យុវជនមួយចំនួនហាក់មានការចាប់អារម្មណ៍ទៅលើអាជីពជាអ្នកសារព័ត៌មាន ជាពិសេសសារព័ត៌មានដែលឯករាជ្យនិងមានវិជ្ជាជីវៈ។ តែយ៉ាងណា ពួកគេហាក់មានការរារែកចិត្តនិងដកថយវិញ នៅពេលបានប្រឡូកចូលការងារក្នុងវិស័យនេះមួយរយៈ ដោយសារកត្តាប្រឈមនិងមូលហេតុមួយចំនួន។
តួយ៉ាងដូចយុវជនម្នាក់ឈ្មោះ អ៊ុន ស៊ីឡុង ដែលមានជំនាញផ្នែកវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ បានប្រឡូកចូលបម្រើការងារជាអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យនៅស្ថាប័នមួយអស់រយៈពេល៣ខែ ប៉ុន្តែរូបគាត់បានសម្រេចចិត្តបោះបង់អាជីពនេះវិញទាំងបង្ខំចិត្ត ដោយសារតែបារម្ភពីការសងសឹកពីអ្នកនយោបាយ។
លោកបន្តថា៖ «អ្វីដែលខ្ញុំប្រឈម គឺកត្តាចិត្តខ្លួនឯង! អ្វីដែលយើងចង់ធ្វើ យើងមិនអាចធ្វើ យើងមិនអាចធ្វើកើត អ្វីដែលយើងដឹង យើងមិនអាចនិយាយបាន។ ជារឿងមួយដែលយើងធ្វើជាមនុស្សគថ្លង់ខ្វាក់អីអ៊ីចឹងទៅ ប៉ុន្តែខ្ញុំគិតគូរពីកត្តាគ្រួសារដែរ បើយើងនៅតែឯង អត់អីទេ! យើងអាចលះបង់ពេលវេលាឆន្ទៈសម្រាប់ខ្លួនឯង»។
បុរសអាយុ៣២ឆ្នាំរូបនេះប្រាប់ទៀតថា មូលហេតុដែលជំរុញឱ្យគាត់ធ្វើជាអ្នកសារព័ត៌មាន ដោយសារតែគាត់ចង់ចូលរួមក្នុងកិច្ចការសង្គម ជាពិសេសលោកមានការចាប់អារម្មណ៍ខ្លាំងចំពោះកិច្ចការនយោបាយ។
នៅចុងឆ្នាំ២០១៩ យុវជនរូបនេះបានចាប់ផ្តើមចូលរួមវគ្គបណ្តុះបណ្តាលនៅមជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) រយៈពេល៣ខែ ដើម្បីចាប់យកជំនាញជាអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងបានបំពេញការងារនេះអស់រយៈពេល៣ខែ។
អំឡុងពេលចាប់អាជីពជាអ្នកសារព័ត៌មាន សេចក្តីរាយការណ៍របស់លោក ស៊ីឡុង សរសេរផ្តោតសំខាន់អំពីស្ថានភាពនយោបាយនិងបញ្ហាសិទ្ធមនុស្ស។
ស៊ីឡុង សិក្សាថ្នាក់បរិញ្ញាបត្រជំនាញវិទ្យាសាស្រ្តនយោបាយ និងទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិ នៅសាកលវិទ្យាល័យខេមរៈ។ គាត់បញ្ជាក់ថា ការសម្រេចចិត្តដើរចេញពីការងារដែលខ្លួនស្រឡាញ់នេះ គឺដោយសារតែក្រុមគ្រួសារបារម្ភពីសុវត្ថិភាពរបស់លោក ខណៈលោកសង្កេតឃើញមានអ្នកសារព័ត៌មានខ្លះត្រូវបានអាជ្ញាធរចាប់ខ្លួន និងអ្នករិះគន់សង្គមខ្លះទៀតត្រូវគេសម្លាប់ រកមុខជនដៃដល់មិនឃើញជាដើម។
លោកនិយាយថា៖ «មែនទែនទៅ គាត់ [ក្រុមគ្រួសារ] អត់ចង់ឱ្យយើងពាក់ព័ន្ធទៅលើបញ្ហាសង្គម ជាពិសេសទាក់ទងទៅនឹងនយោបាយ ប៉ះពាល់អ្នកធំឬអ្នកមានអំណាចទេ។ គាត់តែងមានការភ័យខ្លាច ជាពិសេសគាត់ឃើញរូបភាពនៃការចាប់ចង ការបាញ់សម្លាប់ទៅលើអ្នកសារព័ត៌មានឬក៏អ្នកវិភាគហ្នឹង។ អ៊ីចឹងគាត់អត់ចង់ឱ្យខ្ញុំប៉ះពាល់ឬប្រឡូកក្នុងវិស័យហ្នឹងទេ»។
