ប្រជាកសិករដាំបន្លែមួយចំនួននៅខេត្តបាត់ដំបង ស្នើអាជ្ញាធរ ក៏ដូចជារដ្ឋាភិបាលជួយសម្រួលស្វែងរកទីផ្សារជូនដល់ពួកគាត់ ខណៈពួកគាត់ត្អូញត្អែរថា កសិផលដែលពួកគាត់ដាំរួចលក់ពុំបានថ្លៃនិងគ្មានទីផ្សារ ដែលធ្វើឱ្យជួបការលំបាកក្នុងជីវភាព។
ប្រកបមុខរបរដាំម្ទេសអស់រយៈពេលជិតមួយឆ្នាំហើយ លោក យស់ សុនី ជាកសិកររស់នៅភូមិត្រស់ ឃុំអូរតាគី ស្រុកថ្មគោល ខេត្តបាត់ដំបង បានលើកឡើងថា ការដាំដំណាំម្ទេសនេះត្រូវការចំណាយដើមទុនច្រើន ដូចជា ការដាក់ជី ការជួលកម្មករធ្វើស្មៅ និងការចំណាយលើថ្លៃថ្នាំបាញ់ស្មៅ ជាដើម។ ប៉ុន្តែនៅពេលដំណាំម្ទេសទទួលផល លោកថា បែរជាតម្លៃម្ទេសនៅលើទីផ្សារបន្តធ្លាក់ចុះទៅវិញ ដែលធ្វើឱ្យរូបគាត់អស់សង្ឃឹមក្នុងការបន្តអាជីពនេះទៀត។
លោកថា៖ «កាលពីម៉ាហឹកមុន ដូចថា ក្នុងការចាប់ផ្ដើមខ្ញុំដាំដំបូងហ្នឹង ដែលយើងដាំ គេបានថ្លៃ ដោយសារតែគេអត់ទាន់មានអ្នកដាំច្រើនអ៊ីចឹង ហើយការនាំចូលក៏អត់ទាន់មានច្រើន ហើយដល់ពេលយើងដាំច្រើនជិតបានផលនេះ ឮថាសល់តម្លៃ២០ជាង [ពីរពាន់រៀលជាង] តែវាអត់បានដល់តម្លៃឡើង ឱ្យកត់សម្គាល់ថាឱ្យសមាមាត្រនឹង[ការចំណាយ]យើងដាំទេ»។
លោក យស់ សុនី ដែលជាគ្រូបង្រៀនម្នាក់ផងដែរនោះ បន្តថា ក្រៅពីតម្លៃម្ទេសធ្លាក់ចុះនោះ កសិផលម្ទេសក៏មិនសូវមានអ្នកប្រមូលទិញផងដែរ ដែលធ្វើឱ្យកសិករកាន់តែពិបាកក្នុងការរកទីផ្សារថែមទៀត។ បើតាមកសិកររូបនេះ តាំងពីការភ្ជួរ ការបាញ់ថ្នាំ រហូតមកដល់បច្ចុប្បន្ននេះដែលមានរយៈពេល៣ខែមកហើយនោះ លោកបានចំណាយដើមទុនអស់ជាង១ ០០០ដុល្លារហើយ។
បុរសវ័យ៣៥ឆ្នាំរូបនេះបានសម្តែងការសោកស្ដាយចំពោះតម្លៃកសិផលធ្លាក់ចុះថោក ដោយសារតែបញ្ហាការរីករាលដាលនៃជំងឺកូវីដ-១៩ ដែលធ្វើឱ្យកសិករជាច្រើនរងនូវផលប៉ះពាល់។ លោកថា បញ្ហានេះមិនមែនកើតឡើងចំពោះតែរូបលោកនោះទេ មានប្រជាកសិករជាច្រើនទៀតនៅខេត្តបាត់ដំបងនេះក៏កំពុងតែរអ៊ូរទាំដូចគ្នា។
លោកថា៖ «គេបិទគ្រប់ច្រកអ៊ីចឹង គ្នាលក់ទីផ្សារវាមិនមាន គ្នានៅតែក្នុងផ្ទះអ៊ីចឹង ជាពិសេសនៅតាមហាងធំៗអ៊ីចឹង គេបិទច្រើន មានភ្ញៀវណាទៅហូប គ្នាក៏មិនបានបើក […] ដែលថាដំណាំយើងបានអ៊ីចឹងទៅ គឺភាគច្រើនគឺចុះថោក! ពេលយើងដាំមិនបានផល វាថ្លៃ ដល់ពេលយើងបានផល ដូចជា តាសក់ ដូចអីអ៊ីចឹង ភាគច្រើនថោកមែនទែន និងប្រជាជនយើងមិនអាចទប់ទល់រួច បើថាក្រោមតម្លៃ៥០០ ឬ៨០០ថេរអ៊ីចឹង[តម្លៃអាចទទួលយកបាន] កុំឱ្យមានចុះដល់២០០ ឬ៣០០អ៊ីចឹង អត់សូវអីទេ! ដូចជាម្ទេស បើសិនជាតម្លៃនៅត្រឹម៣ ០០០រៀល [តម្លៃ]នៅថេរ ៣ ០០០រៀលជាងអី អាចរួចខ្លួន»។
