ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិច ត្រូវបានគេមើលឃើញថា ភាគច្រើនរស់នៅតំបន់ព្រៃភ្នំ ឬតំបន់ខ្ពង់រាបប្រទេសកម្ពុជា។ បណ្តាខេត្តដែលមាននៅមានជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅច្រើនជាងគេ មានដូចជា ខេត្តរតនគិរី មណ្ឌលគិរី ក្រចេះ ស្ទឹងត្រែង កំពង់ធំ ខេត្តព្រះវិហារ និងខេត្តមួយចំនួនទៀត។
ពួកគេរស់នៅប្រមូលផ្តុំគ្នាជាក្រុមៗ ឬទៅរស់ទៅតាមអំបូររបស់ពួកគេ។ បច្ចុប្បន្នជនជាតិភាគតិចទាំងនោះក៏បានរស់នៅលាយឡំនឹងជនជាតិខ្មែរកណ្តាល ប៉ុន្តែ គេនៅអាចសម្គាល់អត្តសញ្ញាណដើមរបស់ពួកគាត់បានខ្លះៗ តាមរយៈភាសា ប្រពៃណី ទំនៀមទម្លាប់ របស់របរប្រើប្រាស់មួយចំនួនផង។
យ៉ាងនេះក្តី ជនជាតិដើមភាគតិចមួយចំនួនបានបង្ហាញក្តីបារម្ភថា អត្តសញ្ញាណដើមរបស់ពួកគាត់ក៏ចេះតែបាត់បង់ពីមួយជំនាន់ទៅមួយជំនាន់ ពិសេសការបាត់បង់ដីធ្លី ឬដីព្រៃសមូហភាព ដែលជាកត្តាសំខាន់មួយធ្វើឱ្យអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគាត់ត្រូវបានបាត់បង់ផងដែរ។
មានវ័យជាង៦០ឆ្នាំ ជាជនជាតិដើមភាគតិចកួយ មកពីសហគមន៍ឃុំប្រមេរ ស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ អ្នកស្រី ទេព ទឹម មានប្រសាសន៍ថា ការបាត់បង់ដីធ្លី ព្រៃឈើ គឺបានធ្វើឱ្យអត្តសញ្ញាណដើមរបស់ពួកគាត់ត្រូវបាត់បង់ ហើយបញ្ហាសន្តិសុខស្បៀងអាហារក៏កាន់តែប្រឈមដូចគ្នាដែរ។ អ្នកស្រីមានប្រសាសន៍ថា៖
«យើងមានជំនឿថា កាលណាបើរដ្ឋាភិបាល ឬសាធារណជនទាំងអស់បានដឹងឮពីទុក្ខកង្វល់របស់ជនជាតិដើមភាគតិច ពួកគាត់នឹងអាចជួយផ្សព្វផ្សាយ ឬគាំទ្រដល់ជនជាតិភាគតិច ដោយធ្វើយ៉ាងណាមានសុវត្ថិភាពរឿងដីធ្លី ដើម្បីការពារវប្បធម៌ ប្រពៃណីរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច»។
ជនជាតិដើមភាគតិច អះអាងថា ដីធ្លី ព្រៃឈើ ជាប្រភពរក្សាអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគាត់មួយផ្នែក ដូចជាការរក្សាបាននូវប្រពៃណីធ្វើចម្ការវិលជុំ ប្រពៃណីរកផលអនុផលព្រៃឈើដូចជា រកឃ្មុំ បាចវល្លិ៍ ដងជ័រទឹក ផ្តៅ បរបាញ់សត្វ រកបន្លែបង្ការនានា។ វប្បធម៌សែនព្រេនដីចម្ការ ភូមិករ ឬអារុក្ខអារក្សអ្នកតារក្សាព្រៃព្រឹក្សា វប្បធម៌កប់សពដូនតា ជាដើម។
