មេបញ្ជាការនៃយោធភូមិភាគ ៤ប្រចាំទិសខេត្តព្រះវិហារ រងការចោទថា បានចូលឈូសឆាយដីព្រៃសហគមន៍ព្រះលាន ដែលជាផ្នែកមួយនៃដីព្រៃស្ថិតក្រោមច្បាប់អភិរក្សសម្រាប់ទុកឱ្យពលរដ្ឋជាង ២,៥០០នាក់ប្រើប្រាស់រួម។
តំណាងសហគមន៍អេកូទេសចរណ៍ធម្មជាតិទឹកធ្លាក់ព្រះនិម្មិត នៅស្រុកឆែប លោក កេន សុគន្ធ អះអាងថា សព្វថ្ងៃនេះ ផ្ទៃដីព្រៃរបស់សហគមន៍ជាង ១៥ហិកតាហើយ ត្រូវបានមេបញ្ជាការភូមិភាគ៤ លោក ឆៅ ហន បញ្ជាកូនចៅឱ្យចូលកាប់ឆ្ការ និងឈូសឆាយ។
លោក សុគន្ធ លើកឡើងថា នៅពេលណាដីព្រៃសហគមន៍នេះបាត់បង់ តំបន់ទេសចរណ៍ធម្មជាតិដែលពឹងអាស្រ័យលើសហគមន៍នេះ ក៏នឹងត្រូវបាត់បង់ដែរ។
លោក កេន សុគន្ធ និយាយថា៖ «វាអាចបញ្ហាប្រឈម ទី១ ដូចថា បាត់បង់ធនធានធម្មជាតិ និងបាត់បង់ព្រៃឈើច្រើន វាមិនសូវទាក់ទាញភ្ញៀវទេសចរ ហើយមួយទៀត បើបាត់បង់ច្រើនទៅ វានឹងក្លាយជាដីកម្មសិទ្ធិ [ឯកជន] អស់។ ដូច្នេះ ប្រជាពលរដ្ឋគាត់ធ្លាប់អាស្រ័យផលដូចជាដកផ្សិតអីជាដើម លែងមានតទៅហើយ»។
របាយការណ៍ដែលចេញផ្សាយកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៤ ដែលវីអូឌីទទួលបានពីសហគមន៍ បង្ហាញថា តំបន់ទេសចរណ៍ទឹកធ្លាក់ព្រះនិម្មិតនេះ គឺស្ថិតនៅជាផ្នែកមួយនៃព្រៃឈើសហគមន៍ព្រះលានទំហំ ១,២៣៣ហិកតា ដែលគ្របដណ្ដប់លើភូមិកំពង់សាមី ស្ថិតនៅក្នុងឃុំកំពង់ស្រឡៅពីរ។
សហគមន៍ព្រៃឈើព្រះលាននេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងកាលពីឆ្នាំ២០០៦ និងត្រូវបានទទួលស្គាល់ដោយក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ កាលពីឆ្នាំ២០១០។
តំណាងសហគមន៍ទេសចរណ៍ លោក សុគន្ធ ថ្លែងថា វិស័យទេសចរណ៍តាមបែបធម្មជាតិនេះ អាចរកចំណូលបានចន្លោះពី ១ម៉ឺន ទៅ ១ម៉ឺន៥ពាន់ដុល្លារអាមេរិកក្នុង១ឆ្នាំ។ ចំណូលដែលស្រូបទាញពីវិស័យទេសចរណ៍នេះ មួយផ្នែកត្រូវបម្រើទៅលើសេវាល្បាតប្រចាំថ្ងៃ និងមួយផ្នែកទៀត ត្រូវផ្គត់ផ្គង់ និងចាត់ចែងការចំណាយនានានៅក្នុងសហគមន៍ផ្ទាល់។