ករណីនេះ លោក យស់ សុនី បានស្នើរដ្ឋាភិបាលជួយបង្កើននូវទីផ្សារឱ្យប្រជាកសិករដែលកំពុងតែជួបបញ្ហា ខណៈលោកថា ប្រជាកសិករភាគច្រើនដែលប្រកបមុខរបរនេះជាអ្នកខ្ចីលុយធនាគារយកមកធ្វើដើមទុន។
កំពុងតែមមាញឹកនឹងការបេះម្ទេសនៅខាងជើងផ្ទះរបស់អ្នកស្រី ជាមួយនឹងកូនស្រីអាយុ១៤ឆ្នាំ ក្រោមកម្ដៅថ្ងៃក្ដៅ អ្នកស្រី ដិន ចាន់ធី បានបង្ហាញពីក្ដីបារម្ភ រួមទាំងក្តីអស់សង្ឃឹម នៅពេលដែលតម្លៃម្ទេសមិនមានទីផ្សារខ្ពស់ដូចពីមុន។ អ្នកស្រីបន្តថា ម្ទេសបច្ចុប្បន្នមានតម្លៃត្រឹមតែ២ ៥០០រៀលតែប៉ុណ្ណោះក្នុងមួយគីឡូ បើប្រៀបធៀបកាលពីមុនផ្ទុះជំងឺកូវីដ-១៩ មានតម្លៃចម្លោះពី៥ ០០០រៀល ទៅជាង៥ ០០០រៀល។
អ្នកស្រីថា៖ «បានឡើងថ្លៃទៅ ប្រជាជនយើង ប្រជាពលរដ្ឋយើងទាំងអស់គ្នាចង់ដាំអ៊ីចឹង ដល់ពេលវាថោកពេក ប្រជាពលរដ្ឋក៏គ្មាននរណាចង់ដាំ ព្រោះអីវាដាំទៅ យើងវា[លក់]អត់រួចនឹងថ្លៃ យើងទិញអាស្អីៗ ថង់ យើងទិញទុយោអស់ច្រើនអ៊ីចឹង ដល់ពេលថោក វាអត់រួចថ្លៃយើងដាំដែរអ៊ីចឹង។ អ៊ីចឹងបានសំណូមពរឱ្យបានឡើងថ្លៃតិចមក ខាងទីផ្សារហ្នឹង! យើងឯណេះ ក៏ប្រជាពលរដ្ឋចង់ដាំច្រើនដែរ»។
កសិករម្នាក់ទៀតរស់នៅភូមិមង្គល ស្រុកមោងឫស្សី លោក រួម រ៉ូ បានឱ្យដឹងដែរថា គ្រួសាររបស់គាត់បានដាំដំណាំម្នាស់ អស់រយៈពេលជាង១០ឆ្នាំមកហើយ ប៉ុន្តែពីរឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ជាពិសេសស្របពេលកម្ពុជាកំពុងជួបវិបត្តិជំងឺកូវីដ-១៩ បានធ្វើឱ្យតម្លៃម្នាស់បានធ្លាក់ចុះខ្លាំង និងប្រឈមនឹងការស្អុយចោលដោយសារតែគ្មានទីផ្សារ។ លោកថា បើសិនតម្លៃម្នាស់នៅតែបន្តចុះថោកដូច្នេះ នោះលោកមិនដឹងជាត្រូវពឹងអ្វីទៀតនោះទេ។
លោកបានស្នើថា៖ «មានតែសំណូមពរសុំឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយទៅ រកទីផ្សារឱ្យអ្នកចម្ការម្នាស់ផង ព្រោះអីឥលូវជួបការលំបាកខ្លាំងណាស់។ និយាយទៅ បើនៅតែអ៊ីចឹងទៀត យ៉ាប់មែនទែន»។
បើតាមបុរសវ័យ៣៩ឆ្នាំរូបនេះ ការកើនឡើងនូវចំនួនកសិករដែលដាំម្នាស់ ក៏ជាបញ្ហាប្រឈមមួយទៀតសម្រាប់រូបលោក ក្នុងការស្វែងរកទីផ្សារផងដែរ។
លោកមើលឃើញថា បើសិនជាកម្ពុជាមានរោងចក្រម្នាស់ អាចធ្វើឱ្យតម្លៃទីផ្សារឡើងថ្លៃ ហើយប្រជាពលរដ្ឋអាចកាត់បន្ថយការចំណាកស្រុកទៅប្រទេសថៃថែមទៀត។
