«ម៉ែ! ដៃខ្ញុំហ្នឹងដុះមកវិញអត់? ហើយខ្ញុំក៏និយាយតទៅកូន ពាក្យកុហកកូន! ខ្ញុំថា ដៃកូនឯងដុះមកវិញ! ហើយកូនខ្ញុំក៏បែរមុខចេញពីខ្ញុំ ចេះតែលួចមើលដៃខ្លួនឯង ប៉ុន្តែ វាអត់យំ អត់ភ័យ អត់អីទេ។ មកដល់ពេទ្យហើយក៏នៅតែប៉ុណ្ណឹងដែរ ឃើញខ្ញុំយំ វាយកដៃជូតទឹកភ្នែកខ្ញុំមិនឲ្យខ្ញុំយំទេ»។
នេះគឺជាសំដីថ្លែងប្រាប់របស់ម្តាយក្មេងស្រីម្នាក់ដែលមានគ្រោះថ្នាក់ដាច់ដៃម្ខាងកាលពីបីថ្ងៃមុននៅសិប្បកម្មឡឥដ្ឋមួយក្នុងខេត្តកណ្តាល។
ក្នុងទឹកមុខដ៏ស្រងូតស្រងាត់ អ្នកស្រី ឃឹម ចាន់ណា ខំឆ្លៀតពេលពីការកំដរកូនស្រី ដើរចេញមកជួបអ្នកយកព័ត៌មាន VOD នៅខាងក្រៅមន្ទីរពេទ្យ ដើម្បីរៀបរាប់ពីរឿងរ៉ាវរបស់ស្រីភ័ក្រ កូនស្រីទី២ អាយុ ១០ឆ្នាំ ដែលកំពុងសម្រាកព្យាបាលរបួសពីគ្រោះថ្នាក់បាត់បង់ដៃស្តាំត្រឹមស្មា ដោយសារកៀបចូលចូលម៉ាស៊ីនកិនឥដ្ឋ។
ម្តាយវ័យជាង ៣០ឆ្នាំរូបនេះនៅបន្តរំលឹកសំដីកូនទាំងអួលដើមកទៀតថា បើទោះជានាងកំពុងឈឺហើយ ក៏នាងនៅតែខំនិយាយលើកទឹកចិត្តម្តាយទៀត។
អ្នកស្រី ឃឹម ចាន់ណា រៀបរាប់ថា៖ «ខ្ញុំឃើញដៃកូនខ្ញុំតក់ស្លុត ខ្ញុំយំក៏មិនចេញ និយាយក៏មិនចេញ មិនដឹងធ្វើម៉េច? បានតែមើលមុខកូន ឱបកូនយំ! ហើយកូនខ្ញុំតែងតែមើលមុខខ្ញុំ យកដៃប្រាំមកជូត ហាមថា ម៉ែអ្ហើយអត់អីទេ! ខ្ញុំបាត់បង់ដៃប៉ុនហ្នឹងកុំឲ្យតែខ្ញុំងាប់ ខ្ញុំអត់ងាប់ទេ ខ្ញុំនៅមើលមុខម៉ែឃើញ វាលួងខ្ញុំអញ្ចឹងវិញ។ ខ្ញុំអត់មានពាក្យអីនិយាយទៅកូនវិញទេ ខ្ញុំមានតែឱបកូនយំ។ ប៉ុន្មានថ្ងៃនេះ ខ្ញុំយំជាប់! ខ្ញុំអាណិតកូន សោកស្តាយដៃកូន មិនគួរមួយពព្រិចភ្នែកសោះបាត់បង់ដៃកូន! ខ្ញុំសោកស្តាយមែនទែន!»។
ស្រីភ័ក្រត្រូវនៅសម្រាកព្យាបាលនៅមន្ទីរពេទ្យយូរទៀត ព្រោះរបួសនាងធ្វើឲ្យបាត់បង់ឈាមច្រើន ហើយថែមទាំងប៉ះពាល់ដល់ឆ្អឹងស្លាបប្រចៀវទៀតផង ជាមូលហេតុដែលគ្រូពេទ្យមិនទាន់ប្រាប់ពេលត្រឡប់ទៅផ្ទះវិញនៅឡើយ។ នេះបើតាមម្តាយកុមារីរងគ្រោះ។
មានស្រុកកំណើតនៅឯខេត្តកំពង់ចាម អ្នកស្រី ចាន់ណា និងស្វាមីរួមទាំងកូនស្រីបីនាក់ បានមកស្នាក់នៅ និងធ្វើការនៅសិប្បកម្មឡឥដ្ឋក្នុងស្រុកខ្សាច់កណ្តាល ខេត្តកណ្តាលរយៈពេល ៦ឆ្នាំមកហើយ ជាទីដែលគ្រួសារអ្នកស្រីរស់នៅក្នុងផ្ទះមួយដែលត្រូវបានថៅកែឡឥដ្ឋសាងសង់ឡើងនៅក្នុងសិប្បកម្ម។