ក្រៅពីអត្តសញ្ញាណទាំងនេះ ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចដែលសម្គាល់បានថាជាក្រុមជនជាតិនេះ ឬជនជាតិនោះគឺសម្គាល់លើភាសាប្រើប្រាស់ របាំ និងសម្លៀកបំពាក់ប្រពៃណី ម្ហូបអាហារប្រពៃណី និងសម្ភារប្រើប្រាស់តាមជនជាតិនីមួយៗ។
ផលិតផលឬ សម្ភារៈប្រើប្រាស់របស់ក្រុមជនជាតិភាគតិចកួយ មកពីខេត្តព្រះវិហារ ដែលដាក់បង្ហាញក្នុងវេទិកាស្បៀងអាហារពិភពលោក ដែលរៀបចំឡើងដោយក្រុមបណ្តាញស្ត្រីជនជាតិភាគតិច នៅរាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី ៣០ តុលា ២០១៩។ រូបភាព៖ សូត សុខប្រាថ្នា 
ផលិតផលឬ សម្ភារៈប្រើប្រាស់របស់ក្រុមជនជាតិភាគតិចកួយ មកពីខេត្តព្រះវិហារ ដែលដាក់បង្ហាញក្នុងវេទិកាស្បៀងអាហារពិភពលោក ដែលរៀបចំឡើងដោយក្រុមបណ្តាញស្ត្រីជនជាតិភាគតិច នៅរាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី ៣០ តុលា ២០១៩។ រូបភាព៖ សូត សុខប្រាថ្នា 
ផលិតផលឬ សម្ភារៈប្រើប្រាស់របស់ក្រុមជនជាតិភាគតិចកួយ មកពីខេត្តព្រះវិហារ ដែលដាក់បង្ហាញក្នុងវេទិកាស្បៀងអាហារពិភពលោក ដែលរៀបចំឡើងដោយក្រុមបណ្តាញស្ត្រីជនជាតិភាគតិច នៅរាជធានីភ្នំពេញកាលពីថ្ងៃទី ៣០ តុលា ២០១៩។ រូបភាព៖ សូត សុខប្រាថ្នា
មានវ័យជាង៥០ឆ្នាំ អ្នកស្រី ប៉ាវ ម៉ាច ដែលជាជនជាតិដើមភាគតិចទំពួនមកពីខេត្តរតនគិរី មានប្រសាសន៍ថាប្រពៃណីវប្បធម៌ ដែលជាអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគាត់ពីដើមមក ចេះតែរសាត់ឆ្ងាយពីក្មេងជំនាន់ក្រោយប្រាកដមែន ដែលធ្វើឱ្យអ្នកស្រីកាន់តែព្រួយបារម្ភខ្លាចបាត់បង់។
អ្នកស្រីបន្តថា មូលហេតុនេះហើយបានជាអ្នកស្រីចេះតែខិតខំបង្ហាត់បង្រៀនក្មេងៗជំនាន់ក្រោយឱ្យចេះត្បាញក្រណាត់ ឬជាសម្លៀកបំពាក់ ឬសម្ភារប្រើប្រាស់ ដើម្បីជាគ្រឿងសម្គាល់អត្តសញ្ញាណជនជាតិរបស់ខ្លួនផង ម្យ៉ាងដើម្បីលក់ដូរគ្រាន់បានកម្រៃចិញ្ចឹមជីវិតផងដែរ។ អ្នកស្រីបន្ថែមថា៖
