្រទេសចិនគាំទ្រដល់ទស្សនៈដែលលើកឡើងដោយប្រទេសកម្ពុជា។ យើងសូមឱ្យលោកប្រធានបញ្ជាក់អំពីអត្តសញ្ញាណរបស់បុគ្គលរូបនេះ»។
ទោះជាយ៉ាងណា ក្រោយអន្តរាគមន៍ពីតំណាងរដ្ឋាភិបាលប្រទេសលោកសេរីមួយចំនួន ដូចជាប្រទេសអូស្ត្រាលី ជាដើម ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ត្រូវបានអនុញ្ញាតឱ្យថ្លែងអំពីស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជា។
ព្រះសង្ឃ លួន សុវ៉ាត ថ្លែងថា អស់រយៈពេលជាង១១ឆ្នាំហើយដែលព្រះអង្គបានការពារសិទ្ធិរបស់សហគមន៍ដែលត្រូវបានគេបង្ខំឱ្យចាកចេញពីភូមិកំណើតរបស់ខ្លួន។
ព្រះអង្គបន្តថា សព្វថ្ងៃនេះ ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជាកំពុងតែអាក្រក់ទៅៗ ពួកគេកំពុងតែសម្លាប់ប្រជាធិបតេយ្យ ដែលថា ព្រះអង្គចង់បានសន្តិភាពនិងយុត្តិធម៌។
ព្រះអង្គមានសង្ឃដីកាថា៖ «ខ្ញុំសូមអំពាវនាវដល់សហគមន៍អន្តរជាតិឱ្យមកជួយសង្គ្រោះលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា»។
ក្រោយថ្លែងបានតែប៉ុន្មានវិនាទីប៉ុណ្ណោះ ព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ត្រូវបានប្រាប់ឱ្យឈប់ ដោយសារតែអស់ពេលវេលាទៅហើយ។
វីអូឌីបានព្យាយាមសាកសួរបន្ថែមទៅព្រះតេជគុណ លួន សុវ៉ាត ផងដែរនៅថ្ងៃនេះ ប៉ុន្តែព្រះអង្គពុំឆ្លើយតបនោះឡើយ។
ប្រធានផ្នែកសិទ្ធិមនុស្សនិងដីធ្លីសមាគមការពារសិទ្ធិមនុស្សអាដហុក លោក នី សុខា បានជំរុញឱ្យកែប្រែការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស ដើម្បីស្ដារមុខមាត់រដ្ឋាភិបាលឡើងវិញ ជាជាងបង្ហាញឥរិយាបថការពាររដ្ឋាភិបាលបែបនេះនៅលើវេទិកាអន្តរជាតិ។
លោក នី សុខា ប្រាប់ថា៖ «បើសិនជាយើងមានអនុសាសន៍ពីអន្តរជាតិ ខ្ញុំគិតថា អាហ្នឹងជារឿងល្អដែលរដ្ឋាភិបាលយកអនុសាសន៍ហ្នឹងមកពិនិត្យនិងដោះស្រាយ។ បើយើងដោះស្រាយអនុសាសន៍ទាំងអស់ហ្នឹងបានហើយ ហើយប្រជាពលរដ្ឋមានការចូលរួមគាំទ្រទាំងអស់គ្នា ខ្ញុំថា អាហ្នឹងជាមុខមាត់រដ្ឋាភិបាលពិតប្រាកដហើយ»។
កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញនេះដែរ អ្នករាយការណ៍ពិសេសអង្គការសហប្រជាជាតិទទួលបន្ទុកសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត (Rohna Smith) ថ្លែងប្រាប់អង្គវេទិកាថា ស្ថានភាពសិទ្ធិមនុស្សនៅកម្ពុជានៅតែបន្តធ្លាក់ចុះ។
អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ថ្លែងថា៖ «លំហសង្គមស៊ីវិលនិងប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជាបន្តធ្លាក់ចុះ ហើយមានភស្តុតាងតិចតួចបង្ហាញពីការផ្លាស់ប្ដូរឆ្ពោះទៅរកការផ្សះផ្សាខាងនយោបាយ»។
ប៉ុន្តែលោក អាន សុខខឿន បានបង្ហាញការសោកស្ដាយចំពោះរបាយការណ៍លើកឡើងដោយអ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត ដោយចាត់ទុករបាយការណ៍នោះថា «ផ្ដោតតែមួយជ្រុង»។
លោក អាន សុខខឿន ថ្លែងតបថា៖ «វា [របាយការណ៍] ផ្ដោតតែលើជ្រុងម្ខាង និងផ្ដោតជ្រុលតែទៅលើសិទ្ធិស៊ីវិលនិងសិទ្ធិនយោបាយ ដោយការអភិវឌ្ឍវិជ្ជមានជាច្រើនមិនត្រូវបានលើកឡើង»។
តំណាងកម្ពុជារូបនេះបានប្រាប់ទៅកិច្ចប្រជុំនោះថា កម្ពុជាមានអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលជិត៦ពាន់ស្ថាប័ន និងមានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជិត២ពាន់អង្គភាព ដែលលោកថា ដំណើរការដោយសេរី។
ជាការឆ្លើយតប អ្នកស្រី រ៉ូណា ស្មីត បញ្ជាក់ផងដែរថា របាយការណ៍របស់អ្នកស្រីបានគ្របដណ្ដប់ទៅលើសិទ្ធិជាច្រើន ហើយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាអាចពិនិត្យមើលរបាយការណ៍របស់អ្នកស្រីបាន ខណៈអ្នកស្រីបញ្ជាក់ថា អ្នកស្រីនឹងបន្តធ្វើការជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជានិងដៃគូអភិវឌ្ឍន៍៕
