គិតត្រឹមថ្ងៃទី២០ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ ស្តូបមិត្តភាពកម្ពុជានិងវៀតណាម បានលេចជារូបរាងនៅក្នុងរាជធានីនិងខេត្តចំនួន២២ បើទោះជាក្នុងស្រទាប់ពលរដ្ឋមានការយល់ឃើញផ្សេងៗគ្នាចំពោះស្តូបនេះក៏ដោយ ក៏ការសាងសង់បន្តទៅមុខឥតឈប់ឈរ។
ស្តូបនេះជាការបញ្ជាក់ពីមិត្តភាពនិងការចងចាំគុណសម្បត្តិរបស់វៀតណាម ក្នុងការផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហម។ រាល់ឱកាសនៃការរំឭកខួបថ្ងៃទី៧មករា ក្នុងពិធីសម្ពោធស្តូបមិត្តភាព ឬកម្មវិធីមួយចំនួនទៀត ថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា តែងតែលើកឡើងគុណសម្បត្តិរបស់វៀតណាមក្នុងការជួយផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហម ដោយថា បើមិនមានវៀតណាមជួយទេ កម្ពុជាក៏គ្មានថ្ងៃនេះដែរ។
លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ក៏ធ្លាប់បានរិះគន់ដល់អង្គការអន្តរជាតិនិងប្រទេសកាន់របបសេរីថា ពេលដែលពលរដ្ឋកម្ពុជាត្រូវរបបខ្មែរក្រហមកាប់សម្លាប់ មិនមានអ្នកណាមួយចេញមុខអន្តរាគមន៍ជួយទេ។ ផ្ទុយទៅវិញ ពេលដែលលោកប្រឹងប្រែងដោយមានការជួយជ្រោមជ្រែងពីវៀតណាមផ្ដួលរំលំរបបខ្មែរក្រហមដើម្បីរំដោះពលរដ្ឋ បែរជាទទួលទណ្ឌកម្មទៅវិញ។
អ្នកសិក្សាវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ លោក ប៉ោ មករា ចោទជាសំនួរថា បើគ្រាន់តែចង់បញ្ជាក់ពីមិត្តភាពឬរំឭកគុណ ហេតុអ្វីត្រូវធ្វើគ្រប់រាជធានីខេត្ត។
លោក ប៉ោ មករា៖ «យើងធ្វើតែមួយនៅកន្លែងណាមួយ វាបង្ហាញពីការដឹងគុណទៅហើយ។ ប៉ុន្តែ ដោយឡែក យើងធ្វើនៅទូទាំងប្រទេស ហើយលក្ខណៈនៃការធ្វើនេះទៀត យើងមិនដែលទៅធ្វើនៅកន្លែងសង្កាត់មាត់ញក ឬក្នុងព្រៃស្ងាត់ជ្រងំទេ គឺយើងធ្វើនៅកន្លែងទីប្រជុំជន សួនច្បារ ដីកន្លែងដែលសម្បូរទៅដោយមនុស្សនិងដីថ្លៃៗ»។
លោក ប៉ោ មករា លើកឡើងថា យុវជនកម្ពុជាអាចចាញ់ប្រៀបវៀតណាម ព្រោះខាងវៀតណាម មានភស្តុតាងក្នុងការជួយកម្ពុជា។
លោកបន្តថា វៀតណាមចង់មានឥទ្ធិពលលើកម្ពុជា ហើយឱ្យពលរដ្ឋកម្ពុជាដឹងគុណវៀតណាមជារៀងរហូត។
លោក ប៉ោ មករា៖ «នេះជារឿងជះឥទ្ធិពលលើយុវជនកម្ពុជាយើង សុទ្ធតែជារឿងចាញ់ប្រៀបគេ បានន័យថា យើងចាំតែទទួលការដឹងគុណ ឱ្យគុណទៅគេ រហូតគ្រប់យុវជន គ្រប់ជំនាន់អញ្ចឹងទៅ»។
