នៅព្រឹកថ្ងៃទី២២ មិថុនា ឆ្នាំ២០១៩ អាគារដែលកំពុងសាងសង់មួយក្នុងខេត្តព្រះសីហនុបានបាក់រាបដល់ដី ធ្វើឲ្យកម្មករ២៨នាក់បាត់បង់ជីវិត និង២៦នាក់ទៀតរងរបួស។
សោកនាដកម្មនេះ គឺជាបទពិសោធន៍ទី១ហើយដែលកើតមានឡើងនៅក្នុងខេត្តនេះ។ ក្រោយព្រឹត្តិការណ៍នេះបានពីរថ្ងៃ លោក យន្ត មីន អភិបាលខេត្តព្រះសីហនុបានទទួលស្គាល់កំហុស នឹងបានស្នើសុំចុះចេញពីតំណែងដោយខ្លួនឯង។
ក្រោយការលាលែងនេះ លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រីហ៊ុន សែន បានសម្រេចជាមួយរដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងមហាផ្ទៃលោក ស ខេង ក្នុងការផ្លាស់លោក គួច ចំរើន ពីអភិបាលខេត្តកំពង់ចាម ឲ្យមកកាន់មុខងារជាអភិបាលថ្មីនៃខេត្តទេសចរណ៍តំបន់ឆ្នេរនេះវិញ។
ក្នុងសន្និសីទកាសែតកាលពីយប់ ថ្ងៃទី២៥ មិថុនា បិទបញ្ចប់ការរុករកមនុស្សចេញពីកម្ទេចកំទីបែកបាក់អគារ លោកហ៊ុន សែន បានលើកសរសើរលោក គួច ចំរើន ថាជា មនុស្សខ្លាំង ទើបអាចគ្រប់គ្រងខេត្តដែលមានភាពស្មុគស្មាញដូចខេត្តព្រះសីហនុនេះបាន។
លោក ហ៊ុន សែន៖ « អ្នកកំពង់ចាមអត់ចង់ឲ្យគួច ចំរើន ចេញពីកំពង់ចាមទេ! តែដោយសារគួច ចំរើនខ្លាំងនោះហើយទើបយកមកដាក់នៅកន្លែងដែលត្រូវការមនុស្សខ្លាំងដូច គួច ចំរើន » ។
តើការផ្លាស់លោក គួច ចំរើន ឲ្យមកគ្រប់គ្រងខេត្តព្រះសីហនុនឹងអាចផ្លាស់ប្ដូរមុខមាត់ខេត្តនេះឡើងវិញបានឬទេ?
កើតនៅក្នុងខេត្តសៀមរាបក្នុងឆ្នាំ១៩៦៩ លោក គួច ចំរើន បានទទួលការសិក្សាជាបន្តបន្ទាប់ ទាំងបច្ចេកទេសទ័ព និងរដ្ឋបាលសាធារណៈ។ លោកបានទទួលបរិញ្ញាប័ត្រជាន់ខ្ពស់រដ្ឋបាលសាធារណៈនៅឆ្នាំ២០០៧ និងទទួលបានវគ្គបណ្ដុះបណ្ដាលផ្សេងៗទៀតទាក់ទងនឹងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលមូលដ្ឋាន រដ្ឋបាលការងារមន្ត្រី ខេត្ត-ក្រុង និងការហ្វឹកហ្វឺនទំនាក់ទំនងអន្តរជាតិជាដើម។ លោកបានឡើងកាន់តំណែងជាអភិបាលខេត្តកំពង់ចាមនៅថ្ងៃទី២៧ មិថុនា ឆ្នាំ២០១៧។
ខេត្តកំពង់ចាម ក្រោមការដឹកនាំរបស់លោក គឺមានការរីកចម្រើនគួរឲ្យកត់សម្គាល់ តែក៏នៅមានបញ្ហាមួយចំនួនដែរលោក មិនទាន់អាចដោះស្រាយបាន ដូចជាបញ្ហាសិទ្ធិដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋជាដើម នេះបើតាមមន្ត្រីសម្របសម្រូលសមាគមអាដហុកប្រចាំខេត្ត អ្នកស្រី ធីម ណារីន។
