រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា បានប្រកាសជាសាធារណៈកាលពីចុងឆ្នាំមុនថា ប្រទេសកម្ពុជានឹងប្រឈមមុខនឹងកង្វះខាតទឹកប្រើប្រាស់នៅក្នុងរដូវប្រាំងដ៏ក្ដៅហួតហែងក្នុងឆ្នាំ២០១៩នេះ ហើយក៏បានណែនាំពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេស ឲ្យប្រើប្រាស់ទឹកដោយសន្សំសំចៃផងដែរចាប់ពីចុងឆ្នាំមុនរហូតដល់ពាក់កណ្ដាលឆ្នាំនេះផងដែរ។
ក្រៅពីសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានជាសាធារណៈនោះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ដែលជាក្បាលម៉ាស៊ីនដឹកនាំរដ្ឋាភិបាល ក៏បានអំពាវនាវជាច្រើនលើកមកហើយផងដែរ កុំឲ្យប្រជាពលរដ្ឋធ្វើស្រែប្រាំងលើសពីមួយលើកនៅក្នុងឆ្នាំនេះ ក៏ព្រោះតែកង្វះខាតទឹកប្រើប្រាស់ផងដែរ។
ដោយសម្អាងទៅលើហេតុផលលើកឡើងដោយក្រសួងធនធានទឹក និងឧតុនិយម ទាំងនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន និងអភិបាលខេត្តនានាទូទាំងប្រទេស សុទ្ធតែបន្ទោសបញ្ហាកង្វះខាតទឹកនៅក្នុងឆ្នាំនេះថា បណ្ដាលមកពីបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុដែលកើតចេញពីបាតុភូត El Nino និង La Nina។
ក្រុមអ្នកវិទ្យាសាស្ត្រ បានពន្យល់ថា បាតុភូត El Nino គឺជាចរន្តរលកកម្ដៅ ហើយបាតុភូត La Nina គឺជាចរន្តរលកខ្យល់ត្រជាក់ ដែលមានប្រភពមកពីតំបន់ឆ្នេរភាគខាងកើតនៃមហាសមុទ្រប៉ាស៊ីហ្វិក ស្ថិតនៅត្រង់តំបន់អេក្វាទ័រ ឬនៅត្រង់តំបន់កណ្ដាលនៃទ្វីបអាមេរិក។
នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ពលរដ្ឋនៅតាមបណ្ដាខេត្តនានាចាប់ផ្ដើមប្រឈមមុខនឹងកង្វះខាតទឹកជាបន្តបន្ទាប់នៅក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានខែដើមឆ្នាំ២០១៩នេះ។
កង្វះខាតទឹក បានកើតឡើងនៅតាមបណ្ដាខេត្តស្ថិតនៅជាប់ឆ្នេរសមុទ្រ បណ្ដាខេត្តភាគពាយព្យស្ថិតនៅជាប់ព្រំដែនកម្ពុជា-ថៃ និងបណ្ដាខេត្តដទៃទៀតផងដែរ ដែលស្ថិតនៅជាប់នឹងទន្លេមេគង្គ និងបឹងទន្លេសាប ដែលជាបឹងទឹកសាបធំបំផុតនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍។
កង្វះខាតទឹក ក៏បានឈានទៅដល់ការទិញទឹកពីប្រទេសថៃ យកមកផ្គត់ផ្គង់តម្រូវការប្រើប្រាស់នៅក្នុងខេត្តកោះកុង ជាខេត្តជាប់ឆ្នេរសមុទ្រ ជាប់ព្រំដែនជាមួយប្រទេសថៃ និងមានប្រជាជនត្រឹមតែជិត ១៤ម៉ឺននាក់តែប៉ុណ្ណោះ។
កង្វះខាតទឹក មិនមែនកើតឡើងតែនៅតំបន់ជនបទនោះទេនាពេលសព្វថ្ងៃនេះ វាក៏កំពុងកើតឡើងផងដែរនៅក្នុងរាជធានីភ្នំពេញ ដែលជំរុញឲ្យមានការរិះគន់ព្រោងព្រាតតាមរយៈបណ្ដាញទំនាក់ទំនង Facebook ទៅលើរដ្ឋាភិបាលដឹកនាំដោយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន។
ទន្ទឹមនឹងបញ្ហាកង្វះខាតទឹកកើតឡើងស្ទើទូទាំងប្រទេសនោះ វាជំរុញឲ្យមានការចោទសួរថា តើកម្ពុជាគួរតែជាប្រទេសខ្វះខាតទឹកដូចសព្វថ្ងៃនេះទេ?
