សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមានអត្រាថេរជាង៧ភាគរយជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដែលជាសន្ទុះមួយរីកចំរើនខ្លាំង។ សក្កានុពលសេដ្ឋកិច្ចនេះបានធ្វើឱ្យមានការការអភិវឌ្ឍយ៉ាងគំហុកនៅក្នុងរាជធានីខេត្តមួយចំនួននៃប្រទេសកម្ពុជា។
ការចូលមកវិនិយោគពីអ្នកវិនិយោគបរទេស រួមទាំងការពង្រីកទីតាំងរដ្ឋបាលរបស់រដ្ឋ ការបង្កើតបុរី ទីក្រុងរណបជាបន្តបន្ទាប់ ការរីកចំរើនជាខ្លាំង តែស្របពេលដែលមានភាពវិជ្ជមានទាំងនេះការបណ្ដេញចេញទាំងបង្ខំ ឬផ្ដល់សំណងមិនសមស្របដល់ម្ចាស់ដីបានកើតមានឡើងច្រើនផងដែរ។
របាយការណ៍ប្រចាំឆ្នាំ២០១៨ របស់ក្រសួងរៀបចំដែនដីឱ្យដឹងថាពេញមួយឆ្នាំ២០១៨ ខ្លួនទទួលពាក្យបណ្ដឹងពីពលរដ្ឋពាក់ព័ន្ធនឹងវិវាទដីធ្លីជាង៨ពាន់ករណី ទៅលើមនុស្សជាង២ម៉ឺនគ្រួសារទូទាំងប្រទេស។
ពិតណាស់ការអភិវឌ្ឍដោយមិនផ្ដល់សំណងសមរម្យដល់ពលរដ្ឋ មិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យពលរដ្ឋធ្លាក់ខ្លួនដុនដាបកាន់តែខ្លាំងប៉ុណ្ណោះទេ វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់បន្ទុកសង្គមផងដែរ។ ការចំណាយរបស់ពលរដ្ឋឡើងមកតវ៉ា កូនបាត់បង់ការសិក្សា ប្ដីប្រពន្ធរស់បែកគ្នា ការធ្វើចំណាកស្រុកសុទ្ធតែជាបញ្ហាដែលកើតមាននៅពេលដែលរដ្ឋផ្ដល់ការអភិវឌ្ឍដោយមិនបានគិតដល់ម្ចាស់ដីច្បាស់លាស់។
តើរដ្ឋាភិបាលគួរធ្វើបែបណាដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋក្រីក្រដែលរស់នៅលើដីអភិវឌ្ឍន៍បានទទួលប្រយោជន៍ពីគម្រោងរបស់ខ្លួន?
កាលពីថ្ងៃទី២២ សីហាកន្លងទៅ សំឡេងតវ៉ារបស់ពលរដ្ឋដែលមកពីសហគមន៍ជ្រោយចង្វារបានស្នើទៅក្រសួងដែនដីឱ្យផ្លាស់ប្ដូរគោលនយោបាយដោះស្រាយជូនពួកគេចំនួន៨១គ្រួសារ ក្រោយពីពួកគេមានអារម្មណ៍ថាទទួលបានភាពអយុត្តិធម៌ពីរដ្ឋ ខណៈដែលរដ្ឋផ្ដល់សំណងដល់ដីរបស់ពួកគាត់ដែលទទួលបានតែ១០ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៃចំណែកដី។
