ពេលនៅសេសសល់សម្រាប់កម្ពុជាទទួលបានភាពអនុគ្រោះផ្នែកពន្ធគយពីសហភាពអឺរ៉ុប កាន់តែរំកិលទៅមុខជានិច្ច ដូចដែលសហភាពអឺរ៉ុបបានប្រកាសកាលពីខែកុម្ភៈកន្លងមកថា ទ្រនិចនាឡិកាចាប់ផ្ដើម និងរាប់ថយក្រោយហើយ ក្រោយពីតំបន់ទីផ្សាររួមមួយនេះ បានប្រកាសកាលពីខែកុម្ភៈកន្លងមក អំពីការចាប់ផ្ដើមនីតិវិធីនានា ដែលឈានទៅរកការដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ «អ្វីគ្រប់យ៉ាងលើកលែងតែអាវុធ» (EBA) ពីប្រទេសកម្ពុជា និងភូមាផងដែរ។
សហភាពអឺរ៉ុបានលើកឡើងនៅក្នុងសេចក្ដីប្រកាសព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃទី១១ ខែកុម្ភៈ ថា តំបន់ចាយប្រាក់អឺរ៉ូមួយនេះ បានសម្រេចដំណើរការនីតិវិធីប្រឆាំងនឹងកម្ពុជាបែបនេះ ក៏ព្រោះតែខ្លួនមើលឃើញនូវការធ្លាក់ចុះនៃស្ថានភាពប្រជាធិបតេយ្យ ការគោរពសិទ្ធិមនុស្ស និងនីតិរដ្ឋនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែ តំណាងរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាដែលដឹកនាំដោយគណបក្សប្រជាជនកម្ពុជានោះ បានហៅវិធានការអឺរ៉ុបបែបនេះថា ជារឿង «អយុត្តិធម៌បំផុត» សម្រាប់កម្ពុជា ហើយលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់ បានថ្លែងជាសាធារណៈប្រឆាំងនឹងវិធានការអឺរ៉ុបបែបនេះ ដូចជា ថ្លែងថា កម្ពុជានឹងមិនស្លាប់នោះទេ បើទោះបីជាគ្មាន EBA ក៏ដោយ រដ្ឋនៅតែមានថវិកាសម្រាប់បើកប្រាក់ខែជូនមន្ត្រីរាជការដដែល ហើយក៏ថ្លែងផងដែរថា អឺរ៉ុបដកហូតប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធបែបនេះ ដោយសារតែសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជារីកចម្រើន។
ខណៈដែលគ្មានសញ្ញាណាមួយបង្ហាញឲ្យបានច្បាស់ថា កម្ពុជាបន្ទន់ជំហររបស់ខ្លួនសម្របសម្រួលទៅតាមការទាមទារពីសហភាពអឺរ៉ុបជាថ្នូរនឹងការរក្សាបានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធនោះ ក្រុមអ្នកបញ្ជាទិញអន្តរជាតិដែលជាអ្នកនាំចេញផលិតផលកាត់ដេរកម្ពុជាទៅកាន់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក និងតំបន់អឺរ៉ុបនោះ បានផ្ញើសារទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាជាថ្មីទៀត បង្ហាញថា ពួកគេរឹតតែព្រួយបារម្ភថែមទៀតអំពីហានិភ័យកើតចេញពីការបាត់បង់ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីតំបន់លោកសេរីនោះ។
បញ្ហានេះក៏ជំរុញឲ្យមានការចោទសួរផងដែរថា ប្រសិនបើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ មិនថា EBA របស់អឺរ៉ុប ឬក៏ GSP របស់អាមេរិកទេ ត្រូវបានដកហូតមែន តើឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជាអាចប្រកួតប្រជែងជាមួយបណ្ដាប្រទេសក្នុងតំបន់បានឬទេ?
នៅពេលនិយាយអំពីឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ វាមិនមែនតែកម្ពុជាទេដែលជាប្រទេសផលិត និងនាំចេញទៅទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបនោះ ប៉ុន្តែ ប្រទេសដទៃទៀតនៅក្នុងតំបន់ ដូចជា ចិន ឥណ្ឌា វៀតណាម ឥណ្ឌូនេស៊ី ថៃ និងបង់ក្លាដែស សុទ្ធតែជាប្រទេសផលិត និងនាំចេញផលិតផលដូចគ្នានេះផងដែរ។ សមាជិកថ្មីបំផុតដែលចូលមកប្រកួតជាមួយកម្ពុជាផងដែរនោះ គឺប្រទេសភូមា បន្ទាប់ពីប្រទេសសមាជិកអាស៊ានមួយនេះ បានស្ថិតក្រោមការដឹកនាំរដ្ឋាភិបាលស៊ីវិលមួយកាលពីឆ្នាំ២០១៥មក។
របាយការណ៍នានារបស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោកនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៧ បង្ហាញថា កម្ពុជាស្ថិតនៅក្រោមគេនៅក្នុងចំណោមប្រទេសនាំចេញសម្លៀកបំពាក់ និងផលិតផលកាត់ដេរទៅកាន់ទីផ្សារពិភពលោក ខណៈ ចិន បង់ក្លាដែស ឥណ្ឌា វៀតណាម ហុងកុង ឥណ្ឌូនេស៊ី សុទ្ធតែស្ថិតនៅលំដាប់កំពូល ជាប្រទេសនាំចេញផលិតផលកាត់ដេរធំជាងបំផុតទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិ។
ទិន្នន័យរបស់អង្គការពាណិជ្ជកម្មពិភពលោក ក៏បង្ហាញឲ្យឃើញផងដែរថា ចិននាំចេញផលិតផលកាត់ដេរទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិ មានតម្លៃដល់ទៅ ១៥៣ពាន់លានដុល្លារ បង់ក្លាដែសនាំចេញមានតម្លៃ ១៣០ពាន់លានដុល្លារ វៀតណាមនាំចេញមានតម្លៃ ២៩ពាន់លានដុល្លារ ខណៈដែលទំហំនៃការនាំចេញផលិតផលកាត់ដេរពីកម្ពុជា មានតម្លៃត្រឹមតែ ៧ពាន់លានដុល្លារប៉ុណ្ណោះនៅត្រឹមឆ្នាំ២០១៧កន្លងមក។
ទិន្នន័យថ្មីបំផុតដែលត្រូវបានក្រុមអ្នកបញ្ជាទិញបង្ហាញក្នុងលិខិតផ្ញើជូនទៅរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាកាលពីសប្ដាហ៍មុននោះ បង្ហាញថា គិតត្រឹមឆ្នាំ២០០៨កន្លងមកនេះ កម្ពុជា ស្ថិតនៅចំណាត់ថ្នាក់លេខ ៦ ឬលេខ ៥ ឬក៏លេខ ៤ ក្នុងនាមជាប្រទេសផ្គត់ផ្គង់សម្លៀកបំពាក់ ផ្គត់ផ្គង់ស្បែកជើង និងផ្គត់ផ្គង់ទំនិញធ្វើដំណើរធំបំផុត សម្រាប់ទីផ្សារសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុប។
ទិន្នន័យថ្មីបំផុតនេះ ក៏បង្ហាញផងដែរថា ផលិតផលកាត់ដេរកម្ពុជានាំចូលទៅកាន់ទីផ្សារទាំងពីរនេះ មានតម្លៃ ៨.៥ពាន់លានដុល្លារ នៅត្រឹមឆ្នាំកន្លងមកនេះ ហើយភាគច្រើនលើសលប់នៃផលិតផលកាត់ដេរកម្ពុជា ត្រូវបាននាំទៅកាន់ទីផ្សារទាំងពីរនេះ ដោយរួចផុតពីកាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធគយសូន្យភាគរយតាមរយៈប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ឬក៏ GSP។
បើតាមក្រុមអ្នកបញ្ជាទិញ ប្រសិនបើគ្មានប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុប ផលិតផលកាត់ដេរកម្ពុជាដែលមានសម្លៀកបំពាក់ និងស្បែកជើង នឹងត្រូវជាប់កាតព្វកិច្ចបង់ពន្ធគយក្នុងអត្រាចន្លោះពី ៨ ទៅ ១៧ភាគរយ ពោលគឺកម្ពុជាត្រូវបង់តម្លៃពន្ធគយ ៥៣៥លានអឺរ៉ូ ឬជិត ៦០៣លានដុល្លារអាមេរិកក្នុងមួយឆ្នាំ២០១៧កន្លងមកនេះ។
សមាគមពាណិជ្ជកម្មក្រៅប្រទេស Amfori ដែលជាសហព័ន្ធក្រុមអ្នកបញ្ជាទិញអឺរ៉ុបដ៏ធំមួយមានមូលដ្ឋាននៅក្នុងទីក្រុងប៊្រុចស៊ែល ប្រទេសប៊ែលហ្ស៊ិក បានលើកឡើងក្នុងសេចក្ដីថ្លែងការណ៍មួយកាលពីខែមករាកន្លងមកថា ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA គឺជាមូលដ្ឋានមួយដែលបណ្ដាក្រុមហ៊ុនបញ្ជាទិញរបស់អឺរ៉ុបដល់ទៅជាង ១៣០ បានបញ្ជាទិញផលិតផលកាត់ដេរពីរោងចក្រជិត ៤០០នៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
