ធនធានមនុស្សត្រូវបានគេចាត់ទុកថា ជាធនធានមួយដ៏សំខាន់បំផុតក្នុងការជំរុញប្រទេសឱ្យមានការអភិវឌ្ឍនិងរីកចម្រើន។ ការបណ្ដុះធនធានមនុស្សនេះទៀតសោត ក៏ត្រូវពង្រឹងតាំងពីថ្នាក់បឋមសិក្សារហូតដល់កម្រិតខ្ពស់ ដោយមិនគិតពីយេនឌ័រនោះឡើយ។
ប៉ុន្តែនៅតំបន់មួយនៃខេត្តភាគឦសានប្រទេសកម្ពុជា សិស្សស្រីជាច្រើននាក់ដែលជា«ជនជាតិដើមភាគតិចព្រៅ» បានសម្រេចចិត្តបោះបង់ការសិក្សារបស់ខ្លួន ដោយអ្នកខ្លះបោះបង់ការសិក្សាតាំងពីកម្រិតបឋមសិក្សាទៅទៀត ហើយឈានទៅដល់រកដៃគូជីវិតទាំងនៅក្មេងខ្ចីថែមទៀតផង។
យុវតីម្នាក់បានរៀបរាប់ថា៖ «ខ្ញុំឈប់រៀនត្រឹមថ្នាក់ទី៦ នៅពេលខ្ញុំមានអាយុមិនដល់១៦ឆ្នាំនៅឡើយផង! ខ្ញុំធ្លាប់រៀននៅសាលាបឋមសិក្សាតាវែងក្រោម។ មូលហេតុដែលខ្ញុំឈប់រៀននេះ ដោយសារខ្ញុំត្រូវរៀបការ។ ប្តីរបស់ខ្ញុំមានអាយុបងខ្ញុំតែ២ឆ្នាំប៉ុណ្ណោះ»។
នេះជាការរៀបរាប់របស់ស្ត្រីម្នាក់ឈ្មោះ ប៉ាន ស្រីដា វ័យ១៨ឆ្នាំ រស់នៅភូមិកិគួង ឃុំតាវែងក្រោម ស្រុកតាវែង ខេត្តរតនគិរី។ គាត់បានបោះបង់ការសិក្សាត្រឹមថ្នាក់ទី៦ ក្នុងឆ្នាំ២០២០។ ក្រោយបញ្ចប់ពីការសិក្សា អ្នកស្រី ប៉ាន ស្រីដា ក៏ចាប់រៀបអាពាហ៍ពិពាហ៍ភ្លាមដែរ ដោយស្វាមីមានអាយុប្រមាណ២០ឆ្នាំ ហើយបច្ចុប្បន្នពួកគេទទួលបានកូនប្រុសក្នុងផ្ទៃពោះ៨ខែ ដែលជាចំណងដៃក្រោយរៀបការបានប្រមាណ១ឆ្នាំ។
កំពុងអង្គុយលើក្តារឈើដែលមានទំហំមុខកាត់ជិត១ម៉ែត្រ ហ៊ុមព័ន្ធទៅដោយដំណាំផ្លែឈើដាំនៅជុំវិញផ្ទះឡើងពណ៌ខៀវខ្ចីស្រងាត់នោះ អ្នកស្រី ប៉ាន ស្រីដា បាននិយាយដោយសម្តីមួយៗថា ការឆាប់ប្រឡូកក្នុងជីវិតគូទាំងខ្លួននៅវ័យក្មេង មិនមែនជារឿងងាយស្រួលនោះឡើយ ដោយសារជួបការលំបាកខ្លាំងទាំងក្នុងជីវិតគូ និងសមត្ថភាពគ្រប់គ្រងការងារក្នុងផ្ទះ រួមទាំងការចំណាយការហូបចុកប្រចាំថ្ងៃផង។
ស្ត្រីរូបនេះបន្តថា ដោយសារការបោះបង់ចោលការសិក្សានិងរៀបការទាំងវ័យក្មេង បានធ្វើឱ្យរូបគាត់និងគ្រួសារត្រូវប្រឈមមុខមួយទៀត គឺការមិនមានមុខរបរធំដុំ ដើម្បីទំនុកបម្រុងក្នុងគ្រួសារ ហើយបញ្ហានេះបានបង្កឱ្យមានភាពរកាំរកូស មាត់តូចមាត់ធំក្នុងរង្វង់គ្រួសារ រវាងខ្លួននិងស្វាមីថែមទៀត។
