ក្រុមអង្គការសង្គមស៊ីវិលបានបង្ហាញការយល់ឃើញរបស់ពួកគេថា បើដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យធ្លាក់ចុះ នោះអំពើពុករលួយនឹងកើនឡើង។
អង្គការតម្លាភាពកម្ពុជា កាលពីម្សិលមិញបានចេញរបាយការណ៍ស្រាវជ្រាវមួយរកឃើញថា ប្រទេសកម្ពុជានៅតែមានអំពើពុករលួយខ្ពស់ជាងគេដដែល បើប្រៀបធៀបទៅនឹងប្រទេសជាសមាជិកអាស៊ានផ្សេងទៀត។ របាយការណ៍ដដែល បង្ហាញថា មូលហេតុចំបងមួយដែលធ្វើឲ្យកម្ពុជានៅតែមានបញ្ហាកើតឡើងនេះ ដោយសារ ដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យធ្លាក់ចុះ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការនេះ គឺលោក ព្រាប កុល បញ្ជាក់បន្ថែមក្នុងសន្និសីទ កាលពីម្សិលមិញថា៖ «អ្វីដែលទាញកម្ពុជាឲ្យធ្លាក់១ពិន្ទុ កត្ដានេះ គឺនិយាយពីប្រជាធិបតេយ្យ និយាយអំពីពុករលួយនយោបាយ និយាយអំពីការដោះស្រាយក្នុងប្រព័ន្ធយុត្តិធម៌ អ្វីដែលនាំឲ្យពិន្ទុកម្ពុជាធ្លាក់ចុះ ទាក់ទងទៅនឹងសុខភាពប្រជាធិបតេយ្យ ព្រោះចេញលទ្ធផលមក គឺថាប្រជាធិបតេយ្យនៅស្រុកខ្មែរអត់ល្អ បានធ្លាក់ចុះ »។
នាយកប្រតិបត្តិមជ្ឈមណ្ឌលសម្ព័ន្ធភាពការងារនិងសិទ្ធិមនុស្ស លោក មឿន តុលា មានប្រសាសន៍ថា ប្រទេសដែលប្រកាន់លទ្ធិប្រជាធិបតេយ្យ គេបើកលំហសេរីភាពបញ្ចេញមតិរបស់ពលរដ្ឋ សេរីភាពសង្គមស៊ីវិល សារព័ត៌មានឯករាជ្យ និងប្រព័ន្ធតាមដានមួយទៀត គឺគណបក្សប្រឆាំងជាដើម។ លោក មឿន តុលា ឲ្យដឹងទៀតថា ប្រព័ន្ធទាំងអស់នេះ ជាកញ្ចក់ឆ្លុះបញ្ចាំងសង្គម និងជាខ្សែញាក់មន្ត្រីខិលខូចកុំឲ្យងាកចេញពីគន្លងច្បាប់។ លោកថា បើប្រព័ន្ធឆ្លុះបញ្ចាំងនេះធ្លាក់ចុះ អំពើពុករលួយនឹងកើនឡើង ហើយថា ផលប៉ះពាក់នឹងធ្លាក់ទៅលើវិស័យការងារ សេដ្ឋកិច្ចសង្គម ជីវភាពពលរដ្ឋ មន្ត្រីរាជការ និងប៉ូលីសទាហានផងដែរ។
លោក មឿន តុលា ពន្យល់ទៀតថា វិធានការទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយពិតប្រាកដ គឺការបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យ។
លោកថា៖ «បើកាលណាប្រព័ន្ធប្រជាធិបតេយ្យ និងសិទ្ធិមនុស្សនេះ មានលក្ខខណប្រសើរ វាធ្វើឲ្យមន្ត្រីសាធារណៈហ្នឹងមានការប្រយ័ត្នប្រយែង ឬក៏មានការទទួលខុសត្រូវចំពោះការងាររបស់ខ្លួន។ អញ្ចឹង វាធ្វើឲ្យកាត់បន្ថយអំពើពុករលួយហ្នឹងកាន់តែច្រើន មានន័យថា មានអំពើពុករលួយតិចតួច ឬក៏គ្មានសោះតែម្តង»។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមកម្ពុជា លោក សន ជ័យ មានប្រសាសន៍ថា ការធ្លាក់ចុះនៃដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យបានបិទប្រព័ន្ធជំរុញអភិបាលកិច្ចល្អ។ លោកថា ពេលនោះ ជាឱកាសមន្ត្រីខិលខូច ប្រើតួនាទីសម្រាប់កឹបកេងសម្បត្តិរដ្ឋ និងបំផ្លាញធនធានធម្មជាតិ ។
