យោងតាមទិន្នន័យពីគ្រឹះស្ថានអង្គរដែលគ្រប់គ្រងលើការលក់សំបុត្រចូលទស្សនាតំបន់អង្គរនោះ បានបង្ហាញថា ភ្ញៀវទេសចរបរទេសចូលទស្សនាតំបន់នោះចន្លោះពីខែមករាដល់ខែសីហា បានធ្លាក់ចុះប្រហែល ១១ភាគរយ បើធៀបនឹងតួលេខរយៈពេល ៨ខែដូចគ្នាកាលពីឆ្នាំ២០១៨កន្លងមក។
បញ្ហាថយចុះភ្ញៀវទេសចរក្នុងខេត្តទេសចរណ៍របស់កម្ពុជាមួយនេះ ក៏ត្រូវបានរដ្ឋមន្ត្រីទេសចរណ៍ទទួលស្គាល់ផងដែរ និងបានបន្ទោសបញ្ហានេះទៅលើរឿងសង្គ្រាមពាណិជ្ជកម្មរវាងអាមេរិក ចិន និងការលក់ដូរផលិតផលអនុស្សារវរីយ៍ក្លែងក្លាយរបស់អាជីវករក្នុងខេត្ត។
លោក មានប្រសាសន៍បន្ថែមថា៖ «គ្រប់ភាគីពាក់ព័ន្ធ និងបងប្អូនអាជីវកម្មទាំងអស់ បើស្រលាញ់ស្រុកទេស ឈប់ទៅ។ បើបងប្អូននៅតទៀតអាចនឹងប្រឈមមុខនឹងផ្លូវច្បាប់ ព្រោះយើងមានច្បាប់ថ្មីនេះ គឺច្បាប់ការពារអ្នកប្រើប្រាស់។ គឺបើបងប្អូននៅធ្វើកិច្ចការហ្នឹងទៀត គឺនឹងត្រូវជាប់គុក ទទួលទោសតាមច្បាប់»។
ទោះជាយ៉ាងណាសម្រាប់អ្នកវិភាគយល់ផ្សេងពីនេះ។
តើខេត្តសៀមរាបអាចទាក់ទាញអ្នកទេសចរឱ្យកើនឡើងវិញបានដោយរបៀបណា?
ខេត្តសៀមរាបដែលធ្លាប់ជាខេត្តមានការទាក់ទាញអ្នកទេសចរច្រើននៅកម្ពុជាដោយសារសម្បត្តិធម្មជាតិ និងប្រាសាទបុរាណច្រើនអនេកនោះ គឺចំនួនភ្ញៀវបានធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់ក្នុងរយៈពេល១ឆ្នាំចុងក្រោយនេះ។ ការធ្លាក់ចុះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់វិស័យ ដល់ចំណូលនៃការលក់សំបុត្រចូលទស្សនា និងអ្នកប្រកបរបរចិញ្ចឹមជិវិតរបស់ពលរដ្ឋនៅខេត្តនេះផងដែរ។
សិប្បករមួយរូបផលិតវត្ថុអនុស្សាវរីយ៍នៅសង្កាត់នគរធំ ខេត្តសៀមរាប លោក លោក ឈុំ សឿត បានប្រាប់VOD កាលពីខែកញ្ញាកន្លងទៅថា ការថយចុះភ្ញៀវទេសចរណ៍មួយរយៈចុងក្រោយនេះបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់អាជីពរបស់គាត់ជាខ្លាំង ដោយសារគ្មានការបញ្ជារទិញ គ្មានការផលិត និងគ្មានចំណូលផ្សេងពីអាជីពនេះ។
លោកឈុំ សឿត៖ « ខ្ញុំព្រួយបារម្ភច្រើនហើយ ព្រោះខ្ញុំរកស៊ីខាងនេះ គឺពឹងលើភ្ញៀវ បើអត់ភ្ញៀវខ្ញុំនឹងដូរមុខរបរផ្សេងហើយ។ រកការងារដូចជាកាលី ឬ កម្មករគេ ឈប់ធ្វើរបស់អីចេះៗ[ព្រះភូមិ ផ្ទះបុរាណ រទេះគោ] ព្រោះអីអត់មានភ្ញៀវនឹងលក់ឱ្យ » ។