អ្នកស្រីថា៖ « ដោយសារតែគាត់មកកាន់ខេត្តនេះវាខ្លីពេកអត់ទាន់បានមួយអាណត្តិផង! អញ្ចឹងចំណុចអវិជ្ជមានដែលមាននៅពេលនេះយើងមិនទាន់ឃើញថាមានអ្វីដែលគួរឲ្យកត់សម្គាល់ទេ។ ប៉ុន្ដែគ្រាន់តែឃើញថាបញ្ហាធំៗខ្លះគាត់មិនទាន់ដោះស្រាយបាននៅឡើយ។ ឧទាហរណ៍ថាដីបង្គោលអគ្គិសនី ថ្វីត្បិតតែបញ្ហាដីហ្នឹងគឺកើតឡើងមកមុនគាត់គ្រប់គ្រង តែនៅពេលដែលគាត់ចូលមកគ្រប់គ្រងហ្នឹងក៏គាត់ដោះអត់ទាន់ចេញដែរ ប្រជាពលរដ្ឋនៅតែមានការតវ៉ាទាមទារដដែលអត់ទាន់មានដំណោះស្រាយទេ » ។
បើយើងប្រៀបធៀបខេត្តកំពង់ចាម ទៅនឹងខេត្តព្រះសីហនុយើងឃើញថាខេត្តទាំងពីរនេះគឺខុសគ្នាឆ្ងាយ ទាំងបរិស្ថាន ទេសចរណ៍ ហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធ នឹងការគ្រប់គ្រង។
ជាការពិត កំណើននៃការវិនិយោគរបស់ចិនក្នុងខេត្តព្រះសីហនុចាប់ពីឆ្នាំ២០១៧មក បានធ្វើឲ្យខេត្តនេះប្រឈមបញ្ហាជាច្រើនមានដូចជា បញ្ហាបរិស្ថាន សណ្ដាប់ធ្នាប់ សន្ដិសុខ និងសំណង់ជាដើម ហើយការបាក់អាគារនៅពេលថ្មីៗនេះវារឹតតែធ្វើឲ្យខេត្តនេះមានឈ្មោះអាក្រក់បន្ថែមទៀត ដែលធ្វើឲ្យអ្នកគ្រប់គ្រងបន្តពីលោកយន្ត មីន មានបន្ទុកកាន់តែធ្ងន់។
នាយកប្រតិបត្តិសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមលោក សន ជ័យ ទទួលស្គាល់ថាការផ្លាស់ប្ដូរលោកគួច ចំរើន ឲ្យគ្រប់គ្រងខេត្តនេះ គឺជាការរួមចំណែកមួយដល់ការរៀបចំប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលក្នុងខេត្តឲ្យមានប្រសិទ្ធិភាព តែលោកថាដរាបណាអំណាចរដ្ឋបាលនៅតែស្ថិតក្រោមអំណាចមួយផ្សេងទៀតនោះវានៅតែធ្វើឲ្យខេត្តនេះមានបញ្ហាដដែល។
លោក សន ជ័យ៖ « យើងឃើញហើយថាជនជាតិចិននេះ មកវិនិយោគនៅប្រទេសមួយចំនួនជាពិសេសនៅកម្ពុជា យើងឃើញថាអំណាចទីមួយដែលចិនអាចមានហ្នឹងគឺឃើញថា ទីមួយគេមានទំនាក់ទំនងជាមួយអ្នកធំណាមួយ ទីពីរពួកគេមានមធ្យោបាយដូចជា កាន់កាប់អាវុធខុស ពួកគេមានការប្រើប្រាស់រថយន្ត ស្លាកលេខខម ស្លាកលេខរដ្ឋជាដើម។ […] អាហ្នឹងគេអាចប្រមើលទៅលើឥទ្ធិពលហើយ ឥទ្ធិពលដែលគេមានលុយ ហើយរបៀបដែលគេបានឥទ្ធិពលហ្នឹងគឺបានដោយរបៀបណា? អញ្ចឹងខ្ញុំគិតថាអំណាចនេះប្រកដជាមានឥទ្ធិពលទៅលើរដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិ » ។
សកម្មជនបរិស្ថានដែលតែងតែរិះគន់ការដឹកនាំខេត្តព្រះសីហនុកាលពីកន្លងទៅគឺលោក អាឡិច ហ្គូនសាឡេស ដាវិដសុន មិនមានជំនឿថាក្រោមការដឹកនាំថ្មីរបស់លោក គួច ចំរើន អាចផ្លាស់ប្ដូរមុខមាត់ខេត្តទេសចរណ៍នេះឡើងវិញនោះទេ។
អ្វីដែលលោក អាឡិច មិនមានជំនឿនោះ គឺដោយសារលោកគួច ចំរើន ត្រូវបានថ្នាក់ជាតិចាត់តាំងដូច្នេះរាល់ការអនុវត្តន៍ត្រូវស្ដាប់ការបញ្ជាពីលើ ដែលខុសពីអភិបាលដែលកើតចេញពីការបោះឆ្នោតរបស់ពលរដ្ឋ លើសពីនេះបញ្ហាដែលកើតមានក្នុងខេត្តនេះមិនមែនកើតដោយសារថ្នាក់ខេត្តនោះទេគឺមកពីថ្នាក់ជាតិ។