តំណាងពលរដ្ឋម្នាក់លោក ជា សុផាត ប្រាប់វីអូឌីថា គម្រោងអភិវឌ្ឍន៍របស់ក្រុមហ៊ុន OCIC បានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដីពលរដ្ឋប្រហែល ៥៦ហិកតា និង៥៩៥ម៉ែត្រការ៉េ ដែលជម្លោះនេះកើតឡើងតាំងពីឆ្នាំ២០១១ គឺដោយសារគោលនយោបាយរបស់សាលារាជធានីភ្នំពេញ ដែលផ្តល់ជូនពលរដ្ឋត្រឹមតែ ១០ភាគរយប៉ុណ្ណោះនៃដីធ្លីរបស់ខ្លួន ខណៈក្រុមហ៊ុនទទួលបាន ៤០ភាគរយ និងសាលារាជធានីភ្នំពេញទទួល ៥០ភាគ ដែលធ្វើឲ្យអ្នកភូមិមិនអាចទទួលយកបាន។
លោក ជា សុផាត បន្ថែមថា៖ « ឯណាទៅយុត្តិធម៌? ឯណាទៅសម្មភាព ឯណាទៅតម្លាភាពសម្រាប់ពួកខ្ញុំ? នៅស្រុកគេ ឲ្យតែឮការអភិវឌ្ឍន៍ គេសប្បាយចិត្ត ចុះហេតុអីនៅស្រុកយើងឲ្យតែអភិវឌ្ឍន៍ចេះរងទឹកភ្នែកអីចឹង? ដោយសារតែអាជ្ញាធរជាឈ្មួញកណ្តាល កេងចំណេញលើញើសឈាមរបស់ប្រជាពលរដ្ឋ ធ្វើឲ្យម្ចាស់ដីរងទុក្ខវេទនា»។
នេះគឺគ្រាន់តែជារឿងមួយក្នុងចំណោមរឿងជាច្រើនទៀតដែលកើតឡើងនៅកម្ពុជាជាក់ស្ដែងនៅរាជធានីភ្នំពេញតែមួយរឿងបែបនេះកើតឡើងមិនតិចជាង៣កន្លែងនោះទេ។ ក្នុងនោះមានការបណ្ដេញអ្នកបឹងកក់ចេញទៅបុរីសន្ដិភាព២តាមបណ្ដោយផ្លូវជាតិលេខ៣ឆ្នាំ២០០៩ អ្នកភូមិដីក្រហមពី ទៅក្រាំងធ្នង់ក្នុងឆ្នាំ២០១០ អ្នកបុរីកីឡា ទៅភ្នំបាត នៅឆ្នាំ២០១២ និងអ្នកនៅសំបុកចាបពីសង្កាត់ទន្លេបាកសាក់ ទៅភូមិអណ្តូងថ្មី ក្នុងសង្កាត់គោករកា ខណ្ឌដង្កោ នៅឆ្នាំ២០០៦។ ក្រៅពីរាជធានីភ្នំពេញ ក៏មានខេត្តមួយចំនួនផងដែរដូចជានៅកោះកុង ព្រះសីហនុ ព្រះវិហារ ក្រចេះជាដើម ដែលចំនួនអ្នកប៉ះពាល់នៃការបណ្ដេញចេញនេះមានរាប់ពាន់នាក់ ហើយអ្នកទាំងនោះឡើងមកតវ៉ានៅរាជធានីភ្នំពេញស្ទើរាល់សប្ដាហ៍។
ការបណ្ដេញចេញទាំងបង្ខំ និងគ្មានសំណងសមរម្យបានធ្វើឱ្យពួកគាត់ខ្លះដែលមានជីវភាពធ្លាប់តែល្អប្រសើរបានធ្លាក់ខ្លួនដុនដាបជាខ្លាំង។
អតីតអ្នកបឹងកក់ដែលទទួលសំណងដោយបង្ខំ អ្នកស្រីស៊ា ណារ៉េត មានប្រសាសន៍ថា ចាប់តាំងពីរងការបណ្ដេញចេញមកជីវភាពរបស់អ្នកស្រីធ្លាក់ដុនដាបជាខ្លាំង រហូតដល់សុំផ្ទះកូនរស់នៅម្ដុំស្ទឹងមានជ័យ។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា មុនការបណ្ដេញចេញក្នុង១ខែអ្នកស្រីអាចរកចំណូលបានពី៥ទៅ៦រយដុល្លារ តែពេលនេះគ្មានអ្វីសោះក្នុងខ្លួន ខណៈដីអ្នកស្រីដែលអាចលក់បានរាប់ម៉ឺនដុល្លារនោះទទួលសំណងត្រឹមតែ៨ពាន់៥រយដុល្លារប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកស្រីថា៖ « ខ្ញុំគ្មានអីទេពេលនេះ លុយដែលបានមកហ្នឹងជួលផ្ទះគេ ហើយឈឺអីអញ្ចឹង ថ្លៃហូបចុកអីអស់ហើយ ខ្ញុំពេលនេះមកសុំកូនផ្ទះកូននៅ។ […] ខ្ញុំសោកស្ដាយខ្ញុំយំ ខ្ញុំស្រណោះផ្ទះដែលខ្ញុំរស់នៅ(បឹងកក់)ចំក្ដាន់ពីរតែម្ដង ដីខ្ញុំក្បាល៦ ជម្រៅដល់ទៅ១០០ម៉ែត្រ » ។
ប្រធានគ្រប់គ្រងផ្នែកអង្កេតនៅអង្គការលីកាដូលោក អំ សំអាត មានប្រសាសន៍ថា ការបណ្ដេញចេញដោយបង្ខំ និងផ្ដល់សំណងមិនសមរម្យ វាធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ជីវភាពរបស់ពលរដ្ឋទាំងនោះ ដោយពួកគេមិនដឹងថាត្រូវចាប់ផ្ដើមធ្វើអ្វីនោះទេក្រោយការបណ្ដេញចេញរបៀបនេះ គឺវាហាក់ដូចជាពួកគាត់ចាប់ផ្ដើមសារជាថ្មីអញ្ចឹង មួយវិញទៀតកូនៗរបស់គាត់ក៏ជាជនរងគ្រោះបន្ថែមទៀតផងដែរ។
លោកថា៖ « ការអភិវឌ្ឍទីក្រុងមិនមែនមានន័យថាទាល់តែអស់អ្នកក្រ ហើយទុកតែអ្នកមានដើម្បីអភិវឌ្ឍនទេ! បណ្ដាប្រទេសផ្សេងៗក៏មានអ្នកក្ររស់នៅក្នុងទីក្រុងដែរ » ។
លោក អំ សំអាត បន្ថែមថាដើម្បីផ្ដល់ការអភិវឌ្ឍមួយដែលផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋទាំងអស់គ្នារដ្ឋាភិបាលគួរគិតគូរឱ្យបានច្បាស់លាស់ពីទំហំសំណងសមស្រប និងទីតាំងរស់ដល់ពលរដ្ឋដែលទទួលផលប៉ះពាល់ពីអភិវឌ្ឍន៍នោះជាមុន។
លោកបន្ថែមថា៖ « ហើយបើផ្លាស់ប្ដូរទីលំនៅធ្វើយ៉ាងណាដោះស្រាយឱ្យសមរម្យតាមតម្លៃទីផ្សារ មានគោលនយោបាយយ៉ាងណាសមស្របហើយនឹងលើកកំពស់។ បានន័យថាបើមិនឱ្យគាត់បានល្អប្រសើរទេកុំឱ្យគាត់បាត់បង់ឬក៏ខាតបង់ដូចអ្វីដែលគាត់ធ្លាប់ទទួលបាន អាហ្នឹងបានហៅការអភិវឌ្ឍ។ ព្រោះការអភិវឌ្ឍគឺអភិវឌ្ឍន៍ដើម្បីប្រទេសជាតិ និងប្រជាជន អញ្ចឹងអ្នកដែលត្រូវទទួលបានប្រយោជន៍ពីការអភិវឌ្ឍមុនគេគឺប្រជាពលរដ្ឋដែលរស់នៅក្នុងតំបន់អភិវឌ្ឍដែលត្រូវគិតគូរមុនគេ » ។