ជាប្រធានសហជីពសេដ្ឋកិច្ចក្រៅប្រព័ន្ធ និងជាអ្នករត់រ៉ឺម៉កទេសចរណ៍ម្នាក់ក្នុងខេត្តសៀមរាបលោក ពី រ៉េន មានប្រសាសន៍ថាការធ្លាក់ចុះទេសចរជាពិសេសភ្ញៀវកូរ៉េ ជប៉ុន និងអឺរ៉ុបបានធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់ការងាររបស់លោកជាខ្លាំង។
លោកថា៖ « អត់ភ្ញៀវតែម្ដង! ហើយយើងរស់ដោយសារវិស័យទេសចរណ៍ តែឥឡូវអត់មានភ្ញៀវសោះ! មានភាគច្រើនភ្ញៀវចិន និងភ្ញៀវវៀតណាម ហើយភ្ញៀវវៀតណាមគេមានក្រុមហ៊ុនរបស់គេ ភ្ញៀវចិនគេមានឡានដឹកជញ្ជូនរបស់ក្រុមហ៊ុនគេ ដល់អញ្ចឹងរ៉ឺម៉កកង់បីអត់មានអីដឹងទាំងអស់។ យើងរត់បានតែភ្ញៀវកូរ៉េ អឺរ៉ុប ជប៉ុន អីទេ តែដល់ពេលពួកហ្នឹងអត់មកយើងអត់មានអីដឹកបណ្ដោយ » ។
ប្រធានសម្ព័ន្ធគណនេយ្យភាពសង្គមលោក សន ជ័យ ជំរុញឱ្យរដ្ឋាភិបាលសិក្សាពីបញ្ហាដែលកើតឡើងនេះ នឹងជំរុញឱ្យមានវិធានការទាំងរយៈពេលវែង និងខ្លីដើម្បីថែរក្សាប្រយោជន៍ដែលកម្ពុជាធ្លាប់ទទួលបាន។
ការថយចុះចំនួនអ្នកទេសចរបរទេសនេះត្រូវបានប្រធានសមាគមអនាគតយុវជនកម្ពុជាអាស៊ានលោក ស្រ៊ុន ស្រ៊ន បន្ទោសលើបញ្ហាធំៗពីរគឺ បញ្ហានយោបាយក្នុងប្រទេស និងបញ្ហារកាំរកូសផ្នែកការទូតជាមួយលោកសេរី ដែលធ្វើឱ្យអ្នកវិនិយោគល្អៗក្នុងវិស័យនេះមិនហ៊ានដាក់ទុនវិនិយោគ ហើយអ្នកទេសចរពីអឺរ៉ុបទៀតសោតក៏មិនហ៊ានមកដែរដោយសារបញ្ហាការទូតរវាងប្រទេសខ្លួនជាមួយកម្ពុជានេះ ខណៈប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលស្មុគស្មាញរបស់កម្ពុជានៅតែជាបញ្ហាសម្រាប់ប្រទេសនេះនៅឡើយ។
លោកថា៖ « នេះ(ការធ្លាក់ចុះអ្នកទេសចរ)គឺទើបតែចាប់ផ្ដើមព្រាលៗផង ប្រសិនបើស្ថានភាពនយោបាយខ្មែររហូតដល់ខែពីរ ឬក៏ខែបីឆ្នាំក្រោយ ហើយប្រសិនEBA អនុវត្តន៍ទៀតគឺវាប្រាកដណាស់ក្រុមហ៊ុនវិនិយោគមួយចំនួនមិនមែនត្រឹមតែវិស័យទេសចរណ៍ទេ វិស័យឧស្សាហកម្មមួយចំនួនទៀតក៏ត្រូវបាត់បង់ទៀតដែរ។ អញ្ចឹងទំនុកចិត្តអ្នកទេសចរគេមក គេមើលលើស្ថានភាពហ្នឹងបើការវិនិយោគល្អៗកាន់តែធ្លាក់ចុះ វិស័យទេសចរណ៍ក៏ទៅតាមហ្នឹងដែរ » ។
បើតាមលោកស្រ៊ុន ស្រ៊ន ប្រសិនជាស្ថានការនយោបាយនៅកម្ពុជានៅតែបន្តបែបនេះវានឹងធ្វើឱ្យស្ថានភាពភ្ញៀវទេសចរជាពិសេសភ្ញៀវអឺរ៉ុបកាន់តែតិចបន្ថែមទៀត។
