ព្រឹត្តិការណ៍រដ្ឋប្រហារយោធានៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ា កាលពីថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ បានឃាត់ខ្លួនតំណាងរាស្ត្រនិងថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្ស«សម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ»រាប់រយនាក់ ធ្វើឱ្យចលនាតវ៉ាពីមហាជនផុសផុលឡើងគ្រប់មធ្យោបាយនិងគ្រប់ទីកន្លែង។
លទ្ធផលនៃការបោះឆ្នោតកាលពីខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ គណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ របស់លោកស្រី អ៊ុង សានស៊ូជី ទទួលបានអាសនៈចំនួន៣៩៦ ក្នុងចំណោម៤៧៦អាសនៈ ទាំងសភាជាន់ទាប និងសភាជាន់ខ្ពស់។ ចំនួននេះបង្ហាញពីការគាំទ្រលើសលុបលើក្រុមតំណាងឱ្យចលនាលទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ។
ប៉ុន្តែនៅព្រឹកព្រលឹមថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ ប៉ុន្មានម៉ោងមុនការចូលស្បថកាន់តំណែងរបស់តំណាងរាស្ត្រក្នុងអាណត្តិថ្មី ត្រូវពួកយោធាធ្វើរដ្ឋប្រហារដោយចាប់ឃុំខ្លួនលោកស្រី អ៊ុង សានស៊ូជី និងថ្នាក់ដឹកនាំជាន់ខ្ពស់ផ្សេងៗទៀតនៅក្នុងបក្សនេះ។
ក្រៅពីការឃុំខ្លួនថ្នាក់ដឹកនាំគណបក្សសម្ព័ន្ធជាតិដើម្បីប្រជាធិបតេយ្យ ក្រុមយោធាក៏បានប្រកាសដាក់ប្រទេសក្នុងគ្រាមានអាសន្នរយៈពេលមួយឆ្នាំ ដោយរឹតត្បិតសេរីភាពប្រជាពលរដ្ឋទាំងការប្រើប្រាស់ទូរសព្ទ ប្រើប្រាស់អ៊ីនធឺណិត និងការជួបជុំគ្នានៅតាមដងផ្លូវ។
បើទោះជាមានការប្រកាសដាក់ប្រទេសក្នុងគ្រាមានអាសន្ន មានការចល័តរថយន្តកងទ័ព មានការដាក់កម្លាំងប្រដាប់អាវុធ ដើម្បីទប់ស្កាត់ចលនារបស់ប្រជាពលរដ្ឋយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏ហាក់មិនមានឥទ្ធិពលលើប្រជាពលរដ្ឋដែលគាំទ្រលើក្រុមប្រជាធិបតេយ្យរបស់លោកស្រី អ៊ុង សានស៊ូជី នោះទេ។
ប្រជាពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ាប្រើប្រាស់រូបភាពផ្សេងៗក្នុងការតវ៉ាបង្ហាញឆន្ទៈមិនទទួលយកទង្វើរបស់ពួកយោធា។ សកម្មភាពដំបូងបង្អស់គឺចលនាមិនស្តាប់បង្គាប់ ដោយការកំណត់ម៉ោងគ្នាគោះធុង គោះឆ្នាំងចាន គោះសម្ភារប្រើប្រាស់ផ្សេងៗ រួមទាំងការទះដៃផង ចំណែកអ្នកបើកបរនាំគ្នាចុចស៊ីផ្លេឡានឬម៉ូតូបញ្ចេញសំឡេងកងរំពងពេញផ្លូវ។