ស្របពេលសហគមន៍ទទួលបានជោគជ័យពីចំណូលនៃវិស័យទេសចរណ៍ ប៉ុន្តែ សហគមន៍នេះ ក៏ត្រូវរងការគំរាមកំហែង និងយារយីជាច្រើនផងដែរ។ សព្វថ្ងៃមានបទល្មើសជាច្រើនកំពុងកើនឡើងនៅក្នុងដែនជម្រកព្រៃសហគមន៍ ដូចជាមានក្រុមអនាធិបតេយ្យចូលកាប់ឈើខុសច្បាប់ រានដីព្រៃ និងវាទីធ្វើចម្ការជាដើម។
លោក កេន សុគន្ធ បញ្ជាក់ថា ក្រុមល្បាតរបស់សហគមន៍បង្ក្រាបអ្នកកាប់ឈើអនាធិបតេយ្យនៅក្នុងដែនជម្រកសហគមន៍បានចំនួន ៣លើកកន្លងមកហើយ គិតត្រឹមឆ្នាំ២០១៩នេះ។ ក្នុងប្រតិបត្តិការទាំង ៣លើកនេះ ចាប់ម៉ាស៊ីនអារឈើបាន ៣គ្រឿង និងដុតឈើចោលប្រហែល ១០ម៉ែត្រគូប។
បើទោះជាយ៉ាងនេះក្ដី អ្នកការពារបរិស្ថានរូបនេះ លើកឡើងថា បទល្មើសព្រៃឈើនៅតែបង្កើតមានជារៀងរាល់ថ្ងៃ។ មូលហេតុដែលនាំឱ្យមានបទល្មើសនេះ ដោយហេតុថា អ្នកកាប់ឈើតែងដឹងមុនជានិច្ច មុនពេលក្រុមល្បាតចុះរុករកបទល្មើស នៅក្នុងដែនជម្រកសហគមន៍។
នៅក្នុងពាក្យបណ្ដឹងរបស់តំណាងសហគមន៍៤ភូមិដែលវីអូឌីទទួលបាន គឺពួកគេបានប្ដឹងទៅរដ្ឋបាលព្រៃឈើព្រះវិហារ កាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៩ ដោយទាមទារឱ្យចាត់វិធានការតាមនីតិវិធីច្បាប់ ប្រឆាំងមនុស្ស១៦នាក់។ ពាក្យបណ្ដឹងដែលសហគមន៍ចាត់ទុកថាជាអំពើល្មើសច្បាប់ ដោយហេតុថា បទល្មើសដែលតែងកើតឡើងក្នុងដែនជម្រកព្រៃសហគមន៍នេះ ជាពលរដ្ឋនៅមូលដ្ឋាន មន្ត្រីរាជការ និងពលរដ្ឋចំណូលថ្មី។
ទាក់ទិនរឿងនេះ មន្ត្រីជំនាញរដ្ឋបាលព្រៃឈើខេត្តព្រះវិហារ លោក ង៉ែត សុភី ឆ្លើយតបថា ករណីនេះ អាជ្ញាធរជំនាញបានកំណត់មុខសញ្ញាជនសង្ស័យរួចហើយ។
ព្រៃឈើសហគមន៍ព្រះលាននេះ បម្រើឱ្យប្រជាជនជាង ២៥០០នាក់ទាំងផ្ទាល់ និងប្រយោល។ ដោយឡែកភូមិកំពង់សាមី ដែលស្ថិតនៅផ្ទាល់ និងដីព្រៃសហគមន៍ និងតំបន់ទេសចរណ៍ទឹកធ្លាក់ព្រះនិម្មិតនេះគឺមានប្រជាជនប្រមាណជិត២០០នាក់ (១៨៩នាក់)។ ក្រៅពីនេះ នៅមានភូមិកំពង់ក្រសាំង ភូមិកំពង់ព្រះឥន្ទ និងភូមិកំពង់ជ្រៃ ដែលស្ថិតនៅក្នុងឃុំកំពង់ស្រឡៅពីរនេះ ក៏ទទួលបានផលប្រយោជន៍ពីអនុផលព្រៃឈើសហគមន៍នេះដែរ។ យោងតាមរបាយការណ៍ដែលចេញផ្សាយកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៤ បញ្ជាក់ថា ការផ្ដួចផ្ដើមឱ្យមានជាសហគមន៍នេះឡើង មានការចូលរួមពីពលរដ្ឋនៅក្នុងមូលដ្ឋាន មេភូមិ និងក្រុមប្រឹក្សាឃុំ។ ហើយនៅឆ្នាំ២០១៤ សហគមន៍នេះក៏បានចុះកិច្ចព្រមព្រៀងបន្ថែមទៀតជាមួយខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើព្រះវិហារ។