លោកបន្ថែមថា ការធ្វើឱ្យស្ថានការណ៍នយោបាយវិលត្រលប់ទៅកាន់ភាពស្ងប់ស្ងាត់វិញ ជាពិសេសរៀបចំប្រព័ន្ធនីតិរដ្ឋ និងរដ្ឋបាលជាមួយនឹងការបំពាក់បន្ថែមនូវការសម្រួលដល់ភ្ញៀវទេសចរ វាពិតជាសំខាន់ក្នុងការទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរណ៍ឱ្យមកកាន់ខេត្តនេះឡើងវិញ។
លោកបន្ថែមថា៖ « ចង់ឱ្យភ្ញៀវទេសចរចូលមកវិញលុះត្រាតែបញ្ឈប់នូវចំនុច៣សំខាន់ ទីមួយគឺអំពើពុករលួយគ្រប់ស្ថាប័នរាប់ចាប់ពីស្ថាប័នទិញលក់សំបុត្រ និងស្ថាប័ននានាដែលពាក់ព័ន្ធនឹងការផ្ដល់តម្លាភាពដល់ភ្ញៀវទេសចរទាំងខ្មែរ ទាំងអន្តរជាតិ។ ទី២ ការស្វែងយល់អំពីតម្រូវការអ្នកទស្សនា បើអ្នកទស្សនាមានបំណងបែបណា គួរតែក្រសួងគួរតែរដ្ឋាភិបាលហ្នឹងមានគឺធ្វើតាមអ្វីដែលអាចធ្វើទៅបាន។ ចំណុចចុងក្រោយគឺពាក់ព័ន្ធនឹងការរៀបចំនូវនយោបាយឡើងវិញប្រសិនបើនយោបាយខ្មែរនៅតែមានស្ថានភាពដូចបច្ចុប្បន្នប្រសិនជាមានទី១ ទី២ខាងលើក៏គ្មានភ្ញៀវ ជាពិសេសភ្ញៀវលោកសេរីគឺគ្មាននរណាមកមើលទេ » ។
ប្រធានក្រុមអ្នកវិភាគវ័យក្មេងកញ្ញា លី ស្រីស្រស់ មានប្រសាសន៍ថាបើមើលទៅលើរបាយភ្ញៀវដែលទស្សនាវិញគឺភ្ញៀវអឺរ៉ុប និងលោកសេរីបានធ្លាក់ចុះជាបន្តបន្ទាប់ ខណៈភ្ញៀវចិនកើនឡើងជំនួស ដែលស្របពេលដែលស្ថានភាពការទូតរកាំរកូសរវាងកម្ពុជា ជាមួយនឹងអឺរ៉ុប និងអាមេរិកកើតឡើង។ កញ្ញាបន្ថែមថានៅពេលដែលស្ថានការណ៍នយោបាយប្រទេសមួយមិននឹងនរ ស្របពេលដែលប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលក៏មិនរឹងមាំផងនោះវាជាហេតុផលធំមួយដែលធ្វើឱ្យមានបញ្ហាផ្សេងៗកើតឡើង រួមទាំងវ័យទេសចរណ៍នេះផងដែរ។
កញ្ញាលី ស្រីស្រស់៖ « ពាក់ព័ន្ធជាមួយស្ថានការណ៍នយោបាយមកដល់ពេលនេះអត់មានមានស្ថានការណ៍ដែលអាចយឺតយោងគ្នាដែរគឺអត់ទាន់មានទេ។ ទាក់ទងនឹងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធជាពិសេសគឺក្រសួងទេសចរណ៍យកចិត្តទុកដាក់ឬស្រាវជ្រាវចំពោះការធ្លាក់ចុះនេះចំនួនអ្នកទេសចរណ៍ដែរ ហើយអាជ្ញាធរមានសមត្ថកិច្ចគឺមិនទាន់ធ្វើការដោះស្រាយបញ្ហាទាំងអស់ហ្នឹងទេ » ។