បើពិនិត្យទៅលើទីតាំងភូមិសាស្ត្រ និងស្ថានភាពភូមិសាស្ត្រកម្ពុជាធៀបនឹងបណ្ដាប្រទេសជិតខាងរបស់ខ្លួននោះ កម្ពុជាមិនគួរណាជាប្រទេសជួបប្រទះកង្វះទឹកនោះឡើយ នោះក៏ព្រោះតែកម្ពុជាមានប្រភពទឹកធំ និងតូចជាច្រើនហូរកាត់ខ្វាត់ខ្វែងនៅទូទាំងប្រទេស។
ទន្លេមេគង្គហូរកាត់កាត់ប្រទេសកម្ពុជាប្រវែងដល់ទៅជិត ៥០០គីឡូម៉ែត្រ ចាប់ពីតំបន់ល្បាក់ខោនស្ថិតក្នុងខេត្តស្ទឹងត្រែង រហូតដល់ព្រំដែនកម្ពុជា-វៀតណាម។ នេះមានន័យថា ទន្លេមេគង្គដែលហូរកាត់ប្រទេសកម្បុជា មានទំហំស្មើនឹងជាង ១០ភាគរយនៃប្រវែងសរុប ៤៨០០គីឡូម៉ែត្រ ចាប់ពីតំបន់ខ្ពង់រាបទីបេក្នុងប្រទេសចិន រហូតដល់មាត់សមុទ្រនៃសមុទ្រចិនខាងត្បូង។
ឯកសាររបស់គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ ដែលជាស្ថាប័នអន្តររដ្ឋាភិបាលនៃបណ្ដាប្រទេសស្ថិតតាមដងទន្លេមេគង្គមានកម្ពុជា ថៃ ឡាវ និងវៀតណាម បានឲ្យដឹងថា ទន្លេមេគង្គផ្ដល់ទឹកគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីប្រទេសកម្ពុជាដល់ទៅជាង ១៥៥,០០០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ ឬស្មើនឹង ២០ភាគរយនៃផ្ទៃអាងទន្លេមេគង្គទាំងមូល ៧៩៥,០០០គីឡូម៉ែត្រការ៉េ។ នេះក៏មានន័យថា ផ្ទៃទឹកទន្លេមេគង្គស្ទើតែគ្រប់ដណ្ដប់លើផ្ទៃប្រទេសកម្ពុជាទាំងមូលទៅហើយ។
ទន្លេមេគង្គកម្ពុជា ក្រៅពីទទួលបានទឹកពីប្រភពដើមរបស់ខ្លួននៅឯតំបន់ភ្នំទីបេហើយនោះ វាក៏ទទួលបានចរន្តទឹកមានប្រភពចេញពីទន្លេដទៃទៀតដែរនៅភាគឦសានប្រទេសកម្ពុជា ដូចជា ទន្លេស្រែពក ទន្លេសេសាន និងទន្លេសេកុង ជាដើម។
គណៈកម្មការទន្លេមេគង្គ បាននិយាយក្នុងឯកសាររបស់ខ្លួនទៀតថា ទឹកទន្លេដល់ទៅជាង ៩៥ភាគរយនៃធារទឹកទន្លេមេគង្គទាំងមូលទំហំ ៤៧៥ពាន់លានម៉ែត្រគូប បានធ្លាក់មកដល់ដងទន្លេមេគង្គនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា ហើយវាក៏ចូលរួមចំណែកយ៉ាងធំធេងនៅក្នុងវដ្ដទឹកនៃបឹងទន្លេសាបរបស់កម្ពុជានៅក្នុងរដូវវស្សា។ នេះក៏មានន័យថា យ៉ាងហោចណាស់ធារទឹកទំហំ ៤00គីឡូម៉ែត្រគូប ឬស្មើនឹង ៤០០ពាន់លានម៉ែត្រគូប បានហូរចូលផ្ទៃអាងទន្លេមេគង្គកម្ពុជាក្នុងមួយឆ្នាំៗ។
