ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបទល្មើសព្រៃឈើនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា (CYN) រកឃើញថា ព្រៃសហគមន៍ភ្នំសេះ ស្ថិតនៅឃុំអូរគ្រៀង ស្រុកសំបូរ ខេត្តក្រចេះ បាននិងកំពុងទទួលរងនូវការទន្រ្ទានកាន់កាប់ដីព្រៃស្ទើរតែទាំងស្រុង ដែលធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ធ្ងន់ធ្ងរដល់និរន្តរភាពព្រៃសហគមន៍ និងបរិស្ថាន។
របាយការណ៍ស៊ើបអង្កេតនិងស្រាវជ្រាវស្តីពី «ដំណើរឆ្ពោះទៅរកវិនាសទាំងស្រុងនៃព្រៃសហគមន៍ភ្នំសេះ» របស់ CYN ដែលផ្សព្វផ្សាយនៅថ្ងៃទី១២ ខែមេសា ឆ្នាំ២០២១នេះ បង្ហាញថា តាមរយៈការធ្វើដំណើរព័ទ្ធជុំវិញតំបន់ព្រៃសហគមន៍ភ្នំសេះទាំងមូលដែលមានទំហំប្រមាណ៣ ០៨១ហិកតា របស់ក្រុមអ្នកប្រមូលទិន្នន័យ បានរកឃើញថា គម្របព្រៃឈើធម្មជាតិជាង១ ៣០០ហិកតា ក្នុងចំណោមទំហំដីសរុបបានរងនូវការបាត់បង់ ខណៈពួកគេបានប៉ាន់ប្រមាណពីទំហំដែលអាចបាត់បង់ថែមទៀតមានប្រមាណ៤៦០,៨ហិកតា។
របាយការណ៍ដដែលបន្តថា គម្របព្រៃឈើសហគមន៍នេះភាគច្រើនត្រូវទទួលរងនូវការទន្រ្ទានកាន់កាប់និងបំប្លែងទៅជាដីចម្ការរួចរាល់ ដោយត្រូវបានជំនួសមកវិញដោយដំណាំស្វាយចន្ទី ដំឡូងមី និងដំណាំឈើដាំមួយចំនួនទៀត។
របាយការណ៍នេះ ក៏បានរកឃើញមានលំនៅដ្ឋានខុសច្បាប់ដែលបានសាងសង់លើដីដែលបានកាប់រានទន្រ្ទាននៅលើដីព្រៃសហគមន៍ភ្នំសេះ ចន្លោះពី៨០ទៅ៨៥ខ្នង ដែលភាគច្រើនបានសង់ខ្ទមក្នុងទម្រង់ជារោងចាំចម្ការនិងផ្ទះបណ្ដោះអាសន្ននៅលើក្បាលដីរបស់ខ្លួន ដោយភាគច្រើនមិនមានមនុស្សរស់នៅអចិន្ត្រៃយ៍ឡើយ។
របាយការណ៍ស្រាវជ្រាវនេះមើលឃើញថា៖ «ការកាប់រានទន្ទ្រានកាន់កាប់ បានគំរាមកំហែងដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាសហគមន៍មូលដ្ឋានជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ដែលធ្លាប់បានដកហូតអនុផលព្រៃឈើ ដែលធ្លាប់បម្រើដល់ជីវភាពរបស់ពួកគេយ៉ាងសកម្មក្នុងរយៈពេលច្រើនទសវត្សរ៍មកហើយ។ ក្រៅពីនេះ ចំណុចគួរឱ្យកត់សម្គាល់មួយទៀតនោះគឺ ការប្រឈមនឹងការបាត់បង់ទីកន្លែងជំនឿរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចព្នង ដែលហៅថា “ទីជំនឿភ្នំសេះ”»។
ករណីនេះ ក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានជំរុញទៅអាជ្ញាធរមូលដ្ឋាន រដ្ឋបាលព្រៃឈើ ជាពិសេសក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ ចាត់វិធានការឱ្យទាន់ពេលវេលា ក្នុងការបង្ការនិងបង្ក្រាបរាល់សកម្មភាពបទល្មើសទាំងឡាយដែលធ្វើឱ្យខូចខាតធ្ងន់ធ្ងរដល់ព្រៃសហគមន៍ភ្នំសេះ ដើម្បីជាប្រយោជន៍រួមសម្រាប់ប្រជាសហគមន៍នៅមូលដ្ឋានផ្ទាល់និងពលរដ្ឋទូទៅ។
ប្រធានផ្នែកកម្មវិធីស្រាវជ្រាវ និងតស៊ូមតិនៃសមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា លោក ហេង គីមហុង មានប្រសាសន៍បន្ថែមលើរបាយការណ៍នោះថា បទល្មើសព្រៃឈើដែលក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវបានរកឃើញនេះ បានធ្វើឡើងក្រោមរូបភាពមួយចំនួនដូចជា ការចូលទៅកាន់កាប់ដីដោយខុសច្បាប់ និងសកម្មភាពនៃការចូលទៅកាប់ទន្រ្ទានព្រៃឈើ ពីសំណាក់អ្នកចំណាកស្រុកមួយចំនួន និងពលរដ្ឋដែលរស់នៅជុំវិញតំបន់នោះ។
