ជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិកបានផ្ទុះឡើងនៅកម្ពុជាកាលពីដើមឆ្នាំមុន និងធ្វើឱ្យជ្រូកកសិកររាប់ពាន់ក្បាលងាប់ ហើយគិតជាថវិកាខាតអស់រាប់ម៉ឺនដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។ ស្ថានភាពជំងឺនេះ បានស្ងប់ស្ងាត់ទៅវិញ ខណៈកសិករតំបន់ខ្លះខ្លាចរអានឹងការចិញ្ចឹមសត្វជ្រូកបន្តទៀត ប៉ុន្តែ កសិករខ្លះក៏បន្តចិញ្ចឹមជ្រូកឡើងវិញ ដោយថា គ្មានជម្រើសផ្សេង។
ជាក់ស្តែង កសិករនៅភូមិជ្រៃគ្រហ៊ឹម ឃុំកំពង់ឬស្សី ស្រុកពោធិ៍រៀង ខេត្តព្រៃវែង មួយចំនួន បានចិញ្ចឹមជ្រូកឡើងវិញ ក្រោយពេលជ្រូកពួកគាត់ក្នុងភូមិងាប់ស្ទើរគ្មានសល់ ដោយថា គ្មានជម្រើស ម្យ៉ាងចេះតែស្តាយបាយស្រា កន្ទក់ បាយ ឬចំណីនៅសល់។
កសិករចិញ្ចឹមជ្រូកឡើងវិញមិនមែនត្រឹមតែគ្មានជម្រើសផ្សេងទេ ប៉ុន្តែ ពួកគេអះអាងថា ក៏ចិញ្ចឹមដោយប្រថុយប្រថាន ឬតាមយថាកម្ម ដោយថា បើចិញ្ចឹមកាក់កបបានផលក៏យក ហើយបើជ្រូកត្រូវងាប់បន្ថែមទៀតក៏បោះចោល ដោយគ្មានមន្ត្រីជំនាញណាណែនាំអ្វីទាំងអស់។
អង្គុយក្រោមផ្ទះ មាត់ពិសាស្លាបណ្តើរ និយាយបណ្តើរ កសិករចិញ្ចឹមជ្រូកមួយរូបនៅភូមិជ្រៃគ្រហ៊ឹម មានវ័យ៤៨ឆ្នាំ លោក សៀប សុធា រៀបរាប់ថា កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៩ ជ្រូករបស់លោកជាង៥០ក្បាលបានងាប់គ្មានសល់ ដែលធ្វើឱ្យលោកខាតបង់ប្រាក់ប្រមាណ១ម៉ឺនដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។
លោកអះអាងថា ការចិញ្ចឹមជ្រូករបស់លោកឡើងវិញ ដែលមានជ្រូកមិនដល់១០ក្បាលផងនោះ គឺចិញ្ចឹមទាំងប្រថុយប្រថានប៉ុណ្ណោះ ដោយថា គ្មានអាជ្ញាធរជំនាញណាមកណែនាំពលរដ្ឋថា គួរ ឬមិនគួរចិញ្ចឹមជ្រូកទៀតនោះទេ។ យ៉ាងនេះក្តី លោកក៏មានការបារម្ភខ្លាចជ្រូករបស់ខ្លួនងាប់បន្ថែមទៀត។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ព្រួយដែរ តែមិនដឹងធ្វើម៉េច ព្រោះមុខរបរហើយ វាត្រូវតែចេះតែផ្សងបន្តទៀត ព្រោះវាចោលច្រើនណាស់របស់របរដែលយើងរកបានដូចជាកន្ទក់ បាយស្រា បាយអីហ្នឹង វាចោល។ អីចឹងយើងចេះតែប្រឹងទៅ»។
កសិកររូបនេះ ចង់អំពាវនាវឱ្យមន្ត្រីជំនាញជួយ ប៉ុន្តែ លោកថា មិនដឹងទៅរកនរណាឱ្យជួយ ឬណែនាំអំពីវិធីបង្ការជំងឺជ្រូកនោះឡើយ។
លោកបន្ថែមថា៖ «សំណូមវាសំណូមពរហើយ ប៉ុន្តែ មិនដឹងទៅសំណូមពរឯណា បើវាអត់ដែលឃើញមានមន្ទីរជំនាញអីមកដល់ផ្ទះផង យើងមិនដឹងទៅសំណូមពរឯណា។ បើខេត្តវានៅឆ្ងាយ បើពឹងទៅប្រធានពេទ្យសត្វឃុំហ្នឹង គាត់ចិញ្ចឹម(ជ្រូក)គាត់ងាប់អស់អាលីងដែរ។ អីចឹង មិនដឹងទៅរកនរណា។ បើគំនិតរបស់ខ្ញុំ ថាបើរដ្ឋាភិបាលអាចជួយបាន គឺទប់ស្កាត់តែជ្រូកបរទេសកុំឱ្យតែចូលមកបានទៅ ជ្រូកខ្មែរយើងមិនសូវមានមេរោគទេ»។