ជាងនេះទៅទៀត Amfori បានបញ្ជាក់បន្ថែមថា ប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA នឹងជួយជំរុញដល់ពាណិជ្ជកម្មកម្ពុជាជាមួយអឺរ៉ុប ដែលទំនាក់ទំនងពាណិជ្ជកម្មដ៏ល្អប្រសើរនោះ នឹងជួយបង្កើនផលិតកម្មតាមបណ្ដារោងចក្រ និងបង្កើនកម្រិតពលកម្មផងដែរ។
របាយការណ៍វាយតម្លៃអំពីស្ថានភាពឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជា ដែលផ្សព្វផ្សាយដោយស្ថានទូតហូឡង់ប្រចាំនៅទីក្រុងបាងកក កាលពីខែតុលាឆ្នាំមុន បានបង្ហាញថា ការណ៍ដែលកម្ពុជាទទួលបានភាពអនុគ្រោះចូលទៅកាន់ទីផ្សារអន្តរជាតិធំៗ ដូចជា សហភាពអឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក ជាដើម គឺជាអ្វីដែលត្រូវបានអ្នកសិក្សាវាយតម្លៃថា ជាឱកាសដែលក្រុមហ៊ុនបរទេសនានា សម្លឹងឃើញ និងចង់វិនិយោគមកក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជា។
ប៉ុន្តែ របាយការណ៍នោះ ក៏បានលើកឡើងអំពីបញ្ហាប្រឈមនានា ដូចជា ទំហំចំណាយយ៉ាងសម្បើមលើថាមពលអគ្គិសនី ដែលជាបន្ទុកលើការចំណាយសម្រាប់ថ្លៃដើមផលិតកម្ម កំណើនប្រាក់ឈ្នួលកាន់តែខ្ពស់របស់កម្មករ និងជាពិសេសកំណើននៃការប្រកួតប្រជែងពីគូប្រជែងក្នុងតំបន់។
ប្រាក់ឈ្នួលទាបបំផុតរបស់កម្មករក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរ បានកើនឡើងទ្វេដងនៅក្នុងរយៈពេល ៥ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ពោលគឺបានកើនឡើងពីចំនួន ៨០ដុល្លារក្នុងមួយខែនៅឆ្នាំ២០១៣ មកដល់យ៉ាងតិច ១៧៣ដុល្លារនៅក្នុងឆ្នាំ២០១៩នេះ។
កំណើននៃប្រាក់ឈ្នួលអប្បបរមាសម្រាប់កម្មករកម្ពុជា បានក្លាយជាបន្ទុកទៅលើការប្រកួតប្រជែងនៃឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជាជាមួយបណ្ដាប្រទេសដទៃទៀត ដូចជា បង់ក្លាដែស និងវៀតណាម ដែលកម្មករកម្មការិនីទទួលបានប្រាក់ឈ្នួលទាបជាងកម្មករកម្មការិនីនៅក្នុងប្រទេសកម្ពុជា។
បញ្ហាតម្លៃចំណាយខ្ពស់ទៅលើថាមពលអគ្គិសនី និងសង្វាក់ផលិតកម្មដទៃទៀត ត្រូវបានធនាគារពិភពលោក និងអង្គការពលកម្មអន្តរជាតិ លើកឡើងថា ជាឧបសគ្គសម្រាប់ឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជាចាប់តាំងពីយូរមកហើយ ហើយស្ថាប័នអន្តរជាតិទាំងពីរនេះ ក៏បានជំរុញមករដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ឲ្យដោះស្រាយបញ្ហាប្រឈមនេះផងដែរ។
ការកសាងទំនប់វារីអគ្គិសនី និងការស្ដារឡើងវិញនូវប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូនចាស់ៗ ដូចជា ផ្លូវដែក ជាដើម ត្រូវបានរដ្ឋាភិបាលរំពឹងថា នឹងជួយកាត់បន្ថយបន្ទុកចំណាយនៅក្នុងឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជា ប៉ុន្តែ កង្វះខាតថាមពលអគ្គិសនីដល់ទៅប្រហែល ៤០០មេហ្កាវ៉ាត់ ដែលរដ្ឋាភិបាលអះអាងថាបណ្ដាលមកពីកង្វះទឹកនោះ បានក្លាយទៅជាចំណោទដាក់បន្ទុកទៅលើឧស្សាហកម្មនេះឡើងវិញ។
ក្នុងវេទិកាជំនួបរវាងរដ្ឋាភិបាល និងវិស័យឯកជនកាលពីចុងខែមីនាកន្លងមកនេះ តំណាងវិស័យឯកជននៅតែបន្តជំរុញទៅរដ្ឋាភិបាលឲ្យស្ដារ និងធ្វើឲ្យប្រសើរឡើងវិញនូវប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូនផ្លូវដែកកម្ពុជា ហើយបញ្ហានេះក៏ត្រូវបានលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ប្រតិកម្មផងដែរចំពោះភាពយឺតយ៉ាវនៃការរីកចម្រើននៃប្រព័ន្ធដឹកជញ្ជូនផ្លូវដែកកម្ពុជានេះ។
ទាំងអស់នេះ បង្ហាញថា ភាពប្រកួតប្រជែងនៃឧស្សាហកម្មកាត់ដេរកម្ពុជា នឹងកាន់តែតានតឹងថែមទៀត ប្រសិនបើប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធសម្រាប់ប្រទេសកម្ពុជា ត្រូវបានសហភាពអឺរ៉ុបសម្រេចដកហូតមែននោះ ខណៈដែលឧស្សាហកម្មកម្ពុជាស្ថិតក្នុងស្ថានភាពប្រកួតប្រជែងតឹងតែងរួចទៅហើយជាមួយបណ្ដាប្រទេសផលិត និងនាំចេញផលិតផលកាត់ដេរដទៃទៀតនៅក្នុងតំបន់៕