អ្នកស្រី ចាន់ណា បានឲ្យដឹងថា ស្រីភ័ក្រ បានចូលរួមធ្វើការងារនេះជាមួយគ្នារយៈពេល ២ឆ្នាំហើយ ដោយពេលព្រឹកចាប់ផ្តើមធ្វើការពីម៉ោង ៧ដល់ម៉ោង ១០ និងពេលរសៀលធ្វើការពីម៉ោង ១កន្លះដល់ម៉ោង ៥ ដោយក្នុងមួយថ្ងៃធ្វើបាន ៥,០០០ឥដ្ឋ ក្នុងឥដ្ឋមួយដុំទទួលបាន ៨រៀល។ កម្រៃដែលទទួលបានអ្នកស្រី ចាន់ណា យកមកចាត់ចែងចំណាយក្នុងគ្រួសារប្រចាំថ្ងៃ។
អ្នកស្រី ឃឹម ចាន់ណា៖ «បើកលុយហ្នឹងមកខ្ញុំអ្នកកាន់! ឲ្យកូនចាយតិចតួចទៅ ទិញសម្លៀកបំពាក់ឲ្យវា ហើយទាំងការហូបចុក ទិញអង្ករ ម្ហូបអាហារលិចកើតតិចតួចរាល់ថ្ងៃហ្នឹង ឬក៏ពេលឈឺយប់ព្រលប់តិចតួចអញ្ចឹងទៅ។ ជួនកាល ខ្ញុំរកបានបីម៉ឺនបួនម៉ឺន វាអត់ទៀង។ ខ្ញុំរកអត់បានទេ បានតែខែហ្នឹងមេឃអត់ភ្លៀង»។
ស្រីភ័ក្រពុំបានទៅរៀនទេ បើទោះជានៅជិតសិប្បកម្មឡឥដ្ឋនោះមានសាលារៀន និងមានការជំរុញពីអ្នកជិតខាងក៏ដោយ ប៉ុន្តែ នាងនៅជួយធ្វើការងារវិញ។ នេះបើតាមអ្នកស្រីចាន់ណាអះអាង។
អ្នកស្រី ឃឹម ចាន់ណា៖«កូនខ្ញុំចង់ទៅរៀនដែរ! ខ្ញុំមកនៅឡចឹងមានសាលាគេនៅជិតៗដែរ គេឲ្យកូនខ្ញុំទៅរៀនដែរ ប៉ុន្តែ វាប្រកែកថា វាអត់ទៅ! ថា នៅជួយធ្វើការខ្ញុំ នៅជួយធ្វើការម៉ែឆាប់បានលុយ ឆាប់បានសងគេ រួចឆាប់បានទៅផ្ទះ ប៉ុន្តែ ខ្ញុំអត់បានសងគេទេ គឺកាន់តែកើនឡើង»។
រហូតមកដល់ពេលនេះ គ្រួសារអ្នកស្រី ចាន់ណា ជំពាក់លុយថៅកែឡឥដ្ឋរាប់ពាន់ដុល្លារហើយ ហើយអ្នកស្រីប្រាប់ថា ពុំមានលទ្ធភាពសងវិញទេ និងសំណូមពរថៅកែសុំរួចថ្លៃបំណុល ដោយសារតែកូនគ្រោះថ្នាក់ដោយសារការងារ។
អ្នកស្រី ឃឹម ចាន់ណា៖«ខ្ញុំជំពាក់ថៅកែប្រាមាណ ៤ពាន់ ចង់ឲ្យថៅកែអនុគ្រោះឲ្យខ្ញុំ ដូចថា កូនខ្ញុំឈឺហ្នឹងឲ្យផ្តល់ជាថវិការមកព្យាបាលកូនខ្ញុំផង ព្រោះខ្ញុំអត់មានលុយទេ»។
ក្រុមការងារអ្នកយកព័ត៌មាន VOD បានចុះផ្ទាល់ទៅដល់សិប្បកម្មឡឥដ្ឋដែលគ្មានឈ្មោះស្ថិតក្នុងភូមិព្រះប្រសប់ ឃុំព្រះប្រសប់ ស្រុកខ្សាច់កណ្តាល ខេត្តកណ្តាល ដើម្បីសុំការបំភ្លឺពីម្ចាស់សិប្បកម្ម ប៉ុន្តែ មិនបានជួបទេ ដោយបុគ្គលិកនៅទីនោះប្រាប់ថា រឿងនេះបានដោះស្រាយបញ្ចប់រួចហើយ។
ស្របពេលជាមួយគ្នានេះ ក្រសួងការងារ និងបណ្តុះបណ្តាលវិជ្ជាជីវៈ បានចាត់វិធានការចំពោះម្ចាស់សិប្បកម្មឡឥដ្ឋ លោក លាង ស៊្រុន ក្រោយការចុះអង្កេតភ្លាមៗ ដោយការផាកពិន័យ និងប្តឹងពីបទព្រហ្មទណ្ឌ។
