ក្រោយផ្ទុះជំងឺរលាកផ្លូវដង្ហើមធ្ងន់ធ្ងរ ដែលបណ្ដាលមកពីវីរុសកូរ៉ូណាដែលធ្វើឱ្យមនុស្សរាប់រយនាក់ស្លាប់ជាបន្តបន្ទាប់នៅទីក្រុងវ៉ូហាន ខេត្តហ៊ើប៉ី ប្រទេសចិន និងបានរាលដាលដល់ប្រទេសផ្សេងទៀតនោះ រដ្ឋាភិបាលប្រទេសមួយចំនួនបានប្រកាសបិទជើងយន្តហោះពីប្រទេសចិន ដើម្បីរក្សាសុវត្ថិភាពប្រជាជនក្នុងប្រទេសខ្លួន ក្នុងនោះប្រទេសចំនួន៨នៅតំបន់អាស៊ាន បានសម្រេចបិទផងដែរ។
ទោះជាយ៉ាងណា សម្រាប់រដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាគឺខុសពីបណ្ដាប្រទេសទាំងនោះ។ ថ្លែងក្នុងសន្និសីទសារព័ត៌មានកាលពីថ្ងៃព្រហស្បតិ៍ សប្ដាហ៍មុន លោកនាយករដ្ឋមន្ត្រី ហ៊ុន សែន បានថ្លែងថា ការបិទជើងយន្តហោះពីចិន និងជម្លៀសពលរដ្ឋពីប្រទេសចិន នឹងធ្វើឱ្យប៉ះពាល់ដល់សេដ្ឋកិច្ច និងទំនាក់ទំនងនយោបាយល្អជាមួយមហាអំណាចនេះ។
លោក ហ៊ុន សែន៖ «វាជាការវាយប្រហារលើសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាដោយត្រង់តែម្ដង។ ជាពិសេសអ្នកដែលរកស៊ី អ្នកវិនិយោគទុនចិននៅកម្ពុជាយ៉ាងច្រើន អ្នកទេសចរចិនមកកម្ពុជាយ៉ាងច្រើន ដែលគ្មានផលប៉ះពាល់អ្វីទាក់ទងនឹងជំងឺនេះសោះ ដូច្នេះ វានឹងសម្លាប់សណ្ឋាគារកម្ពុជា វានឹងសម្លាប់ផ្នែកសេវានៅកម្ពុជាក្នុងចំណែកមួយ ដូច្នេះត្រូវយល់! មួយផ្នែកទៀត ក្នុងចំណែកនយោបាយ វាក៏ជាផ្នែកមួយនៃការកាត់បន្ថយទំនាក់ទំនងកម្ពុជាចិន ដែលត្រូវមើលឃើញ។ ខ្ញុំមិនខ្វល់ថាប្រទេសដទៃគិតយ៉ាងមិចទេ!»
តើការបិទជើងយន្តហោះពីប្រទេសចិនជាការសម្លាប់សេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាពិតមែនដែរឬទេ?
ក្នុងរយៈពេលប៉ុន្មានឆ្នាំចុងក្រោយនេះ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន ហាក់កើនឡើងជាបន្តបន្ទាប់តាមរយៈទេសចរណ៍ វិនិយោគ និងជំនួយ។ របាយការណ៍ក្រសួងទេសចរណ៍បានបង្ហាញថា ពេញ១ឆ្នាំ២០១៩ ចំនួនភ្ញៀវទេសចរដែលមកពីប្រទេសចិន មានចំនួនច្រើនជាងគេដែលមាន ២ ៣៦១ ៨៤៩នាក់ កើនឡើង១៦,៧%បើធៀបនឹងឆ្នាំមុន។
ប្រធានសមាគមទេសចរណ៍កម្ពុជា លោកស្រី ឆាយ ស៊ីវលីន មានប្រសាសន៍ថា កំណើនទេសចរណ៍របស់ចិននេះមានសារសំខាន់ណាស់ដល់វិស័យទេសចរណ៍ប្រទេស ខណៈពេលដែលថយចុះភ្ញៀវអឺរ៉ុបមួយចំនួននោះ។ ការបិទជើងយន្តហោះពីចិនមកកម្ពុជា គឺជាការបំផ្លាញដល់អ្នកទទួលផលដោយផ្ទាល់ និងប្រយោលពីពីវិស័យទេសចរណ៍ទាំងស្រុង។
លោកស្រី ឆាយ ស៊ីវលីន៖ «ទេសចរណ៍ច្រើន បានផ្ដល់ការងារទៅឱ្យអ្នកបន្តបន្ទាប់នោះ អ្នកកំពុងតែធ្វើសម្ភារផ្គត់ផ្គង់ដល់ទេសចរណ៍ អ្នកធ្វើស្រែ អ្នកដាំបន្លែ អ្នកធ្វើនំអីគឺធ្វើឱ្យទេសចរណ៍ អ៊ីចឹងបើសិនជាទេសចរណ៍ប៉ះពាល់ ឬថមថយ យើងនឹងរងការប៉ះពាល់ដល់អ្នកដែលផ្គត់ផ្គង់តៗគ្នាអញ្ចឹង!»
មន្ត្រីស្រាវជ្រាវនៃរាជបណ្ឌិតសភាកម្ពុជា លោកបណ្ឌិត គី សេរីវឌ្ឍន៍ មានប្រសាសន៍ថា ការបិទជើងយន្តហោះមិនត្រឹមតែបង្អាក់នូវដំណើរការទេសចរណ៍ប៉ុណ្ណោះទេ វានឹងធ្វើឱ្យកម្ពុជាខាតបង់ចំណូលពន្ធព្រលាន ការចរាចរណ៍ទំនិញ និងធ្វើឱ្យពលរដ្ឋមានក្ដីបារម្ភកាន់តែខ្លាំង ខណៈទំនិញនៅលើទីផ្សារនឹងឡើងថ្លៃផងដែរតាមរយៈការធ្វើបំប៉ោងព័ត៌មានផ្សេងៗ ដែលលោកថា ជាការខាតបង់យ៉ាងច្រើនចំពោះសេដ្ឋកិច្ចជាតិ។
លោកបណ្ឌិត គី សេរីវឌ្ឍន៍៖ «កត្តាទាំងអស់ហ្នឹងហើយដែលធ្វើឱ្យអ្នករកស៊ីឱកាសនិយមព្យាយាមដំឡើងថ្លៃទំនិញអីផ្សេងៗទៀត ដោយសារតែការបិទជើងហោះហើរ គាត់បង្កើតជាលេសមួយថា ទំនិញនាំចូលលែងមាន ច្រកព្រំដែនត្រូវបានបិទ អញ្ចឹងទំនិញក្នុងស្រុកត្រូវឡើងថ្លៃ ជាឱកាសច្រើនណាស់ដែលធ្វើឱ្យមានបញ្ហាសេដ្ឋកិច្ច។ អ៊ីចឹងហើយបានការប្រកាសមិនបិទជើងយន្តហោះគឺជាកត្តាមួយដែលជួយឱ្យចរន្តវិទ្ធស្សនាសេដ្ឋកិច្ចហ្នឹងមានភាពស្ងប់ស្ងាត់»។
ជាការពិត ការបិទជើងយន្តហោះពីចិនមកកម្ពុជា នឹងធ្វើឱ្យអ្នកទេសចរចិនថយចុះ ចរាចរណ៍ទំនិញមិនអាចចូលប្រទេស ការព្រួយបារម្ភរបស់ពលរដ្ឋ បូករួមជាមួយការឆ្លៀតតម្លើងថ្លៃទំនិញលើទីផ្សារ វាជាការចូលរួមសម្លាប់សេដ្ឋកិច្ចខ្មែរ តែហេតុអ្វីបានជាមានរឿងនេះកើតឡើង?