មិនតែប៉ុណ្ណោះ អ្នកស្រីថា ដោយសារខ្វះចំណេះដឹងទាំងសងខាងនិងមិនមានបទពិសោធន៍ជីវិតគូដូចគ្នាផង អំពើហិង្សាក៏បានកើតឡើងក្នុងគ្រួសារមិនចេះចប់មិនចេះហើយផងដែរ។
អ្នកស្រី ប៉ាន ស្រីដា និយាយថា៖ «ផលលំបាកទី១ គឺការរកស៊ី ពេលខ្លះទៅ អត់មានលុយចាយសោះ។ ក្រៅពីនេះ ពិបាកពេលសម្រាលកូន ហើយពេលពរពោះនេះ គឺពិបាកអង្គុយឈរដេកអីជាដើម។ ពួកយើងឧស្សាហ៍មានរឿងក្នុងគ្រួសារដែរ ដោយសារខ្ញុំរករឿង ព្រោះតែស្វាមីពូកែដើរលេងពេក»។
យ៉ាងនេះក្តី អ្នកស្រី ម៉ាំង ធី ដែលត្រូវជាម្តាយរបស់យុវតីឈ្មោះ ប៉ាន ស្រីដា ទទួលស្គាល់ថា ក្នុងនាមអាណាព្យាបាល ពិតជាមិនដែលរួមចំណែកលើកទឹកចិត្តឬអប់រំកូនឱ្យយល់ដឹងអំពីតម្លៃនៃការសិក្សា ប៉ុន្តែបញ្ហានេះមិនមែនមានន័យថា អ្នកស្រីនិងស្វាមីហាមឃាត់កូនស្រីមិនឱ្យបន្តការសិក្សានោះឡើយ។
ក្នុងវ័យ៣៣ឆ្នាំ អ្នកស្រី ម៉ាំង ធី ដែលមានដើមកំណើតជាជនភាគតិចព្រៅ បញ្ជាក់ថា ការបោះបង់ការសិក្សាកូនស្រីរបស់អ្នកស្រីនេះ គឺជាការសម្រេចចិត្តដោយខ្លួនគេផ្ទាល់តែប៉ុណ្ណោះ។
របាយការណ៍នៃវិទ្យាស្ថានបណ្តុះបណ្តាល និងស្រាវជ្រាវ ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍កម្ពុជា ឆ្នាំ២០១៣ បង្ហាញថា អត្រាទទួលបានការអប់រំរបស់ជនជាតិដើមភាគតិចនៅក្នុងខេត្តមួយចំនួន រួមមាន ខេត្តកំពង់ចាម ក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង រតនគិរី និងខេត្តមណ្ឌលគិរី ចាប់ពីកម្រិតបឋមសិក្សារហូតដល់អនុវិទ្យាល័យ មានអត្រាទាប បើធៀបប្រជាពលរដ្ឋទូទៅនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ និងបណ្តាខេត្តផ្សេងៗទៀត។ របាយការណ៍នោះបន្តថា ខេត្តរតនគិរីដែលមានចំនួនជនជាតិដើមភាគតិចច្រើនជាងគេនោះ គឺមានអត្រាយុវជនបញ្ចប់ការសិក្សាទាប។
រស់នៅភូមិកិគួង ឃុំតាវែងក្រោម អ្នកស្រី សលៃ អៃ ជាជាតិដើមភាគតិចព្រៅ ក៏បានបោះបង់ការសិក្សាទាំងវ័យក្មេងផងដែរ។ អ្នកស្រីថា រូបគាត់បានសម្រេចចិត្តឈប់រៀនត្រឹមថ្នាក់ទី៦ នៅសាលាបឋមសិក្សាតាវែងក្រោម។ នៅក្រោយពេលបោះបង់ការសិក្សាហើយ អ្នកស្រី សលៃ អៃ ក៏សម្រេចចិត្តរៀបការភ្លាមដែរនៅក្នុងឆ្នាំ២០២០ ជាមួយស្វាមីអ្នកស្រី ដែលជាជនជាតិខ្មែរ មានដើមកំណើតនៅខេត្តតាកែវ។