បញ្ហាចម្បងមួយទៀតដែលជំរុញឱ្យយុវជន ស៊ីឡុង ដើរចេញពីជំនាញដែលខ្លួនស្រឡាញ់នោះ ដោយសារសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជា ពិសេសអ្នករាយការណ៍ព័ត៌មានមួយចំនួនដែលហ៊ានសរសេររិះគន់បញ្ហាសង្គម ដូចជា អំពើពុករលួយ ការរំលោភដីធ្លី និងការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើជាដើមនោះ បានរងនូវវិធានការច្បាប់និងការគំរាមកំហែងផ្សេងៗតាមគ្រប់រូបភាព។
លោកបន្ថែមថា៖ «សម្រាប់ជាសារទៅដល់រដ្ឋាភិបាល យើងនៅតែទទូចឱ្យរដ្ឋាភិបាលផ្តល់សេរីភាពនិងលទ្ធភាពពេញលេញ ឬក៏បានស្របទៅតាមរដ្ឋធម្មនុញ្ញរបស់ព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាដែលបានចែងពីសិទ្ធសេរីភាពរបស់ពលរដ្ឋ ក៏ដូចជាផ្នែកសារព័ត៌មាន»។
បច្ចុប្បន្ន យុវជនរូបនេះបានសម្រេចចិត្តធ្វើជាអ្នកគ្រប់គ្រងឃ្លាំងទំនិញនៅរោងចក្រចំណីសត្វមួយកន្លែងនៅឯក្រុងព្រះសីហនុ ខេត្តព្រះសីហនុ ដែលជាស្រុកកំណើតរបស់លោកវិញ។
មិនខុសប៉ុន្មានពីយុវជន ស៊ីឡុង នោះទេ អ្នកសារព័ត៌មានជាស្ត្រីម្នាក់ទៀត កញ្ញា តូច ធីណា ដែលបានចាប់យកអាជីពមួយនេះរយៈពេល១ឆ្នាំមកហើយនោះ បានលើកឡើងថា បើទោះជាកញ្ញាបម្រើការងារជាអ្នកសារព័ត៌មានពិតមែន ប៉ុន្តែកញ្ញាសរសេរអត្ថបទដោយផ្តោតតែទៅលើព័ត៌មានបែបកម្សាន្តភ្ជាប់នឹងសារអប់រំ មិនផ្តោតលើរឿងនយោបាយឬបញ្ហាដែលកើតមានក្នុងសង្គមនោះទេ ព្រោះបារម្ភពីសុវត្ថិភាព។
ជាអ្នកសារព័ត៌មានធ្វើការនៅសារព័ត៌មានអនឡាញ Focus កញ្ញា តូច ធីណា បានថ្លែងថា៖ «យើងឃើញមានការគាបសង្កត់ខ្លះដែរពីសំណាក់រដ្ឋាភិបាលឬក៏បុគ្គលមួយចំនួនដែលមានអំណាច ព្រោះអីយើងឃើញដូចជាករណីអ្នកកាសែតខ្លះត្រូវឃាត់ខ្លួន សកម្មជនព្រៃឈើអីអ៊ីចឹងក៏ត្រូវបានឃាត់ខ្លួន»។
របាយការណ៍ស្ទង់មតិរបស់មជ្ឈមណ្ឌលកម្ពុជា ដើម្បីប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយឯករាជ្យ (CCIM) ដែលបានសម្ភាសអ្នកសារព័ត៌មានឯករាជ្យក្នុងឆ្នាំ២០២០ បង្ហាញថា អ្នកសារព័ត៌មាន៩៥,៥ភាគរយ ឆ្លើយថា ពួកគេបារម្ភអំពីការរាយការណ៍ព័ត៌មានរឿងអាស្រូវនៃអំពើពុករលួយ ចំណែក៨៩,៧២ភាគរយ មានការព្រួយបារម្ភអំពីការរាយការណ៍ព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធបទល្មើសព្រៃឈើ និង ៨៥,០៥ភាគរយ បារម្ភអំពីការរាយការណ៍ព័ត៌មានពាក់ព័ន្ធនឹងធនធានធម្មជាតិនិងបញ្ហានយោបាយ។
