ការប្រើប្រាស់ហិង្សាពីសំណាក់ក្រុមប៉ូលិសនិងយោធាភូមាទៅលើក្រុមបាតុករដែលប្រឆាំងនឹងការធ្វើរដ្ឋប្រហារ កាន់តែមានភាពសាហាវទៅៗពីមួយថ្ងៃទៅមួយថ្ងៃ។ របាយការណ៍របស់សមាគមអ្នកទោសនយោបាយភូមា ដែលមានមូលដ្ឋាននៅប្រទេសថៃ បង្ហាញថា គិតត្រឹមថ្ងៃទី៩ ខែមីនា បាតុករជាង៦០នាក់បានបាត់បង់ជីវិត ហើយជិត២ ០០០នាក់ទៀតត្រូវបានឃុំខ្លួនពាក់ព័ន្ធនឹងការចូលរួមតវ៉ា។
ភ្លាមៗក្រោយរដ្ឋប្រហារនៅភូមា អាស៊ាន និងប្រទេសជាសមាជិកមួយចំនួនបានចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ ស្នើឱ្យមានកិច្ចសន្ទនានិងការផ្សះផ្សាគ្នាសម្រាប់គ្រប់ភាគី ដើម្បីឱ្យភូមាវិលទៅរកស្ថានការណ៍ប្រក្រតីឡើងវិញ ដោយគោរពទៅតាមគោលការណ៍ប្រជាធិបតេយ្យ នីតិរដ្ឋ គោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងការពារសិទ្ធិសេរីភាពជាមូលដ្ឋានរបស់ពលរដ្ឋ។
ជាថ្មីម្តងទៀត ក្នុងកិច្ចប្រជុំក្រៅផ្លូវការរដ្ឋមន្រ្ដីការបរទេសអាស៊ានដែលធ្វើតាមប្រព័ន្ធអនឡាញកាលពីថ្ងៃទី២ ខែមីនា អាស៊ានបានបង្ហាញក្តីបារម្ភចំពោះស្ថានភាពដែលកំពុងកើតឡើងនៅភូមា។
អាស៊ាន បានអំពាវនាវជាថ្មីឱ្យគ្រប់ភាគីចៀសវាងការញុះញង់ឱ្យមានអំពើហិង្សាបន្ថែមទៀត ហើយសម្រាប់គ្រប់ភាគីទាំងអស់ត្រូវអត់ធ្មត់និងបត់បែនឱ្យបានខ្ពស់បំផុត។ អាស៊ាន ក៏បានទទូចឱ្យគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ស្វែងរកដំណោះស្រាយដោយសន្តិវិធី តាមរយៈការសន្ទនាប្រកបដោយការស្ថាបនានិងការផ្សះផ្សាគ្នាជាក់ស្តែង ដើម្បីផលប្រយោជន៍របស់ប្រជាជននិងជីវភាពរស់នៅរបស់ពួកគេ។ ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ ក៏អាស៊ានមិនបានប្រាប់ឱ្យចំៗទៅក្រុមយោធាដែលបានប្រើប្រាស់ហិង្សាលើបាតុករ ឱ្យបញ្ឈប់សកម្មភាពរបស់ខ្លួននោះទេ។
ប៉ុន្តែក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ដែលធ្វើឡើងក្នុងកិច្ចប្រជុំកាលពីថ្ងៃទី២ ខែមីនានោះ រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសសិង្ហបុរី បាននិយាយបរិហារដោយមិនសំចៃមាត់ទៅលើការប្រើប្រាស់ហិង្សារបស់ក្រុមប៉ូលិសនិងទាហានភូមា ដែលបានបង្រ្កាបរហូតដល់មានការបាត់បង់ជីវិតបាតុកររាប់សិបនាក់។
រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសសិង្ហបុរី លោក វីវៀន បាឡាគ្រីស្នាន (Vivian Balakrishnan) បានថ្លែងថា សិង្ហបុរី គាំទ្រជានិច្ចនូវគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន និងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អាស៊ានដែលចេញកាលពីថ្ងៃទី១ ខែកុម្ភៈ។