ក្រសួងថែមទាំងឲ្យកុមារីរងគ្រោះនេះ ទទួលបានមូលនិធីពីរបបសន្តិសុខសង្គម(បសស) ដូចជា ការព្យាបាលរបួសរហូតជាសះស្បើយដោយមិនបង់ប្រាក់ សេវាស្តារនីតិសម្បទាឡើងវិញ ប្រាក់ឧបត្ថម្ភសម្រាប់ការបាត់បង់សមត្ថភាពអចិន្ត្រៃយ៍មួយជីវិត និងប្រាក់ឧបត្ថម្ភក្នុងអំឡុងពេលព្យាបាលរបួសទៀតផង។
សម្រាប់អ្នកសម្របសម្រួលគម្រោងថ្នាក់ជាតិរបស់អង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ (ILO) លោក វន វិត ក៏បានសម្តែងក្តីរន្ធត់ចំពោះករណីគ្រោះថ្នាក់ទៅលើក្មេងស្រីម្នាក់ដែលបណ្តាលឲ្យដាច់ដៃម្ខាងនៅសិប្បកម្មឡឥដ្ឋនេះដែរ។ លោកសូមឲ្យមានការជំរុញបន្ថែមទៀតចំពោះការការពារកុមារពីការងារប្រភេទនេះ។
លោក វន វិត មានប្រសាសន៍ថា៖ «ពាក់ព័ន្ធនឹងការបង្ការទប់ស្កាត់គ្រោះថ្នាក់ពីការងារនេះ ខ្ញុំគិតថា វានៅតែជាចំណុចមួយដែលយើងត្រូវធ្វើការបន្តថែមទៀត ដើម្បីជំរុញធ្វើម៉េចឲ្យកុមារ ឬក៏ជាថៅកែ ក៏ដូចជាអ្នកពាក់ព័ន្ធហ្នឹង រួមចំណែកដើម្បីកាត់បន្ថយបញ្ហាគ្រោះថ្នាក់នេះ ជាពិសេសទម្រង់ទៅលើពលកម្មកុមារ បាទ។ ខ្ញុំគិតថា វាជាផ្នែកមួយដ៏សំខាន់ដែលយើងត្រូវតែរួមគ្នាលើកកម្ពស់ការយល់ដឹងពាក់ព័ន្ធនឹងការប្រើប្រាស់កំលាំងពលកម្មលើកុមារ ជាពិសេសកុមារក្រោមអាយុ ១៨ឆ្នាំនេះ»។
មន្ត្រីអង្គការក្រៅរដ្ឋាភិបាលរូបនេះ បន្តសង្កត់ធ្ងន់លើការផ្សព្វផ្សាយជម្រុញការយល់ដឹងពីទម្រង់ពលកម្មកុមារ និងផ្តោតលើការបញ្ជូនកុមារទៅសាលារៀនចៀសវាងទៅធ្វើការនៅកន្លែងគ្រោះថ្នាក់។
ត្រឡប់មកអ្នកស្រី ចាន់ណា វិញ អ្នកស្រីមានគម្រោងឈប់ពីការងារឡឥដ្ឋ ហើយងាករកការងារផ្សេង ហើយប្តេជ្ញាថា នឹងបញ្ជូនកុមារី ស្រីភ័ក្រ ទៅសាលារៀន។
អ្នកស្រី ឃឹម ចាន់ណា៖«ខ្ញុំឲ្យកូនខ្ញុំរៀនសូត្រដើម្បីអនាគតវាទៅមុខវែងឆ្ងាយទៀត! ខ្ញុំអត់ឲ្យកូនខ្ញុំពិការដៃហើយអត់ចេះអក្សរទេ គឺខ្ញុំត្រូវតែឲ្យកូនខ្ញុំរៀន ឲ្យតែកូនទៅ ឲ្យតែកូនស្ម័គ្រចិត្ត ខ្ញុំជួយកូនទាំងអស់។ ទោះជាខ្ញុំអត់ ក៏ខ្ញុំតស៊ូឲ្យកូនខ្ញុំរៀនដែរ គឺខ្ញុំប្តេជ្ញាឲ្យកូនខ្ញុំរៀនម៉ងពេលហ្នឹង!…»។
របាយការណ៍របស់អង្គការ ILO អំឡុងឆ្នាំ២០១២រកឃើញថា មានកុមារ ១៩ភាគរយក្នុងចំណោមកុមារ ៤លាននាក់ មានសកម្មភាពក្នុងការចេញទៅធ្វើពលកម្ម។ ក្នុងចំណោមកុមារទាំងនេះ មានកុមារជាង ៧ម៉ឺននាក់ធ្វើការនៅក្នុងការិយាល័យ តូប ហាង និងមួយចំនួនទៀតធ្វើការក្នុងរោងចក្រ និងសិប្បកម្មឡឥដ្ឋ។ របាយការណ៍ ILOដដែល បានបង្ហាញថា កាលពីឆ្នាំ២០១២ កុមារប្រហែល ១១ភាគរយនៅទូទាំងប្រទេសមិនបានចូលរៀនទេ៕