លោក ពា កុយ ប្រធានសហគមន៍ព្រៃឈើព្រះលានទើបឡើងកាន់តួនាទីថ្មីៗនេះ បង្ហាញការព្រួយបារម្ភថា ប្រសិនបើមិនទប់ស្កាត់ឱ្យទាន់ពេលវេលាទេ ព្រៃឈើ និងដីសហគមន៍នេះនឹងត្រូវបាត់បង់នៅថ្ងៃណាមួយ។លោក កុយ បន្តថា សព្វថ្ងៃបទល្មើសអនាធិបតេយ្យ រានដីព្រៃសហគមន៍ធ្វើជាដីចម្ការនេះ ក្រៅពីពលរដ្ឋហើយ នៅបន្ថែមបញ្ហាមួយជាន់ទៀតគឺពីមន្ត្រីយោធា។
បើតាមលោក ពា កុយ មន្ត្រីយោធាដែលកំពុងឈូសឆាយដីព្រៃសហគមន៍នៅពេលនេះ គឺគ្មានលិខិតអនុញ្ញាតត្រឹមត្រូវទេ។ ម្យ៉ាងវិញទៀត នេះជាការចូលកាន់កាប់ដីព្រៃសហគមន៍ដែលមានច្បាប់ការពារត្រឹមត្រូវថែមទៀតផង។
លោកបន្តថា៖ «គេថា (ទាហាន) បើខ្ញុំបានធ្វើអញ្ចេះហើយ ខ្ញុំមិនទៅណាទេ។ ខ្ញុំថា លោកទៅណា ឬមិនទៅណា ខ្ញុំមិនដឹងទេ។ ខ្ញុំថា បើលោកឯងហ៊ានកាប់ ខ្ញុំក៏ហ៊ានមកទៀតដែរ។ ខ្ញុំថា ចូលមកធ្វើអី ទាហាន។ បើលោកឯងមានសិទ្ធិ សូមឱ្យមានសំបុត្រស្នាមមក។ កុំឱ្យខ្ញុំឈឺក្បាល»។
បើតាមលោក កេន សុគន្ធ ដែលជាតំណាងឱ្យសហគមន៍អេកូទេសចរណ៍និយាយថា នៅក្នុងសហគមន៍ព្រៃឈើព្រះលាននេះ គេបានបង្កើតតំបន់ទេសចរណ៍តាមបែបធម្មជាតិមួយមានឈ្មោះថា «អេកូទេសចរណ៍ទឹកធ្លាក់ព្រះនិម្មិត»។ តំបន់ទេសចរណ៍នេះ ត្រូវបានបង្កើតឡើងនៅអំឡុងឆ្នាំ២០១៧។
លោក សុគន្ធ លើកឡើងថា គិតមកដល់ពេលនេះ ចំណូលដែលរកបានពីវិស័យទេសចរណ៍ហើយសល់ពីការចំណាយមានចំនួន ៦០លានរៀល។ ៣០លានរៀល ត្រូវតម្កល់ទុកនៅក្នុងសហគមន៍ និង៣០លានរៀលទៀត តម្កល់ទុកនៅក្នុងទូដែក។
តំណាងសហគមន៍ទេសចរណ៍ឱ្យដឹងថា ភ្ញៀវទេសចរប្រមាណ ៩៩ភាគរយដែលមកកម្សាន្តនៅថ្ងៃបុណ្យ និងថ្ងៃចុងសប្ដាហ៍គឺជាភ្ញៀវទេសចរក្នុងស្រុក។ ក្រៅពីនេះ ជាភ្ញៀវទេសចរមកពីតំបន់អឺរ៉ុប។
ឆ្លើយតបនឹងការចោទប្រកាន់នេះ មេបញ្ជាការយោធភូមិភាគ៤ លោក ឆៅ ហន ទទួលស្គាល់ថា ក្រុមការងាររបស់លោកពិតជាបានឈូសឆាយដីពិតមែន។ ប៉ុន្តែ ការឈូសឆាយនេះ ដើម្បីធ្វើបន្ទាយទាហាន ហើយក្នុងទំហំតិចតួចប៉ុណ្ណោះ។ បើទោះជាបែបណា លោក ហន អះអាងថា លោកនឹងស្នើសុំគោលការណ៍ពីស្ថាប័នពាក់ព័ន្ធ ដើម្បីបានដីនេះកាន់កាប់ ក្នុងក្របខ័ណ្ឌធ្វើជាបន្ទាយយោធា។
