អ្នកសារព័ត៌មានមួយចំនួនបង្ហាញក្ដីបារម្ភចំពោះផលប៉ះពាល់លើការអនុវត្តការងាររបស់ពួកគេ ក្រោយពីមានការកំណត់ទីតាំងសម្រាប់ឱ្យពួកគេយកព័ត៌មាន និងហាមឃាត់ទៅយកព័ត៌មានទាំងឡាយណាដែលសមត្ថកិច្ចថាកំពុងបំពេញការងាររបស់ពួកគេ។
កាលពីថ្ងៃទី១៨ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ ទូរទស្សន៍ជាតិកម្ពុជា បានផ្សព្វផ្សាយពីប្រសាសន៍របស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន លោក ខៀវ កាញារីទ្ធ យកមកផ្សព្វផ្សាយ ដោយលោកបានរំឭកកុំឱ្យអ្នកយកព័ត៌មានទាំងអស់ទៅថតយកព័ត៌មាននៅក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់អាជ្ញាធរដែលហាមឃាត់និងកំពុងបំពេញកិច្ចការងារ ព្រោះខុសវិជ្ជាជីវៈសារព័ត៌មាន ហើយសមត្ថកិច្ចមានសិទ្ធិចាប់ឃាត់ខ្លួនអ្នកកាសែតទាំងនោះបាន។
ក្រោយការថ្លែងរបស់លោករដ្ឋមន្ត្រីចំនួន៣ថ្ងៃ ស្នងការនគរបាលរាជធានីភ្នំពេញ លោក ស ថេត បានសរសេរលើទំព័រហ្វេសប៊ុកផ្លូវការរបស់លោក ដោយបានបញ្ជាទៅមន្ត្រីក្រោមឱវាទរបស់លោក ត្រូវហាមមិនឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានចូលថតឬផ្សាយផ្ទាល់តាមបណ្តាញសង្គម ពីសកម្មភាពទាំងឡាយណាដែលសមត្ថកិច្ចកំពុងតែអនុវត្តការងាររបស់ខ្លួននោះទេ។
លោកសរសេរបញ្ជាក់ថា៖ «ចំពោះអ្នកដែលបំពាន មិនស្តាប់តាមការណែនាំរបស់សមត្ថកិច្ច នោះសមត្ថកិច្ចនឹងចាត់ការតាមវិធានការច្បាប់ ក៏ដូចជាច្បាប់សារព័ត៌មាន»។
ការសម្រេចបែបនេះ ត្រូវបានអ្នកសារព័ត៌មានមួយចំនួនលើកឡើងថា បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការងាររបស់ពួកគេដែលធ្លាប់តែអាចបំពេញបានដោយគ្មានការបារម្ភ តែឥលូវនេះត្រូវប្រឈមនឹងការហាមឃាត់ និងអាចនឹងគ្មានព័ត៌មានសម្រាប់ផ្សព្វផ្សាយថែមទៀត។
អ្នកយកព័ត៌មាននៅស្ថាប័នសារព័ត៌មានថ្មីៗ លោក វ៉ន តារា បានប្រាប់វីអូឌីថា វាពិតជាលំបាកណាស់នៅពេលដែលចុះយកព័ត៌មានហើយ ត្រូវបានអាជ្ញាធរហាមប្រាមឬក៏ដេញមិនឱ្យយកព័ត៌មានជាដើម។
លោកថា៖ «ឃើញថាមានការពិបាក យើងអត់អាចចូលទៅផ្តិតយករូបភាពឬក៏សម្ភាសប្រភពបានងាយស្រួល ត្រូវបានរារាំងពីអាជ្ញាធរ»។