ចាប់ពីឆ្នាំ២០០៤ រហូតដល់ឆ្នាំ២០១៦ ឃាតកម្មបានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់លើបុគ្គលឆ្នើមៗមួយចំនួនដែលហ៊ាននិយាយឆ្លុះបញ្ចាំងបញ្ហាសង្គម ក្នុងនោះក៏មានអ្នកកាសែតជើងចាស់ដែលតែងសរសេររិះគន់រដ្ឋាភិបាល លោក ឃឹម សំបូរ និងកូនក្រុស ត្រូវបានគេបាញ់សម្លាប់កាលពីឆ្នាំ២០០៨ នៅជិតស្តាតអូឡាំពិក ខណៈលោកកំពុងដើរហាត់ប្រាណ។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធអ្នកសារព័ត៌មានកម្ពុជា (ខេមបូចា) លោក ណុប វី មើលឃើញថា បច្ចុប្បន្ននេះ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយមិនដល់៥ភាគរយនោះទេ ដែលហ៊ានធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍អំពីស្ថានភាពនយោបាយនៅកម្ពុជា ដោយឈរលើវិជ្ជាជីវៈត្រឹមត្រូវ និងមិនមានភាពលម្អៀងទៅរកគណបក្សនយោបាយណាមួយ។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា កត្តាចម្បងនៃបញ្ហានេះ ដោយសារតែមានការបង្រ្កាបជាបន្តបន្ទាប់ទៅលើពួកគេ ជាពិសេសក្រោយពេលដែលតុលាការកំពូលបានរំលាយអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិនៅឆ្នាំ២០១៧។
លោកបន្តថា នៅពេលនោះ មានការចាប់ខ្លួនអ្នកនយោបាយមួយចំនួន ការបឹ្តងផ្តល់ប្រឆាំងជាមួយសកម្មជនអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាល និងការដាក់ពាក្យបណ្តឹងប្រឆាំងជាមួយនឹងអ្នកសារព័ត៌មានផងដែរ។
លោកថា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញថា […] ការបង្រ្កាបបន្តបន្ទាប់ ហើយការគំរាមគំហែងជាបន្តបន្ទាប់ចំពោះប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលឯករាជ្យ ដែលអ្នកសារព័ត៌មានគាត់ហ៊ានធ្វើសេចក្តីរាយការណ៍នូវរឿងរ៉ាវបញ្ហាសង្គមផ្សេងៗ រួមទាំងព្រឹត្តិការណ៍នយោបាយផង ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១៧មក»។
លោក ណុប វី យល់ថា ដើម្បីស្តារសេរីភាពសារព័ត៌មាននៅកម្ពុជាឱ្យកាន់តែប្រសើរឡើង ដើម្បីឱ្យពួកគេបានចួលរួមជំរុញតម្លាភាពសង្គមនោះ រដ្ឋាភិបាលត្រូវធានាថា គ្មានអ្នករាយការណ៍ព័ត៌មានណាម្នាក់ត្រូវបានចាប់ចងឬគំរាមកំហែង ដោយសារការហ៊ាននិយាយបញ្ហាសង្គមឈរលើវិជ្ជាជីវៈនោះទេ។
អ្នកនាំពាក្យក្រសួងព័ត៌មាន លោក មាស សុភ័ណ្ឌ ចាត់ទុកការលើកឡើងនេះថា គ្រាន់តែជាការយល់ឃើញតែមួយជ្រុងប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនបានឆ្លុះបញ្ចាំងបញ្ហាសង្គមទាំងមូលទេ។
មន្ត្រីរដ្ឋាភិបាលរូបនេះមើលឃើញថា ប្រជាពលរដ្ឋកំពុងទទួលបានព័ត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ តាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយដែលលោកថាកំពុងតែមានការរីកដុះដាលនៅកម្ពុជា។