លោកបានលើកឡើងថា ករណីនៅមីយ៉ាន់ម៉ា ជាវិញ្ញាសាមួយដ៏សំខាន់សម្រាប់អាស៊ានក្នុងការបង្ហាញពីសាមគ្គីភាព ភាពជឿជាក់ និងភាពពាក់ព័ន្ធគ្នារបស់ប្រទេសក្នុងអាស៊ាន។
លោកបានរំឭកដល់ប្រទេសជាសមាជិកដទៃទៀតថា វាមានសារៈសំខាន់ណាស់ដែលអាស៊ាន ត្រូវមើលគោលការណ៍របស់ខ្លួនឡើងវិញ ដើម្បីឆ្លើយតបទៅនឹងសោកនាដកម្មដែលកំពុងកើតមានឡើងនៅក្នុងប្រទេសភូមា។ លោកបានបន្ថែមថា ប្រសិនបើអាស៊ានមិនធ្វើទេ នោះប្រទេសជាសមាជិកមិនមានជម្រើសអ្វីក្រៅតែពីការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍កម្រិតប្រទេសតែប៉ុណ្ណោះ។
ក្រៅពីការជំរុញរបស់អាស៊ានឱ្យមានការឆ្លើយតបជាក់លាក់ ជុំវិញស្ថានការណ៍ដែលកំពុងកើតមានឡើងក្នុងប្រទេសភូមា ក្នុងសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាកម្រិតប្រទេស រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសអាស៊ាន ក៏បានបង្ហាញក្តីព្រួយបារម្ភយ៉ាងខ្លាំងជុំវិញស្ថានភាពនៅប្រទេសភូមា ដែលបណ្តាលឱ្យមនុស្សជាច្រើនស្លាប់និងរងរបួស។
រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសសិង្ហបុរីរូបនេះបានលើកឡើងថា៖ «យើងមានការរន្ធត់យ៉ាងខ្លាំងចំពោះការប្រើប្រាស់កម្លាំងដ៏សាហាវរបស់កម្លាំងសន្តិសុខមីយ៉ាន់ម៉ា ប្រឆាំងនឹងក្រុមបាតុករដែលពួកគេភាគច្រើនជាយុវជនដែលកំពុងស្វែងរកអនាគតដ៏ភ្លឺស្វាង។ ការប្រើប្រាស់កម្លាំងដ៏សាហាវប្រឆាំងនឹងជនស៊ីវិលដែលគ្មានអាវុធក្នុងកាលៈទេសៈណាក៏ដោយ គឺមិនអាចលើកលែងបានទេ»។
សិង្ហបុរី បានអំពាវនាវឱ្យអាជ្ញាធរយោធាមីយ៉ាន់ម៉ា ប្តេជ្ញាចិត្តជាសាធារណៈតាមពាក្យសម្តីនិងការប្រព្រឹត្ដរបស់ខ្លួន ហើយអនុវត្តការងាររបស់ខ្លួនដោយអត់ធ្មត់បំផុត និងបញ្ឈប់ការប្រើប្រាស់កម្លាំងដ៏សាហាវ និងធានាឱ្យបានថាគ្មានអំពើហិង្សានិងការបង្ហូរឈាមណាមួយកើតឡើងទៀតនោះទេក្នុងពេលអនាគត។
ការលើកឡើងរបស់រដ្ឋមន្រ្តីការបរទេសសិង្ហបុរី ហាក់មានភាពជាក់លាក់ជាងសេចក្តីថ្លែងការណ៍របស់អាស៊ាន និងប្រទេសជាសមាជិកមួយចំនួនទៀត ដោយសិង្ហបុរីចង្អុលដោយចំៗថាសកម្មភាពរបស់ក្រុមយោធាភូមាមានភាពសាហាវ និងត្រូវបញ្ឈប់ជាបន្ទាន់។
តើមូលហេតុអ្វីបានជាសិង្ហបុរី ហ៊ាននិយាយថាឱ្យដោយចំៗទៅក្រុមយោធាភូមាបែបនេះ?