មិនឆ្ងាយប៉ុន្មានពីគេហដ្ឋានរបស់លោក សៀប សុធា កសិករចិញ្ចឹមជ្រូកមួយរូបទៀត លោក ឃឿន នឿន លើកឡើងថា កាលពីខែកក្កដា ឆ្នាំមុន ជ្រូករបស់លោក បានងាប់ ហើយខាតប្រាក់ប្រមាណ៥ពាន់ដុល្លារ។
ក្រោយជ្រូករបស់លោកឆ្លងជំងឺងាប់អស់ កាលពីខែកក្កដា លោកផ្អាកចិញ្ចឹមមួយរយៈខ្លី ក្រោយមកក៏ចិញ្ចឹមឡើងវិញ ប៉ុន្តែ លោកថា ជាការចិញ្ចឹមតាមបែបផ្សងព្រេងប៉ុណ្ណោះ ដែលមានជ្រូកប្រមាណ២០ក្បាល។
លោកបន្តថា៖ «ចិញ្ចឹមហ្នឹងប្រថុយប្រថានហ្មង សូម្បីតែថ្នាំក៏មិនចាក់ដែរ។ អត់មានការណែនាំអីទេ ប៉ុន្តែកាលចិញ្ចឹមមុនៗ ធ្លាប់ចាក់វ៉ាក់សាំង ចាក់អី អីចឹង ដល់ក្រោយហ្នឹងខ្ញុំលែងចាក់ហ្មង ខ្ញុំចិញ្ចឹមធម្មតាហ្មង»។
ជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិក បានផ្ទុះឡើងកាលពីខែសីហា ឆ្នាំ២០១៨ ក្នុងប្រទេសចិន បានរីករាលដាលដល់ប្រទេសវៀតណាមនៅដើមឆ្នាំ២០១៩ និងបានឆ្លងចូលដល់ខេត្តរតនគិរី នៃប្រទេសកម្ពុជា កាលពីចុងខែមីនាឆ្នាំមុនដដែល។
គិតមកដល់ចុងឆ្នាំ២០១៩ រដ្ឋាភិបាលបានបញ្ជាក់ថា ជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិកនេះបានផ្ទុះដល់ខេត្តចំនួន៥ ក្នុងប្រទេសកម្ពុជា រួមមាន ខេត្តរតនគិរី ខេត្តកំពង់ចាម ខេត្តតាកែវ ខេត្តស្វាយរៀង និងខេត្តកណ្ដាល ដោយជំងឺនេះ អាជ្ញាធរអះអាងកាលពីចុងឆ្នាំមុនថា បណ្តាលឱ្យជ្រូកងាប់ និងបំផ្លាញចោលជាង៤ពាន់ក្បាល ហើយខាតបង់ទឹកប្រាក់វិញអស់ជិត១លានដុល្លារសហរដ្ឋអាមេរិក។
ទោះបីជារដ្ឋាភិបាលប្រកាសអំពីការផ្ទុះជំងឺនេះឡើង មិនមានករណីនៅខេត្តព្រៃវែងក៏ដោយ ប៉ុន្តែ សម្រាប់កសិករចិញ្ចឹមជ្រូក និងអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានសង្ស័យថា ជំងឺដែលបណ្តាលឱ្យជ្រូកពួកគាត់ងាប់កាលពីឆ្នាំមុននោះ គឺ ជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិកនោះ។
មេភូមិជ្រៃគ្រហ៊ឹម លោក នួន យិន មានប្រសាសន៍ថា ពលរដ្ឋនៅក្នុងភូមិលោក មានចំនួន៧៤៥គ្រួសារ និងមានប្រជាជនចំនួនជាង ៤ពាន់នាក់។ លោកថា កាលពីមិនទាន់មានផ្ទុះជំងឺប៉េស្តជ្រូក ភូមិនេះមានពលរដ្ឋចិញ្ចឹមជ្រូកជាលក្ខណៈគ្រួសារប្រមាណ៦០ភាគរយ ប៉ុន្តែ ងាប់កាលពីឆ្នាំមុននោះស្ទើរតែអស់ គឺនៅរស់តែមេជ្រូក២ក្បាលប៉ុណ្ណោះ។
លោកថា បច្ចុប្បន្ន កសិករក្នុងភូមិរបស់ខ្លួន ដែលចិញ្ចឹមជ្រូកឡើងវិញ មានមិនដល់១០គ្រួសារផង ហើយអាជ្ញាធរមូលដ្ឋានបានត្រឹមតែណែនាំឱ្យជ្រើសរើសពូជល្អប៉ុណ្ណោះ ដោយមិនអាចជួយអ្វីផ្សេងបានឡើយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «បាទ! ភាសាហ្នុងនិយាយដោយស្មោះ គឺមិនទាន់បានណែនាំទេ ថាចិញ្ចឹមចុះបងប្អូន ដោយរកមើលជ្រូកណាល្អៗទៅ តែគ្មានផ្តល់អីមកទេ»។
