ក្នុងពេលបោះឆ្នោត ប្រជាពលរដ្ឋសហរដ្ឋអាមេរិកហាក់សប្បាយរីករាយដោយបានប្រើប្រាស់សិទ្ធិក្នុងការត្រួតពិនិត្យលើសមត្ថភាពមេដឹកនាំថា តើគួរត្រូវឱ្យដឹកនាំបន្តឬត្រូវជ្រើសរើសអ្នកថ្មីមកជំនួសវិញ ចំណែកពលរដ្ឋខ្មែរពេលបោះឆ្នោតព្រួយបារម្ភពីសង្គ្រាមហើយសម្រុកទិញស្បៀងអាហារទុក។
យើងពិនិត្យលើដំណើរការបោះឆ្នោតជ្រើសរើសប្រធានាធិបតីរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក ជាការប្រកួតប្រជែងរវាងលោក Donald Trump មកពីគណបក្សសាធារណរដ្ឋ និង លោក Joe Biden មកពីគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យ គឺដំណើរការដូចពេលមុនៗដែរ។
ពលរដ្ឋដែលទៅបោះឆ្នោតមិនមានការគំរាមកំហែង ក្រោយពេលបោះហើយ ពួកគេអាចនិយាយជាមួយអ្នកសារព័ត៌មានថា គេបោះឱ្យអ្នកនេះឬបោះឱ្យអ្នកនោះដោយផ្អែកលើហេតុផលផ្សេងៗ។ ការបង្ហាញជំហរគាំទ្រអ្នកណាម្នាក់របស់ពួកគេ ដោយមិនខ្លាចថា ភាគីម្ខាងទៀតមានការគំរាមកំហែងនោះទេ។
ចំណែកលទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតត្រូវបានប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឬស្ថានប័នធ្វើការងារលើកិច្ចការបោះឆ្នោត បានធ្វើបច្ចុប្បន្នភាពរហូតដោយមិនមានការហាមឃាត់ឬរារាំងពីស្ថាប័នណាមួយនោះទេ។
ដោយសារពលរដ្ឋមិនមានការភ័យខ្លាច ពួកគេមិនបានធ្វើសកម្មភាពណាមួយខុសប្រក្រតីនោះទេ ដូច្នេះនាំឱ្យទំនិញនៅតាមទីផ្សារ ការប្រកបអាជីវកម្មផ្សេងៗទៀត ក៏នៅតែដំណើរការប្រក្រតីធម្មតា។
ដោយឡែក ចំពោះការបោះឆ្នោតនៅកម្ពុជា ចាប់ពីអាណត្តិទី១ ឆ្នាំ១៩៩៣ ដល់អាណត្តិទី៦ ឆ្នាំ២០១៨ ជាអាណត្តិចុងក្រោយនោះ គឺពលរដ្ឋបង្ហាញការភ័យខ្លាចតាមរយៈការសម្រុកទិញស្បៀង អាហារ ដកលុយពីធនាគារ ឬហាមកូនចៅមិនឱ្យចេញក្រៅផ្ទះ ជាដើម។
អ្នកសិក្សាផ្នែកច្បាប់ដែលបានតាមដានដំណើរការច្បាប់និងនយោបាយ លោក ឃី ពិសី មើលឃើញថា ពលរដ្ឋអាមេរិកក្លៀវក្លាចូលរួមកិច្ចការបោះឆ្នោត ហាក់ដឹងពីតួនាទីរបស់ខ្លួនច្បាស់លាស់ នៅតែទៅបោះឆ្នោតទោះដឹងថាប្រឈមការឆ្លងមេរោគកូវីដ១៩។
លោក ពិសី លើកឡើងថា ពលរដ្ឋខ្មែរភ័យខ្លាច ដោយសារតែអ្នកនយោបាយមានការគំរាមកំហែងថា មានសង្គ្រាម ជេរប្រមាថ ឬចល័តរថគ្រោះហាក់ដូចត្រៀមធ្វើសង្គ្រាម ជាដើម។