លោកបន្ថែមថា នៅពេលដែលអាជ្ញាធររឹតត្បិតនិងហាមឃាត់បែបនេះ វាបានប៉ះពាល់ដល់ការងាររបស់លោកណាស់។ លើសពីនេះទៀត លោកបារម្ភពីបញ្ហាសុវត្ថិភាពរបស់លោក ក្នុងករណីដែលអាជ្ញាធរហាមឃាត់ឬក៏រារាំង ខណៈដែលការចុះយកព័ត៌មាន វាអាចនាំឱ្យមានការប៉ះទង្គិចពាក្យសម្តីជាមួយកងកម្លាំងប៉ូលិសផងដែរ។
លោកថា៖ «និយាយពីបទពិសោធន៍ខ្លួនឯងផ្ទាល់ ពេលមានការរារាំងអ៊ីចឹង យើងពិបាកណាស់ដោយសារគាត់គំរាមយើងហ្នឹង អត់ឱ្យចូលហ្នឹង ទោះបីជាយើងមានកាតអីក៏ដោយ អ៊ីចឹងពិតជាពិបាកក្នុងការទៅប្រមូលព័ត៌មានឬក៏បំពេញកិច្ចការរបស់យើងហ្នឹង។ […] ប្រសិនជាក្នុងករណីដែលប្រជាពលរដ្នគ្រាន់តែធ្វើការតវ៉ាធម្មតា ហើយអាជ្ញាធរហាមឃាត់មិនឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានចូលទៅយកព័ត៌មាននេះ គឺជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាព។ ក៏ប៉ុន្តែក្នុងករណីដែលអាជ្ញាធរកំពុងតែធ្វើការបង្ក្រាបបទល្មើសឃាតកម្មឬក៏គ្រឿងញៀនអីផ្សេងៗ ហើយអាជ្ញាធរហាមមិនឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានចូលទៅយក នេះគឺជារឿងត្រឹមត្រូវ»។
ប្រទេសកម្ពុជាជាប់ចំណាត់ថ្នាក់លេខ១៤៤ ក្នុងចំណោម១៨៨ប្រទេសនៅលើពិភពលោក ចំពោះលំហសេរីភាពនៃសារព័ត៌មាន នេះបើយោងទៅតាមរបាយការណ៍ដែលចេញដោយអង្គការអ្នកសារព័ត៌មានគ្មានព្រំដែនប្រចាំឆ្នាំ២០២០។
ក្នុងរបាយការណ៍នោះបានលើកឡើងថា ក្រោយការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨មក រដ្ឋាភិបាលរឹតត្បិតលើប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលមិនចំណុះខ្លួន ដោយក្នុងនោះមានស្ថានីយវិទ្យុប្រហែល៣០ស្ថាប័នត្រូវបានបិទ ខណៈកាសែតឯករាជ្យដ៏ធំមួយនៅកម្ពុជា គឺ «កាសែតខេមបូឌាដេលី» ត្រូវបានបង្ខំឱ្យបិទទ្វារ ខណៈ«កាសែតភ្នំពេញប៉ុស្តិ៍» ត្រូវបានលក់ទៅឱ្យពាណិជ្ជករម៉ាឡេស៊ី ដែលមានទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋាភិបាល កាលពីខែឧសភា ឆ្នាំ២០១៨ ជាដើម។
របាយការណ៍នោះលើកឡើងថា៖ «ជាលទ្ធផលនៃការបោសសម្អាតដ៏ស្អាតនេះ ប្រជាជនកម្ពុជាឥលូវទទួលបានព័ត៌មានដែលផ្តល់ដោយក្រុមប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយធំៗដែលភ្ជាប់ដោយផ្ទាល់ជាមួយ លោក ហ៊ុន សែន ដូចជាទីភ្នាក់ងារសារព័ត៌មានអ៊ីនធឺណេតដែលផ្សាយព័ត៌មានគាំទ្ររដ្ឋាភិបាល »។