លោកបន្តថា៖ « ដីហ្នឹងប្រហែលតែ២០ម៉ែត្រទេ មិនមែនរុករានទេ។ ដីហ្នឹងធ្វើដាក់បន្ទាយមែន។ ខ្ញុំកំពុងរៀបចំធ្វើលិខិតស្នាម ព្រោះអីខ្ញុំបានជួបជាមួយភូមិឃុំ និងអាជ្ញាធរគេអស់ហើយ»។
របាយការណ៍ដែលវីអូឌីទទួលបានពីសហគមន៍ដែលចេញផ្សាយកាលពីចុងឆ្នាំ២០១៤ បង្ហាញថា សហគមន៍ព្រៃឈើព្រះលាននេះជាប្រភេទព្រៃស្រោង ព្រៃពាក់កណ្ដាលស្រោង និងព្រៃរបោះ។ ធនធានព្រៃឈើសំខាន់ៗដែលជាប្រភេទឈើហូបមានដូចជា ឈើបេង ធ្នង់ និងកកោះ។ បើតាមរបាយការណ៍បញ្ជាក់ទៀតថា ក្រៅពីចំណូលដែលបានមកពីវិស័យទេសចរណ៍ តាមបែបធម្មជាតិ សហគមន៍ព្រៃឈើព្រះលាននេះ ក៏នៅអាចផ្ដល់ប្រយោជន៍ដល់ពលរដ្ឋនៅសហគមន៍ដូចជា អាចជ័រទឹក បោចវល្លិផ្ដៅ ជីកទំពាំង រកផ្សិត ឱសថបុរាណ និងផ្លែឈើព្រៃជាដើម។ ជាងនេះទៀត គម្រប់ព្រៃឈើនេះ មិនត្រឹមតែអាចផ្ដល់ចំណូលតាមរយៈអនុផលព្រៃឈើទេ ថែមទាំងជាជម្រកសត្វព្រៃដូចជា សត្វស្វា ទន្សោង ជ្រូកព្រៃ ឈ្លូស ប្រើស ឆ្កែចចក និងទន្សាយ ជាដើម។
មេឃុំកំពង់ស្រឡៅពីរ លោក ផេង ថុង និយាយថា បើពិនិត្យមើលទៅការឈូសឆាយដីព្រៃដោយយោធភូមិភាគនេះ ប្រហែលនឹងមិនជះឥទ្ធិពលអាក្រក់ដល់វិស័យទេសចរណ៍ធម្មជាតិឡើយ។ លោកបន្តថា តំបន់ទេសចរណ៍នេះ នៅឆ្ងាយពីទីតាំងដែលរងការចោទថា ធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់វិស័យទេសចរណ៍ និងដីព្រៃសហគមន៍។
លោកបន្តថា៖ «អត់អីទេ។ វាមិនមែនថា ពាក់ព័ន្ធប៉ុន្មានទេ។ ប៉ុន្តែ គ្រាន់តែថា វាស្ថិតនៅក្នុងដីសហគមន៍តែវាឆ្ងាយពីទឹកធ្លាក់ហ្នឹងហើយ។ វាស្របតាមផ្លូវ»។
របាយការណ៍ស្ដីពីកិច្ចព្រមព្រៀងព្រៃសហគមន៍ជាមួយនឹងខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើខេត្តព្រះវិហារ កាលពីខែ មករា ឆ្នាំ២០១៣ បញ្ជាក់ថា សិទ្ធិ និងការទទួលខុសត្រូវគឺចាំបាច់អនុវត្តដូចមានចែងក្នុងលិខិតអនុញ្ញាតដែលសហគមន៍ស្នើសុំគោលការណ៍ពីក្រសួងកសិកម្ម។ កិច្ចព្រមព្រៀងដែលមានរយៈពេលកំណត់ ១៥ឆ្នាំម្ដងបង្ហាញទៀតថា ខ្លឹមសារនេះគឺដើម្បីបើកផ្លូវឱ្យចាត់វិធានការចាំបាច់ចំពោះមុខ ក្នុងបុព្វហេតុការពារព្រៃឈើសហគមន៍នេះ ឱ្យមានប្រសិទ្ធភាពខ្ពស់។ របាយការណ៍នេះ ឆ្លុះបញ្ចាំងថែមទៀតពី ប្រឆាំងនឹងភ្លើងឆេះព្រៃ បទល្មើសកាប់ឈើអនាធិបតេយ្យ បទល្មើសបរបាញ់សត្វព្រៃ និងការរានដីព្រៃដោយល្មើសច្បាប់។