«ព្រោះអីជនជាតិដើមភាគតិចទំពួនរបស់ពួកខ្ញុំធ្លាប់ត្បាញ ដោយទី១ ត្បាញសម្រាប់ប្រើ។ ទីពីរ ត្បាញសម្រាប់លក់គ្រាន់រកថវិកាតិចតួចដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត។ ម្យ៉ាងដើម្បីការពារអត្តសញ្ញាណជនជាតិដើមភាគតិច កុំឱ្យក្មេងជំនាន់ក្រោយភ្លេចនូវវប្បធម៌ ប្រពៃណីជនជាតិទំពួន ដែលជាអត្តសញ្ញាណសំខាន់»។
ជាកូនជនជាតិដើមភាគតិចក្រឹងកាត់ទំពួន មកពីខេត្តរតនគិរី ដោយស្លៀកសំលៀកបំពាក់ជាជនជាតិដើមភាគតិចផង យុវតី សេសាន្ត កុលាប រៀបរាប់ថា បច្ចុប្បន្ននាងបានរៀនចេះត្បាញសំលៀកបំពាក់ កន្សែងជនជាតិដើមភាគតិច ហើយប្តេជ្ញាថានឹងរៀនចំណេះជំនាញផ្សេងទៀត ដើម្បីជាការរួមចំណែកដល់ការរក្សាប្រពៃណី វប្បធម៌របស់ខ្លួនទៅមុខបន្តទៀត។ យុវតី កូលាប បន្តថា៖
«គឺដោយសារតែយើងមិនចង់ឱ្យទំនៀមទម្លាប់ប្រពៃណីរបស់យើងត្រូវបានបាត់បង់ ហើយចង់ឱ្យវាគង់វង្ស។ ណាមួយយើងជាជនជាតិដើមភាគតិច បើថាយើងមិនរក្សា (ប្រពៃណី វប្បធម៌) ដោយខ្លួនឯង គឺគ្មាននរណាគេមកជួយរក្សាជំនួសយើងទេ»។
ថ្លែងក្នុងវេទិកាស្បៀងអាហារពិភពលោក ដែលរៀបចំឡើងដោយក្រុមស្ត្រីជនជាតិដើមភាគតិចកាលពីថ្ងៃទី ២៩ ខែតុលា តំណាងក្រសួងវប្បធម៌ និងវិចិត្រសិល្បៈ លោក ឯក ប៊ុនថា បានលើកឡើងថា ក្រសួងកន្លងមកក៏បានរៀបចំវេទិកាជួយឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចមានឱកាសបង្ហាញនូវអ្វីដែលជាអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគេដែរ។
ជាមួយគ្នានេះ លោកលើកទឹកចិត្តឱ្យក្រុមជនជាតិដើមហ៊ានតវ៉ាការពារនូវអ្វីដែលខ្លួនមាន ចេះសាមគ្គីគ្នា និងបណ្តុះគំនិតថែរក្សាអត្តសញ្ញាណប្រពៃណីរបស់ខ្លួនសម្រាប់មនុស្សជំនាន់ក្រោយ ដូចជាការបង្កើតជាកូនសារមន្ទីរវប្បធម៌នៅតាមសហគមន៍របស់ពួកគាត់ជាដើម។លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«ទោះបីជានៅសហគមន៍របស់យើងហ្នឹងមានដីតូចក៏ដោយ យើងមានសហគមន៍ល្អ ព្យាយាមរួមគ្នាធ្វើអ្វីមួយឱ្យបានបង្ហាញគេ។ ខ្ញុំមិនអាចទៅបង្ហាញថា ត្រូវធ្វើអី្វនោះទេ តែខ្ញុំឧទាហរណ៍ កូនសារមន្ទីរតូចមួយ កូនផ្ទះតូចមួយដែលមានអ្វីទាំងអស់ ដើម្បីដាក់បង្ហាញគេឱ្យឃើញ »។
ប្រធានកម្មវិធីនៃអង្គការជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា និងជាជនដើមភាគតិចព្នង មកពីខេត្តមណ្ឌលគិរីផង លោក ភាព សុជា មានប្រសាសន៍ថា អត្តសញ្ញាណដើមរបស់ពួកគាត់បានបាត់បង់បណ្តើរៗ ដូចជា ការប្រកបមុខរបរចិញ្ចឹមជីវិតលក្ខណៈប្រពៃណីដោយពឹងផ្អែកលើផលអនុផលធនធានធម្មជាតិ ឬការធ្វើចម្ការវិលជុំ។