អ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវមួយចំនួនលើកឡើងថា ករណីតម្រូវឱ្យភាគីកម្ពុជាសាងសង់ស្តូបមិត្តភាព រំឭកគុណវៀតណាម ជារឿងមិនស្មើភាពគ្នា ព្រោះប្រទេសជិតខាងតែងមានការជួយគ្នាទៅវិញទៅមក។ ករណីកម្ពុជាជួយវៀតណាម មិនគិតដល់អតីតកាលវែងឆ្ងាយនោះទេ គឺគិតត្រឹមវៀតណាមទាំង២ រួបរួមគ្នា នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ មានការលះបង់ពីភាគីកម្ពុជាធំធេង។
វៀតណាមបានទទួលឯករាជ្យពីបារាំង នៅថ្ងៃទី២ ខែកញ្ញា ឆ្នាំ១៩៤៥។ ក្រោយការទទួលបានឯករាជ្យ១០ឆ្នាំ គឺនៅឆ្នាំ១៩៥៥ វៀតណាមបែងចែកជាពីរ គឺវៀតណាមខាងជើង នៅក្រោមប្លុកកុម្មុយនីស្ត ដែលមានសហភាពសូវៀតដឹកនាំ និងវៀតណាមខាងត្បូង ស្ថិតក្រោមប្លុកសេរី មានអាមេរិកដឹកនាំ នៅក្នុងឥទ្ធិពលនៃសង្គ្រាមត្រជាក់។ រហូតដល់ថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ វៀតណាមខាងជើងវាយឈ្នះ ហើយគ្រប់គ្រងវៀតណាមទាំងមូល។
នៅក្នុងសង្គ្រាមវៀតណាម បានធ្វើឱ្យប្រជាជននិងយោធាវៀតណាមប្រមាណ៣លាននាក់បានស្លាប់ ចំណែកយោធាអាមេរិកវិញ ស្លាប់អស់ប្រមាណ៦ម៉ឺននាក់។
តើកម្ពុជាបានដើរតួនាទីអ្វីខ្លះក្នុងការជួយឱ្យវៀតណាមមានឯកភាពជាតិ?
អ្នកប្រវត្តិសាស្ត្រនានាបានលើកឡើងថា ចំណុចដែលកម្ពុជាជួយឱ្យវៀតណាមអាចរួបរួមគ្នានោះ គឺ សម្តេចសីហនុ បានអនុញ្ញាតឱ្យវៀតណាមខាងជើងយកដីខ្មែរខ្លះនៅភាគខាងកើត ដើម្បីដឹកជញ្ជូនស្បៀងនិងសព្វាវុធវាយប្រហារវៀតណាមខាងត្បូងដែលមានការជួយជ្រោមជ្រែងពីអាមេរិក។
វៀតណាមបានប្រើប្រាស់ទឹកដីកម្ពុជានៅភាគខាងកើត ក្រោមរូបភាពផ្លូវលំហូជីមិញ កាត់ខេត្តរតនគិរី និង មណ្ឌលគិរី។
ផលវិបាកបន្ទាប់ពីកម្ពុជាបើកផ្លូវលំហូជីមិញឱ្យវៀតណាមខាងជើងជញ្ជូនស្បៀងនិងសព្វាវុធទៅវាយប្រហារវៀតណាមខាងត្បូងនោះ អាមេរិកដែលគ្រប់គ្រងវៀតណាមខាងត្បូង បានទម្លាក់គ្រាប់លើទឹកដីកម្ពុជា ដើម្បីទប់ស្កាត់វៀតណាមខាងជើង។ ទីបំផុត វៀតណាមខាងជើងវាយយកបានវៀតណាមខាងត្បូង ហើយប្រកាសទៅជាវៀតណាមតែមួយ នៅថ្ងៃទី៣០ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥។
ផ្លូវលំហូជីមិញ គឺផ្លូវយុទ្ធសាស្ត្រមួយនាំឱ្យវៀតណាមខាងជើងអាចវាយឈ្នះអាមេរិក ហើយអាចគ្រប់គ្រងវៀតណាមខាងត្បូងវិញ។ វៀតណាមខាងត្បូងនិងខាងជើងនៅឆ្ងាយពីគ្នា ហើយបើមិនមានផ្លូវលំហូជីមិញជាផ្លូវកាត់នោះ វៀតណាមខាងជើងមិនអាចទទួលបានជ័យជម្នះទេ ហើយប្រទេសវៀតណាមអាចនៅចែកជាពីរដូចកូរ៉េបច្ចុប្បន្ននេះ។
អ្នកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយនានាក៏បានលើកឡើងថា មូលហេតុនៃការទម្លាក់គ្រាប់របស់អាមេរិកធ្វើឱ្យអ្នកនយោបាយនៅក្នុងសង្គមខ្មែរប្រេះឆាកាន់តែខ្លាំង រហូតដល់កើតមានរដ្ឋប្រហារនៅឆ្នាំ១៩៧០ និងរដ្ឋប្រហារឆ្នាំ១៩៧៥ បានទាញកម្ពុជាធ្លាក់ចុះនៅភ្នក់ភ្លើងសង្គ្រាមបន្តបន្ទាប់។
ឯកសារប្រវត្តិសាស្ត្រនានាបង្ហាញថា ផ្លូវលំហូជីមិញដែលបង្កើតឡើងនៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៥៩-៦០ ចេញពីវៀតណាមខាងជើងកាត់ឡាវនិងកម្ពុជា ឆ្ពោះទៅវៀតណាមខាងត្បូង ហើយបានដំណើរការដឹកជញ្ជូនគ្រាប់នៅឆ្នាំ១៩៦៤-៦៥ នោះជាហេតុនាំឱ្យអាមេរិកទម្លាក់គ្រាប់លើទឹកដីខ្មែរប្រមាណ២លាន៧សែនតោន បណ្តាលឱ្យពលរដ្ឋខ្មែរស្លាប់ប្រមាណ១សែនទៅ៥សែននាក់។
ករណីកម្ពុជាជួយវៀតណាមឱ្យមានការរួបរួមគ្នានោះ លោក ប៉ោ មករា អះអាងថា ភាគីកម្ពុជា មានការជួយដោយស្មោះ ចំណែកវៀតណាមបង្កប់គំនិតឈ្លានពាន។
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា លើកឡើងថា អំឡុងពេលឆ្នាំ១៩៧៩ ដល់១៩៨៩ សហគមន៍អន្តរជាតិបានដាក់សម្ពាធឱ្យវៀតណាមដកទ័ពចេញពីកម្ពុជា ដោយចោទថា វៀតណាមឈ្លានពានកម្ពុជា។ លោករំឭកថា សូម្បីតែអង្គការសហប្រជាជាតិ ក៏មិនផ្តល់អាសនៈដល់កម្ពុជាដែរនៅពេលនោះ ដោយបញ្ជាក់ថា កម្ពុជាមិនមែនជារដ្ឋឯករាជ្យ។
ចំណុចដែលលោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា អះអាងថា វៀតណាមឈ្លានពានកម្ពុជា ព្រោះពេលវៀតណាមផ្តួលរំលំខ្មែរក្រហមហើយ មិនបានផ្តល់អំណាចដល់ថ្នាក់ដឹកនាំកម្ពុជាវិញទេ រហូតមានការបង្ខំពីសហគមន៍អន្តរជាតិ។
លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា៖ «ការរំដោះ ការប្រគល់អំណាចទៅប្រទេសម្ចាស់សាម៉ីហ្នឹងពេញលេញ យើងមើលពេលហ្នឹង ប៉ែន សុវណ្ណ [និង]ចាន់ ស៊ី ត្រូវគេចាប់ដាក់គុកដាក់អីដែរតើ! ហើយវៀតណាមមិនមែនរំដោះហើយប្រគល់ឱ្យកម្ពុជាឯណា នៅរហូតទាល់តែអន្តរជាតិជំរុញឱ្យវៀតណាមដកកងទ័ពចេញពីកម្ពុជា ១០ឆ្នាំក្រោយតើ! បាទ!»
ទាំងលោក ប៉ោ មករា និងលោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា លើកឡើងថា បើកម្ពុជាសាងសង់ស្តូបដឹងគុណវៀតណាម ខាងភាគីវៀតណាមក៏ត្រូវតែមានការសាងសង់ស្តូបដឹងគុណកម្ពុជាវិញនៅគ្រប់រាជធានី-ខេត្តដែរ ដើម្បីបង្ហាញពីភាពស្មើគ្នា៕