ក្នុងវ័យ២១ឆ្នាំ និងមានកូនប្រុសអាយុ២ឆ្នាំម្នាក់នៅក្នុងបន្ទុក ស្ត្រីរូបនេះក៏យល់ស្របដែរថា ការបោះបង់ការសិក្សាហើយឆាប់រៀបការទាំងនៅវ័យក្មេងពេក គឺពិតជាប្រឈមមុខច្រើន ទាំងផ្នែកជីវភាព និងសុខភាពបន្តពូជផង។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ដោយសារម្តាយនៅក្មេងពេក មិនសូវយល់ដឹងពីការថែទាំងសុខភាព។ បើជីវភាពគ្រួសារវិញ ជួនកាលរកស៊ីបាន ជួលកាលអត់អ៊ីចឹងក៏មានដែរ។ ពិបាកខ្លាំងរឿងលុយកាក់ មកពីរៀបការវ័យក្មេងពេក អត់ចេះរកលុយ អត់ចេះអីហ្នឹងណា។ ឪពុកម្តាយក៏បានណែនាំដែរ ក្រោយពួកយើងរៀបការរួច។ ដឹងដែរថា ការឆាប់រៀបការទាំងនៅវ័យក្មេងពេក នឹងនាំឱ្យមានផលលំបាក តែធ្វើម៉េច បើឈប់រៀនហើយ ត្រូវតែយកប្តី»។
តែយ៉ាងណា អ្នកស្រីថា ខ្លួននឹងព្យាយាមអប់រំកូនឱ្យបានល្អនិងឱ្យពួកគេចេះស្រឡាញ់ការសិក្សា ព្រមទាំងបន្តការសិក្សាឱ្យបានជ្រៅជ្រះ ដោយមិនឱ្យដើរតាមគន្លងរបស់អ្នកស្រីនោះឡើយ។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ចង់ឱ្យកូនរៀនឱ្យបានល្អនិងបានការងារធ្វើដូចគេដូចឯងដែរ តែយើងមិនដឹងយ៉ាងម៉េចដែរ! យើងក៏មិនអាចបង្ខំកូនបានដែរ។ កាលដែលខ្ញុំឈប់រៀនហ្នឹង គឺឈប់ខ្លួនឯងតែម្តង»។
យោងតាមរបាយការណ៍របស់អាជ្ញាធរឃុំតាវែងក្រោម ឱ្យដឹងថា នៅក្នុងរយៈពេល៦ខែដើមឆ្នាំ២០២១ អត្រាស្ត្រីរៀបការទាំងវ័យក្មេងនៅក្នុងឃុំនេះ បន្តកើនឡើងប្រមាណ៥០ភាគរយ បើធៀបនឹងរយៈពេលដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០២០។
ទាក់ទិនបញ្ហានេះ ជំទប់ទី១នៃឃុំតាវែងក្រោម ទទួលបន្ទុកកម្មវិធីស្រ្តី គឺអ្នកស្រី វ៉ាន់ឌី ក្រាប់ អាយុ៣៥ឆ្នាំ ទទួលស្គាល់ថា ការរៀបការវ័យក្មេងរបស់សិស្សស្រីក្នុងកម្រិតបឋមសិក្សា នៅក្នុងសហគមន៍នេះ គឺពិតជាមានកំណើនខ្ពស់មែន ជាពិសេសស្រ្តីជនជាតិដើមភាគតិច។