ការបាត់បង់អត្តសញ្ញាណជាវប្បធម៌ ពិសេសភាសា ដែលជារឿងសំខាន់ត្បិតក្មេងជំនាន់ក្រោយពុំសូវនិយាយភាសាដើមច្រើន ឬខ្មាស់អៀនក្នុងការនិយាយជាសាធារណៈ ព្រមទាំងការប្រើប្រាស់សម្ភារ ឬសម្លៀកបំពាក់សម័យទំនើបជំនួសឱ្យការប្រើប្រាស់សម្ភារ និងសម្លៀកបំពាក់បុរាណរបស់ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិចនីមួយៗ។
យ៉ាងនេះក្តី លោក សុជា ថាខាងលោកនឹងបន្តជំរុញឱ្យមានការថែរក្សាអត្តសញ្ញាណដើមរបស់ជនជាតិដើមភាគតិច ពិសេសតាមរយៈការផ្សព្វផ្សាយ អប់រំ និងចងក្រងជាឯកសារ ជាដើម។ លោកមានប្រសាសន៍ថា៖
«សម្រាប់អង្គការជនជាតិដើមភាគតិច ក៏ដូចជាអង្គការដៃគូ ខ្ញុំគិតថា ដូចអ្វីដែលយើងអាចធ្វើបាន គឺតាមរយៈការចងក្រង។ ចងក្រងភាសា ចងក្រងប្រវត្តិរបស់ពួកគាត់ឡើងវិញ ហើយព្យាយាមផ្សព្វផ្សាយឱ្យពួកគាត់មានមោទនភាពជាមួយខ្លួនឯង ជាមួយវប្បធម៌ ជាមួយប្រពៃណី។ យើងធ្វើនេះតាមរយៈការប្រារព្ធទិវាជនជាតិដើមភាគតិចជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដោយណែនាំឱ្យពួកគាត់ធ្វើគ្រប់ភូមិគ្រប់អីហ្នឹង ដើម្បីឱ្យពួកគាត់មានស្មារតីភ្ញាក់រលឹក »។
លោក ភាព សុជា ស្នើឱ្យពលរដ្ឋទូទៅមិនត្រូវមានការរើសអើងដល់ក្រុមជនជាតិដើមភាគតិច ហើយលោកស្នើឱ្យស្ថាប័នជំនាញ និងអង្គការដៃគូបន្តលើកកម្ពស់វប្បធម៌ ប្រពៃណី ដែលជាអត្តសញ្ញាណរបស់ពួកគាត់ឱ្យកាន់តែទូលំទូលាយបន្ថែមទៀត។
អង្គការទិន្នន័យអំពីការអភិវឌ្ឍកម្ពុជា កាលពីដើមឆ្នាំ២០១៧ បង្ហាញថា ជនជាតិដើមភាគតិចនៅកម្ពុជាមានចំនួន២៤ក្រុម ឬ២៤អំបូរ នៅខេត្តចំនួន១៥ ក្នុងនោះ ខេត្តរតនគិរី មណ្ឌលគិរី និងខេត្តក្រចេះ មានចំនួនជនជាតិដើមភាគតិចរស់នៅច្រើនជាងគេ។
នាយកប្រតិបត្តិអង្គការជនជាតិដើមភាគតិចកម្ពុជា លោក ហ៊ាន ប៊ុនហៀង ធ្លាប់បញ្ជាក់ថា មិនទាន់មានទិន្នន័យជាក់លាក់បង្ហាញពីចំនួនជនជាតិដើមភាគតិចនៅឡើយទេ ប៉ុន្តែ លោកប៉ាន់ប្រមាណថា បច្ចុប្បន្នអាចមានចំនួនជនជាតិដើមភាគតិចប្រមាណ៤០ម៉ឺននាក់ ឬស្មើប្រមាណ២ភាគរយនៃប្រជាជនកម្ពុជាសរុប៕
