ពលរដ្ឋរងគ្រោះដីធ្លីនៅសហគមន៍ក្នុងខេត្តចំនួន៣ បាននាំគ្នាធ្វើយុទ្ធនាការទាមទារឱ្យតុលាការទម្លាក់ចោលការចោទប្រកាន់លើសកម្មជនដីធ្លីជិត២០០នាក់ដែលកំពុងជាប់បណ្តឹង និងដោះលែងសកម្មជនដីធ្លីចំនួន៦នាក់ដែលកំពុងជាប់ឃុំ ឱ្យមានសេរីភាពឡើងវិញ។
ប្រជាពលរដ្ឋទាំងនោះមកពីសហគមន៍អមលាំង ស្រុកថ្ពង, សហគមន៍ត្រពាំងជោរ ស្រុកឱរ៉ាល់ ខេត្តកំពង់ស្ពឺ, សហគមន៍នៅស្រុកព្រៃនប់ និងស្រុកស្ទឹងហាវ ខេត្តព្រះសីហនុ និងសហគមន៍មានជ័យ សហគមន៍អណ្ដូងត្របែក និងសហគមន៍ចេកមាស ខេត្តស្វាយរៀង ចាប់ផ្តើមធ្វើយុទ្ធនាការនេះ កាលពីថ្ងៃទី២៣ និង២៤ ខែកុម្ភៈ ឆ្នាំ២០២១ ដោយពួកគេបានជួបជុំគ្នាជាក្រុមៗ ប្រមាណជាង១០នាក់ក្នុងមួយក្រុម។
តំណាងសហគមន៍ដីធ្លីនៅខេត្តស្វាយរៀង កញ្ញា ម៉េង ដាវី បានលើកឡើងថា ពួកគាត់ធ្វើយុទ្ធនាការនេះឡើង ដើម្បីទាមទារឱ្យស្ថាប័នតុលាការទម្លាក់បទចោទទៅលើពលរដ្ឋរងគ្រោះដោយសារបញ្ហាដីធ្លី និងដោះលែងតំណាងសហគមន៍ដីធ្លីដែលកំពុងជាប់ឃុំ ដោយកញ្ញាថា ពួកគេពុំបានប្រព្រឹត្តកំហុសដូចការចោទប្រកាន់ឡើយ។ កញ្ញាចាត់ទុកការចាប់ខ្លួននិងចោទប្រកាន់ទៅលើសកម្មជនដីធ្លីទាំងនោះ ថាជារឿងអយុត្តិធម៌ ដោយថា ពួកគេគ្រាន់តែតវ៉ាទាមទាររកយុត្តិធម៌សម្រាប់ដីធ្លីពួកគេតែប៉ុណ្ណោះ បែរជារងការចោទប្រកាន់និងចាប់ខ្លួនទៅវិញ។
កញ្ញាថា៖ «ខ្ញុំគិតថា ពួកគាត់នឹងមានសេរីភាពឡើងវិញ ព្រោះគ្រាន់តែការពារដីរបស់ខ្លួនឯង សម្រាប់យកមកធ្វើកសិកម្មសោះ បែរជាត្រូវចាប់ពួកគាត់ដាក់ពន្ធនាគារអ៊ីចឹង។ ខ្ញុំគិតថា វាជារឿងមួយអយុត្តិធម៌ ហើយសម្ដេច ហ៊ុន សែន [នាយករដ្ឋមន្ត្រី] ក៏គាត់មិនព្រងើយកន្ដើយបិទភ្នែកមើលប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះអត់ដីធ្វើកសិកម្មនោះទេ គាត់នឹងធ្វើការដោះស្រាយជូនប្រជាពលរដ្ឋ»។
កញ្ញា ម៉េង ដាវី បានអះអាងថា ប្រជាពលរដ្ឋនៅសហគមន៍នេះ នឹងបន្តការតវ៉ានិងធ្វើយុទ្ធនាការនានាបន្តទៀត រហូតដល់មានដំណោះស្រាយរឿងដីធ្លី និងមានការដោះលែងនិងការទម្លាក់ចោលបទចោទប្រកាន់ទៅលើសកម្មជនដីធ្លីទាំងនោះ។
កញ្ញាបន្តថា៖ «ព្រោះបើសិនជាពួកខ្ញុំឈប់ធ្វើការតវ៉ា គឺស្មើនឹងអត់ដីធ្វើកសិកម្ម ដូចជាប្រជាពលរដ្ឋមួយដែលត្រូវរស់នៅដូចស្លាប់អ៊ីចឹង ព្រោះមានដីធ្វើកសិកម្មបន្តិចបន្តួចហើយ ធ្វើការតវ៉ាដីសម្រាប់យកមកធ្វើអាជីវកម្ម កសិកម្មចិញ្ចឹមជីវិតសោះ បែរជាមានបញ្ហាចាប់ពួកខ្ញុំដាក់ពន្ធនាគារអ៊ីចឹងជារឿងមួយអយុត្តិធម៌ណាស់»។
តំណាងប្រជាពលរដ្ឋដែលមានបញ្ហាដីធ្លីម្នាក់ទៀតនៅខេត្តកំពង់ស្ពឺ លោក ស៊ូ សំអឿន បានឱ្យដឹងថា ក្រៅពីយុទ្ធនាការនេះ ប្រជាពលរដ្ឋនឹងបន្តធ្វើសកម្មភាពផ្សេងៗបន្តបន្ទាប់ទៀត ដូចជា ការដាក់ញត្តិ និងការឡើងទៅប្រមូលផ្តុំតវ៉ានៅតាមតំបន់គោលដៅ ដើម្បីទាមទារឱ្យមានដំណោះស្រាយរឿងដីធ្លី និងដោះលែងសកម្មជនដីធ្លីឱ្យមានសេរីភាពវិញ។
លោកបន្ថែមថា៖ «បើតាមខ្ញុំសង្កេត វាមានផលប៉ះពាល់ខ្លាំង ផលប៉ះពាល់ខ្លាំងហ្នឹងវាធ្វើឱ្យយើង[…] សហគមន៍ ឬក៏សកម្មជនដីធ្លីហ្នឹងរងការលំបាក គឺនៅពេលដែលពួកយើងធ្វើសកម្មភាពផ្សេងៗពាក់ព័ន្ធការតវ៉ាដីធ្លីហ្នឹង គឺមានការគំរាមកំហែង មានការរឹតត្បិត មានការតាមដានស៊ើបអង្កេតពីពួកតំណាងពួកយើង គឺយើងមានការពិបាកក្នុងការទាមទារដីធ្លីឬទាមទារសំណងអីផ្សេងៗ»។
សមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា បានផ្សព្វផ្សាយលើបណ្តាញសង្គមហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួន កាលពីថ្ងៃពុធម្សិលមិញថា តាមរបាយការណ៍ពីមន្ត្រីសង្គមស៊ីវិល គឺមានសកម្មជនដីធ្លីចំនួន១៧២នាក់ កំពុងជាប់បណ្តឹង និងជាប់ចោទពីបទ «ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍» «ញុះញង់ឱ្យមានភាពវឹកវរដល់សន្តិសុខសង្គម» និងបទចោទផ្សេងទៀត ដោយគ្រាន់តែពួកគាត់ប្រើប្រាស់សិទ្ធិស្របច្បាប់របស់ខ្លួន។
សមាគមនេះបន្តថា សកម្មជនដីធ្លីចំនួន៦នាក់ទៀតដែលជាតំណាងសហគមន៍នៅខេត្តត្បូងឃ្មុំ និងព្រះសីហនុ ត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួនជាបន្តបន្ទាប់ កាលពីឆ្នាំ២០១៩ ដល់ដើមឆ្នាំ២០២១ ពាក់ព័ន្ធនឹងសកម្មភាពកាពារនិងទាមទារសិទ្ធិដីធ្លីរបស់ពួកគាត់ពីក្រុមហ៊ុននិងបុគ្គលមានលុយមានអំណាច។ ពួកគេត្រូវបានតុលាការសម្រេចចោទពីបទ «ញុះញង់ឱ្យប្រព្រឹត្តបទឧក្រិដ្ឋជាអាទិ៍» និងបទល្មើសផ្សេងៗទៀត។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងយុត្តិធម៌ លោក ជិន ម៉ាលីន មានប្រសាសន៍ថា បើផ្អែកតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ការធ្វើយុទ្ធនាការរបស់សហគមន៍ដីធ្លីទាំងនោះ ធ្វើឡើងមិនស្របតាមផ្លូវច្បាប់ទេ។
លោកបានគូសបញ្ជាក់ថា៖ «បើផ្អែកលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ និងបញ្ញត្តិច្បាប់ជាធរមានរបស់កម្ពុជា យុទ្ធនាការ វាមិនមែនជាមធ្យោយបាយផ្លូវច្បាប់ការពារជនត្រូវចោទទេ។ អ៊ីចឹង ទោះបីគាត់ធ្វើយុទ្ធនាការដល់ណាដល់ណីក៏ដោយ ក៏មិនអាចទៅការពារក្រុមឬបក្សពួកដៃជើងគ្នាពួកគាត់ប្រព្រឹត្តបទល្មើសនឹងផ្លូវច្បាប់ ហើយទទួលរងការចោទប្រកាន់តាមតុលាការ។ មធ្យោបាយផ្លូវច្បាប់មានតែមួយទេ ចូលរួមដំណើរការនីតិវិធីតុលាការ ស្វែងរកភស្តុតាងមូលដ្ឋានផ្លូវច្បាប់»។
ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា លោក ថេង សាវឿន សង្កេតឃើញថា កន្លងមក ពេលដែលពលរដ្ឋរងគ្រោះដោយសារដីធ្លី ធ្វើការតវ៉ាទាមទារដីរបស់ពួកគាត់វិញ ភាគីជម្លោះដែលជាអ្នកមានលុយមានអំណាចតែងប្រើយុទ្ធសាស្ត្រនិងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ ដើម្បីដាក់គំនាបលើប្រជាពលរដ្ឋ។
លោកបន្តថា៖ «បើយើងឈរទៅលើរដ្ឋធម្មនុញ្ញ ឈរទៅលើច្បាប់ជាតិនិងអន្តរជាតិ បើសិនបើតុលាការនិងអាជ្ញាធរឈរលើគោលការណ៍មិនលម្អៀងច្បាស់ណាស់ គឺគាត់ត្រូវតែផ្ដល់យុត្តិធម៌ដល់ប្រជាពលរដ្ឋ ដល់ប្រជាសហគមន៍ទាំង៦នាក់ [ដែលជាប់ឃុំ] ឱ្យមានសេរីភាព និងផ្ដល់យុត្តិធម៌ ហើយមួយទៀត និងជំរុញឱ្យមានដំណើរនៃការរកដំណោះស្រាយដីធ្លីជូនពួកគាត់»។
ជាមួយគ្នានេះដែរ លោក ថេង សាវឿន មានជំនឿថា ក្រសួងរៀបចំដែនដី និងអាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ នឹងអនុវត្តតាមគោលការណ៍យុទ្ធសាស្រ្តដែលបានកំណត់ថា នឹងដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីឱ្យចប់នៅក្នុងឆ្នាំ២០២១នេះ ដើម្បីស្វែងរកយុត្តិធម៌ជូនប្រជាពលរដ្ឋដែលរងគ្រោះដោយសារដីធ្លី៕