ក្រៅពីទន្លេមេគង្គ បឹងទន្លេសាបក៏ជាប្រភពទឹកសាបធំបំផុតរបស់កម្ពុជាផងដែរ។ វាមិនត្រឹមតែជាអាងស្តុកទឹកដ៏ធំនៃទន្លេមេគង្គនារដូវវស្សាប៉ុណ្ណោះទេ ប៉ុន្តែ វាក៏ជាប្រភពទឹកហូរវិលត្រឡប់ចូលទន្លេមេគង្គវិញផងដែរនៅក្នុងរដូវប្រាំង។
បឹងទន្លេសាបទាំងមូលមានប្រវែងដល់ទៅ ១២០គីឡូម៉ែត្រ ប៉ុន្តែ ធារទឹកបានមកពីប្រភពនានា ជាពិសេសធារទឹកនៃទន្លេមេគង្គ បានធ្វើឲ្យបឹងទន្លេសាបទាំងមូល លាតសន្ធឹងគ្របដណ្ដប់លើផ្ទៃដីដល់ទៅ ១២,៨៧៦គីឡូម៉ែត្រការ៉េ។ បឹងទន្លេសាបទាំងមូល ត្រូវបានប៉ាន់ប្រមាណថា បានផ្ដល់នូវធារទឹកដល់ទៅ ៨០ពាន់លានម៉ែត្រគូបក្នុងមួយឆ្នាំ។
ក្រៅពីប្រភពទឹកសាបធំទាំងពីរនេះ ភូមិសាស្ត្រកម្ពុជាក៏សម្បូរទៅដោយស្ទឹងគ្រប់ខេត្តក្រុង អូរ ឬបឹងធម្មជាតិគ្រប់ទីកន្លែង ដែលផ្ដល់ជាប្រភពទឹករាប់ពាន់លានម៉ែត្រគូបបន្ថែមទៀត សម្រាប់ការស្រោចស្រពលើវិស័យកសិកម្ម និងការប្រើប្រាស់ក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃដទៃទៀត។
ចុះហេតុអ្វីបានជាកម្ពុជានៅតែជួបប្រទះកង្វះខាតទឹក? ហើយកង្វះខាតទឹកប៉ះពាល់កម្រិតណាដល់ប្រជាជនកម្ពុជា?
កម្ពុជាមានប្រភពទឹកធម្មជាតិទាំងតូចទាំងធំចម្រុះបែប ប៉ុន្តែ អ្វីដែលខ្វះខាតនោះ គឺរបៀបនៃការរក្សាទឹកទុក និងមធ្យោបាយផ្គត់ផ្គង់ទឹកស្អាតទៅដល់ប្រជាជន ជាពិសេសប្រជាជននៅតំបន់ជនបទ។
សារព័ត៌មាន Mission Box ដែលជាស្ថាប័នផ្សព្វផ្សាយរបស់គ្រីស្ដសាសនា បានចុះផ្សាយកាលពីថ្ងៃពុធសប្ដាហ៍មុនថា កម្ពុជាស្ថិតក្នុងចំណោមប្រទេសចំនួន ១០ផ្សេងទៀតនៅលើពិភពលោក ដែលប្រឈមមុខនឹងកង្វះខាតទឹក ឬមានវិបត្តិទឹកអាក្រក់ជាងគេបំផុត។
សារព័ត៌មានមួយនេះ ចុះផ្សាយបន្តថា ពលរដ្ឋកម្ពុជា ៨៤ភាគរយ មិនមានទឹកស្អាតប្រើប្រាស់នោះឡើយ ហើយពួកពឹងផ្អែកយ៉ាងខ្លាំងក្លាទៅលើទឹកភ្លៀង និងទឹកមានប្រភពមិនស្អាត។
សារព័ត៌មានដដែលនេះ បានចុះផ្សាយបន្ថែមថា ទោះបីជាមានទន្លេមេគង្គដ៏វែងជាងគេនៅក្នុងតំបន់អាស៊ីអាគ្នេយ៍ហូរកាត់ក៏ដោយ ក៏កម្ពុជាត្រូវបានវាយតម្លៃថាជាប្រទេសជួបប្រទះកង្ខះខាតទឹកស្ថិតនៅលំដាប់ថ្នាក់ទី ៧ ពោលគឺអន់ជាងប្រទេសអាហ្វហ្កានីស្ថាន អេត្យូពី និងប្រទេសឆាតទៅទៀត។
