ប្រជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយរស់នៅក្នុងសហគមន៍ចំនួនបីនៃខេត្តព្រះវិហារ បានស្នើទៅរដ្ឋាភិបាលឱ្យពន្លឿនការចុះបញ្ជីដីសហគមន៍របស់ពួកគេ ខណៈដែលដីធ្លីសមូហភាពរបស់ពួកគេ បានធ្លាក់ទៅក្នុងវិវាទជាមួយក្រុមហ៊ុនចិន ដែលទទួលបានដីសម្បទានសម្រាប់ដាំដំណាំអំពៅ។
ការស្នើឡើងបែបនេះ ត្រូវបានធ្វើឡើងនៅព្រឹកថ្ងៃនេះ នៅក្នុងសិក្ខាសាលាមួយ ដែលត្រូវបានរៀបចំឡើងនៅរាជធានីភ្នំពេញ ជាទីដែលពលរដ្ឋប្រហែល ២០នាក់ តំណាងឱ្យជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ៣៦៧គ្រួសារ រស់នៅក្នុងសហគមន៍ភូមិស្រែព្រាង សហគមន៍ភូមិបុះធំ និងសហគមន៍ភូមិប្រមេរុ ស្ថិតក្នុងស្រុកត្បែងមានជ័យ ខេត្តព្រះវិហារ។
ពលរដ្ឋទាំងនោះ អះអាងថា ជនជាតិដើមភាគតិចកួយ ៣៦៧គ្រួសារ គឺជាជនរងគ្រោះនៃគម្រោងដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចរបស់ក្រុមហ៊ុនចិនឡានហ្វេង និងរូយហ្វេង ស្ថិតក្នុងស្រុកត្បែងមានជ័យ។
ពលរដ្ឋមកពីសហគមន៍ភូមិបុះធំ លោក ណែម ថី បានអះអាងថា ជីវភាពគ្រួសារលោកបានធ្លាក់ដុនដាបជាលំដាប់ បន្ទាប់ពីបាត់បង់ដីស្រែ និងដីព្រៃធ្លាប់អាស្រ័យផលធម្មជាតិចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០១២មក។ លោកបន្ថែមថា សព្វថ្ងៃដីកប់សព ដីអាស្រ័យផល ដីដាំដំណាំវិលជុំ និងដីព្រៃជំជឿរបស់សហគមន៍លោក បានបាត់បង់អស់ទាំងស្រុងហើយ។
លោក ណែម ថី បានរៀបរាប់ថា៖«ឥឡូវជនជាតិកួយគេចំណាកស្រុកទៅថៃ ទៅកូរ៉េ ទៅម៉ាឡេអស់មួយចំនួនហើយ ប្រហែល ៣០ ទៅ ៤០នាក់អីហើយ។ ខ្ញុំវិញមិនឱ្យកូនចេញទេ បើថា តវ៉ាមិនឈ្នះសុខចិត្តងាប់គរជើងគ្នាតែម្តងទៅកុំឱ្យពិបាក»។
ជាពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយរស់នៅក្នុងសហគមន៍ភូមិស្រែព្រាង អ្នកស្រី នួន ម៉ុន បានអះអាងថា ពលរដ្ឋខ្លះក្នុងចំណោមអ្នកភូមិជនជាតិដើមភាគតិចកួយប្រមាណជាង ១០០គ្រួសាររស់នៅក្នុងសហគមន៍អ្នកស្រី បានបាត់បង់ដីធ្វើស្រែតែម្តង។
អ្នកភូមិរូបនេះ បន្តថា ជនជាតិដើមបច្ចុប្បន្ន បានប្រែខ្លួនពីម្ចាស់ទឹកដីក្លាយ ទៅជាកម្មករពឹងផ្អែកសំខាន់លើចំណូលពីការស៊ីឈ្នួល ជាជាងប្រកបរបរជាកសិករ។
អ្នកស្រី នួន ម៉ុន និយាយថា៖«ខ្ញុំសូមសំណូមពរឱ្យរដ្ឋាភិបាលជួយដោះស្រាយដីដែលក្រុមហ៊ុនបានយកហ្នឹង។ សូមជួយកាត់ដីមួយចំនួនណាទុកឱ្យប្រជាពលរដ្ឋវិញផង ព្រោះសព្វថ្ងៃនេះអត់មានទេ គេយកទាំងអស់។ បើអត់ដី វាពិបាករស់នៅណាស់ ហើយគ្មានលុយគ្មានកាក់ឱ្យកូនចៅរៀនសូត្របានខ្ពង់ខ្ពស់ទេ»។