មន្រ្តីឃុំរូបនេះឱ្យដឹងទៀតថា នៅពេលយុវជនបន្តបោះបង់ការសិក្សា បានធ្វើឱ្យជះផលអវិជ្ជមានជាច្រើនសម្រាប់សហគមន៍ ដូចជា ការបាត់បង់ធនធានមនុស្ស ការចូលរួមរបស់យុវជនធ្លាក់ចុះ ជាពិសេសធ្វើឱ្យការអភិវឌ្ឍត្រូវធាក់ថយ ព្រោះតែកម្លាំងនៃការចូលរួមនិងការសម្រេចចិត្តមិនសូវមាន។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ខ្ញុំតែងប្រាប់ពួកគាត់ជារឿយៗ តែអ្នកដែលមកចូលរួមភាគច្រើនជាចាស់ទុំ ហើយអ្នកដែលមាន គឺពួកគាត់អស់កូនក្នុងបន្ទុកហើយ។ នៅពេលគ្រួសារដែលមានកូនក្រមុំកំលោះ ពួកគាត់មានអ្នកមកចូលរួមពេលយើងប្រជុំ។ ហេតុនេះហើយ ទើបបញ្ហានេះវានៅតែកើតមានរហូត។ ម៉្យាងវិញទៀត ក្មេងៗ ស្រី ប្រុស ពួកគាត់អត់បានមកចូលរួមទៀត»។
បើតាមអ្នកស្រី វ៉ាន់ឌី ក្រាប់ ការឆាប់មានជីវិតគូទាំងនៅវ័យក្មេងដូច្នេះ មានផលប៉ះពាល់ជាច្រើនសម្រាប់គ្រួសាររបស់ពួកគេ ហើយកត្តាប្រឈមដែលបានកើតឡើងជារឿយៗនោះ គឺការលែងលះគ្នា អំពើហិង្សាក្នុងគ្រួសារ ការធ្លាក់ចុះនៃបញ្ហាសុខភាព និងសុខភាពឆាប់ទ្រុឌទ្រោម ជាដើម។
ដោយឡែក អនុប្រធានការិយាល័យសង្គមកិច្ច ស្រុកតាវែង ទទួលបន្ទុកខាងការងារស្រ្តីនៅក្នុងសហគមន៍ អ្នកស្រី ឈុំ វ៉ាន់នឿន សង្កេតឃើញថា ក្រៅពីកត្តាបោះបង់ការសិក្សាដោយខ្លួនឯងរបស់ស្ត្រីវ័យក្មេង ក៏មានកត្តាមួយចំនួនទៀតផងដែរ ដូចជា ការយល់ដឹងរបស់ឪពុកម្តាយឬអាណាព្យាបាលក្នុងការជំរុញឱ្យកូនៗរបស់ពួកគេសិក្សាបានខ្ពស់នោះ ហាក់នៅមានកម្រិត ដោយសារឪពុកម្តាយឬអាណាព្យាបាលនៅតំបន់នេះមិនសូវផ្តល់តម្លៃចំពោះការសិក្សាប៉ុន្មានទេ។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ការបោះបង់ការសិក្សារបស់សិស្សស្រី គឺនៅតែមាន។ ពួកគាត់ហ្នឹងគឺមិនសូវបានចូលសាលារៀន ដល់ពេលហ្នឹង ចេះតែនាំគ្នាឈប់រៀនអស់ទៅ។ ដល់អ៊ីចឹងទៅ នាំគ្នាទៅយកប្តីយកប្រពន្ធអស់ទៅ។ មូលហេតុដែលសំខាន់ ដែលខ្ញុំគិតមើលទៅ ដូចថាគ្មានពីណាជួយជំរុញពួកគេ» ។
បើតាមអ្នកស្រី ឈុំ វ៉ាន់នឿន ការរៀបការនៅវ័យក្មេងនេះក៏កើតឡើងច្រើនក្នុងបរិបទនៃការរីករាលដាលជំងឺកូវីដ-១៩ផងដែរ ស្របពេលសាលារៀននៅទូទាំងប្រទេសបានផ្អាកដំណើរការ និងត្រូវសិក្សាតាមប្រព័ន្ធអនឡាញជំនួសវិញ។