៤ថ្ងៃមុនការប្រកាសពីបម្រាមរបស់រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងព័ត៌មាន ពោលគឺកាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមករា ឆ្នាំ២០២១ កន្លងទៅ ក្នុងពេលដែលសាលាដំបូងរាជធានីភ្នំពេញ បើកសវនាការលើសំណុំរឿង «ក្បត់ជាតិ» លើអតីតសកម្មជនបក្សសង្គ្រោះជាតិជាង៤០នាក់នោះ ប៉ារ៉ាសជាច្រើន រួមទាំងមានការចងខ្សែ ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចដាក់ដើម្បីហាមឃាត់ការជួបប្រមូលផ្ដុំនៅមុខសាលាដំបូង។ អ្នកកាសែតត្រូវបានអាជ្ញាធរវាស់ទីតាំងឱ្យឈរយកព័ត៌មានថែមទៀត។ ក្រុមអ្នកកាសែតជាច្រើននាក់ត្រូវអាជ្ញាធរតម្រូវឱ្យឈរនៅក្បែរខ្លោងទ្វារច្រកចេញចូលនៅកន្លែងផ្ញើម៉ូតូមួយខាងក្នុងស្តាតអូឡាំពិក។
សិក្ខាកាមសារព័ត៌មាននៅ Newsroom Cambodia លោក សេន តុលា ប្រាប់វីអូឌីថា ការរៀបចំរបស់អាជ្ញាធរបែបនេះ គឺជារឿងថ្មីសម្រាប់លោកដែលជាអ្នកសារព័ត៌មាន។
លោកថា៖ «ខ្ញុំមានអារម្មណ៍ថារាងភ័យខ្លះដែរ ព្រោះដោយសារតែយើងក្នុងនាមជាអ្នកសារព័ត៌មានមួយរូប ហើយទៅយកព័ត៌មាន ហើយត្រូវបានគេហាមឃាត់អញ្ចឹង […] យើងមិនដឹងថា គេ [សមត្ថកិច្ច] ដេញនោះ គឺដើម្បីជាភាពងាយស្រួលក្នុងការគេធ្វើការ ឬសម្របសម្រួលទៅលើចរាចរណ៍ ឬក៏យ៉ាងណា ក៏យើងអត់ដឹងដែរ! យើងដឹងត្រឹមថា តាមភាពជាក់ស្តែងគឺគេហាមឃាត់អ្នកកាសែតផង ហាមឃាត់សកម្មជនដែលជាសាច់ញាតិហ្នឹងផង»។
ជាអ្នកយកព័ត៌មានឱ្យវិទ្យុសំឡេងសហរដ្ឋអាមេរិក VOA លោក អូន ឆេងប៉រ ដែលស្ថិតនៅក្នុងហេតុការណ៍កាលពីថ្ងៃទី១៤ ខែមករានោះផ្ទាល់ បានចាត់ទុកសកម្មភាពរបស់អាជ្ញាធរបែបនេះ គឺជាការរឹតត្បិតសិទ្ធិសេរីភាពរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន ដោយថា ទីតាំងសាធារណៈបែបនេះមិនមានច្បាប់ណាមួយមកហាមឃាត់ក្នុងការឱ្យដើរឬថតយកព័ត៌មាននោះទេ។
លោកថា៖ «ហើយខ្ញុំពិនិត្យមើលទៅ ដូចជាអត់មាននរណាគេ ទាំងអ្នកកាសែតផ្ទាល់តែម្តង គឺអត់មាននរណាព្យាយាមទៅបិទផ្លូវធ្វើឱ្យមានលក្ខណៈចលាចល ប៉ះពាល់ដល់ផ្លូវមុខតុលាការនោះ អត់ទេ! អញ្ចឹងខ្ញុំយល់ថា ហាក់ដូចជាមានការរឹតត្បិតនៃការអនុវត្តច្បាប់ រក្សាសណ្តាប់ធ្នាប់ ដែលអាជ្ញាធរបានលើកឡើង ហាក់ដូចមានលក្ខណៈជ្រុលហួសហេតុ។ ខ្ញុំយល់ថា វាប៉ះពាល់សិទ្ធសេរីភាពនិងលំហូរនៃការបំពេញមុខងាររបស់អ្នកសារព័ត៌មានដែលទៅទីនោះតែម្តង»។
