ច្រើនជំនាន់មកនេះជម្លោះផ្ទៃក្នុងរបស់កម្ពុជាបានកើតឡើងជាបន្តបន្ទាប់ក្រោយពីរបបរាជានិយមសម្តេច ព្រះនរោត្តមសីហនុ បានដួលរលំទៅដោយសារការធ្វើរដ្ឋប្រហារបស់លោកសេនាប្រមុខ លុន នល់។
ពេលនោះភ្លើងសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងដែលបង្កឡើងដោយអ្នកនយោបាយខ្មែរបានផ្ទុះឡើងជាហូរហែដូចជាការផ្តួលរំលំរបប លន់ នល់ ដោយរបបកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យឬខ្មែរក្រហម។
ការផ្តូលរំលំរបបខ្មែរក្រហមតាមរយៈការចូលលុកលុយរបស់កងទ័ពវៀតណាមមកកម្ពុជា ពេលនោះរបបថ្មីមួយទៀតត្រូវបានលើកបន្តុបឡើងឲ្យឡើងកាន់អំណាចគឺរបបសាធារណរដ្ឋប្រជាមានិតកម្ពុជាដែលមេដឹកនាំខ្លះបានបន្តកាន់អំណាចមកដល់បច្ចុប្បន្ន។
ការដែលកម្ពុជាធ្លាក់ក្នុងអណ្តាតភ្លើងសង្គ្រាមនោះ អ្នកតាមដានសង្គមមើលឃើញថាប្រទេសជិតខាងមានថៃនិងវៀតណាមជាដើមនោះបានលួចរំកិលខ្សែបន្ទាប់ព្រំដែនរំលោភយកដីខ្មែរ។
ថ្វីត្បិតតែពេលនេះកម្ពុជាបានពន្លត់ភ្លើងសង្គ្រាមផ្ទៃក្នុងក៏ដោយ ប៉ុន្តែភាពចម្រូងសម្រាសនៃការកំណត់ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនបានបន្តផ្ទុះឡើង ពិសេសការបោះបង្គោលជាមួយប្រទេសវៀតណាម។
ការបោះបង្គោលព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាមនៅតែជាចំណុចសំខាន់របស់គណបក្សប្រឆាំងវាយបកទៅលើបក្សកាន់អំណាច ខណៈពលរដ្ឋរស់នៅតាមខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនអះអាងថាដីស្រែចំការដែលពួកគេអាស្រ័យផលតាំងពីដូនតាមកពេលនេះត្រូវបាត់បង់ទៅប្រទេសវៀតណាមតាមរយៈការបោះបង្គោលថ្មីៗដែលដឹកនាំដោយលោក ហ៊ុន សែន។
ការមិនទុកចិត្តលើការកំណត់ព្រំដែននេះធ្វើឲ្យគណបក្សកាន់អំណាចជិត៤០មកនេះបានស្វះស្វែងរកផែនទីពីអង្គការសហប្រជាជាតិពីប្រទេសបារាំងមកផ្ទៀងផ្ទាត់ដោយអះអាងថាដើម្បីជម្រះមន្ទិលសង្ស័យដូចការលើកឡើងរបស់គណបក្សប្រឆាំង និងស្របពេលបក្សកាន់អំណាចបាត់បង់២២អសនៈ។
ប៉ុន្តែសម្រាប់មន្ត្រីបក្សប្រឆាំងវិញបានរិះគន់ថាការបោះបង្គោលព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាមនេះ ពួកគេថារដ្ឋាភិបាលរបស់លោក ហ៊ុន សែន ធ្វើឲ្យដីខ្មែរបានរួមតូចធ្វើឲ្យវៀតណាមជាអ្នកចំណេញ។
ការបន្តរិះគន់បញ្ហាព្រំដែននេះធ្វើឲ្យសកម្មជននិងតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំងមួយចំនួនត្រូវរដ្ឋាភិបាលចាប់ខ្លួនរួមទាំងសមាជិកព្រឹទ្ធសភាលោក ហុង សុខហួរ ផងដែរ។
ក្រោយមានការចាប់ឃុំខ្លួនសកម្មជនបក្សប្រឆាំង ការចុះទៅពិនិត្យបង្គោលព្រំដែនកម្ពុជាវៀតណាមដោយតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំងបានស្ងប់ទៅវិញ។
ប៉ុន្តែពេលនេះ តំណាងរាស្ត្រមួយរូបទៀតរបស់បក្សប្រឆាំងដែលសកម្មក្នុងការរិះគន់រឿងព្រំដែននិងជាអ្នកធ្លាប់ចុះពិនិត្យបង្គោលព្រំដែនផងនោះគឺលោក អ៊ុំ សំអាន ត្រូវបានសមត្ថកិច្ចចាប់ខ្លួនបន្ថែមទៀត។
តើមានមូលហេតុអ្វីខ្លះដែលធ្វើឲ្យរដ្ឋាភិបាលចាប់ខ្លួនអ្នកហ៊ានរិះគន់រឿងព្រំដែន?