លោកថា៖ «តាមរយៈការរីកចម្រើនប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយទាំងបែបប្រពៃណីនិងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយបែបទំនើបនេះ គឺប្រជាពលរដ្ឋរបស់យើងបានទទួលព័ត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយ គ្រប់ហេតុការណ៍ទាំងជាតិនិងអន្តរជាតិដែលកំពុងកើតមានឡើងនៅក្នុងព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជា ក៏ដូចជានៅក្នុងតំបន់»។
កំណត់ត្រារបស់ក្រសួងព័ត៌មានឆ្នាំ២០២០ បានឱ្យដឹងថា កម្ពុជាមានអង្គភាពសារព័ត៌មានបោះពុម្ពផ្សាយសរុប៤៥០អង្គភាព វិទ្យុចំនួន២២០ ស្ថានីយទូរទស្សន៍២៦ ទូរទស្សន៍ខ្សែកាបចំនួន២០០ ប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយតាមប្រព័ន្ធ (OTT) ចំនួន៧ និងប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយផ្កាយរណបចំនួន២ផងដែរ។
នាយិកាមជ្ឈមណ្ឌលសិទ្ធិមនុស្សកម្ពុជា លោកស្រី ចក់ សុភាព មានប្រសាសន៍ថា ក្នុងរយៈពេល៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ សេរីភាពបញ្ចេញមតិអំពីបញ្ហាសង្គម បញ្ហានយោបាយ របស់ពលរដ្ឋកម្ពុជា ហាក់បានធ្លាក់ចុះខ្លាំង ដោយសារតែមានការព្រួយបារម្ភពីសុវត្ថិភាពផ្ទាល់ខ្លួន។
លោកស្រីថា ការទទួលបានព័ត៌មានគ្រប់ជ្រុងជ្រោយអំពីទស្សនៈនយោបាយតាមរយៈប្រព័ន្ធផ្សព្វផ្សាយជារឿងសំខាន់ ព្រោះអាចវែកមុខមន្ត្រីខិលខូច និងជំរុញឱ្យមានតម្លាភាពសង្គម។
លោកស្រីថា៖ «បើសិនជាពលរដ្ឋគាត់ចាប់ផ្តើមមានការខ្លាចរអាបញ្ហាសង្គមដែលកើតឡើង យើងនឹងឃើញមន្រ្តីដែលមានការប្រព្រឹត្តខុសឆ្គងឬមានបញ្ហាមិនប្រក្រតីនៅក្នុងសង្គមនានា គឺត្រូវបានបិទបាំង! ឬមិនមានការចូលរួមពីពលរដ្ឋហ្នឹង អ៊ីចឹងធ្វើឱ្យអភិបាលកិច្ចនិងទំនួលខុសត្រូវអ្នកពាក់ព័ន្ធធ្លាក់ចុះ ហើយនោះគឺជាការខាតប្រយោជន៍សង្គមរបស់យើងទាំងមូល»។
មាត្រា៤១ នៃរដ្ឋធម្មនុញ្ញចែងថា «ប្រជាពលរដ្ឋខ្មែរមានសេរីភាពខាងការបញ្ចេញមតិរបស់ខ្លួន សេរីភាពខាងសារព័ត៌មាន សេរីភាពខាងការបោះពុម្ពផ្សាយ សេរីភាពខាងការប្រជុំ។
សម្រាប់សាស្រ្តាចារ្យផ្នែកប្រវត្តិសាស្រ្ត លោក សំបូរ មាណ្ណារ៉ា វិញ មានប្រសាសន៍ថា ការចេះតាមដានសកម្មភាពអ្នកនយោបាយ ជាការព្យាយាមរំដោះខ្លួនចេញពីវិបត្តិផ្សេងៗ ព្រោះពលរដ្ឋប្រើប្រាស់សិទ្ធិនេះអំឡុងពេលបោះឆ្នោតជ្រើសរើសមេដឹកនាំ។
លោកគូសបញ្ជាក់ថា៖ «រឿងតាមដាន គឺជាកិច្ចការចាំបាច់របស់ពលរដ្ឋខ្មែរគ្រប់រូប ត្រូវតាមដានដើម្បីស្វែងយល់ ដើម្បីធ្វើការសម្រេចចិត្ត ដើម្បីធ្វើការតាំងចិត្ត ដើម្បីធ្វើការរំដោះខ្លួនចេញអំពីវិបត្តិ»៕
អត្ថបទ៖ ទុយ អេងលី និង ទួក ពិសិដ្ឋ