លោក ឆេងប៉រ យល់ថា អាជ្ញាធរគួរតែជួយសម្រួលនិងសហការជាមួយអ្នកសារព័ត៌មាន ដើម្បីឱ្យពួកគេមានភាពងាយស្រួលក្នុងការទទួលបាននូវព័ត៌មានដ៏សមស្របមួយ ពីព្រោះអ្នកសារព័ត៌មានមិនបានទៅបង្ខូចសណ្តាប់ធ្នាប់ឬក៏បង្កភាពអនាធិបតេយ្យអី្វនោះទេ។
លោកថា៖ «នៅពេលដែលគ្រាន់តែយើងដើរចេញពីស្តាតបន្តិច ហាក់ដូចជាមានការចង់រុញឱ្យយើងចូលទៅក្នុងវិញហ្នឹង ខ្ញុំយល់ថា វាមិនមែនជាការអនុវត្តដ៏ឥតខ្ចោះនៃការគោរពសិទ្ធិសេរីភាពបញ្ចេញមតិនិងសិទ្ធិសេរីភាពនៃព័ត៌មានរបស់អ្នកសារព័ត៌មានអាជីពដែលបានមុខងារត្រឹមត្រូវ ដូចដែលច្បាប់បានចែងនោះទេ»។
ចំណែកលោក សៀង កុសល ជាអ្នកសារព័ត៌មាននៅទូរទស្សន៍ជាតិកម្ពុជា (ទទក) បានប្រាប់វីអូឌីថា លោកគាំទ្រចំពោះសេចក្តីប្រកាសរបស់ក្រសួង ពីព្រោះថា ព័ត៌មានខ្លះជាព័ត៌មានសម្ងាត់ ដែលសមត្ថកិច្ចត្រូវស៊ើបអង្កេតនិងស្រាវជ្រាវ ដែលករណីនេះ អ្នកសារព័ត៌មានមិនអាចចេញព័ត៌មានមុនការសម្រេចរបស់សមត្ថកិច្ចបានទេ។
លោកថា៖ «យើងមិនអាចថាចេញព័ត៌មានមុនហេតុការណ៍លឿនពេកទេ អញ្ចឹងមានន័យថា ការងារហ្នឹងមានលាក់ការសម្ងាត់ អញ្ចឹងខាងក្រសួងគាត់ចេញប្រកាសហ្នឹងគឺត្រឹមត្រូវ។ ខ្ញុំគាំទ្រខាងក្រសួងដែលគាត់ចេញប្រកាសមកថា មិនឱ្យខាងសារព័ត៌មានចុះទៅលុកលុយជាមួយខាងប៉ូលិស»។
បើទោះជាយ៉ាងណា អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សោភ័ណ្ឌ បានការពារចំពោះចំណាត់ការរបស់អាជ្ញាធរក្នុងរឿងទាំងនេះ និងបានជំរុញឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានយល់ពីតួនាទីនិងភារកិច្ចរបស់ខ្លួន ក៏ដូចជាយល់ពីតួនាទីនិងភារកិច្ចរបស់អាជ្ញាធរផងដែរ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំយល់ថា ប្រសិនបើអ្នកសារព័ត៌មានគាត់យល់អំពីតួនាទីភារកិច្ចរបស់គាត់ ក៏ដូចជាយល់អំពីតួនាទីភារកិច្ចរបស់ស្ថាប័នមានសមត្ថកិច្ច ខ្ញុំយល់ថា វាមិនមានបញ្ហាអ្វីកើតឡើងទេ»។
នាយកប្រតិបត្តិនៃសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា ហៅកាត់ថា ខេមបូចា លោក ណុប វី យល់ថា លំហសិទ្ធិសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជាគឺកាន់តែរួមតូច ខណៈដែលអ្នកសារព័ត៌មាននៅតែត្រូវបានគេចោទប្រកាន់ ហាមឃាត់ រារាំង មិនឱ្យយកឬទទួលបាននូវព័ត៌មាន និងការគំរាមកំហែងតាមរយៈមធ្យោបាយផ្សេងៗ ខណៈច្បាប់សិទ្ធិទទួលបានព័ត៌មានដែលអនុញ្ញាតឱ្យអ្នកកាសែតទទួលបានព័ត៌មានផ្សេងៗ ក៏មិនទាន់មាននៅឡើយ។