ជារួម បើតាមអ្នកវិភាគ ការធ្លាក់ចុះអ្នកទេសចរមកកាន់ខេត្តសៀមរាបនេះគឺបណ្ដាលមកពីបញ្ហានយោបាយក្នុងស្រុកដែលអូសបន្លាយជាច្រើនឆ្នាំមកនេះ ហើយពេលនេះវាដល់ពេលដែលទុំជោរនឹងកើតឡើងហើយ ជាមួយប្រព័ន្ធរដ្ឋបាលដ៏ស្មុគស្មាញ រួមទាំងបញ្ហាពុករលួយផងដែរ។ ពួកគេជំរុញដល់រដ្ឋាភិបាលគួរធ្វើយ៉ាងណាទាញស្ថានការណ៍នយោបាយឱ្យមកនឹងនរវិញ។
ក្រសូងទេសចរណ៍បានដាក់ចេញវិធានការ១១ចំនួនក្នុងការលុបបំបាត់កញ្ចប់ទេសចរណ៍សូន្យដើម្បីការពារអ្នកទេសចរ នឹងរំពឹងថាក្រោយលុបបំបាត់កញ្ចប់សេវានេះវានឹងអាចធ្វើឱ្យមានអ្នកទេសចរណ៍កើនឡើងវិញ ខណៈក្រសួងក៏កំពុងសិក្សាលើវិធានការជាង២០ចំណុចទៀតដើម្បីដាក់ចេញនៅឆ្នាំ២០២០ខាងមុខក្នុងការជំរុញឱ្យមានការកើនឡើងអ្នកទេសចរបរទេសឡើងវិញ។
ប្រធានរាជ្យបណ្ឌិតសភាដែលបានចុះស្រាវជ្រាវពីសក្តានុពលទេសចរណ៍នៅក្នុងប្រទេសនានានៅតំបន់អាស៊ីលោក សុខ ទូច ស្នើសុំមិនធ្វើអធិប្បាយចំពោះវិធានការក្រសួងនេះនោះទេដោយថារង់ចាំការឆ្លើយតបពីក្រសួងលើរបាយការណ៍ស្រាវជ្រាវរបស់លោកដែលបានដាក់ទៅឱ្យសិន ខណៈលោកថាវិធានការទាំងប៉ុន្មានដែលរដ្ឋកំពុងអនុវត្តនេះដាក់មិនទាន់ចំចំណុចនោះទេ។
លោកបណ្ឌិត សុខ ទូច៖ « យើងបានធ្វើការសិក្សាស្រាវជ្រាវគឺដឹងពីចំណុចខ្សោយទាំងអស់ តែបើខ្ញុំនិយាយពេលនេះគឺវាអត់ត្រូវ(ពេល) ការដែលដាក់១១ចំណុចនោះគឺវាអត់ចំចំណុចដែលត្រូវនិយាយ ព្រោះបើកែតាម១១ចំណុចនោះក៏វាមិនអាចទាញទេសចរមកបានដែរ » ។
អ្នកសេដ្ឋកិច្ចជាន់ខ្ពស់ប្រចាំតំបន់អាស៊ីនៃ ផាតធើន ម៉ាក្រូអេកូណូមិក (Pantheon Macroeconomics) លោក មីគែល ចាន់កូ (Miguel Chanco) ប្រាប់ VOD តាមសារអេឡិចត្រូវនិចថា ការឡើងចុះអ្នកទេសចរគឺជារឿងធម្មតាទេក្នុងវិស័យទេសចរណ៍សកល តែលោកជំរុញថាខេត្តសៀមរាបគួរមានការទាក់ទាញអ្នកវិនិយោគលើសណ្ឋាគារ កែតម្រូវការផ្ដល់សេវាកម្មឱ្យមានគុណភាព រួមទាំងរៀបចំហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធដែលបម្រើឱ្យវិស័យទេសចរណ៍ឱ្យបានល្អប្រសើរជាងពេលបច្ចុប្បន្ននេះ។
លោកសរសេរថា៖ « ខ្ញុំដឹងថាអ្វីដែលគេចាប់អារម្មណ៍លើខេត្តសៀមរាប គឺដោយសារតែវាជាគោលដៅទេសចរណ៍ដ៏សំខាន់របស់ប្រទេស។ និយាយជារួមខ្ញុំគិតថាសៀមរាបចាំបាច់ត្រូវមើលឃើញរលកថ្មីនៃការវិនិយោគលើសណ្ឋាគារ សេវាកម្មបដិសណ្ឋារកិច្ច និងហេដ្ឋារចនាសម្ព័ន្ធពាក់ព័ន្ធដើម្បីធានាបាននូវចក្ខុវិស័យរយៈពេលវែងជាគោលដៅទេសចរណ៍ » ៕