ជារួម សកម្មភាពនេះធ្វើឡើងដើម្បីបង្ហាញជំហរមិនសុខចិត្ត មើលទៅហាក់ដូចជាគ្រប់ទីកន្លែងនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាបានក្លាយជាទីលានប្រជាធិបតេយ្យ សូម្បីតែនៅក្នុងបង្គន់ឬបន្ទប់ដេក ក៏ពលរដ្ឋនៃប្រទេសនេះធ្វើជាកន្លែងតវ៉ាបានដែរ។
សកម្មភាពតវ៉ាផ្សេងទៀតគឺបណ្តាញគ្រូពេទ្យបានបញ្ជាក់ជំហរមិនទៅមន្ទីរពេទ្យព្យាបាលអ្នកជំងឺទេ ដោយពួកគេថា មិនអាចធ្វើការងារក្រោមសម្ពាធរបស់ពួកយោធាដែលធ្វើអ្វីតាមអំពើចិត្ត មិនគិតពីច្បាប់និងសិទ្ធិមនុស្ស។
រហូតដល់ប៉ុន្មានថ្ងៃចុងក្រោយនេះ មានចលនាមហាជនដើរតវ៉ាតាមដងផ្លូវ ដោយអ្នកខ្លះលើកបដាក្នុងខ្លឹមសារផ្សេងៗគ្នា អ្នកខ្លះសរសេរថា «ខ្ញុំមិនទទួលយកមេដឹកនាំផ្តាច់ការដែលមិនកើតចេញពីការបោះឆ្នោតទេ» អ្នកខ្លះទៀតថា «ត្រូវដោះលែងមេដឹកនាំយើងដែលកើតពីការបោះឆ្នោតវិញមក»។
សញ្ញាលេចធ្លោនៃការតវ៉ាមួយទៀត គឺការលើកម្រាមដៃ៣ ដែលអ្នកដើរតាមដងផ្លូវក៏ធ្វើសញ្ញានេះ អ្នកផ្សព្វផ្សាយតាមហ្វេសប៊ុកក៏ប្រើប្រាស់សញ្ញានេះ។ និស្សិតសាកលវិទ្យាល័យយ៉ងហ្គោន ក៏នាំគ្នាហែក្បួនតាមផ្លូវលើកសញ្ញាម្រាមដៃ៣ដែរ។
តើកត្តាអ្វីខ្លះធ្វើឱ្យចលនាតវ៉ានៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាធ្វើឡើងព្រមៗគ្នាដូចភ្លៀងធ្លាក់រដូវវស្សាដែលពិបាកទប់ទល់បែបនេះ?
កត្តាចម្បងមួយគឺក្រុមអ្នកនយោបាយដែលពួកគេគាំទ្រស្ថិតនៅក្នុងប្រទេសទាំងអស់ ដែលលោកស្រី អ៊ុង សានស៊ូជី និងមន្ត្រីក្នុងបក្សលោកស្រីចំនួន១៤៦នាក់ផ្សេងទៀតត្រូវបានឃុំខ្លួន។ បន្ទាប់មកក៏មានការចាប់ខ្លួនអ្នកពាក់ព័ន្ធផ្សេងៗបន្តបន្ទាប់ទៀតដែរ។
កត្តាផ្សេងៗដែលជំរុញដល់ចិត្តអ្នកគាំទ្រ ទី១ អាណិតដល់តំណាងរបស់ពួកគេ ដោយអ្នកខ្លះលើកឡើងថា «អ្នកម្តាយ អ៊ុង សានស៊ូជី ត្រូវពួកគេឃុំឃាំង មិនដឹងសុខទុក្ខយ៉ាងណា?» នេះជាការថ្លែងរបស់អ្នកតាក់ស៊ីម្នាក់នៅទីក្រុង យ៉ង់ហ្គោន ថ្លែងប្រាប់ទីភ្នាក់ងារព័ត៌មានរ៉យទ័រ។
ក្នុងបរិបទដែលអ្នកនយោបាយនិងអ្នកគាំទ្រដាក់ចិត្តរួមសុខរួមទុក្ខជាមួយគ្នានេះ នៅពេលដែលតំណាងឬអ្នកនយោបាយដែលពួកគេគាំទ្រមានទុក្ខលំបាក អារម្មណ៍អ្នកគាំទ្រក៏ហាក់ស្ថិតនៅក្នុងស្ថានភាពទុក្ខលំបាកដែរ។
ចំណុចទី២ ក្តីសង្ឃឹមរបស់អ្នកគាំទ្រ ធ្វើឱ្យអ្នកគាំទ្រហ៊ានបង្ហាញសកម្មភាពតវ៉ាប្រឈមជាមួយចុងកាណុងកាំភ្លើង ទោះបីដឹងថាលទ្ធភាពនៃការស្លាប់ឬគ្រោះថ្នាក់ផ្សេងៗអាចកើតមានគ្រប់វិនាទី ប៉ុន្តែពួកគេសង្ឃឹមថា ក្តីប្រាថ្នារបស់ពួកគេអាចទទួលបាន ដូចបុគ្គលដែលលោតចុះទឹកហើយមើលឃើញត្រើយម្ខាងទៀតដែលត្រូវហែលទៅដូច្នោះដែរ។