លោកថា៖ «ឱកាសនៃការកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ វាបានកើតឡើងនៅពេលដែលមានបរិយាកាសអាប់អួរ ហើយនៅពេលហ្នឹងហើយពួកខិលខូចនិងមានឥទ្ធិពលមួយចំនួនហ្នឹង គេនឹងរកមធ្យោបាយដើម្បីកាប់បំផ្លាញព្រៃឈើ។ នេះគឺជាទិដ្ឋភាពមួយនៃឱកាសនៃការរំលោភអំណាច ដោយជនខិលខូច វាស្របពេលនឹងបរិយាកាសនយោបាយ បានន័យថា ដំណើរការអាប់អួរនៃដំណើរការប្រជាធិបតេយ្យ»។
អ្នកឃ្លាំមើលពីការអភិវឌ្ឍសង្គម លោក ប៉ា ច័ន្ទរឿន មានប្រសាសន៍ថា ប្រទេសដែលមានអំពើពុករលួយខ្ពស់ មិនអាចទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគធំៗ និងស្មោះត្រង់បានទេ ព្រោះពួកគេត្រូវការរកស៊ីនៅប្រទេសមានប្រព័ន្ធច្បាប់រឹងមាំនិងគ្មានអំពើពុកលួយ។
លោកថា៖ «នៅក្នុងប្រព័ន្ធមួយដែលអត់មានតម្លាភាព ហើយនីតិរដ្ឋហ្នឹង វាមានកម្រិតទាប នៅពេលនោះ ទាំងគេទាំងយើងមិនចង់មករកស៊ីទេ។ ភាសាសាមញ្ញ យើងនិយាយថា ធ្វើអីវាអត់ច្បាស់លាស់។ អញ្ចឹង នៅពេលដែលអាលុយក្រោមតុ [ពុករលួយ] វាច្រើនជាងអាលុយបង់ផ្លូវការ គ្មានប្រទេសណាគេចង់មករកស៊ីជាមួយយើង ឬប្រទេសដែលប្រតិបត្តិបែបហ្នឹងទេ»។
លោក ប៉ា ច័ន្ទរឿន បានលើកជាឧទាហរណ៍ថា ដូចនៅសាំងហ្គាពួរ មានអ្នកវិនិយោគទៅច្រើន ដោយសារ តែប្រទេសគេមានប្រព័ន្ធច្បាប់គេរឹងមំា និងគ្មានអំពើពុករលួយ។
អ្នកតាមដានសង្គមរូបនេះ ផ្តល់យោបល់ថា ដើម្បីទប់ស្កាត់អំពើពុករលួយ ត្រូវបើកលំហប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ ហើយក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំ ត្រូវមានតុល្យភាពអំណាច រវាងបក្សកាន់អំណាច និងបក្សប្រឆាំង ។
ទោះជាយ៉ាងណាក៏ដោយ អ្នកនាំពាក្យគណបក្សកាន់អំណាច លោក សុខ ឥសាន បានថ្លែងប្រាប់អ្នកសារព័ត៌មានតាមរយៈប្រព័ន្ធតេឡេក្រាម កាលពីម្សិលមិញថា គណបក្សប្រជាជនដឹកនាំប្រទេសផ្អែកលើកម្មវិធីនយោបាយរបស់ខ្លួន មិនពឹងលើការដាក់ពិន្ទុនោះទេ។
លោកបានសរសេរបន្តថា៖ «ការដាក់ពិន្ទុប៉ុន្មាន វាស្ថិតនៅលើអ្នកដាក់ពិន្ទុ។ តាំងពីដើមមករាជរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាមិនផ្អែកលើពិន្ទុក្នុងការដឹកនាំ និងគ្រប់គ្រងប្រទេសទេ។»
សហភាពអឺរ៉ុប កំពុងដំណើរការដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីកម្ពុជា បើរដ្ឋាភិបាលមិនព្រមស្តារប្រជាធិបតេយ្យឡើងវិញ។ ចំណែកសមាជិកសភាអាមេរិក កំពុងពន្លឿនច្បាប់បង្កកទ្រព្យសម្បត្តិមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មួយចំនួន ដែលពួកគេយល់ថា បានបំផ្លាញប្រជាធិបតេយ្យនៅកម្ពុជា ៕