អ្នកស្រាវជ្រាវពីការអភិវឌ្ឍន៍សង្គមលោកបណ្ឌិត ប៉ា ច័ន្ទរឿន មានប្រសាសន៍ថានៅពេលដែលមានគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍តំបន់ណាមួយនោះរដ្ឋាភិបាលគួរពិនិត្យពីគ្រប់ជ្រុងទាំងអស់ ដែលរួមទាំងបរិស្ថាន និងមនុស្សផងដែរ។ លោកបន្ថែមថាការអភិវឌ្ឍដោយមានការបណ្ដេញចេញទាំងបង្ខំវាមិនមែនជាជម្រើសនៃការអភិវឌ្ឍប្រកដដោយចិរភាពនោះទេ ព្រោះថាវានឹងបង្កើតឱ្យមានបញ្ហាបន្ថែមទៀតក្នុងសង្គម។
លោកថា៖ « ការអភិវឌ្ឍទាំងឡាយណាដែលមានការបង្ខិតបង្ខំ មិនមានយុត្ថិធម៌ក្នុងការទូទាតសំណង សងដល់ភាគីដែលពាក់ព័ន្ធអាហ្នឹងវាមិនមែនជាការអភិវឌ្ឍនដែលបម្រើឱ្យផលប្រយោជន៍សង្គមទាំងមូល។ ក្នុងការអភិវឌ្ឍន៍ដើម្បីអភិវឌ្ឍន៍ដោយចិរភាព វាទាល់តែភាគីពាក់ព័ន្ធក្នុងការអភិវឌ្ឍទទួលបានផល ហើយនិងភាពយុត្តិធម៌ អាហ្នឹងបានគេហៅថាការអភិវឌ្ឍពិតប្រាកដដែលចំរុងចម្រើនសម្រាប់សង្គមទាំងមូល » ។
ជារួមអ្នកតាមដាន យល់ថាដំណោះស្រាយដើម្បីឱ្យការអភិវឌ្ឍរបស់រដ្ឋាភិបាលបានផលប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋម្ចាស់ដី ហើយគ្មានការតវ៉ានោះ គឺមានតែ « ការផ្ដល់សំណងដែលសមស្រប » ជូនដល់ពលរដ្ឋម្ចាស់ដីតែប៉ុណ្ណោះ។
អ្នកឯកទេសហិរញ្ញវត្ថុ និងការវិនិយោគលោក ង៉ែត ជូ បានឱ្យVOD ដឹងថាសំណងត្រឹមត្រូវមិនត្រឹមតែធ្វើឱ្យការអភិវឌ្ឍន៍អាចប្រពឹត្តិទៅដោយរលូន និងមានចិរភាពនោះទេ វាថែមទាំងផ្ដល់នូវការពេញចិត្តដល់ពលរដ្ឋផងដែរនៅពេលដែលពលរដ្ឋដឹងថាតំបន់របស់គេនោះទទួលបានគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍។
លោកថា៖ « ជាធម្មតាកាលណាអនុវត្តន៍ច្បាប់បានត្រឹមត្រូវផ្ដល់តម្លៃឱ្យគាត់ទៅតាមទីផ្សារជាក់ស្ដែង គឺវាមានភាពយុត្តិធម៌សម្រាប់គាត់ គាត់ផ្លាស់ប្ដូរលំនៅឋានទៅកន្លែងថ្មី ដោយសុខចិត្តដោយពេញចិត្តពេញថ្លើម គាត់នឹងមានការគាំទ្រស្រលាញ់ការដឹកនាំរបស់រដ្ឋាភិបាល » ។
ច្បាប់អស្សាមិករណ៍ឆ្នាំ២០០៩ កំណត់ថារាល់ការដកហូតកម្មសិទ្ធិលើអចលនវត្ថុ ឬសិទ្ធប្រត្យក្សលើអចលនវត្ដុរបស់រូបវ័ន្តបុគ្គល នីតីបុគ្គលឯកជន និងនីតិបុគ្គលសាធារណៈ រដ្ឋត្រូវផ្ដល់សំណងជាមុនដោយសមរម្យ និងយុត្តិធម៌។
