គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ផ្ដល់ជាយោបល់ថា ដើម្បីកុំតម្លៃស្រូវកសិករខ្មែរតែងតែធ្លាក់ចុះជារៀងរាល់ឆ្នាំនៅរដូវប្រមូលផល រដ្ឋាភិបាលត្រូវទម្លាក់ថវិកាយ៉ាងហោចណាស់២០០លានដុល្លារក្នុង១ឆ្នាំ សម្រាប់ទិញស្រូវស្ដុកទុក។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន សរសេរនៅទំព័រហ្វេសប៊ុករបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃទី៣០ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ថា ដើម្បីជួយទប់ស្កាត់ការធ្លាក់តម្លៃស្រូវរបស់កសិករ មានវិធីសាស្ត្រផ្សេង ដោយមិនចាំបាច់ប្រើវិធីដូចសម័យកុម្មុយនីស្ដ ដែលរដ្ឋត្រូវកំណត់តម្លៃស្រូវទាំងបង្ខំនោះទេ។
គណបក្សនេះថា រដ្ឋាភិបាលសម័យទំនើបដែលយល់ដឹងអំពីទីផ្សារ ត្រូវបញ្ចេញប្រាក់បម្រុង ១០០ ទៅ២០០លានដុល្លារ ពេលដល់រដូវច្រូតកាត់រៀងរាល់ឆ្នាំ ទៅឱ្យរោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ និងពាណិជ្ជករខ្ចីក្នុងអត្រាការប្រាក់ទាប។
ការបញ្ចេញប្រាក់នេះ គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានថា ដើម្បីរោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ និងពាណិជ្ជករ មានទុនគ្រប់គ្រាន់សម្រាប់ទិញស្រូវពីកសិករក្នុងតម្លៃសមរម្យ ដោយមិនឱ្យក្រុមឈ្មួញមកពីប្រទេសជិតខាងទិញទម្លាក់តម្លៃស្រូវរបស់កសិករខ្មែរស្រេចតែនឹងចិត្តឡើយ។
គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋានសរសេរ៖ «រដ្ឋាភិបាលសម័យទំនើបដែលយល់ដឹងអំពីទីផ្សារ គឺរដ្ឋាភិបាលអាចជួយទប់ការធ្លាក់ថ្លៃតាមរយៈការបញ្ចេញប្រាក់បម្រុង ១០០ ទៅ២០០លានដុល្លារ រាល់រដូវច្រូតកាត់ម្ដងៗ ទៅឱ្យម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ និងពាណិជ្ជករខ្ចី ដោយមានអត្រាការប្រាក់ទាប។ ធ្វើបែបនេះ រោងម៉ាស៊ីនកិនស្រូវ និងពាណិជ្ជករក្នុងស្រុក មានទុនគ្រប់គ្រាន់ ដើម្បីទិញស្រូវពីកសិករក្នុងតម្លៃសមរម្យ ហើយឈ្មួញសៀម និងយួនមិនអាចទម្លាក់តម្លៃស្រូវខ្មែរស្រេចនឹងចិត្តទេ។»
ការលើកឡើងររបស់គណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន ធ្វើឡើងបន្ទាប់ពីលោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន ថ្លែងកាលពីថ្ងៃទី២៦ ខែធ្នូ ឆ្នាំ២០១៩ ថា បុគ្គលដែលតែងតែបង្ខំឱ្យរដ្ឋាភិបាលកំណត់តម្លៃស្រូវសម្រាប់ឱ្យក្រុមឈ្មួញទិញពីកសិករ លោកថា បុគ្គលនោះហើយ ជាអ្នកបង្ខំឱ្យកម្ពុជា យកគំរូតាមរបបកុម្មុយនីស្ដ។
លោក ហ៊ុន សែន ថ្លែងថា៖ «អ្នកខ្លះស្អប់កុម្មុយនីស្តណាស់ ប៉ុន្តែ អំពាវនាវ ឬក៏ជំរុញឱ្យខ្ញុំករុណា ធ្វើកុម្មុយនីស្ត។ ស្អីទៅ គឺឱ្យយើងកំណត់ស្រូវ អ៊ីចឹងទេ គឺថា ខ្លួនឯងពូកែណាស់មកជេរគេថា គេកុម្មុយនីស្ដ ប៉ុន្តែខ្លួនឯងហ្នឹង ក៏ជាអ្នកមកចាប់បង្ខំគេឱ្យអនុវត្តសេដ្ឋកិច្ចបែបកុម្មុយនីស្ដដែរ»។