សាស្ត្រាចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា លើកឡើងថាបញ្ហាព្រំដែនជាចំណុចរសើបរបស់រដ្ឋាភិបាល។ លោកថាបញ្ហានេះទាំងបក្សប្រឆាំងទាំងបក្សកាន់អំណាចកំពុងទាញយកប្រជាប្រិយភាពរៀងៗខ្លួន។
ប៉ុន្តែលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា វិភាគថាអ្វីដែលជាការព្រួយបារម្ភពីការបាត់បង់ប្រជាប្រិយភាពរបស់បក្សកាន់អំណាចនោះ លោកថាមកពីបក្សកាន់អំណាចខ្លួនឯងមិនបានបង្ហាញតម្លាភាពឲ្យពលរដ្ឋទូទៅអាចជឿទុកចិត្តទៅលើយន្តការកំណត់ខ្សែបន្ទាត់ព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាម។ លោកថាចំណុចខ្សោយមួយនេះដែលធ្វើឲ្យបក្សប្រឆាំងចេះតែយកឱកាសនេះវាយលុក។
លោកថា៖ “នាយករដ្ឋមន្ត្រីគាត់ថ្លែងនៅក្នុងមន្ទីររដ្ឋសភាកាលពីឆ្នាំ២០១២ថាដីដែលកម្ពុជាដោះដូរ លោក អ៊ុំ សំអានក៏បានលើកឡើងដែរថាកម្ពុជាចូលវៀតណាម៩០០ហិកតា ចំណែកវៀតណាមចូលកម្ពុជាវិញជាង២០០០ហិកតា។ អញ្ចឹងអាការដោះដូរហ្នឹងគេត្រូវឲ្យមានតម្លាភាពឲ្យប្រជាពលរដ្ឋដឹង អ្នកដែលអត់ដីគាត់អាចទទួលដីដែលនៅសល់ហ្នឹងបាន បើយើងដោះដូរហើយយើងអត់ឃើញ កាលណាដីដែលដោះដូរជាមួយវៀតណាមនឹងត្រូវអាជ្ញាធរព្រំដែនកាន់កាប់បាត់ទៅហើយហ្នឹង អញ្ចឹងអាដីថាចំណេញពីវៀតណាមនេះវានៅត្រង់ណា? បានន័យថាពលរដ្ឋបាត់ដីនៅតែរងគ្រោះ អញ្ចឹងធ្វើពលរដ្ឋពិបាកជឿណាស់មានន័យថាពលរដ្ឋរងគ្រោះនៅតែរងគ្រោះ”។
ប៉ុន្តែលោក ឯម សុវណ្ណារ៉ា ថាការចាប់ខ្លួនតំណាងរាស្ត្របក្សប្រឆាំងលោក អ៊ុំ សំអាន ដែលរិះគន់រឿងបញ្ហាព្រំដែនពេលនេះ លោកថាបក្សកាន់អំណាចបានរំលោភរដ្ឋធម្មនុញ្ញធ្វើឲ្យពលរដ្ឋដកសេចក្តីទុក្ខចិត្តពីការអនុវត្តច្បាប់របស់រដ្ឋាភិបាល។
សាស្ត្រចារ្យវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយមួយរូបទៀតគឺលោក សូ ចន្ថា វិភាគថាការចាប់ខ្លួនលោក អ៊ុំ សំអាន ពេលនេះ លោកថា ជារូបភាពគំរាមកំហែងដល់បក្សប្រឆាំងនិងជាការបំភិតបំភ័យដល់សង្គមស៊ីវិលទាំងឡាយណាដែលហ៊ាននិយាយបញ្ហាព្រំដែន។