ការលើកឡើងរបស់សិង្ហបុរី អាចមានការយល់ឃើញថា ជាការជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ភូមា។ ប៉ុន្តែសម្រាប់អ្នកជំនាញកិច្ចការអាស៊ាន និងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ ២រូប បានប្រាប់ស្រដៀងគ្នាថា ការលើកឡើងរបស់សិង្ហបុរី មិនមែនជាការលូកលាន់កិច្ចការផ្ទៃក្នុងរបស់ភូមាអ្វីនោះឡើយ។
សាស្រ្តាចារ្យជំនាញកិច្ចការអាស៊ាន នៃសាកលវិទ្យាល័យនរេសួន ក្នុងប្រទេសថៃ លោក Paul Chambers បានលើកឡើងតាមអ៊ីម៉ែលថា សិង្ហបុរី អាចនិយាយដោយចំៗថាឱ្យក្រុមយោធាដែលធ្វើរដ្ឋប្រហារទាំងនោះបាន មិនទាស់ខុសអ្វីនោះទេ។ លោកបានបន្ថែមថា សិង្ហបុរីអាចនិយាយដូច្នេះបាន ដោយសារតែសិង្ហបុរីជាប្រទេសមួយក្នុងតំបន់អាស៊ាន ដែលវិនិយោគច្រើនគួរសមនៅក្នុងប្រទេសភូមា។
អ្នកជំនាញគោលនយោបាយ និងកិច្ចការអន្តរជាតិ នៃមហាវិទ្យាល័យ Occidental រដ្ឋកាលីហ្វញ៉ា សហរដ្ឋអាមេរិក លោកសាស្រ្តាចារ្យ អៀ សុផល បានលើកឡើងថា ការនិយាយថាសិង្ហបុរីជ្រៀតជ្រែកឬមិនជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការពារផ្ទៃក្នុងរបស់ប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ាន ជាការយល់ឃើញនិងទស្សនៈរបស់មនុស្សម្នាក់ៗ។ លោកបានបន្ថែមថា ប៉ុន្តែសំណួរដែលសំខាន់ហើយត្រូវតែឆ្លើយ គឺថាតើគោលការណ៍មិនជ្រៀតជ្រែកនោះ មានន័យថានឹងបើកដៃឱ្យក្រុមយោធាសម្លាប់មនុស្សបានតាមចិត្តមែនឬទេ។
លោកយល់ថា ប្រសិនបើអាស៊ានចង់ឱ្យមហាជនជឿថាជាស្ថាប័នមួយដែលគួរឱ្យជឿទុកចិត្តបាន សហគមន៍នេះមិនត្រូវទទួលយកទង្វើរបស់ក្រុមយោធាភូមានោះឡើយ។
អ្នកជំនាញកិច្ចការអន្តរជាតិរូបនេះបានលើកឡើងថា សិង្ហបុរី មានទម្លាប់ដែលជាឥរិយាបថមួយដែលល្អ គឺសិង្ហបុរីនិយាយដោយត្រង់ពីបញ្ហាដែលកើតមានឡើង ពោលគឺឃើញយ៉ាងម៉េចថាអញ្ចឹង។
កាលពីចុងខែតុលា ឆ្នាំ២០២០ អតីតអ្នកការទូតជើងចាស់ម្នាក់របស់សិង្ហបុរី Bilahari Kausikan បានលើកឡើងថា កម្ពុជានិងឡាវកំពុងស្ថិតក្រោមគន្លងយុទ្ធសាស្រ្តសេដ្ឋកិច្ចរបស់ចិន។
លោកសាស្រ្តាចារ្យ អៀ សុផល កត់សម្គាល់ថា ប្រទេសជាសមាជិកមួយចំនួនក្នុងតំបន់ប្រើយុទ្ធសាស្រ្ត មើលមិនឃើញអំពើអាក្រក់ មិននិយាយពីអំពើអាក្រក់ និងស្តាប់មិនឮថាមានអំពើអាក្រក់ណាមួយកើតឡើងក្នុងតំបន់ទេ។ លោកបានបង្ហាញក្តីបារម្ភថា ការអនុវត្តនូវយុទ្ធសាស្រ្តនេះ នឹងធ្វើឱ្យអាស៊ានមានការបែកបាក់។
ទោះយ៉ាងណាក៏ដោយ លោកមើលឃើញថា ប្រទេសជាសមាជិកខ្លះ ដែលក្នុងនោះមានសិង្ហបុរីជាដើម មិនអនុវត្តយុទ្ធសាស្រ្តនោះទេ ហើយតែងតែនិយាយចំៗពីបញ្ហាតែម្តង ដោយមិនមានការបត់បែនណាមួយឡើយ។
សាស្រ្តាចារ្យរូបនេះបន្ថែមថា ការចេញសេចក្តីថ្លែងការណ៍ជាបន្តបន្ទាប់របស់អាស៊ាន មិនសូវជាមានទម្ងន់សម្រាប់ដាក់បន្ទុកទៅលើក្រុមយោធាភូមាប៉ុន្មាននោះទេ។ លោកឱ្យដឹងថា ការដាក់ទណ្ឌកម្មប្រឆាំងមេដឹកនាំរដ្ឋប្រហារដោយចំៗ ទើបអាចធ្វើឱ្យគ្រប់យោធាស្តាប់អាស៊ានជាង។
លោកសរសេរប្រាប់ វីអូឌី តាមអ៊ីម៉ែល កាលពីថ្ងៃពុធសប្តាហ៍មុនថា៖ «អាស៊ាន ត្រូវមានវិធានការជាក់លាក់ដាក់ឧត្តមសេនីយ៍ទាំងនោះ ដើម្បីឱ្យពួកគេស្តាប់។ ឃើញហើយថា ចុងក្រោយការឱបក្រសោបក្រុមយោធាទាំងនោះ អស់ពេលជិតមួយទសវត្សរ៍មកនេះ មិនមានលទ្ធផលល្អនោះទេ»៕