កម្ពុជាបង្ហាញភក្ដីភាពចំពោះចិន
ក្រោយចាប់ខ្លួនលោក កឹម សុខា រួចរំលាយបក្សប្រឆាំងនៅឆ្នាំ២០១៧ និងការបោះឆ្នោតដោយចម្រូងចម្រាសនៅឆ្នាំ២០១៨ សហគមន៍អន្តរជាតិដែលមានសហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបបានថ្កោលទោស ជាមួយនឹងការព្រមានដកប្រព័ន្ធអនុគ្រោះពន្ធ EBA ដែលមានតម្លៃជាង៧០០លានដុល្លារពីកម្ពុជានោះ បានធ្វើឱ្យរដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន បានចាត់ទុកប្រតិកម្មរបស់លោកសេរីនេះជាការជ្រៀតជ្រែកកិច្ចការផ្ទៃក្នុងប្រទេស ដោយមិនព្រមធ្វើតាមជាដាច់ខាត។
លោក ហ៊ុន សែន ផ្ទាល់ កាលពីថ្ងៃទី៣១ ខែមករា ក៏បានប្រកាសផងដែរថា ការដាក់សម្ពាធពីអន្តរជាតិកំពុងតែរុញកម្ពុជាឱ្យជ្រើសរើសមិត្ត ឬសត្រូវក្នុងទំនាក់ទំនងការបរទេសខ្លួន។
លោកថា៖ «ជាការពិត ការធ្វើមិត្តជាមួយគ្រប់គ្នាងាយនិយាយជាងធ្វើច្រើនណាស់! ជាពិសេសចំពោះប្រទេសតូចដូចកម្ពុជា ដែលសម្ពាធពីខាងក្រៅតែងបង្ខំឱ្យយើងជ្រើសរើសមិត្ត ឬឱ្យយើងធ្វើជាមិត្តជាមួយប្រទេសនេះ និងយកប្រទេសផ្សេងធ្វើជាសត្រូវ។ ក៏ប៉ុន្ដែ ទោះធ្វើជាមិត្តជាមួយអ្នកណាក៏ដោយ ក៏មិនមែនមានន័យថា កម្ពុជាបោះបង់ឯករាជ្យ អធិបតេយ្យរបស់ខ្លួននោះដែរ»។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកសិក្សាពីអាស៊ាន នៅសកលវិទ្យាល័យ Naresuan ប្រទេសថៃ លោក Paul Chambers បានឱ្យ VOD ដឹងតាមសារអេឡិចត្រូនិចអ៊ីម៉ែលថា ចាប់តាំងពីការបោះឆ្នោតឆ្នាំ២០១៨ ទំនាក់ទំនងកម្ពុជា-ចិន កាន់តែជិតស្និទ្ធ ខណៈទំនាក់ទំនងជាមួយអឺរ៉ុប និងអាមេរិក ហាក់ឃ្លាតឆ្ងាយ។ ទោះជាយ៉ាងណា សម្រាប់ អាមេរិកនៅតែព្យាយាមរក្សាទំនាក់ទំនងជាមួយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ដើម្បីរក្សាភូមិសាស្ត្រនយោបាយរបស់ខ្លួននៅកម្ពុជា។
លោកសរសេរថា៖ «តែប្រសិនកម្ពុជាងាកទៅរកមហាអំណាចណាមួយក្នុងចំណោមទាំងពីរ (ចិន និងអាមេរិក) នេះ នោះកម្ពុជាអាចរំពឹងលើការគាំទ្រពីប្រទេសនោះថ្ងៃអនាគតបាន ខណៈទំនោរនេះនឹងបំផ្លាញឥទ្ធិពលម្ខាងទៀត»។