រដ្ឋមន្ត្រីក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក វេង សាខុន បានប្រាប់វីអូឌីថា ការទម្លាក់ថវិកា ដើម្បីទប់ស្កាត់តម្លៃស្រូវចុះថោក លោកថា រដ្ឋាភិបាលបានធ្វើរួចហើយ។ លោកបន្តថា តម្លៃស្រូវក្នុងឆ្នាំនេះ ក៏មិនមានការធ្លាក់ថ្លៃខ្លាំងដូចឆ្នាំមុនដែរ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខ្ញុំបានទទួលទិន្នន័យរាល់ថ្ងៃ គ្រប់បណ្ដារាជធានី-ខេត្តបានបញ្ជូនមកឱ្យខ្ញុំ។ ខ្ញុំតាមដានប៉ុណ្ណឹង ហើយអ្នកនិយាយចេះតែនិយាយទៅ ប៉ុនកសិករដូចជា មិនរអ៊ូអីផង គាត់លក់បាន។ បើឆ្នាំទៅ បានពិបាកលក់ ១គីឡូ ៦០០រៀល ប៉ុនឆ្នាំនេះ ហាក់បីដូចជាល្អ មិនស្អីផង តាំងសម្ដេចទម្លាក់លុយ ៥០លានដុល្លារចុះទៅ គឺថា តម្លៃស្រូវថេរល្អសឹងអី។ អ្នកដែលមិនធ្វើទេ ដែលស្រែកព្រួយខ្លាំងពេក យើងដឹងពីរបៀបចាត់ចែងអស់ហើយ ដូចមិនព្រួយបារម្ភដល់ថ្នាក់ម្ល៉ឹងពេកទេណាស់»។
អ្នកជំនាញកសិកម្ម និងជាប្រធានគណៈកម្មាធិការនាយកគណបក្សប្រជាធិបតេយ្យមូលដ្ឋាន លោក យ៉ង សាំងកុមារ ប្រាប់វីអូឌីក្នុងបទសម្ភាសកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែធ្នូនេះ ថា កត្តាផ្សេងទៀតដែលជំរុញឱ្យតម្លៃស្រូវធ្លាក់ចុះនៅរដូវប្រមូលផល ដោយសារ កសិករសម្រុកលក់ក្នុងពេលតែមួយ និងការមិនមានទីផ្សារក្នុងការនាំអង្ករចេញទៅក្រៅប្រទេស រួមទាំងការយកពន្ធពីសហភាពអឺរ៉ុប។
លោកថា៖ «កុម្ម៉ង់ពីអឺរ៉ុប មានការធ្លាក់ថយចុះខ្លាំង ដោយពន្ធជិត ២០០ដុល្លារដែរ ក្នុង១តោន អ៊ីចឹងវាថ្លៃ ធ្វើឱ្យអង្ករយើងថ្លៃពិបាកប្រកួតប្រជែង។ កត្តាទី២ ទាក់ទងឥទ្ធិពលប្រទេសជិតខាង ដោយនៅថៃ ស្រូវនៅក្នុងស្រុកគេច្រើន។ អ៊ីចឹង ស្រូវនៅក្នុងស្ដុកច្រើន គេក៏មិនសូវសម្រុកទិញដែរ អ៊ីចឹងវាឥទ្ធិពលមកស្រូវស្រុកខ្មែរដែរ ប៉ុន្តែ រដ្ឋាភិបាលថៃគេរុញឱ្យស្រូវមាននៅក្នុងស្ដុកឱ្យច្រើន ដើម្បីឱ្យទីផ្សាររស់រវើក អ៊ីចឹងបានរដ្ឋាភិបាលអន្តរាគមន៍ដៃម្ខាងឱ្យកសិករប្រញាប់លក់ អន្តរាគមន៍ដៃម្ខាងឱ្យរោងម៉ាស៊ីនប្រញាប់ទិញ។»
កាលពីឆ្នាំ២០១៦ ប្រជាកសិករនៅខេត្តបាត់ដំបង បានផ្ទុះការតវ៉ាដោយចាក់ស្រូវបិទផ្លូវ បន្ទាប់ពីតម្លៃស្រូវចុះថោក ក្រោយពីមានការតវ៉ានោះ រដ្ឋាភិបាលបានទម្លាក់លុយជាបន្តបន្ទាប់ ខ្ទង់រាប់លានដុល្លារជារៀងរាល់ឆ្នាំ ដើម្បីជួយទប់តម្លៃស្រូវដែលធ្លាក់ថ្លៃ។
យោងតាមទិន្នន័យកាលពីថ្ងៃទី២៧ ខែធ្នូ របស់សហព័ន្ធស្រូវអង្ករកម្ពុជា តម្លែស្រូវផ្ការំដួលសើមនៅវាលស្រែមានតម្លៃចន្លោះ៩០០រៀល ដល់១២០០រៀលក្នុងមួយគីឡូក្រាម។ ចំណែក តម្លែស្រូវអ៊ីអ៊ែរសើម មានតម្លៃចន្លោះ ៦៩០ដល់ ៨៥០រៀល ហើយស្រូវសែនក្រអូបសើមវិញ មានតម្លៃ៩៦០ ដល់១១០០រៀល។
បើតាមអង្គភាពសន្តិសុខស្បៀង និងអាហារូបត្ថម្ភកម្ពុជា ប្រទេសកម្ពុជាអាចផលិតស្រូវបានជាង១០លានតោនក្នុងមួយឆ្នាំ។ ប្រទេសនេះត្រូវការតែជាង៤លានតោនប៉ុណ្ណោះ ដើម្បីចិញ្ចឹមពលរដ្ឋ ខណៈជាង៥លានតោនត្រូវបានប្រទេសជិតខាងនាំគ្នាចូលមកទិញពីកសិករ ហើយការនាំចេញអង្ករទៅអន្តរជាតិដោយក្រុមហ៊ុនឯកជនក្នុងស្រុកមានចន្លោះតែពី៥០ម៉ឺន ទៅជាង៦០ម៉ឺនតោនប៉ុណ្ណោះ៕