លោកបន្ថែមថា ការបើកឲ្យមានលំហូរទុនវិនិយោគយ៉ាងច្រើនសម្បើមពីជនជាតិចិនចូលខេត្តនេះដោយខ្វះការត្រួតពិនិត្យលុយកខ្វក់ ការយកមន្ត្រីជាន់ខ្ពស់មកកាងក្រោយខ្នងរបស់ជនជាតិចិន សុទ្ធតែជាបញ្ហាដែលថ្នាក់ជាតិបង្កឡើងទាំងអស់។
លោកអាឡិច៖ « បើទោះអភិបាលខេត្តថ្មីចង់ធ្វើល្អចង់ទប់ស្កាត់បញ្ហាមួយចំនួនក៏ប្រហែលជាគាត់មិនហ៊ានដែរ ដោយសារអ្នកដែលវិនិយោគទៅលើសណ្ឋាគារទៅលើកាស៊ីណូ។ អ្នកដែលប្រព្រឹត្តិបទល្មើសនៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុភាគច្រើនហ្នឹងសុទ្ធតែមានខ្នងក្រាស់ណាស់! ហើយខ្នងរបស់គេហ្នឹងសុទ្ធតែមកពីថ្នាក់ជាតិទេ។ អញ្ចឹងអភិបាលខេត្តថ្មីមិនខុសពីអភិបាលខេត្តចាស់ទេ ហើយក៏មិនខុសពីអភិបាលខេត្តផ្សេងៗទេ គេហៅថាមិនមានចង្កូមដែលហ៊ានខាំទៅលើអ្នកវិនិយោគ មិនហ៊ានជាមួយអ្នកប្រព្រឹត្តិកំហុសឆ្គងទេ។ ខ្លាចអត់តំណែង ឬខ្លាចគេរករឿងជាមួយ។ អាហ្នឹងក្នុងសេណារីយ៉ូល្អ ចំពោះសេណារីយ៉ូមិនល្អវិញ គឺបានន័យថាអភិបាលខេត្តថ្មីចូលរួមបំផ្លិចបំផ្លាញតាមរយៈអំពើពុករលួយ រឿងហ្នឹងក៏អាចមានដែរ » ។
លោកអាឡិច បន្ថែមថាក្រោយពីផ្ទុះហេតុការណ៍បាក់អាគារ និងផ្លាស់ប្ដូរអភិបាលខេត្តថ្មីនេះ វាអាចឲ្យស្ថានការណ៍នៅខេត្តព្រះសីហនុស្ងប់ស្ងាត់មួយរយៈ តែលោកថាយ៉ាងយូរមួយឆ្នាំ ភាពរញ៉េរញ៉ៃនឹងកើតឡើងវិញដដែល។
បើគ្មានអ្វីប្រែប្រួលនោះទេលោក គួច ចំរើន នឹងត្រូវចូលធ្វើការជាអភិបាលខេត្តព្រះសីហនុនៅថ្ងៃទី២៩ មិថុនា ខាងមុខ។
អនុប្រធានលេខាធិការដ្ឋាននៃគណកម្មាធិជាតិអប់រំប្រជាធិបតេយ្យថ្នាក់ក្រោមជាតិ លោក ង៉ាន់ ចំរើន មានប្រសាសន៍ ថាអភិបាលខេត្តនីមួយៗមានសិទ្ធិពេញទី ក្នុងការអនុវត្តន៍ច្បាប់ដោយមិនលើកលែង ឬភ័យខ្លាចចំពោះជនណាមួយនោះទេ។
លោកថា៖ « ជាទូទៅអភិបាលខេត្តលោកមានសិទ្ធិហើយ មានសិទ្ធិចាត់ចែងក្នុងដែនសមត្ថកិច្ចរបស់លោកដោយផ្អែកតាមច្បាប់ ចៅហ្វាយខេត្តណាក៏ដូចជាចៅហ្វាយខេត្តណាដែរ។ ច្បាប់បានកំណត់រួចទៅហើយ ដូច្នេះដោយសារតែក្នុងតួនាទីថ្មីហ្នឹង យើងសង្ឃឹមថាឯកឧត្តមគួច ចំរើន លោកនឹងដោះស្រាយបាននូវបញ្ហាដែលកើតឡើងទាំងឡាយនៅកំពង់សោមនេះ » ។
បើទោះបីជាមានការលើកឡើងបែបនេះក្ដី តែសម្រាប់អ្នកពាក់ព័ន្ធយល់ ការដឹកនាំខេត្តព្រះសីហនុ បាន ឬមិនបានមិនអាស្រ័យលើ លោក យន្ត មីន ឬលោក គួច ចំរើន នោះទេ វាអាស្រ័យលើលោកហ៊ុន សែន ថាតើលោកហ៊ានកាត់ផ្ដាច់អ្នកនយោបាយចេញពីរដ្ឋបាល និងហ៊ានអនុវត្តន៍ច្បាប់ពេញទី ចំពោះអ្នកដែលមានអំណាចនៅថ្នាក់ជាតិ ឬក្នុងបក្សរបស់លោកដែរឬទេ?