អភិបាលខេត្តបាត់ដំបង លោក ងួន រតនៈ មានប្រសាសន៍ថា អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធកំពុងខិតខំក្នុងការដោះស្រាយបញ្ហាទាំងនេះ។ ជាមួយគ្នានេះដែរ លោកក៏បានណែនាំទៅកសិករឱ្យមានការអត់ធ្មត់ និងចងក្រងគ្នាជាបណ្តុំសហគមន៍ក្នុងការដាំដំណាំបណ្តាក់គ្នា ដើម្បីចៀសវាងការរាំងស្ទះនៅពេលលក់ផលដំណាំរបស់ខ្លួន។
លោកថា៖ «យើងបានអប់រំគាត់ថាឱ្យដាំឆ្លាស់គ្នា ពួកគាត់ច្រើនតែដាំមកដំណាលគ្នា [..] ប៉ុន្តែគាត់ដាំវាស្រុះគ្នា យើងធ្លាប់បានទៅអប់រំគាត់ថា ធ្វើម៉េចឱ្យមើលគ្នា ឱ្យខុសគ្នាមួយសប្ដាហ៍ ដើម្បីឱ្យវាធំខុសគ្នាមួយសប្ដាហ៍អ៊ីចឹងទៅ បានយើងលក់ទៅវាស្រួល។ [តម្លៃទីផ្សារ] វាថោក ថោកតែមួយអាទិត្យនេះទេ ក្រោយមកហ្នឹងមកវារើមកវិញ ដោយសារពេលហ្នឹង ថ្ងៃហ្នឹងវាជុញ[ដំណាំច្រើនធ្វើឱ្យជាន់គ្នាលើទីផ្សារ]»។
ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា លោក ថេង សារឿន សង្កេតឃើញថា បញ្ហានេះបានកើតឡើងជាយូរមកហើយ នៅពេលដល់រដូវប្រមូលផលរបស់ប្រជាកសិករម្ដងៗ។ លោកជំរុញដល់អាជ្ញាធរពាក់ព័ន្ធ គួរតែដោះស្រាយបញ្ហាដដែលនេះ ដើម្បីបញ្ចៀសផលប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរស់នៅរបស់ប្រជាកសិករ ខណៈកសិករខ្លះត្រូវខ្ចីបុលពីធនាគារនិងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ ដើម្បីធ្វើដើមទុនក្នុងការដាំដំណាំទាំងនោះផងដែរ។
លោកថា៖ «បើសិនជាបញ្ហាទីផ្សារ មានបញ្ហាធ្លាក់ចុះ មិនអាចលក់ផលិតផលបាន នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ការដាំដុះនិងទឹកចិត្តនៃការផលិតរបស់បងប្អូនប្រជាកសិករ។ ហើយមួយវិញទៀត ប្រឈមធ្វើឱ្យបងប្អូនជាកសិករប្រឈមការជំពាក់បំណុលធនាគារឬមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុឯកជនដែលគាត់បានខ្ចី យកសម្រាប់ធ្វើការប្រើប្រាស់ជាទុនក្នុងការដាំដុះដាំណាំកសិកម្មរបស់ពួកគាត់ហ្នឹង។ អ៊ីចឹងហើយបើសិនជាបញ្ហានៅទីផ្សារកាន់តែមានបញ្ហាចុះថោកបែបនេះ ធ្វើឱ្យគាត់មិនអាចលក់បានប្រាក់កម្រៃចំណេញ ហើយមិនអាចរួចថ្លៃដើមនោះ នឹងរឹតតែធ្វើឱ្យគាត់មានស្ថានភាពកាន់តែលំបាកក្រីក្រ ជាពិសេសកង្វះថវិកា ការសងបំណុលទាំងចុងទាំងដើម ការប្រាក់ទៅធនាគារនិងមីក្រូហិរញ្ញវត្ថុ»។
កាលពីពេលថ្មីៗនេះ កសិករនៅខេត្តកណ្តាលមួយចំនួនក៏បានបង្ខំចិត្តឈូសឆាយបន្លែបង្ការរបស់ខ្លួនចោលផងដែរ ដោយពួកគាត់អះអាងថា គ្មានទីផ្សារសម្រាប់លក់ចេញ ក្រោយពេលរដ្ឋាភិបាលបានសម្រេចបិទខ្ទប់ភូមិសាស្ត្រនៅរាជធានីភ្នំពេញ និងក្រុងតាខ្មៅ ខេត្តកណ្តាល ព្រមទាំងបិទផ្សារលក់ដូររបស់រដ្ឋនិងផ្សារមិនរៀបរយទាំងអស់៕