អ្នកស្រីបន្ថែមថា ស្រ្តីដែលឆាប់ទទួលជីវិតគូ ភាគច្រើននៅអាយុចន្លោះពី១៦ទៅ១៧ឆ្នាំ ខណៈពួកគេកំពុងស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតបឋមសិក្សានៅឡើយ។
ចំណែកអនុប្រធានការិយាល័យអប់រំ យុវជន និងកីឡា ស្រុកតាវែង លោក ស្ងួន វិជ្ជា ថ្លែងថា ការរៀបការវ័យក្មេងមានផលប៉ះពាល់ច្រើន ជាពិសេសសុខភាពបន្តពូជ។
ប្រភពដដែលបន្តថា ការៀបការវ័យក្មេងជះឥទ្ធិពលដល់សង្គមគ្រួសារនិងសហគមន៍ ព្រោះបញ្ហាការអប់រំមានកម្រិតទាប ហើយពួកគេហាក់មិនទាន់ស្គាល់អ្វីទៅជាដៃគូជីវិត ដោយសារមានវ័យក្មេងខ្ចីពេក។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ លោកថា ការរៀបការវ័យក្មេងខ្លះ គឺរៀបការតាមគ្នា ដោយពួកគេឃើញយុវជនក្រៅសាលាជាច្រើនអាចរៀបការតៗគ្នាបាន។ ក្រៅពីនេះ នៅមានហេតុផលដែលសំខាន់មួយទៀតគឺ ស្រ្តីជនជាតិដើមភាគតិចភាគច្រើនតែងគិតថា នៅយូរពេកបារម្ភខ្លាចគ្មានអ្នកចូលស្តីដណ្តឹង ម៉្យាងខ្លាចនៅព្រៅសៅកែផង។
លោកបន្តថា៖ «ការបោះបង់ការសិក្សា សង្កេតឃើញមាន៣កត្តា មួយគឺកត្តាជីវភាព គាត់មិនក្រទេ ប៉ុន្តែគាត់មិនហ៊ានលះបង់ឱ្យកូន។ បើតាមគាត់លះបង់ គឺគាត់មិនក្រប៉ុន្មានទេ គឺគាត់អាចទៅរួច។ កត្តាទី២ គឺពាក់ព័ន្ធនឹងប្រពៃណីរបស់ពួកគាត់។ ឥលូវនេះ មិនណាស់ណាទេ ប៉ុន្តែបើពីមុនវិញ គឺអត់សូវមានអ្នករៀនសូត្រច្រើនទេស្រីៗនោះ។ ហើយដល់អ៊ីចឹងទៅ ដល់ពេលគាត់ចូលដល់វ័យ១៥[ទៅ]១៦ឆ្នាំ ដឹងថាយកប្តីបាត់ហើយ! ហើយកត្តាមួយទៀត គឺក្នុងបរិបទកូវីដនេះ ពួកគាត់ហាក់ដូចជាហេលហាល អត់បានរៀនសូត្រពេញលេញ គាត់ក៏បែកគំនិតតាមគ្នា» ។
បើទោះជាបែបណា អនុប្រធានការិយាល័យអប់រំស្រុកតាវែង បដិសេធថា មកដល់ពេលនេះ ខាងការិយាល័យអប់រំស្រុក នៅមិនទាន់មានទិន្នន័យជាក់លាក់អំពីសិស្សស្រីដែលបោះបង់ការសិក្សា ជាពិសេសស្រ្តីជនជាតិដើមភាគតិចដែលចូលដល់វ័យជំទង់ទៅហើយ តែពួកគេស្ថិតនៅក្នុងកម្រិតបឋមសិក្សានៅឡើយ ជាដើម។