លោក សន ជ័យ៖ « វាដល់ពេលដែលរដ្ឋាភិបាលត្រូវបង្ហាញរនូវឆន្ទះរបស់ខ្លួន ដើម្បីលុបបំបាត់នូវការរំលោភអំណាចរបស់ជនជាតិចិននៅក្នុងខេត្តព្រះសីហនុហើយ។ រំលោភអំណាចដែលខ្ញុំសំដៅទៅហ្នឹងគឺចិនបានរំលោភអំណាចរដ្ឋបាលរួចហើយគឺបំពានសាងសង់សំណង់ដែលខុសច្បាប់ តែយើងមិនទាន់ជឿថាចិន១រយភាគរយទេ វាអាចមាននរណាម្នាក់នៅពីក្រោយខ្នងនៃទង្វើខុសច្បាប់របស់ចិននេះ។ ដែលចិនប្រាប់ថាគេមានខ្សែគេមានខ្នងអីហ្នឹងធ្វើឲ្យអាជ្ញាធររដ្ឋបាលថ្នាក់ក្រោមជាតិហ្នឹងគ្រាន់តែឮឈ្មោះអីហ្នឹងរាបតែម្ដង » ។
ថ្លែងប្រាប់VOD ដោយជំនឿចិត្តយ៉ាងមុតមាំលោក គួច ចំរើន ថាលោកនឹងខិតខំធ្វើការងារជាមួយភាគីពាក់ព័ន្ធទាំងអស់ក្នុងខេត្តដើម្បីស្ដារឈ្មោះខេត្តនេះឡើងវិញ ខណៈលោកប្រកាសថាជនជាតិណាក៏ដោយនៅក្នុងខេត្តឲ្យតែធ្វើខុសគឺត្រូវតែប្រឈមមុខនឹងផ្លូវច្បាប់ដោយមិនលើកលែង។
លោកថា៖ « ការពិតក្នុងការគ្រប់គ្រងរដ្ឋបាលដែនដីយើងមិនត្រូវប្រកាន់ ឬក៏មានការរើសអើងជាតិសាសន៍ណា ឬក៏ជនជាតិណានោះទេ! ភារកិច្ចរបស់យើងគឺត្រូវបំរើពលរដ្ឋគ្រប់សញ្ជាតិ គ្រប់ជនជាតិ ដែលគេមករស់នៅឬក៏ឆ្លងកាត់ទឹកដីរបស់យើង។ តែអ្វីដែលសំខាន់គឺជនជាតិណាក៏ដោយគឺត្រូវតែគោរពច្បាប់នៃព្រះរាជាណាចក្រកម្ពុជាក្នុងពេលដែលគេមករស់នៅក្នុងខេត្តនោះ ដូច្នេះខ្ញុំមិនស្របនោះទេចំពោះការលើកឡើងនូវការប្រកាន់ជាតិសាសន៍ណាមួយនោះ យ៉ាងបែបដូច្នោះទេ។ ជនជាតិណាក៏ដោយឲ្យតែរស់នៅលើដីខ្មែរ គឺត្រូវតែអនុវត្តន៍នូវច្បាប់របស់ប្រទេសនោះហើយត្រូវអនុវត្តន៍ឲ្យបានដូចៗគ្នា » ។