ក្រោយពីប្រកាសមិនជម្លៀសពលរដ្ឋពីទីកន្លែងផ្ទុះវីរុសកូរ៉ូណាមកកម្ពុជាវិញ ស្ថានទូតចិនប្រចាំកម្ពុជាបានស្រង់ប្រសាសន៍របស់ឯកអគ្គរដ្ឋទូតចិនប្រចាំកម្ពុជា លោក Wang Wentian ចុះផ្សាយក្នុងទំព័រហ្វេសបុករបស់ខ្លួនកាលពីថ្ងៃចន្ទ ដោយបានចាត់ទុកកម្ពុជាជា “មិត្តដែកថែប” របស់ខ្លួនថែមទៀត។
ស្ថានទូតចិនបានស្រង់ប្រសាសន៍របស់លោក Wang Wentian ថា៖ «មានតែវាយោបក់បោកខ្លាំង ទើបអាចដឹងពីភាពស៊ូទ្រាំនៃស្មៅ មានតែក្នុងកាលៈទេសៈនៃការលំបាក ទើបស្គាល់ពីមិត្តភក្តិពិតប្រាកដ។ […] នេះបានបង្ហាញពីប្រទេសកម្ពុជា ជា“មិត្តដែកថែប”នៃប្រទេសចិនយ៉ាងពិតប្រាកដមែន និងពិតជាសហគមន៍ជោគវាសនារួមដែល “ដកដង្ហើមរួបរួមគ្នា និងរួមសុខរួមទុក្ខជាមួយគ្នា” យ៉ាងពិតប្រាកដ » ។
អ្នកតាមដាននយោបាយកម្ពុជា លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា មានប្រសាសន៍ថា ថ្វីត្បិតតែមិត្តភាពកម្ពុជា-ចិនកាន់តែរឹងមាំបន្ទាប់ពីផ្ទុះរឿងនេះមក ក៏ការធានាពីចិនលើសេដ្ឋកិច្ចកម្ពុជាមិនអាចធានាបាននោះទេ ប្រសិនជាកម្ពុជារងទណ្ឌកម្មពីអឺរ៉ុបនោះ ដោយសារកម្លាំងបញ្ជាទិញរបស់ចិនពីកម្ពុជាតិចជាងអឺរ៉ុប និងអាមេរិក។
លោកថា៖ «ចិនមានតែមួយទេ តែលោកខាងលិចមានសហគមន៍អឺរ៉ុប និងសហរដ្ឋអាមេរិក។ អ៊ីចឹង២០ ទៅ៣០ប្រទេសនេះ កម្ពុជាគួរតែមាននូវយន្តការ គួរតែគិតទៅលើនយោបាយខ្លួន ព្រោះកម្ពុជាឈរនៅភូមិសាស្ត្រនយោបាយ រវាងសហរដ្ឋអាមេរិកហើយនិងចិន។ ព្រោះតំបន់អាស៊ានជាផ្សារឥណ្ឌូប៉ាស៊ីហ្វិក ហើយនិងផ្លូវនិងខ្សែរបស់ចិនហ្នឹង យើងត្រូវធ្វើយ៉ាងម៉េចឱ្យមាន Balance (តុល្យភាព) ទាញយកអត្ថប្រយោជន៍ឱ្យបានទាំងសងខាង ទើបកម្ពុជាអាចមានសុវត្ថិភាពទាំងនយោបាយទាំងពាណិជ្ជកម្ម»។
ទោះជាយ៉ាងណា ចំពោះការងាកទៅរកចិនដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា ត្រូវបានលោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា កត់សម្គាល់ថា ជាការធ្វើឱ្យប្រាកដពីមិត្តភាពមួយដែលអាចការពារនូវអំណាចរបស់បក្សប្រជាជនបាន នៅពេលកម្ពុជាប្រកាន់ជំហរមិនធ្វើតាមអឺរ៉ុបនោះ។