មន្រ្តីសុខាភិបាលនៃមណ្ឌលសុខភាពតាវែង អ្នកស្រី ភី ណុច មានប្រសាសន៍ថា ក្មេងស្រីដែលឆាប់ប្រឡូកក្នុងជីវិតគូទាំងនៅវ័យក្មេងពេក នាំឱ្យសុខភាពរបស់នាងជួបការលំបាកជាច្រើន។ អ្នកស្រីបន្តថា ផលប៉ះពាល់ទាំងនោះកើតឡើងតាមរយៈកូនកើតមកមិនគ្រប់ខែ មរណភាពទាំងមាតានិងទារក ជាពិសេសកូនលូតលាស់មិនសូវបានល្អដូចគេ ជាដើម។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «និយាយរួម ប៉ះពាល់សុខភាពរបស់គាត់ គឺស្រ្តីហ្នឹងគាត់កំពុងស្ថិតក្នុងការលូតលាស់! ដល់ពេលឆាប់រៀបការវ័យក្មេងពេកអ៊ីចឹងទៅ វាអាចធ្វើឱ្យកូនកើតមិនគ្រប់ខែ ពេលណាទារកកើតមកអត់គ្រប់ខែ អាចគ្រោះថ្នាក់ច្រើន។ ស្រ្តីស្ថិតក្នុងដំណាក់កាលលូតលាស់ ដល់ពេលឆាប់មានគ្រួសារនៅវ័យក្មេងពេក អ៊ីចឹងទេ វាអាចប្រឈមមុខទៅនឹងកត្តាដូចជាគ្រួសារហ្នឹងអត់ចេះរៀបចំការផែនការគ្រួសារច្បាស់លាស់ទេ»។
ជុំវិញករណីសិស្សបោះបង់ការសិក្សានិងរៀបការវ័យក្មេងនេះដែរ លោក ផល ពិសី ជាមន្រ្តីកម្មវិធីទំនុកបម្រុងរបស់អង្គការភ្លែន (Plan) ប្រចាំខេត្តរតនគិរី ថ្លែងថា ការៀបការវ័យក្មេងនៃស្រ្តីជនជាតិដើមភាគតិច ចេះតែមានកំណើនជាបន្តបន្ទាប់ ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ជាពិសេសនៅក្នុងស្រុកតាវែងនេះតែម្តង។
លោកបន្តថា ដោយមើលឃើញពីកត្តាទាំងនេះហើយ បានជំរុញឱ្យអង្គការភ្លែន ខិតខំស្វែងរកជំនួយ ដើម្បីចូលរួមកាត់បន្ថយការឆាប់រៀបការវ័យក្មេងរបស់ស្រ្តីនៅទីនោះនិងតំបន់ផ្សេងទៀត។
លោកឱ្យដឹងទៀតថា ការរួមចំណែករបស់អង្គការភ្លែន ក្នុងពេលកន្លងទៅ គឺតាមរយៈការចុះផ្សព្វផ្សាយសារអប់រំឱ្យពួកគាត់យល់ដឹងពីផលលំបាកនៃការរៀបការវ័យក្មេង ផលប៉ះពាល់ពេលមានផ្ទៃពោះនៅក្មេងពេក និងបញ្រ្ជាបការយល់ដឹងដល់ពួកគាត់អំពីសុខភាពបន្តពូជ ជាដើម។
បន្ថែមពីលើនេះទៀត លោកថា អង្គការភ្លែន ក៏មានយុទ្ធសាស្រ្តថ្មីដែលផ្តោតសំខាន់ទៅលើក្មេងស្រី ធ្វើយ៉ាងណាឱ្យពួកគេមានសំឡេងក្នុងសង្គមឱ្យបានច្រើន ហើយអាចកាត់បន្ថយការរៀបការវ័យក្មេងផងដែរ។
លោក ផល ពិសី ថ្លែងថា៖ «ដើម្បីចូលរួមកាត់បន្ថយអត្រានៃការរៀបការវ័យក្មេងដែលកើតឡើងហ្នឹង គឺយើងបានសហការជាមួយការិយាល័យអប់រំស្រុក មន្ទីរកិច្ចការនារី និងមណ្ឌលសុខភាពនៅស្រុកតាវែង ដើម្បីឱ្យពួកគាត់ជួយផ្សព្វផ្សាយដល់ក្រុមគ្រួសារនិងយុវជន អំពីផលប៉ះពាល់នៃការរៀបការវ័យក្មេងនិងសុខភាពបន្តពូជ។ មួយវិញទៀត យើងបានជ្រើសរើសយុវជនដែលទើបតែរៀបការវ័យក្មេង អង្គការភ្លែន បានផ្តល់អាហារូបករណ៍ឱ្យពួកគេទៅរៀនជំនាញវិជ្ជាជីវៈនៅទីរួមខេត្ត»។