លោក ឃី ពិសី៖ «អ្នកខ្លះទៅ ឱ្យតែជិតដល់ពេលបោះឆ្នោត នាំគ្នាទិញអង្ករ ទិញសៀង ទិញមី ត្រីខ ទុកហើយ! ព្រោះខ្លាចតែការបោះឆ្នោតហ្នឹងវានាំឱ្យមានបញ្ហា នាំឱ្យមានអសន្តិសុខក្នុងសង្គម។ អ៊ីចឹងនាំឱ្យពលរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាខុសពីពលរដ្ឋអាមេរិក ដែលពលរដ្ឋអាមេរិកគាត់សប្បាយរីករាយ។ អ៊ីចឹងពលរដ្ឋកម្ពុជា ឱ្យតែជិតដល់ពេលបោះឆ្នោត អារម្មណ៍ពួកគាត់គឺតែងតែភ័យហើយរកអង្កររកស្បៀងទុកហើយ»។
ចំពោះអ្នកសិក្សាផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ប៉ោ មករា លើកឡើងថា ពលរដ្ឋអាមេរិកសប្បាយរីករាយក្នុងការចូលរួមបោះឆ្នោត ដោយសារពួកគេទទួលបានការអប់រំបានខ្ពស់។ លោកបន្តថា ពលរដ្ឋអាមេរិកមិនមែនតាមដានតែនយោបាយនៅក្នុងប្រទេសទេ គឺតាមដាននយោបាយនៅលើពិភពលោកទាំងមូល។
លោក ប៉ោ មករា បន្តថា ចំពោះពលរដ្ឋខ្មែរនៅតែមានការភ័យខ្លាចខ្លាំងចំពោះកិច្ចការនយោបាយ។
លោក ប៉ោ មករា៖ «អាមេរិកនិងកម្ពុជា កម្រិតវប្បធម៌គឺខុសគ្នា អាចថា ខុសគ្នាដល់ពាក់កណ្តាល។ អ៊ីចឹងការយល់ដឹងរឿងនយោបាយ រឿងដឹកនាំប្រទេសហ្នឹង វាខ្ពស់ជាងកម្ពុជាឆ្ងាយណាស់ មិនមែនតែរឿងដឹកនាំនៅអាមេរិកហ្នឹងមួយទៀតទេ គឺពលរដ្ឋអាមេរិកយល់ដឹងពីការដឹកនាំពិភពលោកទាំងមូលតែម្តង»។
អ្នកសិក្សាផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយម្នាក់ទៀត លោក ម៉ី វុទ្ធី លើកឡើងថា មូលហេតុដែលនាំឱ្យពលរដ្ឋអាមេរិកមិនមានការព្រួយបារម្ភ ព្រោះពលរដ្ឋនៃប្រទេសមហាអំណាចនេះមានចំណេះដឹងខ្ពស់ បូកផ្សំជាមួយប្រព័ន្ធច្បាប់ឬរដ្ឋបាលនៃប្រទេសនេះរឹងមាំហើយ ទោះលោក Donald Trump ឬ Joe Biden ឈ្នះ ក៏មិនបានធ្វើឱ្យពលរដ្ឋអាមេរិកភ័យខ្លាចដែរ។
លោក ម៉ី វុទ្ធី៖ «នរណាក្តី Joe Biden ក្តី! Trump ក្តី! គឺពលរដ្ឋអាមេរិកមិនមានអីគួរឱ្យព្រួយបារម្ភទេ។ ចំណុចនេះ បើនិយាយស្រុកយើងវិញ យើងតែងតែបារម្ភ ជាប់អ្នកនេះ ជាប់អ្នកនោះ ឬជាប់អ្នកណាទេ? បារម្ភខ្លាចសង្គ្រាម ប៉ុន្តែនៅអាមេរិក អត់ទេបាទ អត់ទេ»។
ការបោះឆ្នោតនៅសហរដ្ឋអាមេរិក មិនមែនតែពលរដ្ឋអាមេរិកទេដែលនិយាយដោយសេរីនោះគឺពលរដ្ឋនៅតាមប្រទេសផ្សេងក៏នាំគ្នានិយាយនិងតាមដានព្រឹត្តិការណ៍នេះដែរ។ នៅប្រទេសឥណ្ឌាមានការរៀបចំធ្វើពិធីបួងសួងគាំទ្របេក្ខជនប្រធានាធិបតីអាមេរិកដែលពួកគេស្រលាញ់ឱ្យឈ្នះ។ នៅកម្ពុជា ទាំងការជជែកគ្នានៅតាមទីសាធារណៈឬនៅតាមបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុក គេនាំគ្នាជជែកផុសផុលពីការបោះឆ្នោតនៅអាមេរិកនេះ អ្នកខ្លះក៏បានភ្នាល់គ្នាផងដែរថា បេក្ខជនណាមួយឈ្នះ។
អ្នកនយោបាយនិងពលរដ្ឋអាមេរិក