បើទោះបីចែងបែបនេះក្ដីពលរដ្ឋដែលតំបន់ពួកគេត្រូវបានរដ្ឋយកអភិវឌ្ឍន៍នោះ នៅពេលពួកគេឡើងមកតវ៉ាម្ដងៗអ្វីដែលពួកគេទាមទារខ្លាំងបំផុតនោះគឺ «ការផ្ដល់សំណងសមរម្យពីរដ្ឋ» ។
សម្រាប់លោក អំ សំអាត ជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាលឱ្យធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហាដីធ្លីដែលកើតឡើងពីមុនឱ្យបានឆាប់ចប់ ខណៈមានវិធានការដើម្បីដោះស្រាយឱ្យសមស្រមតាមគោលនយោបាយដែលច្បាប់បានចែងនៅពេលមានគម្រោងអភិវឌ្ឍន៍ថ្មីៗ ដើម្បីឱ្យពលរដ្ឋទាំងអស់ទទួលបានប្រយោជន៍ ដោយគ្មានអ្នកណាទឹកភ្នែកចេញពីការអភិវឌ្ឍបន្តទៀត។
លោកថា៖ « បើយើងនិយាយពីគោលនយោបាយរបស់រដ្ឋាភិបាលយើងឃើញមានច្រើនណាស់ មានច្បាប់មានគោលនយោបាយក៏ប៉ុន្ដែសម្រាប់ការអនុវត្តគឺមិនទាន់មានប្រសិទ្ធិភាព។ អញ្ចឹងយើងត្រូវមានការអនុវត្ត ហើយពលរដ្ឋគឺជាពលរដ្ឋរបស់រដ្ឋាភិបាល អញ្ចឹងរដ្ឋាភិបាលត្រូវគិតគូរពីពលរដ្ឋជាសំខាន់នៅពេលមានការអភិវឌ្ឍ! »
យោងតាមក្រសួងដែនដី គិតត្រឹមពាក់កណ្ដាលឆ្នាំ២០១៩នេះរដ្ឋាភិបាលបានដោះស្រាយបញ្ហាវិវាទដីធ្លីរបស់ពលរដ្ឋទូទាំងប្រទេសបានជាង៨ពាន់ករណី ដែលនៅសេសសល់ជាង២ពាន់ករណីទៀតដែលកំពុងដោះស្រាយ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការរក្សាការពារសិទ្ធិមនុស្សនៃកម្ពុជាលោក គឹម សុវណ្ណ មានប្រសាសន៍ថាថ្វីត្បិតតែរបាយការណ៍របស់ក្រសួងបង្ហាញថាថយចុះ និងដោះស្រាយបានមែន តែបើពិនិត្យមើលស្ថានភាពជាក់ស្ដែងគឺខុសពីនេះ។ លោកថាដោយសារតែកំណើនវិនិយោគរបស់ចិន និងការអនុវត្តន៍ច្បាប់នៅកម្ពុជាទន់ខ្សោយនៅឡើយនោះទើបបញ្ហានេះនៅតែបន្តមានមិនចេះឈប់។
លោកថា៖ « ការដោះស្រាយវាមានមែនហៅមកដោះស្រាយអញ្ចឹង! ក៏ប៉ុន្ដែប្រជាពលរដ្ឋគាត់អត់ទទួលយកបាន មិនថាជាការដោះស្រាយសម្រេចទេ។ យើងអាចយកមកនិយាយអញ្ចឹងបាន តែការវិវាទមិនមែនតែម្ដងហើយបានយើងថាដោះស្រាយសម្រេចទេ ហើយយកអាហ្នឹងទៅបូកទៅថាមានការដោះស្រាយហើយ មានការដោះស្រាយវាពិតមែនហើយតែវាអត់បានសម្រេច » ៕