របាយការណ៍ស្តីពីការវិភាគនិងការរកឃើញដែលផ្តល់ដោយអង្គការភ្លែន បង្ហាញថា គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៨ ក្មេងស្រីជំទង់ ដែលមានអាយុចាប់ពី១២ដល់១៧ឆ្នាំ មានចំនួន១២ភាគរយនៃចំនួនកុមារសរុបនៅទូទាំងខេត្តរតនគិរី។
របាយការណ៍បញ្ជាក់ទៀតថា ក្នុងចំណោមស្រុកទាំង៩ នៃខេត្តរតនគិរី គឺមានតែស្រុកតាវែងមួយគត់ដែលមានអត្រាក្មេងស្រីវ័យជំទង់ទាបជាងគេបំផុត មានប្រមាណត្រឹម៤ភាគរយ ស្មើមនុស្សជិត៥រយនាក់ (៤៥៧នាក់)។ តួលេខនេះ បើធៀបនឹងស្រុកកូនមុំ ដែលមានអត្រាក្មេងស្រីវ័យជំទង់ខ្ពស់ជាងគេបំផុតក្នុងចំណោមស្រុកទាំង៩នេះ គឺមានចំនួន១៣ភាគរយ ស្មើមនុស្សប្រមាណជិត១ពាន់៥រយនាក់ (១ ៤៨១នាក់)។
យោងតាមទិន្នន័យដដែលនេះបង្ហាញទៀតថា ក្មេងស្រីម្នាក់ក្នុងចំណោមក្មេងស្រី៩នាក់ ដែលមានអាយុពី១២ទៅ១៧ឆ្នាំ បោះបង់ការសិក្សានិងកំពុងតែរៀបការនៅវ័យជំទង់ មានចំនួន១១ភាគរយ ស្មើប្រមាណមនុស្សជិត១ ២០០នាក់ (១ ១៩៥នាក់) ក្នុងចំណោមក្មេងស្រីវ័យជំទង់សរុបជាង១ម៉ឺននាក់ (១១ ២១៣នាក់) នៅទូទាំងខេត្តរតនគិរី។
ត្រឡប់មកស្រ្តីដែលបោះបង់ការសិក្សានិងរៀបការទាំងនៅវ័យក្មេងនៅឃុំតាវែងក្រោមឯណោះវិញ អ្នកស្រី ប៉ាន ស្រីដា និយាយថា រូបគេពិតជាសោកស្តាយចំពោះការសម្រេចចិត្តខុស ដោយឆាប់រៀបការទាំងនៅវ័យក្មេងបែបនេះ។
បើតាម ស្រីដា បើមានឱកាសជាថ្មីទៀត រូបគេនឹងបន្តការសិក្សាឱ្យបានខ្ពង់ខ្ពស់ដូចអ្នកផ្សេងទៀត ដើម្បីអាចយកចំណេះជំនាញពីសាលាទៅរួមចំណែកអភិវឌ្ឍសហគមន៍ និងជួយធ្វើឱ្យជីវភាពគ្រួសារបានថ្កុំថ្កើងនឹងគេដែរ។
អ្នកស្រីបន្តថា៖ «ខ្ញុំចង់ទៅរៀនដូចកាលពីមុនវិញ ព្រោះខ្ញុំឃើញមិត្តភក្តិរបស់ខ្ញុំរៀនសូត្របានខ្ពង់ខ្ពស់ និងមានការអភិវឌ្ឍទៅមុខបានយ៉ាងល្អ»៕
អត្ថបទដោយ៖ លោក ម៉ម មុនីរតន៍ និងអ្នកសារព័ត៌មានស្រ្ដីវ័យក្មេង នៃអង្គការភ្លែនអន្តរជាតិកម្ពុជា