នៅក្នុងអំឡុងពេលនៃយុទ្ធនាការឃោសនាបោះឆ្នោត បេក្ខជនប្រធានាធិបតីបានជជែកដេញដោលជាសាធាណរៈនិងផ្សាយតាមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយនានា ពីគោលនយោបាយដឹកនាំប្រទេស ការធ្វើឱ្យប្រសើរឡើងសេវាថែទាំសុខភាព ប្រឆាំងអំពើពុករលួយ ពង្រឹងសន្តិសុខផ្ទៃក្នុង ការពង្រីកសេដ្ឋកិច្ច និងពង្រឹងឥទ្ធិពលអាមេរិកលើឆាកអន្តរជាតិ ជាដើម។
នៅក្នុងសារនយោបាយរបស់អ្នកនយោបាយអាមេរិក មិនបានលើកឡើងពីសង្គ្រាមឬអសន្តិសុខកើតឡើងពេលភាគីណាមួយចាញ់នោះទេ គឺពួកគេលើកឡើងតែពីគោលនយោបាយដែលពួកគេបានស្រាវជ្រាវ រកឃើញគន្លឹះធ្វើយ៉ាងណាឱ្យប្រជាពលរដ្ឋបានសុខ ប្រទេសជាតិរីកចម្រើន និងមានឥទ្ធិពលលើពិភពលោក។
ចំពោះពលរដ្ឋអាមេរិកដែលទទួលបានការអប់រំខ្ពស់ ក៏បានតាមដានគោលនយោបាយរបស់បេក្ខជននីមួយៗពេលឃោសនា មុនឈានដល់ការសម្រេចចិត្តគាំទ្រដល់បុគ្គលណាមួយដោយមិនសម្រេចព្រោះមានការភ័យខ្លាចនោះទេ។ ការសម្រេចគាំទ្រអ្នកនយោបាយនោះទៀតសោត គឺពលរដ្ឋអាមេរិកមិនបានគាំទ្រលើបុគ្គលណាមួយផ្តាច់មុខនោះទេ។
អ្នកនយោបាយនិងពលរដ្ឋកម្ពុជា
នៅកម្ពុជាក្លាយទៅជារឿងធម្មតាទៅហើយ គឺមិនថាជិតដល់ពេលបោះឆ្នោតឬពេលធម្មតាទេ អ្នកនយោបាយតែងតែជេរប្រមាថគ្នាដោយប្រើពាក្យអសុរោះ គំរាមកំហែង ព្រមានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារ ការសម្លាប់ ឬកើតសង្គ្រាម ជាដើម។ អ្នកនយោបាយជើងថ្មីឬជើងចាស់ ក៏តែងតែជេរដៀលពូជហែកកេរ្តិ៍គ្នារឿងបុគ្គលដែរ។
ជាលទ្ធផលជាក់ស្តែង ថ្នាក់ដឹកនាំនិងអ្នកគាំទ្រអតីតបក្សសង្គ្រោះជាតិ ត្រូវបានចាប់ដាក់ពន្ធនាគារជាបន្តបន្ទាប់ ហើយក៏មានការវាយបែកក្បាល វាយឱ្យរងរបួសផ្សេងៗទៀត បន្តបន្ទាប់ដែរ។
ដោយសារតែគំរូមិនល្អរបស់អ្នកនយោបាយបែបនេះ ទើបធ្វើឱ្យពលរដ្ឋខ្លាចសូម្បីតែពាក្យថា «នយោបាយ» ដែលមាននៅក្នុងផ្នត់គំនិតមហាជនថា «នយោបាយ បើមិនស្លាប់ ត្រូវជាប់គុក ឬ រត់ចោលស្រុក» ឬ ថា «បើមិនចង់ស្លាប់ចោលគ្រួសារទេ កុំខ្វល់រឿងនយោបាយ»។
បើនិយាយពីកម្រិតយល់ដឹងរបស់ពលរដ្ឋមាន ក្នុងការស្វែងយល់ពីនយោបាយដឹកនាំប្រទេសនោះ មិនមានការសិក្សាជាផ្លូវការទេ ប៉ុន្តែបើនិយាយក្តីបារម្ភចំពោះគ្រឿងញៀននិងគ្រឿងស្រវឹងបំផ្លាញសុខភាព បញ្ញាស្មារតី និងអាយុជីវិតពលរដ្ឋវិញ គឺទាំងថ្នាក់ដឹកនាំនិងស្ថាប័នមិនមែនរដ្ឋាភិបាលក៏បានលើកឡើងថា បញ្ហាទាំងនេះឈានដល់ចំណុចប្រកាសអាសន្នហើយ។
បើពលរដ្ឋកាន់តែច្រើនដែលរងឥទ្ធិពលពីគ្រឿងស្រវឹងនិងគ្រឿងញៀននោះ ប្រហែលជាពួកគាត់មិនមានពេលតាមដាននយោបាយដឹកនាំប្រទេសដូចពលរដ្ឋអាមេរិកនោះទេ៕