មិនមែនតែសារព័ត៌មានមួយនេះទេដែលលើកឡើងអំពីកង្វះខាតទឹកនៅកម្ពុជានោះ ប៉ុន្តែ អង្គការ Water for Cambodia ក៏បានលើកឡើងនៅក្នុងរបាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០១៦របស់ខ្លួនផងដែរថា ពលរដ្ឋកម្ពុជាដល់ទៅ ៦លាន ៣សែននាក់ ពុំមានទឹកស្អាតសម្រាប់បរិភោគទេ ខណៈពលរដ្ឋកម្ពុជាខ្ទង់ ៧៥ភាគរយនៅតាមតំបន់ជនបទ ក៏ពុំមានប្រព័ន្ធអនាម័យត្រឹមត្រូវដែរ។
អង្គការមួយនេះ ដែលបាននិងកំពុងផ្ដល់បំពងចម្រោះទឹកស្អាតក្នុងខេត្តសៀមរាបនោះ បានលើកឡើងទៀតថា ២០ភាគរយនៃមរណភាពកុមារអាយុក្រោម ៥ឆ្នាំ គឺបណ្ដាលមកពីជំងឺកើតចេញពីទឹកមិនស្អាតនេះឯង។
ថ្វីបើទំហំនៃផលប៉ះពាល់នៃកង្វះខាតទឹកនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៩នេះ មិនទាន់ត្រូវបានវាយតម្លៃនៅឡើយក៏ដោយ ប៉ុន្តែ ការសិក្សាមួយកាលពីឆ្នាំ២០១៤កន្លងមកទៅលើផលប៉ះពាល់នៃបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុនៅកម្ពុជា បានរកឃើញថា បម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ បានធ្វើពលរដ្ឋកម្ពុជាកើតជំងឺមានទាក់ទឹងនឹងកង្វះទឹកស្អាត និងផលប៉ះពាល់សេដ្ឋកិច្ចមានតម្លៃដល់ទៅរាប់រយលានដុល្លារ។
ក្រុមអ្នកសិក្សាស្រាវជ្រាវជាតិ និងអន្តរជាតិ បានលើកឡើងក្នុងការសិក្សានោះថា ប្រជាជនកម្ពុជាកាន់តែងាយរងកាន់តែខ្លាំងចំពោះផលប៉ះពាល់នៃបម្រែបម្រួលអាកាសធាតុ ដោយសារតែភាពក្រីក្រ កង្វះអាហាររូបត្ថម្ភ ការពឹងផ្អែកលើកសិកម្ម ការរស់នៅលើតំបន់ងាយរងគ្រោះទឹកជំនន់ បញ្ហាសុខភាពសាធារណៈ ភាពមានកម្រិតនៃអភិបាលកិច្ចល្អ និងបច្ចេកវិទ្យា។
ជាឧទាហរណ៍ គ្រោះរាំងស្ងួតដែលកើតឡើងនៅចន្លោះខែតុលា ឆ្នាំ២០០៤ អូសបន្លាយរហូតដល់ខែមេសា ឆ្នាំ២០០៥ បានប៉ះពាល់ដល់ប្រជាន ២លាននាក់ ក្នុងនោះប្រជាជន ១លាននាក់ ប្រឈមមុខនឹងកង្វះស្បៀងអាហារនាពេលនោះ ហើយបានធ្វើឲ្យប៉ះពាល់ដល់វិស័យកសិកម្មមានតម្លៃដល់ទៅ ២១លានដុល្លារឯណោះ៕