លោក ឯម សុវណ្ណរ៉ា៖ «ខ្ញុំមើលឃើញថា បញ្ហាប្រឈមនាពេលបច្ចុប្បន្នគឺថា គណបក្សកាន់អំណាចបារម្ភពីការធ្លាក់ចុះពីប្រជាប្រិយភាពរបស់ខ្លួន ប្រសិនបើឈរទៅលើជំហរ ឬក៏ការស្នើរបស់សហគមន៍អឺរ៉ុប ដែលធ្វើឱ្យបក្សប្រឆាំងរស់ឡើងវិញ ដែលនេះជាការបារម្ភរបស់បក្សកាន់អំណាច»។
ជារួម ការមិនបិទការហោះហើរពីចិនដើម្បីរក្សាប្រយោជន៍សេដ្ឋកិច្ច និងនយោបាយល្អជាមួយចិននេះ ហាក់បីដូចជាផ្លូវទាល់ច្រកដែលរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជាបង្កើតឡើងដោយខ្លួនឯងនៅពេលដែលកម្លាំងសេដ្ឋកិច្ច ទំនាក់ទំនងការបរទេស ការវិនិយោគ ជំនួយ និងទេសចរណ៍របស់កម្ពុជា ត្រូវរំពឹងទៅលើចិនស្ទើរតែ៥០ភាគរយហើយនោះ។
យោងតាមរបាយការណ៍រដ្ឋាភិបាល គិតត្រឹមឆមាសទី១ ឆ្នាំ២០១៩ កម្ពុជាបានចុះហត្ថលេខាខ្ចីលុយបរទេសមានទំហំប្រមាណ ៧ ៦៣២លានដុល្លារ ក្នុងនោះជិត៤០ភាគរយជាកម្ចីរបស់ចិនដែលមានតម្លៃប្រមាណ ៤ ៧១១លានដុល្លារ ក្រៅពីនេះ ចិនក៏ឈរលេខមួយដែលជាប្រទេសដាក់ទុនវិនិយោគផ្ទាល់មកកម្ពុជាផងដែរ ដែលមានតម្លៃប្រមាណ ៩ពាន់ ៤រយលានដុល្លារ។
សាស្ត្រាចារ្យផ្នែកការទូត និងកិច្ចការពិភពលោកនៅសាកលវិទ្យាល័យ Occidental College ទីក្រុង Los Angeles លោក អៀ សុផល បានឱ្យ VOD ដឹងតាមសារអេឡិចត្រូវនិចអ៊ីម៉ែលថា ការផ្អៀងទៅរកចិនដោយរដ្ឋាភិបាលកម្ពុជា វាមិនមែនជារឿងផលប្រយោជន៍សម្រាប់ប្រជាជន និងប្រទេសកម្ពុជានោះទេ តែវាជាការផ្អៀងទៅរកភាពផ្ដាច់ការ និងការរំលោភសិទ្ធិមនុស្សរបស់រដ្ឋាភិបាលលោក ហ៊ុន សែន។
លោកសរសេរថា៖ «ដោយបានជ្រើសរើសចិន កម្ពុជាចាប់ផ្ដើមដើរដោយគ្មានប្រជាធិបតេយ្យ គ្មានការគោរពសិទ្ធិ និងសេរីភាពមនុស្ស។ វាជាការខាតបង់របស់ប្រជាជន។ សហរដ្ឋអាមេរិក និងសហភាពអឺរ៉ុបអាចជួយរក្សាតុល្យភាពកម្ពុជាបាន តែពួកគេមិនអាចធ្វើបានទេនៅពេលដែលរដ្ឋាភិបាលភ្នំពេញចង់រៀបការជាមួយចិនហើយនោះ។ និយាយដោយត្រង់ទៅ វាជាការបាត់បង់របស់ប្រជាជនកម្ពុជា ដែលធ្លាប់បាត់បង់យ៉ាងច្រើនម្ដងហើយទៅឱ្យប្រទេសចិនកាលពីអតីតកាល ហើយវានឹងបាត់បង់ជាថ្មីម្តងទៀត»៕