លោក សូ ចន្ថា វិភាគទៀតថាវិធានការរបស់លោក ហ៊ុន សែន មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចនេះ លោកថាអាចជាការទប់ស្កាត់កុំឲ្យព័ត៌មានពីភាពចម្រូងចម្រាសនៃការបោះបង្គោលព្រំដែនជាមួយប្រទេសវៀតណាមនេះកក្រើកឡើងវិញធ្វើឲ្យពលរដ្ឋដកសេចក្តីទុកចិត្តបន្ថែមទៀត។
លោកបន្ថែមថា៖ “ពីព្រោះយើងឃើញហើយលទ្ធផលឆ្នាំ២០១៣គណបក្សប្រជាជនបាត់អស់២២អសនៈរួចទៅហើយ អញ្ចឹងអ្វីដែលជាការប៉ុនប៉ងរបស់បក្សកាន់អំណាចបន្ថែមទៀតគឺការព្យាយាមបិទមាត់បក្សប្រឆាំងកុំឲ្យនិយាយបញ្ហាព្រំដែន បញ្ហាបូរណភាពទឹកដី ព្រោះអានេះជាបញ្ហាស្លាប់រស់របស់គណបក្សប្រជាជនបាទ”។
ប៉ុន្តែលោក សូ ចន្ថា គិតថាវិធានការបិទមាត់បក្សប្រឆាំងកុំឲ្យនិយាយពីបញ្ហាព្រំដែនេះ លោកថានឹងធ្វើឲ្យបក្សកាន់អំណាចទេដែលកាន់តែបន្តធ្លាក់ចុះប្រជាប្រិយ ដោយលោកថាមជ្ឈដ្ឋាននានានឹងមើលឃើញថាវិធានការនោះរំលោភសិទ្ធិអ្នកតំណាងរាស្ត្រ។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍសង្គមលោកបណ្ឌិត មាស នី វិភាគថាវិធានការរបស់មេដឹកនាំបក្សកាន់អំណាចបច្ចុប្បន្នហាក់បង្ហាញថាបក្សនេះកាន់តែភ័យខ្លាចរត់មិនទាន់បក្សប្រឆាំងនិងមួយវិញទៀតប្រឹងអូសមន្ត្រីរបស់ខ្លួនឲ្យរត់ឲ្យទាន់ការកំណែទម្រង់របស់ខ្លួន។
លោកបន្តថា៖ “បើគូរជារូបតុក្កតាគឺដៃម្ខាងទាញបោចសក់គណបក្សប្រឆាំងមិនឲ្យដើរទៅមុខឲ្យដួលបាស់ជើងទៅ ហើយដៃម្ខាងទៀតគឺក្របួចសក់រដ្ឋាភិបាលខ្លួនឯងដើម្បីឲ្យទៅជាមួយកំណែទម្រង់ឲ្យទាន់ពេល ហើយក្នុងការអូសហ្នឹងដែលម្ខាងដែលកំពុងអូសហ្នឹងពេលខ្លះត្រូវអូសបញ្ច្រាស”។
ទាំងអ្នកវិភាគទាំងអ្នកស្រាវជ្រាវយល់ឃើញថាគន្លឺះសំខាន់ក្នុងការស្តាប្រជាប្រិយភាពឡើងវិញរបស់បក្សកាន់អំណាច ពួកគេថាគឺត្រូវដោះលែងសកម្មជនបក្សប្រឆាំងទាំងអស់ ហើយងាកមកពង្រឹងវប្បធម៌សន្ទនាបង្កើតឲ្យមានក្រុមការងារចម្រុះមួយ ស្រាវជ្រាវរាល់ឯកសាពាក់ព័ន្ធដែលបានបន្សល់ទុកពីសម័យមុនៗ រួចចុះពិនិត្យព្រំដែនទាំងអស់គ្នាបង្ហាញពីឯកភាពជាតិ នោះទើបអាចទទួលបានការគាំទ្រពីម្ចាស់ឆ្នោត។
បើពុំនោះទេពួកគេព្រមានថាបក្សកាន់អំណាចដ៏យូរមួយនេះនឹងជួបបញ្ហាធ្ងន់ធ្ងរជាងឆ្នាំ២០១៣ទៀតនៅពេលបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៧និង២០១៨ខាងមុខ៕