លោកថា៖ «នៅក្នុងករណីនៃការហាមប្រាម ការរុញ ការដាក់អ្នកសារព័ត៌មានឱ្យនៅឆ្ងាយ ដែលធ្វើឱ្យមានការពិបាកក្នុងការយកព័ត៌មាន គឺជាការរំលោភទៅដល់សិទ្ធិសំខាន់ៗនិងសេរីភាពសំខាន់ៗរបស់ពួកគាត់នៅក្នុងការទទួលឬក៏ក្នុងការផ្សព្វផ្សាយនូវព័ត៌មានទាំងអស់»។
លោកបន្តថា អាជ្ញាធរគួរតែគោរពនូវការអនុវត្តតួនាទីរបស់អ្នកសារព័ត៌មាន ព្រោះថា អាជ្ញាធរក៏ទទួលបានប្រយោជន៍ពីអ្នកសារព័ត៌មានដែរ តាមរយៈការអាននូវព័ត៌មានដែលមានគុណភាព។ លើសពីនេះទៀត លោកថា អាជ្ញាធរខ្លួនឯងក៏ត្រូវជួយសម្រួលឱ្យអ្នកសារព័ត៌មានមានភាពងាយស្រួលក្នុងការទទួលបាននូវព័ត៌មានឬការសម្ភាសប្រភពរបស់ពួកគាត់ផងដែរ។
លោកថា៖ «កុំឱ្យមានការដេញ ឬច្រាន ឬមួយក៏ការរារាំងមិនឱ្យពួកគាត់យកព័ត៌មានអី និងវាជាការរំលោភទៅដល់កិច្ចការងាររបស់ពួកគាត់ហ្នឹង។ អ្វីដែលជាចំណុចសំខាន់ដែលបងប្អូនខាងសមត្ថកិច្ចឬមួយក៏ខាងអាជ្ញាធរត្រូវផ្តល់ គឺមធ្យោបាយជួយសម្របសម្រួលបន្ថែមទៀត»។
យោងតាមសេចក្តីថ្លែងការណ៍រួមដែលចេញផ្សាយដោយ ខេមបូចា កាលពីថ្ងៃទី២ ខែវិច្ឆិកា ឆ្នាំ២០២០ ថាចាប់តាំងពីឆ្នាំ១៩៩៤មក យ៉ាងហោចណាស់ក៏មានអ្នកសារព័ត៌មាន១៥នាក់ដែរ ដែលត្រូវបានគេសម្លាប់នៅកម្ពុជា ហើយករណីស្ទើរតែទាំងអស់នៃជនរងគ្រោះដែលត្រូវបានសម្លាប់ គឺដោយសារតែការងាររបស់ពួកគេ។
នៅក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍នោះបន្ថែមទៀតថា ឧក្រិដ្ឋកម្មប្រឆាំងអ្នកសារព័ត៌មាននិងការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញមកលើអ្នកសារព័ត៌មានហាក់នៅតែកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ ជាពិសេសក្នុងរយៈពេលចុងក្រោយនេះ។
ក្នុងរយៈពេល១០ខែ រាប់ចាប់ពីខែមករា ដល់ខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ កន្លងទៅនេះ ខេមបូចា រកឃើញថា មានអ្នកសារព័ត៌មាន ៥៩នាក់ បានទទួលរងនូវការធ្វើទុក្ខបុកម្នេញក្នុងរូបភាពផ្សេងៗ រួមមាន ការប្រើអំពើហិង្សា ការចាប់ខ្លួន ការបាត់បង់ជីវិត និងការរងបណ្តឹងពីតុលាការ ក្នុងនោះមានអ្នកសារព័ត៌មានចំនួន២៧នាក់ត្រូវបានចាប់ខ្លួន ៧នាក់ជាជនរងគ្រោះនៃការប្រើអំពើហិង្សា និងម្នាក់បានស្លាប់៕