លោកបានស្នើថា៖ «ទី១ សូមឱ្យប្រជាពលរដ្ឋឈប់ចូលទៅកាន់កាប់ដីព្រៃសហគមន៍ដោយខុសច្បាប់ ពីព្រោះអីពួកគាត់អាចប្រឈមមុខជាមួយបទល្មើសមជ្ឈិម និងឧក្រិដ្ឋ ទៅតាមទំហំនៃការចូលទៅកាន់កាប់ ច្បាប់នោះ! ទី២ ខ្ញុំសូមសំណូមពរទៅដល់រដ្ឋបាលខេត្ត រដ្ឋបាលស្រុកសំបូរ ហើយនិងមន្រ្តីរដ្ឋបាលព្រៃឈើនៅក្នុងខេត្តក្រចេះទាំងមូល […] មេត្តាអនុវត្តវិធានការច្បាប់ដែលមានស្រាប់ ចុះទៅឃាត់និងដកហូតរាល់ការកាន់កាប់ដែលខុសច្បាប់ និងឧបករណ៍ ឬក៏ជនដែលបានកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើនៅសហគមន៍ភ្នំសេះ ទៅតាមច្បាប់ដែលមានជាធរមាន»។
លោក ហ៊ា សំអឿន អនុប្រធានសហគមន៍ព្រៃឈើភ្នំសេះ បានឱ្យដឹងដែរថា សកម្មភាពនៃការកាប់ទន្រ្ទានព្រៃនៅតំបន់នោះ មានសភាពធ្ងន់ធ្ងរខ្លាំង ដោយព្រៃឈើស្ទើរពាក់កណ្តាលបានរងនូវការកាប់បំផ្លាញ។
លោកថា៖ «យើងក្នុងការគ្រប់គ្រង យើងដើររហូត សហគមន៍ហ្នឹងណ៎ា! ជួនកាលទៅជាមួយបរិស្ថាន ជួនកាលទៅជាមួយរដ្ឋបាលព្រៃឈើទៅ យើងបង្រ្កាបបានម៉ាស៊ីនបានអី ចាប់កាំបិត ចាប់ពូថៅគេ តែវាអត់ឈប់ នៅតែធ្វើរាល់ថ្ងៃ អត់មានឈប់ទេ ដូចព្រៃសព្វថ្ងៃអត់មានច្បាប់មានទម្លាប់អ៊ីចឹង។ ហើយពួកខ្ញុំពិបាកធ្វើណាស់ វាលើសពីកម្លាំងសហគមន៍ សហគមន៍មានអី ដៃទទេ! ហើយដល់មកចុងក្រោយ វា[ជនល្មើស]គំរាមកំហែងយើងទៀត»។
បើតាមអនុប្រធានសហគមន៍រូបនេះ កន្លងមក សហគមន៍បានដាក់ពាក្យបណ្តឹង រួមនឹងភស្តុតាងមួយចំនួនទៅអាជ្ញាធរខេត្តនិងរដ្ឋបាលព្រៃឈើជាង១០០ករណីមកហើយ ប៉ុន្តែនៅមិនទាន់មានដំណោះស្រាយនៅឡើយ។
អភិបាលខេត្តក្រចេះ លោក វ៉ា ថន មានប្រសាសន៍ថា ក្រសួងស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធនិងអាជ្ញាធរខេត្តបានចាត់វិធានការទប់ស្កាត់ និងបង្ក្រាបករណីនេះជាបន្តបន្ទាប់ ដោយពុំបានព្រងើយកន្តើយនោះទេ។
លោកបន្តថា៖ «មកដល់ឥលូវនេះ [មិនមែន]ខ្ញុំមិនដឹងណា! គេយកចិត្តទុកដាក់ តែរឿងកូវីដទេណា[ដែល]ធំជាងគេ តែបើឃើញ[បទល្មើស]ចាប់ហើយ ឱ្យតែឃើញ ចាប់ជាបន្តបន្ទាប់ បងប្អូនឃើញហើយណ៎ា»។
លោកក៏បានជំរុញទៅក្រុមអ្នកស្រាវជ្រាវទាំងនោះចូលរួមសហការនិងរាយការណ៍ទៅអាជ្ញាធរខេត្ត ក្នុងករណីបានឃើញបទល្មើសព្រៃឈើទាំងនោះ។
កាលពីថ្ងៃទី២៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០២១នេះ សមាគមបណ្ដាញយុវជនកម្ពុជា ក៏បានស្នើដល់ក្រសួងបរិស្ថាន ធ្វើកំណែទម្រង់ ដោយបើកចំហឱ្យមានការចូលរួមការពារព្រៃឈើពីគ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធឱ្យបានពេញលេញ ហើយត្រូវធ្វើការត្រួតពិនិត្យ ដោយចុះធ្វើអធិការកិច្ចចំពោះមន្រ្តីថ្នាក់ក្រោមដែលកំពុងបម្រើការងារនៅតាមតំបន់ការពារផ្សេងៗ ដើម្បីធានាពីការទប់ស្កាត់បទល្មើសព្រៃឈើមានប្រសិទ្ធភាព ខណៈដែលសមាគមនេះបានរកឃើញបទល្មើសព្រៃឈើនៅតែបន្តកើតមានជាបន្តបន្ទាប់៕