ពួកយោធាក្តោបអំណាចណែននៅមីយ៉ាន់ម៉ាអស់រយៈពេល៤៩ឆ្នាំ ចាប់ពីឆ្នាំ១៩៦២ ដល់ឆ្នាំ២០១១។ ក្នុងអំឡុងពេលដែលពួកយោធាក្តោបអំណាច ក៏មានការបង្ក្រាបដោយចលនាមហាជនមិនបន្ធូរដៃនោះដែរ។
ព្រឹត្តិការណ៍មហាជនតវ៉ានៅឆ្នាំ២០០៧ យោធាប្រើប្រាស់កម្លាំងបាញ់បង្ក្រាបលើទីតាំងកន្លែងអ្នកតវ៉ាស្នាក់នៅពេលយប់ បណ្តាលឱ្យមានអ្នកស្លាប់ចំនួន៣១នាក់។ ចំណែកចលនានិស្សិត និងព្រះសង្ឃ តវ៉ាបង្ហាញជំហរគាំទ្រចលនាប្រជាធិបតេយ្យនៅឆ្នាំ១៩៨៨ ដែលអូសបន្លាយច្រើនខែនោះ បានបណ្តាលឱ្យមានអ្នកស្លាប់៣ ០០០នាក់។
ព្រឹត្តិការណ៍បង្ក្រាបបង្ហូរឈាមចំនួន២លើកក្នុងរយៈពេលប្រមាណ៣០ឆ្នាំនេះ ហាក់នៅថ្មីៗនៅឡើយសម្រាប់ប្រជាពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ា ដោយអ្នកខ្លះដែលចូលរួមតវ៉ានៅក្នុងខែកុម្ភៈឆ្នាំ២០២១នេះ ក៏បានរំឭកពីការដែលពួកគេធ្លាប់តវ៉ានិងរងនូវការបង្ក្រាបនាពេលកន្លងមកដែរ។
ការហ៊ានប្រឈមជាមួយគ្រោះថ្នាក់របស់ពលរដ្ឋមីយ៉ាន់ម៉ានៅពេលនេះ ដោយពួកគេសង្ឃឹមសម្រេចបំណងនៃការទាមទារចង់ឱ្យពួកយោធាដោះលែងលោកស្រី អ៊ុង សានស៊ូជី រួមទាំងថ្នាក់ដឹកនាំផ្សេងទៀត និងការគោរពតាមដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ ក្នុងការផ្លាស់ប្តូរអំណាចដឹកនាំតាមរយៈការបោះឆ្នោតពីប្រជាពលរដ្ឋ។
បើគិតត្រឹមថ្ងៃទី៨ ខែកុម្ភៈ លទ្ធផលមិនទាន់បង្ហាញយ៉ាងណានៅឡើយ ខណៈក្រុមយោធាមិនទាន់មានការបើកយុទ្ធនាការបង្ក្រាប ហើយក៏មិនទាន់បានធ្វើអ្វីទៅតាមការទាមទាររបស់ប្រជាពលរដ្ឋនៅឡើយដែរ។
ចំណែកចលនាមហាជនតវ៉ាតាមរូបភាពផ្សេងៗនៅក្នុងប្រទេសនេះនៅតែបន្ត ហើយរីករាលដាល់ជាបន្តបន្ទាប់។ ចំណែកសហគមន៍អន្តរជាតិ រួមទាំងសហរដ្ឋអាមេរិក ចិន រុស្ស៊ី និង អង្គការសហប្រជាជាតិផងនោះ បានអំពាវនាវម្តងហើយម្តងទៀតឱ្យគ្រប់ភាគីដោះស្រាយបញ្ហាដោយសន្តិវិធី។ សម្រាប់សហរដ្ឋអាមេរិក និង ក្រុមប្រឹក្សាសន្តិសុខអង្គការសហប្រជាជាតិ ក្រៅពីជំរុញឱ្យមានការចរចាដោយសន្តិវិធី ក៏បានទាមទារឱ្យមានការដោះលែងលោកស្រី អ៊ុង សានស៊ូជី ដែរ។
កម្លាំងចលនានយោបាយនៅក្នុងប្រទេសមីយ៉ាន់ម៉ាហាក់ប្រទាក់ក្រឡាគ្នា ដោយក្រុមអ្នកនយោបាយជាតំណាងនៅក្នុងប្រទេសជំរុញដល់អ្នកគាំទ្រតវ៉ា ហើយកម្លាំងអ្នកគាំទ្រតវ៉ានៅទូទាំងប្រទេសក៏ជំរុញឱ្យសហគមន៍អន្តរជាតិមិនអាចនៅស្ងៀមបានដែរ ព្រោះបារម្ភពីការបង្ក្រាបបង្ហូរឈាមកើតឡើង និងប៉ះពាល់ដល់ឥទ្ធិពលឬមនោគមវិទ្យានយោបាយរបស់ប្រទេសមហាអំណាច៕