នាយខណ្ឌរដ្ឋបាលព្រៃឈើស្រុកឆែប ខេត្តព្រះវិហារ លោក ង៉ែត សុភី បញ្ជាក់ថា ក្នុងនាមស្ថាប័នជំនាញរដ្ឋកំពុងតែធ្វើកិច្ចការនេះ ក្រោយទទួលបានបណ្ដឹងពីសហគមន៍ប្រឆាំងនឹងការទន្ទ្រានដីសហគមន៍ដោយយោធភូមិភាគ៤នេះ។ ប៉ុន្តែ លោក សុភី លើកឡើងថា គេត្រូវការពេលវេលា ដើម្បីពិនិត្យ និងមានសេចក្ដីសម្រេចពីថ្នាក់លើបន្ថែមទៀត មុននឹងចាត់វិធានការប្រឆាំងការឈូសឆាយ។
លោកបន្តថា៖ «ខ្ញុំបានទទួលពីគាត់ ហើយខ្ញុំកំពុងធ្វើការជាមួយគាត់។ យើងបានចុះពិនិត្យយកចំណុចទីតាំង និងឈ្មោះ ហើយបានដាក់ជូនទៅថ្នាក់លើ។ កាលពីថ្ងៃសុក្រកន្លងទៅនេះ ថ្នាក់ដឹកនាំគាត់បានចុះទៅពិនិត្យម្ដងរួចមកហើយ»។
លោក ប៉ឹក សុភ័ណ អ្នកសម្របសម្រួលកម្មវិធីកសាងសមត្ថភាព និងតស៊ូមតិនៃអង្គការពន្លកខ្មែរ យល់ឃើញថា ប្រសិនបើការឈូសឆាយ ឬចូលកាន់កាប់ដីព្រៃសហគមន៍ ដោយពុំមានលិខិតអនុញ្ញាតត្រឹមត្រូវ នោះមានន័យថា ជាអំពើល្មើសច្បាប់។ ជាងនេះទៀត បើទោះជាមានច្បាប់ឈូសឆាយលើដីសហគមន៍ សំខាន់ត្រូវមានការសម្រេចចិត្តពីតំណាង និងពលរដ្ឋនៅក្នុងសហគមន៍ផង។
លោកបន្តថា៖ «មន្ត្រីថ្នាក់ណាមួយទៅស្នើសុំដីសហគមន៍ដើម្បីគ្រប់គ្រង ឬធ្វើជាកម្មសិទ្ធិផ្ទាល់ខ្លួន ទាល់តែមានការពិគ្រោះ ឬលិខិតជាគោលការណ៍ណាមួយពីមន្ត្រីជំនាញ និងអាជ្ញាធរ ហើយមានការព្រមព្រៀងពីគណៈកម្មការគ្រប់គ្រងនោះផង បានវាត្រឹមត្រូវ»។
តំណាងសហគមន៍ព្រៃឈើព្រះលាន រំពឹងថា ព្រៃសហគមន៍នេះអាចនឹងបានជាប្រយោជន៍តទៅទៀតសម្រាប់ពលរដ្ឋទាំងផ្ទាល់ និងប្រយោលនៅក្នុងឃុំកំពង់ស្រឡៅពីរនេះ។
មន្ត្រីអង្កេតនៃសមាគមអាដហុកប្រចាំខេត្តមណ្ឌលគិរី លោក អ៊ាង ម៉េងលី បានអះអាងថា ការបញ្ជាក់អំពីទំហំដីមជ្ឈមណ្ឌលវប្បធម៌ជាតិជនជាតិដើមភាគតិចភ្នំដោះក្រមុំ តាមរយៈពាក្យសំដី ហើយបន្ថែមការសន្យាបន្តដោះស្រាយបញ្ហា នឹងនាំមកនូវមន្ទិល ក្ដីបារម្ភ ជាជាងបញ្ចប់រឿង។
