គណបក្សនយោបាយក្រៅរដ្ឋាភិបាលចំនួន៣ បានបោះដៃរកគ្នា ដើម្បីស្វែងរកជំហររួមនិងលទ្ធភាពកសាងប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ក្រោយពីអតីតបក្សប្រឆាំងធំមួយត្រូវបានតុលាការកំពូលរំលាយចេញពីឆាកនយោបាយជាង៤ឆ្នាំមកនេះ។
ស្ថាបនិកគណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា និងជាអតីតតំណាងរាស្រ្តគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន មានប្រសាសន៍នៅថ្ងៃសុក្រនេះថា កាលពីថ្ងៃម្សិលមិញ កិច្ចពិភាក្សាទល់មុខគ្នាមួយបានធ្វើឡើង រវាងគណបក្សចំនួន៣ ក្នុងនោះមាន «គណបក្សឆន្ទៈខ្មែរ» របស់លោក គង់ មុនីកា គណបក្សរបស់លោក (គណបក្សកែទម្រង់កម្ពុជា) និងភាគីមកពី«គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន» របស់លោក យ៉េង វីរៈ។ លោកបន្តថា កិច្ចពិភាក្សានោះជាគោលដៅរួមចង់ឱ្យគណបក្សដែលនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាលរួមគ្នាឬអាចប្របាច់បញ្ចូលគ្នា ដើម្បីប្រកួតប្រជែងជាមួយបក្សកាន់អំណាច។
តែយ៉ាងណា លោកថា កិច្ចពិភាក្សានោះមិនទាន់បានឯកភាពគ្នាទាំងស្រុងទេ ហើយដកឃ្លា ដើម្បីរកពេលជួបគ្នានៅពេលក្រោយទៀត។
បើតាមលោក អ៊ូ ច័ន្ទរ័ត្ន ជាលទ្ធផលបណ្ដោះអាសន្នបានឯកភាពលើយុទ្ធសាស្ត្រមួយចំនួន រួមទាំងយន្តការរួមគ្នាជំរុញឱ្យមានការកែលម្អប្រព័ន្ធបោះឆ្នោត។
លោកថា៖ «យើងដឹងហើយ បើកាលណាកម្លាំងវារប៉ាត់រប៉ាយ យើងមិនអាចមានកម្លាំងធំទៅប្រកួតប្រជែងបានទេ»។
អគ្គលេខាធិការគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោកបណ្ឌិត សាម អ៊ីន ថ្លែងថា បើទោះបីការតស៊ូមតិជំរុញឱ្យកែទម្រង់សមាសភាព គ.ជ.ប នេះ ស្ថិតលើផ្លូវដ៏លំបាកក៏ដោយ ក៏ប៉ុន្តែលោកថា វាជាជម្រើសចាំបាច់ត្រូវតែសាកល្បង ដើម្បីបង្ហាញទៅសហគមន៍ជាតិនិងអន្តរជាតិឱ្យដឹងថា ភាពត្រឹមត្រូវនិងយុត្តិធម៌នៃការបោះឆ្នោត វាផ្តើមចេញពីចំណុចណា។
លោកថា៖ «យើងជាគណបក្សដែលមិនមែនជាអ្នកកាន់អំណាច ហើយយើងចង់ឱ្យមានការផ្លាស់ប្តូរ វាមិនមែនជាការងាយស្រួយទេ។ ប៉ុន្តែបើយើងសម្ងំនៅស្ងៀម មិនស្រែកទាមទារសោះ វាមិនកាន់តែលែងបាននូវអ្វីដែលយើងគិតថាត្រឹមត្រូវដែរ។ អ៊ីចឹងយើងត្រូវតែធ្វើការសាកល្បងទាមទារ បន្លឺសំឡេង បង្ហាញពីឆន្ទៈ បង្ហាញពីគំនិតរបស់យើង ដើម្បីឱ្យគណបក្សកាន់អំណាចហ្នឹងគាត់មើលឃើញ ព្រោះគាត់ក៏ចង់បានការទទួលស្គាល់ពីមហាជនពីសហគមន៍អន្តរជាតិដែរ»។
បើតាមលោក សាម អ៊ីន កំណែទម្រង់ដែលក្រុមលោកចង់បាន គឺសមាជិក គ.ជ.ប ត្រូវស្មើគ្នា ក្នុងនោះ សមាជិក៤រូបមកពីស្ថាប័នឯករាជ្យ និង៤រូបទៀតមកពីគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា ខណៈបច្ចុប្បន្នសមាជិក គ.ជ.ប ចំនួន៩រូប មាន៨រូបកូតាមកពីគណបក្សកាន់អំណាច។
អតីតមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់របស់គណបក្សប្រឆាំងមួយរូប លោក មាជ សុវណ្ណារ៉ា យល់ថា បុគ្គលដែលបានដើរចេញពីអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ទៅបង្កើតបក្សថ្មី ខណៈមេដឹកនាំកំពុងជាប់បណ្ដឹងនៅតុលាការនោះ បានរងនូវការស្តីបន្ទោសពីអ្នកគាំទ្រច្រើនណាស់មកហើយ។ លោកបន្តថា សារនយោបាយពីការស្វែងរកការច្របាច់បញ្ចូលគ្នា ដើម្បីប្រកួតជាមួយគណបក្សកាន់អំណាច បង្កើតជាចម្ងល់ថា តើពលរដ្ឋជឿថាពួកគេពិតជាហ៊ានលះបង់ដើម្បីស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ឬក៏ជាល្បែងកំដរឆាកបក្សកាន់អំណាច។
លោកថា៖ «សំខាន់នៅត្រង់ថា ពួកគាត់ពិតជាមានឆន្ទៈពិតក្នុងការរួបរួម ឬក៏គាត់បានជាប់ចំណងដោយបក្សកាន់អំណាចហើយ ដែលគាត់បង្ខំចិត្តដើម្បីទៅរួបរួមដើម្បីឆ្ពិនភ្នែកម្ចាស់ឆ្នោត»។
មួយវិញទៀត អ្នកនាំពាក្យគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា លោក សុខ ឥសាន មានប្រសាសន៍ថា គណបក្សប្រជាជនកម្ពុជា គ្មានការព្រួយបារម្ភពីចរន្តរួបរួមនេះទេ ហើយថា ការចង់ទាមទារឱ្យផ្លាស់ប្តូរសមាសភាព គ.ជ.ប ក៏មិនអាចទៅរួចដែរ។
លោកថា៖ «យើងដឹងហើយថា សមាសភាព គ.ជ.ប ត្រូវធ្វើការតែងតាំងតាមនីតិវិធីត្រឹមត្រូវដែលមានចែងនៅក្នុងរដ្ឋធម្មនុញ្ញផង និងនៅក្នុងច្បាប់ស្តីពីការរៀបចំនិងការប្រព្រឹត្តទៅនឹង គ.ជ.ប ផង។ អ៊ីចឹងខ្ញុំគិតថា សំណើរបស់គាត់គ្មានអីគួរឱ្យចាប់អារម្មណ៍ មិនមានអីប្រែប្រួលទេ»។
អ្នកស្រាវជ្រាវសង្គម លោកបណ្ឌិត សេង សារី សាទរចំពោះសារនយោបាយរបស់គណបក្សនៅក្រៅរដ្ឋាភិបាលនេះ ប៉ុន្តែលោកថា ដោយសារតែពួកគេគ្មានកម្លាំងនយោបាយ ការទាមទារឱ្យធ្វើកំណែទម្រង់ គ.ជ.ប នឹងក្លាយជាឧបសគ្គ ហើយការប្រឹងប្រែងនេះនឹងក្លាយជាចរន្តបំបែកកម្លាំងអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលកំពុងជាប់បម្រាមទៅវិញទេ។
អតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ ដែលទទួលបានសន្លឹកឆ្នោតគាំទ្រជាង៤៣ភាគរយនោះ ត្រូវបានតុលាការរំលាយចោលតាំងពីចុងឆ្នាំ២០១៧មក តាមបណ្តឹងរបស់បក្សកាន់អំណាច។ តាមសាលដីកាតុលាការកំពូលនេះ អាសនៈទាំងអស់របស់អតីតគណបក្សប្រឆំាងដែលមានប្រហាក់ប្រហែលបក្សកាន់អំណាចដែរនោះ ត្រូវយកទៅចែកឱ្យគណបក្សផ្សេងដែលពលរដ្ឋមិនបានបោះឆ្នោតឱ្យ។
បរិបទនេះបានធ្វើឱ្យប្រធានអតីតគណបក្សសង្គ្រោះជាតិ លោក កឹម សុខា ត្រូវជាប់ពន្ធនាគារ ហើយសិទ្ធិធ្វើនយោបាយរបស់លោកត្រូវបានដកហូតជាង៤ឆ្នាំដែរគិតមកដល់ពេលនេះ ខណៈមន្ត្រីចំនួន១១៨នាក់ ត្រូវបានហាមធ្វើនយោបាយ៥ឆ្នាំចាប់ពីពេលនោះមក។
តែយ៉ាងណា បច្ចុប្បន្ននេះ មន្ត្រីជាង២០រូបដែលជាប់បម្រាមបានសុំសិទ្ធិធ្វើនយោបាយឡើងវិញ និងខ្លះទៀតបានបង្កើតគណបក្សថ្មីៗ ដើម្បីត្រៀមប្រកួតការបោះឆ្នោតជាមួយបក្សកាន់អំណាចឡើងវិញ នៅពេលខាងមុខ៕