អគ្គនាយកនៃអគ្គនាយកដ្ឋានសុខភាពសត្វ និងផលិតកម្មសត្វនៃក្រសួងកសិកម្ម រុក្ខាប្រមាញ់ និងនេសាទ លោក តាន់ ផាន់ណារ៉ា មានប្រសាសន៍ថា ស្ថានភាពជ្រូកបច្ចុប្បន្ន គឺមិនមានជំងឺអ្វីនោះទេ ហើយការចិញ្ចឹមជ្រូកវិញមានលក្ខណៈធម្មតា។
លោកអះអាងថា ករណីផ្ទុះជំងឺប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិកដែលផ្ទុះឡើងនៅកម្ពុជាកាលពីឆ្នាំមុន មានតែ ៥ខេត្តទេដែលមានជ្រូកងាប់ប្រមាណ៦ពាន់ក្បាល ហើយការចាត់ទុកថា តំបន់ជ្រូកមានជំងឺនេះ គឺទាល់តែមានការពិនិត្យតេស្តរកឃើញថា មានមេរោគជំងឺប្រភេទនេះ។
លោកថា ដោយឡែកនៅខេត្តព្រៃវែង លោកមិនទទួលបានរបាយការណ៍ស្តីពីជ្រូកងាប់នោះឡើយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ខាងក្រសួង ក៏ដូចជាខាងអគ្គនាយកដ្ឋានចាត់ទុក (ថាមានជំងឺប៉េស្តជ្រូក) លុះណាតែបានធ្វើតេស្តទៅឃើញថាមានជំងឺហ្នឹង (ប៉េស្តជ្រូកអាហ្វ្រិក) ប៉ុន្តែ ខ្ញុំមិនទាន់ទទួលបានរបាយការណ៍អីពីហ្នុងផង បាទ»។
ប្រធានសមាគមសម្ព័ន្ធសហគមន៍កសិករកម្ពុជា លោក ថេង សាវឿន លើកឡើងថា កសិករមិនគួរចិញ្ចឹមជ្រូកតាមបែបប្រថុយប្រថាននោះទេ ដោយពួកគេគប្បីរិះរកវិធីសាស្ត្រផ្សេងៗសម្រាប់បង្ការ ឬតម្រូវការទីផ្សារលក់ចេញ និងដើម្បីឱ្យការចិញ្ចឹមរបស់ខ្លួនទទួលបានជោគជ័យ ចៀសវាងការខាតបង់បន្ថែមទៀត។
ជាមួយគ្នានេះ លោកថា រដ្ឋាភិបាលតាមរយៈមន្ត្រីជំនាញរបស់ខ្លួន ក៏ត្រូវចុះណែនាំដល់កសិករ និងដាក់ចេញជាគោលនយោបាយជាក់លាក់ក្នុងការជួយដល់កសិករទាំងបច្ចេកទេស ធនធាន និងទីផ្សារជាដើម ត្បិតលោកថា កន្លងមក ការជួយជ្រោមជ្រែងដល់ពលរដ្ឋនៅមានកម្រិតនៅឡើយ។
លោកមានប្រសាសន៍ថា៖ «ទន្ទឹមនឹងនេះដែរ យើងក៏ស្នើឱ្យរដ្ឋាភិបាលមានវិធានការពិសេស គឺការចុះផ្សព្វផ្សាយ អប់រំ និងជជែកពិភាក្សាជាមួយប្រជាពលរដ្ឋ ដើម្បីប្រមូលបញ្ហាក្នុងការកំណត់អំពីតម្រូវការ និងទីផ្សារជាអាទិភាពជូនប្រជាពលរដ្ឋ។ មិនត្រឹមតែប៉ុណ្ណឹង ក្រសួងត្រូវដើរតួនាទីក្នុងការសម្របសម្រួលបន្ថែមទៅលើបច្ចេកទេស ការចាក់វ៉ាក់សាំងថ្នាំបង្ការដល់ជ្រូករបស់ពលរដ្ឋ»។
មិនមែនតែខេត្តព្រៃវែងទេដែលមានជ្រូកងាប់ច្រើនកាលពីឆ្នាំមុន ហើយក៏មានកសិករបោះបង់ការចិញ្ចឹមជ្រូកច្រើនដែរ ប៉ុន្តែ ក្រសួងមិនបានបញ្ជាក់ថា ករណីជ្រូកងាប់ទាំងនោះជាជំងឺអ្វីឱ្យប្រាកដ។ ដោយឡែកនៅខេត្តកំពង់ចាមកាលពីឆ្នាំមុននោះ កសិករអះអាងថា ជ្រូករបស់ពួកគាត់រាប់សិបក្បាលបានងាប់ និងមានពលរដ្ឋជាច្រើនគ្រួសារបោះបង់មុខរបរនេះថែមទៀតផង៕