អ្នកស្រី សឹង សាំ ពលរដ្ឋរស់នៅសហគមន៍ភូមិប្រមេរ បានឱ្យដឹងថា សព្វថ្ងៃនេះ ពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយ បាត់បង់ដីធ្លីរបស់ខ្លួនហើយថែមទាំងរងនូវការគំរាមកំហែងពីអជ្ញាធរដែនដីថែមទៀត។ អ្នកស្រីថា ប៉ូលីសតែងចេញចូលឃ្លាំមើលសកម្មភាពប្រជាជនញឹកញាប់រហូតដល់ផ្ទះ ហើយមានដីកាកោះហោះហៅពីតុលាការឱ្យពលរដ្ឋចូលបំភ្លឺរឿងទំនាស់ដីជាមួយក្រុមហ៊ុនចិនផងដែរ។
អ្នកស្រី សឹង សាំ និយាយថា៖«ចំពោះខ្ញុំតែងដើរទៅណេះទៅណោះប្រជុំរឿងដីសហគមន៍ផង រឿងដាក់ញ្ញាតិដាក់អី។ ដល់ប៉ូលិសគេដឹង ឱ្យតែព្រឹកឡើងម៉ោង ៦ ដឹងតែមកហើយនៅមុខផ្ទះខ្ញុំ មកគេអើតមើល។ ព្រឹកឡើងម៉ោង ៦ទៀត គេមកទៀត រាល់ថ្ងៃ»។
វីអូឌីមិនអាចសុំការបកស្រាយពីអភិបាលខេត្តព្រះវិហារ លោក ប្រាក់ សុវណ្ណ បានទេនៅថ្ងៃនេះ ព្រោះទូរសព្ទចូល តែគ្មានអ្នកទទួល។
ចំណែកឯរដ្ឋមន្ត្រីរៀបចំដែនដី នគរូបនីយកម្ម និងសំណង់ លោក ជា សុផារ៉ា បានប្រាប់ថា លោកកំពុងជាប់បំពេញការងារនៅឯខេត្តព្រះសីហនុ នៅពេលវីអូឌីស្វែងរកការបកស្រាយអំពីករណីវិវាទដីធ្លីមួយនេះ។
ប្រធានកម្មវិធីដីធ្លី និងព្រៃឈើ នៃវេទិកានៃអង្គការមិនមែនរដ្ឋាភិបាលស្តីពីកម្ពុជា (NGO Forum) លោក ភាព សុភា បានបញ្ជាក់ថា កន្លងមក សង្គមស៊ីវិលបានចូលរួមក្រសួងធ្វើការជាច្រើន ជំរុញឱ្យមានការចុះបញ្ជីកម្មសិទ្ធដីសមូហភាពជូនពលរដ្ឋជនជាតិដើមភាគតិចកួយក្នុងស្រុកត្បែងមានជ័យ ប៉ុន្តែ វិវាទដីធ្លី បានរាំងស្ទះដល់ដំណើរការនេះ។
លោក ភាព សុភា និយាយថា៖«គំនិតរបស់ក្រសួងក៏ចង់ឱ្យមានការពារធនធានធម្មជាតិ។ ឯគំនិតរបស់សហគមន៍ក៏ចង់ឱ្យមានការអភិរក្សការពារធនធានធម្មជាតិនៅហ្នឹង ប៉ុន្តែ គាត់ចង់ទាញផលពីធនធានធម្មជាតិដើម្បីជីវភាពរបស់គាត់។ អ៊ីចឹងចំណុចរួមគ្នា គឺទាក់តងនឹងធនធានធម្មជាតិហ្នឹងហើយ។ អ៊ីចឹង ត្រូវឱ្យភាគីទាំងពីរហ្នឹងគាត់ប្រជុំជជែកពិភាក្សាគ្នាដើម្បីរកចំណុចណាជាចំណុចរួម ចំណុចណាដែលខ្វែងគ្នា ដើម្បីពិភាក្សារកដំណោះស្រាយបន្តទៀត»។
តួលេខដែលចងក្រងដោយអង្គការទិន្នន័យកម្ពុជា (ODC) បានបង្ហាញថា រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបានផ្តល់ដីសម្បទានសេដ្ឋកិច្ចទំហំជាង ២២ម៉ឺន ៧ពាន់ហិចតាឱ្យទៅក្រុមហ៊ុនឯកជនវិនិយោគក្នុងខេត្តព្រះវិហារ ចាប់តាំងពីឆ្នាំ២០០៩ រហូតដើមឆ្នាំ២០១៤៕
